26

NDOSKOPIA

E

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2004

Przedostawanie się ciał obcych do

układu oddechowego psów było opi-

sywane w literaturze weterynaryjnej,

a jama nosowa i oskrze-

la to narządy, w których

najczęściej były stwier-

dzane. Możliwość aspi-

racji ciała obcego zależy

przede wszystkim od

jego wielkości i kształ-

tu. Ważną rolę w tym

procesie odgrywają rów-

nież okoliczności sprzy-

jające, np. łapczywe

pobieranie pokarmu,

bieganie po ściernisku, lesie, łąkach,

zabawa itp.

Ciało obce dostając się do oskrzeli,

drażniąc receptory, wywołuje odru-

chowo kaszel. Następnie rozwija się

pierwotny bądź wtórny proces zapalny.

Wtórne zapalenie jest wynikiem draż-

nienia mechanicznego, a pierwotne

powstaje, gdy ciało obce zawiera już

materiał zakaźny, najczęściej bakterie

lub grzyby. Początkowo zapalenie ma

charakter lokalny, ale przy dłuższej

obecności ciała obcego w drzewie

oskrzelowym wykazuje tendencję do

uogólnienia (1, 2, 3, 4).

Poniżej przedstawiono trzy przypadki

obecności ciał obcych w drzewie oskrze-

lowym psów.

Przypadek I

Opis zwierzęcia: pies, buldog angiel-

ski, ♂, 7 miesięcy.

Wywiad: od miesiąca uporczywy ka-

szel, początkowo o charakterze suchym,

a następnie wilgotnym z odkrztuszaniem

śluzowo-ropnej wydzieliny, sporadycznie

podczas kaszlu wymioty. Dotychcza-

nano w znieczuleniu złożonym, w którym

wykorzystano: do premedykacji – ksyla-

zynę w dawce 1 mg/kg mc. z atropiną

w dawce 0,05 mg/kg, do znieczulenia

głównego – tiopental w dawce począt-

kowej 5 mg/kg mc. i.v., a następnie

według efektu działania, do znieczulenia

miejscowego okolicy gardła i krtani 2%

lignokainę. Do wziernikowania pacjenta

ułożono na lewym boku, a samo badanie

początkowo wykonywano fiberoskopem

pediatrycznym Olympus XQ 20 (długość

robocza 100 cm, średnica 9,8 mm).

Obraz endoskopowy:

– w tchawicy zmiany zapalne oraz

znaczna ilość wydzieliny o charakterze

śluzowo-ropnym,

– w okolicy rozwidlenia tchawicy ciało

obce – gałązka choinki, wklinowana

w prawe oskrzele główne (ryc. 1.).

Gałązkę próbowano usunąć standar-

dowymi kleszczykami do usuwania ciał

sowe leczenie w kierunku zapalenia

górnych dróg oddechowych, polegające

na stosowaniu antybiotyków, leków

przeciwzapalnych i prepa-

ratów wspomagających, nie

przyniosło efektu.

Badanie kliniczne: temp.

– 38,9

o

C, tętno – 97/min, od-

dechy – 32/min, nieznaczna

duszność mieszana, tkliwa

tchawica (bardzo łatwo wy-

woływano odruch kaszlu),

osłuchowo nad klatką pier-

siową słyszalne rzężenia

wilgotne.

RTG: bezpowietrzność części prawego

środkowego płata płuc, a wokół ogniska

bezpowietrznego znaczne zagęszczenie

tkanki płucnej, sugerujące zmiany

zapalne.

Na podstawie stanu obecnego i wyniku

badania radiologicznego psa zakwalifiko-

wano do bronchoskopii. Badanie wyko-

Ciała obce w drzewie

oskrzelowym psów

POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE I TERAPEUTYCZNE

Józef Nicpoń, Krzysztof Kubiak, Marcin Jankowski, Jolanta Spużak

Katedra Chorób Wewnętrznych i Pasożytniczych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów,
Wydział Medycyny Weterynaryjnej AR we Wrocławiu

Kontynuując tematykę badań endoskopowych układu oddechowego małych zwierząt

w niniejszym artykule przedstawiamy wybrane przypadki występowania ciał obcych

w drzewie oskrzelowym psów, które rozpoznano w pracowni endoskopowej Katedry

Chorób Wewnętrznych i Pasożytniczych z Kliniką Chorób Koni, Psów i Kotów Wydziału

Medycyny Weterynaryjnej AR we Wrocławiu.

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

Ryc. 1.

Ryc. 2.

27

ENDOSKOPIA

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

WRZESIEŃ-PAŹDZIERNIK • 5/2004

obcych, które wprowadzano

przez kanał roboczy fiberosko-

pu. Próba ta zakończyła się nie-

powodzeniem z powodu bardzo

mocnego wklinowania gałązki,

rozchylania się jej igieł na boki

podczas pociągania oraz zbyt

małej siły uchwytu zastosowa-

nego manipulatora.

Wobec powyższego do usu-

nięcia ciała obcego postano-

wiono wykorzystać większych

gabarytów sztywne szczypce

biopsyjne Olympus A6997,

które charakteryzują się także

znacznie większą siłą uchwytu

oraz endoskop sztywny Olym-

pus A5290A (długość robocza

30 cm, średnica 5,5 mm) do

obserwacji pola zabiegu. W opi-

sywanym przypadku można

było zastosować wspomniany

sztywny sprzęt endoskopowy,

bowiem pies był średniej wiel-

kości i zarówno optyką, jak

i szczypcami osiągano wysokość

rozwidlenia tchawicy. Po kil-

kunastu minutach usunięto

gałązkę, której długość wynosiła

ok. 10 cm! (ryc. 2.)

Przypadek II

Opis zwierzęcia: pies, bokser, ♀, 3 mie-

siące.

Wywiad: od 48 godz. suchy kaszel,

który pojawił się bezpośrednio po spa-

cerze w ogrodzie.

Badanie kliniczne: temp. – 39,2

o

C,

tętno – 104/min, oddechy – 28/min,

tkliwa tchawica, osłuchowo nad

klatką piersiową słyszalne szmery

pęcherzykowe.

RTG: w górnych i dolnych drogach

oddechowych zmian nie wykryto.

Pacjenta zakwalifikowano do bron-

choskopii. Badanie wykonano w opi-

sanym powyżej znieczuleniu złożonym.

Do wziernikowania pacjenta ułożono na

lewym boku, a samo badanie wykonano

fiberoskopem Super Vision (długość ro-

bocza 60 cm, średnica 5 mm).

Obraz endoskopowy:

– przekrwienie błony śluzowej tchawicy

oraz zwiększona ilość wydzieliny o cha-

rakterze śluzowym,

– w okolicy rozwidlenia tchawicy ciało obce

– fragment gałązki choinki, wklinowany

w prawe oskrzele główne.

Gałązkę usunięto kleszczykami do

usuwania drobnych ciał obcych, które

wprowadzono niezależnie, obok fibero-

skopu, obserwując przez cały czas ich

położenie. W tym przypadku kleszczyki

nie mogły być wprowadzone przez kanał

roboczy, ponieważ ich średnica była zbyt

duża. Rozmiary gałązki ilustruje ryc. 3.

Przypadek III

Opis zwierzęcia: pies, husky syberyj-

ski, ♂, 3 lata.

Wywiad: od 5 miesięcy wilgotny kaszel

z odksztuszaniem dużej ilości ropnej

wydzieliny, zastosowane leczenie nie

przyniosło oczekiwanych wyników.

Badanie kliniczne: temp. – 39,7

o

C,

tętno – 112/min, oddechy – 36/min,

średniego stopnia duszność mieszana,

tkliwa tchawica, osłuchowo nad klatką

piersiową słyszalne rzężenia wilgotne.

RTG: zmiany zapalne w płucach.

Pacjenta również zakwalifikowano

do bronchoskopii. Badanie wykonano

w analogicznych jak w poprzednich przy-

padkach warunkach, znieczuleniu zło-

żonym oraz ułożeniu pacjenta. Badanie

wykonano fiberoskopem pediatrycznym

Olympus XQ 20.

Obraz endoskopowy:

– błona śluzowa tchawicy objęta procesem

zapalnym, bardzo duża ilość ropnej

wydzieliny;

– w okolicy rozwidlenia tcha-

wicy ciało obce – kłos, wkli-

nowany w prawe oskrzele

główne (ryc. 4.).

Kłos jęczmienia usunięto

kleszczykami do usuwania

drobnych ciał obcych, które

wprowadzono przez kanał robo-

czy fiberoskopu.

Uwagi praktyczne:

– rozpoznawanie obecności ciał

obcych w drzewie oskrzelowym

psów powinno opierać się na

starannie przeprowadzonym

wywiadzie (bardzo charakte-

rystyczne jest nagłe pojawienie

się kaszlu, najczęściej podczas

lub po spacerze), badaniu

klinicznym pacjenta, badaniu

radiologicznym klatki pier-

siowej (ciała obce typu kłosy

zbóż, traw, gałązki drzew słabo

cieniują, niemniej jednak ba-

danie to jest istotne, ponieważ

umożliwia m.in. ocenę stanu

dolnych dróg oddechowych

i powietrzności płuc) oraz

bronchoskopii, która oprócz

zastosowania diagnostycznego

może mieć charakter terapeu-

tyczny,

– po usunięciu ciała obcego nale-

ży bezwzględnie przeprowadzić

powtórne wziernikowanie, pod-

czas którego należy stwierdzić,

czy zostało ono usunięte w całości oraz

ocenić rozległość i stopień zaawanso-

wania zmian zapalnych, wywołanych

jego obecnością,

– podczas bronchoskopii należy także

pobrać wydzielinę do badań mikro-

biologicznych, w wyniku których na

podstawie antybiogramu możliwe

będzie zastosowanie ukierunkowanej

atybiotykoterapii.

Dotychczas w pracowni endoskopowej

naszej kliniki z oskrzeli psów łącznie

usunięto: 12 kłosów zbóż, 3 fragmenty

gałązek choinki, fragment kości oraz

napęczniałą suchą karmę.



Piśmiennictwo

1. Kraft W.: Tierärztliche Endoskopie. Schattau-

er, Stuttgart 1993.

2. Kubiak K., Nicpoń J., Jankowski M., Spu-

żak J.: Ciała obce w drzewie oskrzelowym
psów, „Medycyna Wet.” 2004, 60, 516.

3. Nicpoń J., Kubiak K.: Badanie endoskopowe

psów i kotów, AWA, Wrocław 2000.

4. Tams T.R.: Small Animal Endoskopy,

C.V. Mosby Company, St. Louis 1990.

Adres autorów:

Katedra Chorób

Wewnętrznych

i Pasożytniczych

z Kliniką Chorób Koni,

Psów i Kotów

50-366 Wrocław

pl. Grunwaldzki 47

Ryc. 3.

Ryc. 4.