Miażdżyca -

patogeneza i

następstwa

Pielęgniarstwo

I rok

Miażdżyca



Zmiany biologiczne wieku starczego
mogą przebiegać z różnym nasileniem i
dolegliwościami, często przechodząc w
stan choroby. Najczęściej występują
choroby związane z postępującymi
zmianami miażdżycowymi jak: zawał
serca, udar mózgu oraz otępienie
starcze.

Miażdżycowe ognisko zwapnienia w ścianie
tętnicy wieńcowej - obraz mikroskopowy pow. ok.
50 x, barwienie hematoksyliną i eozyną

Miażdżyca tętnic



powoduje zmniejszenie się światła tętnic.

Odkładające się w nich złoża cholesterolu

powodują grubienie ścian małych tętniczek,

co

prowadzi

do

gorszego

ukrwienia

poszczególnych narządów i części ciała.



(potocznie nazywana jest skleroza) jest

przewlekłą chorobą, polegającą na zmianach

zwyrodnieniowo-wytwórczych

w

błonie

wewnętrznej i środkowej tętnic, głównie w

aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych,

rzadziej w tętnicach kończyn. Miażdżyca jest

najczęstszą przyczyną stwardnienia tętnic.

W miażdżycy mózgu



powodującej

jego

niedokrwienie,

początkowo

będzie

występowała

drażliwość,

szybkie

męczenie

się,

następnie

upośledzenie

pamięci,

krytycyzm, zmienia się charakter chorego,

staje się on zachłanny, skąpy. Mogą

występować zaburzenia mowy, połykania,

nawet zupełne zaburzenie świadomości.

Niebezpieczeństwem miażdżycy mózgu są

udary mózgowe, wylewy krwi do mózgu

występujące z porażanie, połowicznym.

Miażdżyca naczyń
wieńcowych



jest najczęstszą przyczyna zawału serca. W
skutek zwężenia tętniczek zmniejsza się
ukrwienie mięśnia sercowego, doprowadzając
do martwicy. U ludzi starszych ból w klatce
piersiowej towarzyszący zawałom jest mniejszy.
Częściej występują bóle nadbrzusza. Przebieg
zawału serca ludzi starszych jest cięższy. Z
ozdrowieńcami

po

przebytych

zawałach

pielęgnacja

oszczędzająca.

Wszystkie

czynności należy wykonywać za chorego - do
minimum należy ograniczyć jego wysiłek.

Miażdżyca tętnic
obwodowych



dotyczy najczęściej tętnicy brzusznej, która

uciskając tętnicę biodrową powoduje ostre

zmiany

niedokrwienia

kończyn

dolnych.

Zamykanie światła tętnic dolnych występuje

najczęściej u mężczyzn. Sprzyja temu i

znacznie

przyspiesza

proces

palenia

papierosów - również zwężający naczynia.

Chory odczuwa silny ból nóg. Najpierw po

wysiłku, następnie bóle występują niezależnie

od wysiłku, najczęściej w nocy. Chory szukając

ulgi siedzi z opuszczonymi nogami. Bóle są tak

silne że chorzy zgadzają się na amputację.

Patogeneza



miażdżycy tętnic nie jest w pełni poznana.

Do jej powstania i rozwoju usposabia m.in.

hypercholesterolemia,

cukrzyca,

nadciśnienie tętnicze, niewłaściwy sposób

odżywiania, zaburzenia krzepnięcia krwi,

oraz stres. Prawdopodobnie istotną rolę w

patogenezie miażdżycy odgrywa także

czynnik infekcyjny (bakterie z rodzaju

Chlamydia lub nanobakterie). Miażdżyca

tętnic jest częstsza u mężczyzn i nasila się

z wiekiem



Miażdżyca

polega

na

wysepkowatym

gromadzeniu się w błonie wewnętrznej tętnic

cholesterolu (i jego estrów) oraz innych lipidów.

W

pierwszym

etapie

komórki

śródbłonka

gromadzą nadmierne ilości cholesterolu i lipidów,

które są przemieszczane pod błonę wewnętrzną

tętnic. (tzw. pasma tłuszczowo-lipidowe, ang.

fatty streaks). Tego typu zmiany można

obserwować już u dzieci. Podśródbłonkowe masy

lipidowo-cholesterolowe powodują gromadzenie

się makrofagów, rozrost fibroblastów i komórek

mięśni gładkich warstwy środkowej tętnicy oraz

drobnych naczyń krwionośnych odchodzących od

naczyń odżywiających ścianę tętnicy



Kolejnym etapem jest wapnienie tych ognisk

(tzw. wapnienie dystroficzne) prowadzące do

miażdżycowego stwardnienia tętnic, oraz

pojawienie się ubytków śródbłonka nad

ogniskiem miażdżycowym. Ubytki śródbłonka

są przyczyną miejscowego spadku stężenia

prostacykliny - czynnika zapobiegającego

gromadzeniu się płytek krwi. W wyniku tego

procesu, w miejscach obnażonych z błony

wewnętrznej

dochodzi

do

owrzodzeń

miażdżycowych (owrzodzeń kaszowatych),

które stają się obszarami przyściennej

agregacji płytek krwi i narastania zakrzepów.

Następstwa miażdżycy



Miażdżyca

tętnic

jest

wspólną

przyczyną choroby wieńcowej, zawału
serca, zaburzeń przepływu krwi w
tętnicach szyjnych i mózgowych z
udarem

mózgowym,

zaburzeń

przepływu w innych narządach jak np.
nerki oraz chromania przestankowego
kończyn dolnych



Skutkiem miażdżycy naczyń wieńcowych jest

choroba niedokrwienna serca oraz zawały

serca.

Serce

oplecione

jest

siecią

odżywiających je naczyń przypominających

wieniec - stąd nazwa „naczynia wieńcowe”.

Oznaką miażdżycy tętnic odżywiających serce

jest zmniejszenie przepływu krwi przez

naczynia wieńcowe, co z kolei jest przyczyną

dusznicy bolesnej. Ból i pieczenie za mostkiem

podczas wysiłku lub zdenerwowania świadczyć

mogą o chorobie wieńcowej. Utrudnienie

dopływu krwi do serca przez miażdżycę, a w

szczególności pęknięcie blaszki miażdżycowej

grozić

może

całkowitym

zablokowaniem

tętnicy wieńcowej przez skrzep krwi. Sytuacja

taka prowadzić może do zawału serca.



Inną dolegliwością związana z miażdżycą naczyń

może być chromanie przestankowe. Tak określa się

ból kończyn dolnych pojawiający się po przejściu

określonego dystansu. Chromanie wskazuje na

obecność zmian miażdżycowych w tętnicach

doprowadzających krew do kończyn dolnych, a ból

powstaje w związku z niedokrwieniem mięśni,

które na skutek intensywnej pracy wymagają

większego

ukrwienia.

Blaszki

miażdżycowe

zwężające naczynie, które w warunkach spoczynku

jest całkowicie wydolne, w czasie wysiłku

uniemożliwiają dostarczenie zwiększonej ilości

krwi tętniczej do mięśni. Stąd ból podczas

chodzenia.



Zaawansowana

miażdżyca

tętnic

szyjnych prowadząc do ich zwężenia
powodować

może

udary

mózgu.

Procesem miażdżycowym zajęte mogą
być też tętnice mózgowe, a ich nagłe
zamkniecie jest przyczyną udarów.

W celu opóźnienia procesów
związanych z miażdżycą
należy:



prowadzić higieniczny tryb życia



dbać o komfort psychiczny (unikać
stresów)



przestrzegać diety niskokalorycznej i
bez cholesterolowej



zażywać ruchu na świeżym powietrzu
(spacery, sport, gimnastyka)



unikać wszelkich używek

Zapobieganie



W jej leczeniu duże znaczenie ma
odpowiednia dieta, ruchliwy tryb życia,
racjonalny wypoczynek.