RETORYKA W EKONOMII, SZKOŁY MYŚLENIA W

EKONOMII

prezentacja na podst. pracy A. Wojtyny pt. „Ewolucja keynesizmu, a

główny nurt ekonomii”

PREZENTACJA OBEJMOWAĆ BĘDZIE III CZĘŚCI:

 Kierunki zmian w metodologii;

 Charakterystyka dobrej teorii;

Dynamika zmian w ekonomii.

 dokonuje podziału postmodernizmu na: znajdujący odbicie w koncepcji

retoryki McCloskey oraz w myśli Piera Sraffy;

 dokonuje określenia przeciwników postmodernizmu- zwolenników

naukowego realizmu. Są nimi: dedukcjoniści, indukcjoniści, historycy,

instytucjonaliści;

 krytykuje przekonania o istnieniu obiektywnego systemu ekonom., który

pomógłby w tłumaczeniu znaczenia teorii;

 poddaje też krytyce i wątpliwości tworzenie i formułowanie trafnych

predykcji;

 stwierdza również brak innych kryteriów wyboru, pomiędzy poszczególnymi

teoriami, niż osobiste preferencje.

ISTOTNOŚĆ W METODOLOGII EKONOMII

Spadek znaczenia

koncepcji LAKATOSA

Wzrost znaczenia idei

postmodernistycznych

BLAUG

(1998)

SHIELA DOW

(1997)

Według DOW istnieje spór:

 PRZESZŁOŚĆ: spór dedukcjonizmu i indukcjonizmu;

 TERAŹNIEJSZOSĆ: metametodologicznym stanowiskiem normatywnym, a

opisowym.

POLARYZACJA STANOWISK w kw. ROLI METODOLOGII

STARA GWARDIA

Tradycyjne nastawienie badaczy-

perspektywiczna rola metodologii,

która wskazuje badaczom

sposoby dobrej praktyki naukowej

NOWA GWARDIA

Zaprzecza poglądom S.G.-

akceptuje natomiast wykorzystanie

perspektywy metod. jako narzędzia opisu metod.,

obecnej w teoriach ekonomicznych

CZOŁOWA REPREZENTANTKA NOWEGO PODEJŚCIA

METODOLOGICZNEGO

 Określa retorykę jako „ sztukę wysławiania się (lub).. badanie, w jaki sposób ludzie

wzajemnie się przekonują” oraz sposób lepszego odczytania wielu nauk, w tym ekonomii;

 Uczula na rozróżnienie retoryki domyślnej od naiwnej, a także wyraźnej od naukowej;
 Uważa, że nurt główny ekonomii odchodzi od tradycyjnej metodologii;
 Uważa, że ekonomiści nie działają na podstawie wniosków wyciągniętych z

przeprowadzonych testów lub prognoz, ale na czynnikach zazwyczaj całkowicie
pomijanych w tradycyjnej metodologii

;

POGLĄDY McCLOSKEY SPOTKAŁY SIĘ Z REAKCJĄ m. in. BACKHOUSE`a

Metodolog ten uważa, że retoryki nie można utożsamiać z metodologią, mimo, że nie
występuje miedzy nimi sprzeczność. Są to dwa różne spojrzenia na to samo zjawisko.

McCLOSKEY

odpierając zarzuty krytyków o nastawieniu tradycyjnym, stwierdziła, że jest

kryterium, które pozwala poddać ocenie poszczególne teorie z perspektywy analizy
opartej na retoryce. Poza tym dodała, że

:

LEPSZA JEST TEORIA, KTÓRA JEST

AKCEPTOWANA PRZEZ SPOŁECZNOŚĆ AKADEMICKĄ, CZYLI TA, KTÓRA JEST
BARDZIEJ PRZEKONYWAJĄCA.

Deiree McCLOSKEY

ALEX LEIJONHUFVUD

 Podejmuje próbę odszukania punktów stycznych między tradycyjnym stanowiskiem

metod., a analizą opartą na retoryce;

 Próbuje określić różnice pomiędzy teorią, a modelem;
 Twierdzi, że teorie mają pomóc w rozumieniu gospodarki i w sposobie jej funkcjonowania;
 Uważa, ze modele są sformalizowanym i cząstkowym przedstawieniem teorii, tzn. jej

uproszczonym i niepełnym obrazem;

 Wyznaje zasadę, że:

kilka modeli może należeć do tej samej teorii, czasem też

jeden model może być może być wyprowadzony z kilku teorii

;

 Model nie dostarcza informacji, która z hipotez jest jej częścią;
 Twierdzi, że jeżeli proces, który zakłada „rewidowanie”, potwierdzenie, odrzucenie teorii,

przebiega w sprawnym i uporządkowanym systemie, można oczekiwać zbliżenia
przekonań badaczy, a co za tym idzie przedstawienie trafnego obrazu rzeczywistości;

 Stawia pytanie:

Czy studiując skonstruowany przez kogoś sformalizowany model

można zrozumieć jego teorię lub program badawczy?

 Odpowiada na pytanie sam: Jest to możliwe, kiedy wszyscy należą do tej samej grupy

ekonomistów, co wyklucza ryzyko błędnej interpretacji teorii.

TEORIE

prawdziwe

fałszywe

poprawne

niepoprawne

MODELE

PROBLEM: Jakie cechy powinna posiadać dobra teoria?

Podejście do problemu:

•

George Perry (1984) stawia pytanie nieco odmienne i stwierdza „ jest to zła nauka , gdy

modele buduje się niespójnie z faktami, tylko dlatego, ze pasują do odpowiedniej teorii”;

•

Michael Bruno ( 1989) zwraca uwagę, że „ w ogniu doktrynalnych dyskusji zapomina się

często że ostatecznym celem uprawiania makroekonomii jest zrozumienie, jak

funkcjonuje rzeczywisty świat oraz ulepszenie jego funkcjonowania”;

•

William Nordhous( 1984) podkreśla, ze „ ekonomia jest nauka empiryczną, a nie

gałęzią matematyki stosowanej”.

I cecha: Hipoteza, która podlegałaby jednoznacznemu testowi

empirycznemu

 BRUNNER uważa, że każdy kto formułuje hipotezę, zobowiązany jest do sprecyzowania w

jakich okolicznościach będzie skłonny zrezygnować z niej na korzyść innej przynajmniej do
określenia zastrzeżeń i wątpliwości;

 FOSTER (1987) stwierdza, że problemem są metody empiryczne , które są

podporządkowane bardziej technikom statystycznym niż teorii ekonomicznej;

 ROBERT TOWNSEND zwraca uwagę na problem testowania hipotez, który wynika z braku

jednoznacznego odrzucania modelu;

 LEIJONHUFVUD „ w ekonomii istota i forma teorii są ze sobą nie tak silnie powiązane jak

w naukach ścisłych”;

 BLINDER uważa, że problem nie tkwi w technikach statystycznych oraz metodach

stosowanych przez ekonomistów, lecz fakt, że ekonomiści nie testują swoich teorii za
pomocą empirycznych „ substytutów” złych danych, danych z błędami pomiaru i danych
nie mierzących zmiennych istotnych;

 STIGLITZ JOSEPH
•

upatruje w „wielkich eksperymentach”, np. w wielkim kryzysie, najlepsze testy
alternatywnych teorii;

•

niezgodność predykcji teorii z faktami, jest podstawą do jej odrzucenia, poza tym stawia
ów „test niezgodności” na równi z modelem ekonometrycznym,

•

najbardziej przekonującym testem modelu jest fakt czy wyjaśnia on „krytyczne” fakty.

II cecha: Prostota

 CHICK VICTORIA (1983) uważa, że ważne jest znalezienie złotego środka pomiędzy

skomplikowaniem, a brakiem uwzględnienia pewnych istotnych elementów w teorii;

 SOLOW jest zwolennikiem prostych modeli ze „ szczelną „ argumentacją; we

współczesnej ekonomii odchodzi się od dużych modeli w duchu syntezy neoklasycznej;

 FRIEDMAN „ Żadna bardzo skomplikowana i trudna teoria nie okaże się udana, ponieważ

większość zjawisk pozostaje pod wpływem bardzo niewielu głównych sił”;

III cecha : Realizm w założeniach

 Istnieje spór o brak realizmu w założeniach;
 Realizm jest ceniony bardziej przez Keynesistów niż przedstawicieli nowej ekonomii

klasycznej;

 TOBIN zajmując stanowisko wobec nowej ekonomii klasycznej stwierdził, że: „ ich

podejście ma charakter metody „tak jakby”, w której problemem nie jest realizm założeń,
lecz to czy wyprowadzone z nich rezultaty są spójne z obserwowanymi faktami”

IV cecha: Pluralizm i eklektyzm w badaniach

 ROTSCHILD KURT (1998)uważa, że ekonomia jest z konieczności nauką o wielu

paradygmatach, w której kilka struktur teoretycznych występuje obok siebie, a każda z
nich ma charakter teorii cząstkowej”; wieloparadygmatowości dopatruje się w pluralizmie
metodologicznym;

 CHICK stwierdza, że „teoria ekonomii nie ma struktury abstrakcyjnej, logicznej analizy

opartej na ogólnych zasadach dających się zastosować do każdego okresu i systemu
gospodarczego”;

 PHELPS Edmund ( 1990) uważa, ze pluralizm jest najlepszym rozwiązaniem gdyż żadna

ze szkół nie może oczekiwać, ze jej ujęcie będzie najwłaściwsze;

 SOLOW/ BRUNO są zwolennikami eklektyzmu. Ten pierwszy dokonuje podziału na 2

grupy badaczy we współczesnej ekonomii:

I GRUPA

Próba zbudowania kanonicznego modelu,

który ma im pomóc w uzyskaniu odpowiedzi

na nurtujące pytania.

II GRUPA

Uznaje makro za naukę skomplikowaną,

ulegającą zmianom wraz ze zmianą

instytucji i podmiotów gospodarczych.

V cecha: Powiązania z polityką gospodarczą

 TOBIN uważa, ze ekonomia czerpie energię z kontrowersji wynikających z praktycznych

problemów polityki gospodarczej;

 BRUNO uważa, że PG. jest instrumentem oceny teorii;
 FOSTER ostrzega, ze makroekonomia, oderwana od formułowania PG jest sztucznym

tworem. Według Foster`a ekonomiści mogą obrać dwie drogi:

 SHEFFRIN STEVEN jest zdania, że uczestnictwo ekonomii w P.G. jest gwarantem lepszej

polityki ekonomicznej jak i lepsza teorię;

 LUCAS ROBERT uważa, że polityczne zaangażowanie się ekonomistów ma zły wpływ na

makroekonomię;

 FRIEDMAN (1997) dokonując oceny postawy ekonomistów wobec problemu ,

stwierdził ,że ekonomiści są niekonsekwentni i ambiwalentni w swoich poglądach na
temat uczestnictwa P.G., co odzwierciedla ich schizofreniczny stosunek do roli państwa w
gospodarce.

POZOSTAWIENIE TWORZENIA POLITYKI

POLITYKOM

AKTYWNE UCZESTNICTWO W TWORZENIU

POLITYKI

Dynamika zmian w EKONOMII

 Ekonomia jako dynamicznie i szybko zmieniająca się nauka;
 W ekonomii „stare teorie rzadko są błędne, stają się po prostu nieadekwatne”;

 TOBIN (1985)
•

stara się udowodnić, że teorie rozwijają się w sposób cykliczny. Cykle te są ze sobą
powiązane, zaś interakcje miedzy nimi wyłoniły się z zasady i metody, dającej
ekonomii „ kumulatywna ciągłość i wewnętrzną dynamikę”;

•

Ekonomia narzuca swemu rozwojowi wewnętrzną logikę, której odbiciem są rewolucje
i kontrrewolucje w makroekonomii;

 Częstsze nawiązanie do koncepcji Khuna niż Lakatosa;
 W ekonomii niezbyt często dochodzi do „dramatycznego nawrócenia się” i przejścia

do opozycyjnej szkoły;

 Zmiany stanowisk i poglądów ekonomistów dokonują się stopniowo.

JOHNSON HARRY

( 1971)

•

Określił warunki jakie musi spełniać skuteczny w długim okresie przewrót w ekonomii:

 Musi zostać zaatakowany podstawowy element dominującej ortodoksji;

 Nowe ujecie musi uwzględnić niepodważalne składniki poprzedniego ujęcia;

 Nową teorię musi cechować odpowiedni stopień trudności;

 Nowe podejście musi zaoferować bardziej ambitnym naukowcom odmienną, bardziej

atrakcyjną od poprzedniej metodologie;

 Musi zostać stworzone nowe pole dla badań ekonomicznych;

•

Poza wyżej wymienionymi musza wystąpić pewne warunki społeczne, najważniejszy to „

okrzepła ortodoksja”.

TEORIA KEYNESA jako rewolucja w ekonomii

 Jak twierdzą DORNBUSCH i FISCHER nastąpiło „znaczące przesunięcie w kierunku

monetaryzmu”

 MODIGLIANI twierdzi, że teoria ta oznacza pojawienie się nowego paradygmatu;

 BLINDER uważa, że atak na KEYNESIZM nie spełnia kryteriów rewolucji naukowej w

rozumieniu KHUNA.