Erozja eoliczna

deflacj

a

korazj

a

wywiewanie cząstek

mineralnych

ścieranie skał

poprzez piasek

niesiony wiatrem

może powodować wywiewanie

dużej ilości materiału

drobnoklastycznego

(piaszczystego i pylastego)

z rozległych obszarów i np.

tworzenie pustyń kamienistych

(hamad) lub żwirowych (serir), a

także tworzenie oaz

luźne głazy są często ścięte i

wypolerowane od strony wiejącego

wiatru - graniaki

powierzchnie skał są rysowane,

polerowane, drążone i ścierane, co

prowadzi do powstawania

charakterystycznych form – grzybów

skalnych

Intensywność korazji zależy od :

kwadratu szybkości

ruchu ziaren

masy ziaren w

jednostce objętości

powietrza

kształtu / kąta

nachylenia atakowanej

powierzchni

Transport eoliczny

unoszenie w stanie

zawieszonym,

często na bardzo duże

odległości,

bardzo drobnych

cząstek (<0,2 mm)

piasek jest unoszony

na wys. do 1m po

zawietrznych stronach

wydm

wleczenie po

powierzchni

ziarna wykonują

krótkie i

niewysokie skoki

po krzywych

balistycznych,

opadające ziarna

wybijają w górę

następne

suspensja

pełznięcie

powierzchnio

we ziaren

saltacja

(unoszenie

przerywane)

Sedymentacja eoliczna

powstają w wyniku zatrzymania

niesionego przez wiatr piasku

na przeszkodzie, np. krzaku,

głazie itp.

Pod wpływem wiatru wydmy

wędrują z prędkością od kilku

do kilkunastu metrów rocznie

(wyjątkowo do 200 m/rok)

Przenoszony przez suspensję pył

osadza się gdy wiatr zmniejsza

prędkość lub gdy pokonuje bariery

morfologiczne. Najwięcej pyłów jest

zatrzymywanych na obszarach

stepowych przylegających do

pustyń.

wydmy

lessy

Lessy

składają się z pyłu kwarcowego (60-70%), glinokrzemianowego

(20-30%) i częściowo z CaCO

3

(8-12%). Są silnie porowate i miękkie, przez

co bardzo mało odporne na erozję, szczególnie pod wpływem wody.

Pokrywy lessowe osiągają znaczne miąższości (>100m).

Charakterystyczne dla krajobrazu lessowego są głębokie wąwozy i jary o

stromych ścianach

niewielkie

wydmy pustyń

suchych i

gorących, mają

kształt

półksiężycowaty

z ramionami

skierowanymi

zgodnie z

wiejącym

wiatrem,

wyprzedzającymi

wydmę

wydmy

częste na

obszarach

nadmorskich,

mają kształt

księżycowaty z

ramionami

zwróconymi

przeciwko

wiatrowi, co

wiąże się z

różnicami

wilgotności

wewnątrz wydmy

i na jej

ramionach

wydmy

paraboliczne

barchan

y

wydmy

poprzeczn

e i

podłużne

wydmy

gwiaździst

e

powstają z

łączenia się

barchanów,

prostopadle

lub zgodnie z

kierunkiem

wiatru

powstają

przy

zmiennyc

h

kierunkac
h wiatrów

Znaczenie inżynierskie procesów eolicznych

Proces korazji ma znaczenie dla obiektów inżynierskich narażonych na
wiatr niosący ziarna mineralne – np. wież obserwacyjnych na
wybrzeżach. Szczególnie dotyczy to konstrukcji stalowych.

Proces deflacji może prowadzić do odsłonięcia fundamentów budynków.
Działalność inżynierska lub gospodarcza może prowadzić do zniszczenia
naturalnego utrwalenia wydmy, a więc uruchomić deflację.

Wędrówki wydm mogą prowadzić do zasypania i zniszczenia nawet
całych osiedli. Przeciwdziała się temu stosując osłony (płotki wydmowe)
lub poprzez rozwijanie roślinności.

Piaski wydmowe występujące w podłożu budowlanym mają korzystne
właściwości geotechniczne (są przewiane). Gorszym podłożem są lessy,
które podlegają wymywaniu a także gwałtownemu i nierównomiernemu
osiadaniu przy dodatkowym zawilgoceniu.

Lodowce i lądolody

W lodowcach na kuli ziemskiej obecnie znajduje się ok. 2% całej

wody na naszej planecie, zajmują one 10% powierzchni Ziemi.

Gdyby stopniały poziom wody w oceanach podniósłby się o ok. 70

m.

Lodowce powstają gdy śnieg który spadł zimą nie ulega roztopieniu w
ciągu lata. Takie nagromadzenie ma miejsce powyżej granicy
wiecznych śniegów, która znajduje się w strefie równikowej na
wysokości ok. 5 km i obniża ku biegunom.

Gromadzący się śnieg ulega kompakcji i rekrystalizacji, przekształcając
się ze świeżego puchu kolejno w puch zsiadły, śnieg firnowy, lód
firnowy i lód lodowcowy, przy czym jego gęstość wzrasta ponad 30-
krotnie.

Lodowce górskie

powstają w warunkach niezbyt obfitych opadów śniegu, który gromadzi

się w zagłębieniach powierzchni terenów górskich o stromych zboczach.

Po nagromadzeniu się w zagłębieniu - polu firnowym wystarczająco
grubej warstwy lodu, jest on wyciskany i spływa dolinami w dół tworząc
jęzory lodowcowe. Masa lodu w jęzorach jest w ciągłym ruchu w
wyniku działania siły ciężkości.

Lądolody (lodowce kontynentalne)

tworzą się w obszarach o obfitych opadach śniegu i

nieurozmaiconym ukształtowaniu terenu.

Narastająca masa śniegu tworzy czapę lodową pokrywającą
wielkie obszary. Grubość lodu może dochodzić do kilku
kilometrów.

Erozja lodowcowa - egzaracja

Intensywność niszczenia podłoża przez lodowiec zależy od:

•prędkości ruchu lodowca
•docisku masy lodowej do podłoża (będącej funkcją grubości pokrywy
lodowej)

•odporności podłoża
•współczynnika zmiany warunków ruchu lodowca

Mechanizm erozji lodowcowej polega na:

1. ścieraniu podłoża poprzez wtopione w spąg lodowca okruchy

skalne;

2. wmarzanie bloków podłoża w spód lodowca (przy współudziale

przechłodzonych wód, a następnie wyrywanie ich wskutek
dalszego posuwania się jęzora lodowcowego;

3. zdzieraniu zwietrzeliny oraz fałdowaniu i przesuwaniu warstw

skalnych przez czoło lodowca

4. działalności wód lodowcowych

Charakterystyczne dla rzeźby lodowcowej są doliny U-kształtne

Transport glacjalny

Podczas

ruchu

lodowce

transportują

w

zawieszeniu

ogromne ilości materiału skalnego,
nazywanego morenami.

Transport ten nie jest

selektywny – lodowiec z

równą łatwością

przenosi cząstki iłowe

czy piaskowe jak też

kilkudziesięciometrowe

bloki skalne. Podczas

tego transportu

przenoszone cząstki w

niewielkim stopniu

ulegają rozdrobnieniu i

obtoczeniu.

Osady lodowcowe

Gdy czoło lodowca topnieje,

uwalniany zostaje materiał skalny,

tworząc

osady zwałowe

są to osady niewysortowane, zawierające

ziarna od frakcji iłowej do wielkich głazów,

nazywane

glinami zwałowymi

lub

morenowymi

Rzeka wypływająca z

czoła lodowca może

dalej transportować a

następnie osadzać

drobniejsze osady

uwalniane z czoła – tak

tworzą się

osady

fluwioglacjalne

,

wykształcone jak osady

rzeczne.

W wyniku zatrzymania wód z topniejącego lodowca w

obniżeniach terenu tworzą się jeziora zastoiskowe a w nich

osady zastoiskowe

iły warwowe (wstęgowe)

zbudowane z naprzemianległych

jasnych warstewek pyłu
kwarcowego i ciemnych

warstewek iłu

piaski pylaste

gdy glina zwałowa zostanie

przepłukana przez wody

wypływające z lodowca pozostaje

bruk morenowy i eratyki

Znaczenie lodowców dla geologii inżynierskiej

1. ogromne zróżnicowanie litologiczne wynikające ze złożonego

osadzania się utworów zwałowych wymaga dokładnego rozpoznania
dla bezpiecznego fundamentowania obiektów

Utwory lodowcowe stanowią podłoże budowlane na prawie ¾ obszaru

Polski

3. nawroty lodowca w czasie kolejnych glaciałów spowodowały rozwój

glacitektoniki – skomplikowane deformacje podłoża lodowca,
szczególnie młodego

4. ciężar lodowca, powodujący nacisk na podłoże (do kilku MPa)

spowodował prekonsolidację osadów luźnych

2. zróżnicowanie litologiczne osadów plejstoceńskich powoduje

skomplikowane warunki hydrogeologiczne

Geologiczna działalność wód płynących:

ablacja deszczowa –

działalność deszczu

niszcząca skały miękkie i

luźne oraz żłobiąca skały

zwięzłe

działalność rzek

delty i estuaria

wyjałowienie i erozja gleb z których
spływająca woda wynosi drobne, luźne
cząstki – tworzenie deluwiów

tworzenie

piramid

ziemnych

–

stożkowatych

słupów

ziemnych

uwieńczonych dużym głazem
żłobienie jarów i parowów w skałach luźnych