Katarzyna dąbrowska

Ciała obce w obrębie narządów

otolaryngologicznych-objawy, pierwsza pomoc,

zabezpieczenie w transporcie, sposoby usuwania

ciał obcych w oddziale laryngologicznym

Ciała obce przewodu słuchowego

zewnętrznego

•

Najczęściej problem

spotykany u dzieci oraz

u osób z upośledzeniem

umysłowym

•

Często wywiad jest u

tych osób niemożliwy do

zebrania lub

bezużyteczny

• Ciała nieorganiczne

koraliki, guziki, papier, wata, zapałki, szkło, zatyczki do uszu

• Ciała organiczne

groch, fasola, pestki owoców, liście (geranium)

• Owady

martwe lub żywe, poruszające się w uchu

rodzaje ciał obcych

dolegliwości

•

Brak objawów w przypadku ciał obcych o
małych rozmiarach

•

Rozpierający ból w uchu i jego okolicy

•

Gwałtowne osłabienie słuchu

•

Niekiedy zawroty głowy

•

Wyciek z ucha

•

Szum uszny

•

Świąd

•

Kaszel

•

Brzęczenie owada

Rozpoznanie

•

Rozpoznanie stawia się na podstawie
otoskopii

Ważne jest określenie

•

rodzaju ciała obcego,

•

rozmiarów ciała obcego,

•

głębokości zalegania,

•

objawów świadczących o uszkodzeniu
przewodu słuchowego zewnętrznego i/lub
błony bębenkowej.

postępowanie

Zabieg powinien wykonywać

laryngolog w Oddziale

Otolaryngologicznym ze

względu na:

•

Możliwość wykonania badania

otoskopowego przed i po

usunięciu ciała obcego,

•

Odpowiednie oświetlenie i

narzędzia,

•

Możliwość ewentualnej

interwencji chirurgicznej na

bloku operacyjnym,

•

Możliwość wykonania zabiegu w

znieczuleniu ogólnym (dzieci,

osoby upośledzone umysłowo i

chore psychicznie).

Metody usuwania ciał obcych

•

Płukanie ucha

•

Usuwanie za pomocą
haczyka, pętelki,
ssaka

•

Operacyjnie z
dokonaniem otwarcia
przewodu słuchowego
zewnętrznego z
dojścia zza ucha

zalecenia

•

Płukanie przeciwskazane w przypadku ciał

obcych organicznych (powiększenie się pod

wpływem wody, zaklinowanie w przewodzie

słuchowym zewnętrznym),

•

Użycie kleszczyków przeciwwskazane w przypadku

ciał obcych kulistych (możliwość przesunięcia

ciała obcego i uszkodzenia błony bębenkowej

oraz wnętrza ucha środkowego),

•

Zalanie ucha alkoholem lub płynem oleistym

przed usunięciem żywych owadów.

Najczęstsze powikłania

•

Uszkodzenie skóry przewodu słuchowego
zewnętrznego

•

Przesunięcie ciała obcego do błony bębenkowej

•

Uszkodzenie błony bębenkowej

•

Uszkodzenie struktur ucha środkowego

•

Zapalenie przewodu słuchowego zewnętrznego

Ciała obce nosa i zatok przynosowych

•

Ciała obce nosa najczęściej stwierdzane są u dzieci

•

Najczęściej dostają się:



przez nozdrza przednie,



przez nozdrza tylne podczas wymiotów,



podczas urazów przy ranach otwartych do jamy

nosa i

zatok przynosowych.

Rodzaje ciał obcych

•

Egzogenne

koraliki śrubki, nasiona,

kawałki papieru,

kamyki, fragmenty

protez

•

Endogenne

materiał stomatologiczny,

martwaki kostne, zęby

(zatoki szczękowe),

kamienie nosowe

•

Jatrogenne

resztki sączków, części

narzędzi chirurgicznych.

Ciała obce nosa- dolegliwości

•

Kichanie,

•

Łzawienie,

•

Jednostronne upośledzenie drożności nosa,

•

Cuchnąca wydzielina ropna,

•

Wydzielina podbarwiona krwią,

•

Bóle głowy,

•

Jednostronne nawracające nieżyty trąbki
słuchowej, zapalenia ucha środkowego,

•

U dzieci: otarcie naskórka wokół nozdrzy,
dziecko jest płaczliwe, niespokojne,

Ciała obce zatok przynosowych-

dolegliwości

•

Przez wiele lat mogą być bezobjawowe,

•

Ostre lub przewlekłe zapalenie zatok
przynosowych,

•

Zapalenie kości.

rozpoznanie

Rozpoznanie stawia

się na podstawie:

•

rynoskopii

przedniej,

•

badania

endoskopowego jam

nosa,

•

RTG zatok

przynosowych

i/lub

•

CT zatok

przynosowych.

Postępowanie

Zabieg powinien wykonywać

laryngolog w Oddziale

Otolaryngologicznym ze

względu na:

•

Możliwość wykonania badania

endoskopowego w znieczuleniu

miejscowym co zapewni dobrą

widoczność i pełną kontrolę

podczas usuwania ciała obcego,

•

Możliwość interwencji

chirurgicznej na bloku

operacyjnym,

•

Możliwość wykonania zabiegu w

znieczuleniu ogólnym

(chirurgiczne opracowanie rany;

dzieci, osoby upośledzone

umysłowo i chore psychicznie).

Metody usuwania ciał obcych

•

Usuwanie za pomocą zagiętego haczyka,

pęsety nosowej lub kleszczyków,

•

Operacyjnie (chirurgia endoskopowa,

otwarcie zatok przynosowych z dojścia
zewnętrznego, rynotomia)

•

W trakcie chirurgicznego opracowania rany

po wypadku

Powikłania

•

Krwawienie z nosa

•

Zapalenie zatok przynosowych

•

Aspiracja ciała obcego do dolnych dróg
oddechowych

•

Powikłania oczodołowe

•

Powikłania wewnątrzczaszkowe

Ciała obce Gardła i krtani

•

Ciała obce krtani występują rzadziej niż w
tchawicy i oskrzelach,

•

Do krtani najczęściej dostają się przez
przypadkową aspirację,

Rodzaje ciał obcych

•

Kęsy pokarmowe (mięso, ości, kości, inne
frgmenty

pożywienia)

•

Ciała metaliczne (igły, szpilki)

•

Wymiociny

Objawy zależą od:

•

Wielkości ciała
obcego,

•

Rodzaju ciała
obcego,

•

Jego
umiejscowienia.

Objawy

•

Nagły atak kaszlu i ból w krtani (zwłaszcza podczas mówienia),

•

Gwałtowna duszność i śmierć,

•

Duszność- mechanizm wentyla (zaklinowany liść laurowy),

•

Stopniowo narastające trudności w oddychaniu (ciała obce
pochodzenia roślinnego, które pęcznieją),

•

Obrzęk krtani,

•

Uczucie przeszkody (gardło, krtań)

•

Ból przy przełykaniu,

•

Ślinotok,

•

Chrypka,

•

Trudności aż do braku możliwości przełykania.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się na podstawie:

•Wywiadu

•Objawów

•Badania przedmiotowego

Sposób postępowania (1)

•

Badanie i lokalizacja ciała obcego,

•

Uspokojenie chorego, znieczulenie błony

śluzowej,

•

Usunięcia dużego ciała obcego z gardła dolnego

– np.przez wygarnięcie go palcem,

•

Usunięcia wbitego w migdałek ciała obcego – za

pomocą kleszczyków,

•

Usunięcia ciała obcego wbitego w nagłośnię w

laryngoskopii pośredniej za pomocą kleszczyków

krtaniowych.

Sposób postępowania (2)

•

Laryngoskopia bezpośrednia- przy małych
ciałach obcych wklinowanych w różnych
okolicach krtani, przy małych objawach
duszności krtaniowej

•

Konikotomia

•

Tracheotomia

Powikłania

•

Uszkodzenie błony śluzowej gardła i krtani,

•

Krwawienie,

•

Obrzęk i nasilenie już istniejących objawów,

•

Przemieszczenie ciała obcego,

•

Złamanie wbitego ciała obcego,

•

Uszkodzenie przełyku (tracheotomia),

•

Krwawienie z tarczycy
(konikotomia,tracheotomia)

•

Zwężenia podgłośniowe,

•

Uszkodzenie fałdów głosowych.

Ciała obce przełyku

•

Ciała obce przełyku dostają się tam
najczęściej przez nieuwagę,

•

Częściej u osób z brakiem uzębienia,
zaburzeniami czucia w jamie ustnej i
gardle, po przebytych operacjach gardła i
krtani, zwłaszcza po laryngektomii
częściowej, u chorych psychicznie i u osób
w stanie upojenia alkoholowego

Rodzaje ciał obcych

•

Dzieci- monety, przedmioty używane podczas
zabawy,

guziki

•

Dorośli- kości, ości, protezy zębowe,
przypadkowe przedmioty znajdujące się w
pokarmie, kęsy pokarmowe (szybkie jedzenie,
skurcze przełyku)

•

Szczególna grupa- chorzy ze zwężeniami przełyku
po oparzeniach, urazach, rtgth, z chorobą
nowotworową przełyku

Objawy zależą od:

•

Poziomu
zalegania ciała
obcego,

•

Jego wielkości,

•

Powikłań.

•

Najczęściej ciała
obce osadzają się w
obrębie zwężeń
fizjologicznych



I- usta przełyku



II- aorta-oskrzela



III- rozwór

przełykowy

przepony

Objawy ciała obcego przełyku

•

Trudności lub brak możliwości pasażu pokarmów
stałych i płynnych,

•

Ból przy przełykaniu,

•

Ból szyi,

•

Trudności w oddychaniu- ciało obce w I
przewężeniu,

•

Ślinotok,

•

Odruchy wymiotne,

•

Ból w okolicy serca (za mostkiem) i w okolicy
międzyłopatkowej – ciało obce w II przewężeniu,

•

Ból w okolicy nadbrzusza- ciało obce w II
przewężeniu.

Rozpoznanie

•

Wywiad

•

Badanie laryngologiczne (laryngoskopia

bezpośrednia)

•

RTG klatki piersiowej ( z szyją) i nadbrzusza
przeglądowe



do oceny ciał cieniodajnych



z kontrastem/wata- do ciał

niecieniodajnych

•

Badanie endoskopowe przełyku

Sposób postępowania

ciało obce powinno usunąć się z przełyku

najszybciej jak to możliwe

•

Ezofagoskopia w znieczuleniu ogólnym z
intubacją i zwiotczeniem

Postępowanie po usunięciu ciała

obcego przełyku

•

1 doba – zakaz spożywania pokarmów per os,

•

2-3 doba pokarmy papkowate,

•

Antybiotykoterapia + płyny infuzyjne,

•

Karta gorączkowa + monitorowanie tętna,

•

Pooperacyjne RTG przełyku celem oceny
śródpiersia,

Powikłania

•

Perforacja przełyku zapalenie

śródpiersia,

•

Przetoka przełykowo-tchawicza,

•

Przetoka przełykowo- oskrzelowa,

•

Przetoka przełykowo- aortalna,

•

Zapalenia śródpiersia,

•

Krwawienie.

Objawy perforacji przełyku

•

Nasilający się ból

przy przełykaniu lub

głębokim oddychaniu

promieniujący do

okolicy

międzyłopatkowej lub

do mostka,

•

Duszność,

•

Podwyższona

temperatura ciała,

•

Tachykardia,

•

Odma podskórna szyi,

dołu nadobojczykowego

lub śródpiersia,

•

Naciek zapalny szyi,

•

Ślina z domieszką krwi,

•

Krew w wymiotach i

plwocinie,

•

Ogólny ciężki stan z

sinicą i dusznością >

wstrząs