Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
17 maja 2012, 08:17 Autor: Jarosław Zachwieja
czytano: 12126 razy
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja
Przedostatni odcinek cyklu poradników
"Filmowanie aparatem" poświęcony jest kwestiom
obróbki nagranego materiału wideo za pomocą
komputera. Jest to niezwykle ważny element
pracy nad filmem, ponieważ przemyślany montaż
i postprodukcja pozwala z przeciętnego materiału
wyjściowego uzyskać znakomity rezultat końcowy.
Zasada ta obowiązuje niestety również w drugą
stronę - najlepsze nawet ujęcia zmontowane z
le
dadzÄ… w efekcie bardzo kiepski film. Dobry
montaż to sztuka i faktu tego w żadnym razie nie
należy ignorować. A ponieważ najczęściej nie
będzie nas stać na usługi doświadczonego montażysty, to jego zadanie będziemy musieli wypełnić
sami.
Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:
Filmowanie aparatem: Co musisz widzieć?
Filmowanie aparatem: Sprzęt skrojony na miarę
Filmowanie aparatem: Gdy ręka zadrży
Filmowanie aparatem: Koniec kina niemego
Filmowanie aparatem: Praca kamerÄ… - vademecum
Filmowanie aparatem: Język filmu
Filmowanie aparatem: Oświetlenie i jego rola w obrazie filmowym
Filmowanie aparatem: Twórcze operowanie światłem  barwa światła i jej rola w filmie
Filmowanie aparatem: Zdjęcia wprawione w ruch
Czasy, gdy filmy montowało się na podświetlanym stoliku przy użyciu nożyczek i kleju odeszły już do
przeszłości. Nowoczesne komputery i cyfrowa rejestracja obrazu dały nam swobodę o jakiej kilkanaście
lat temu nawet filmowcy niezależni mogli tylko marzyć. Niestety w wielu przypadkach filmującym
brakuje wiedzy o tym, jak najlepiej przeprowadzić ten proces. Tymczasem, podobnie jak podczas
filmowania, tak również w montażu obowiązują reguły, których przestrzeganie jest naprawdę wskazane
jeżeli zależy nam na stworzeniu przyjemnego w odbiorze filmu. Reguły te w dużej mierze wynikają z
tradycji rozwoju kina, ale są też warunkowane przez psychologię ludzkiej percepcji obrazu filmowego i
dlatego nie można ich tak po prostu zignorować.
1 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
W czasach dominacji tradycyjnej telewizji i wideo w wersji analogowej oraz filmów rejestrowanych na taśmie światłoczułej,
stanowisko montażysty było bardzo skomplikowane i pełne zaawansowanych urządzeń. I choć dzisiaj niektórzy zawodowcy
wolą nadal pracować przy potężnych stołach montażowych, to rolę tę z powodzeniem przejąć może komputer osobisty. (Fot.
bark)
W tej części cyklu "Filmowanie aparatem" przedstawiamy najważniejsze i najbardziej podstawowe
zasady rządzące montażem i edycją barwną obrazu filmowego. Bardziej zaawansowane operacje z
zakresu postprodukcji, cyfrowe efekty specjalne i inne zagadnienia z omawianego zakresu musieliśmy
pominąć z uwagi na ograniczoną objętość tego artykułu. Okazjonalnie wspominamy o nich jednak w
jednym, bardzo konkretnym aspekcie: ostrzegając przed używaniem środków, które w danej chwili są
zbędne. Postarajcie się potraktować te przestrogi poważnie  w montażu nadmiar środków wizualnych
jest najczęściej znacznie gorszy od ich niedoboru.
Zabiegi montażowe i ich zastosowanie
Co jest celem montażu? Pytanie pozornie banalne, ale z odpowiedzią na nie wiążą się poważne
konsekwencje. Celem montażu jest takie łączenie poszczególnych ujęć, aby odbiorca zaakceptował
ciągłość czasu i miejsca wszędzie tam, gdzie ona występuje oraz dostrzegał brak tej ciągłości wszędzie
tam, gdzie jej nie ma. Na ogół będzie nam też zależało na tym, aby praca kamery i sam montaż były
dla oglądającego niezauważalne  chyba, że w określonej sytuacji celowo stworzymy "montażowy
zgrzyt" mający na celu zwrócenie uwagi widza i wyzwolenie w nim określonej reakcji. To jednak
wymaga świadomego złamania reguł, które najpierw należy poznać i dobrze opanować.
2 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Cięcie i klejenie ujęć - czynności te, wykonywane niegdyś fizycznie, za pomocą nożyczek i kleju obecnie realizuje się w
komputerze za pomocą odpowiednich programów, których głównym elementem jest oś czasu (ang. timeline). Głównymi
zaletami takiego sposobu pracy są swoboda, łatwość uzyskania określonych efektów i możliwość cofnięcia wykonanych
czynności w sytuacji, gdy efekt pracy obiega od oczekiwań.
Podstawowymi czynnościami montażowymi są cięcie i klejenie  wszystkie techniki montażu
sprowadzają się tak naprawdę właśnie do tych dwóch zabiegów. Przez cięcie można rozumieć zarówno
podzielenie danego ujęcia na dwie lub więcej części bez usuwania z nich materiału, jak i z usuwaniem.
W tym drugim przypadku najczęściej mamy do czynienia z usuwaniem nadmiaru nagrania na początku
i końcu materiału filmowego. Jak zapewne pamiętacie, nagrywamy zawsze z zapasem  moment
włączenia kamery powinien o co najmniej kilka sekund poprzedzać początek ujęcia, a moment jej
wyłączenia następować kilka sekund po jego zakończeniu. Z tego powodu fizyczny początek i koniec
nagrania nie są w montażu tak istotne, jak początek i koniec wchodzącego w jego skład ujęcia. W
produkcjach fabularnych, reklamach i teledyskach wyznacza je dz
więk klapsu i komunikat "cięcie!",
natomiast w filmach reportażowych i nagraniach pamiątkowych wyznacza się je już podczas montażu.
Niekiedy może zajść konieczność usunięcia fragmentu nagrania ze środka ujęcia. Najczęściej dochodzi
do tego wówczas, gdy jeden filmowy klip to w rzeczywistości dwa lub więcej ujęć nagranych bez
wyłączania kamery. W takiej sytuacji nasze zadanie jest proste. Znacznie trudniej jest, gdy musimy
wyciąć kawałek filmu z czegoś, co jest przez nas traktowane jako jedno ujęcie, do którego wkradł się
niepożądany element. Nie możemy ot tak usunąć tego, co nam nie pasuje, ponieważ na linii cięcia
pojawi się bardzo nieprzyjemny i nieoczekiwany dla widza skok akcji. Należy działać w taki sposób, aby
z jednego ujęcia utworzyć dwa, które będzie można włączyć do filmu (najlepiej umieszczając pomiędzy
nimi jakieś inne, spajające wszystko ujęcie). Jest to trudne do przeprowadzenia, ale czasami konieczne.
[kn_advert]
Rodzaje przejść pomiędzy ujęciami
Klejenie, czyli łączenie dwóch lub więcej ujęć w większą sekwencję może zachodzić "twardo"  kiedy to
jeden klip nagle się urywa i zostaje zastąpiony przez drugi lub też "miękko", czyli z wykorzystaniem
rozmaitych efektów przejść, takich jak przenikania, wygaszania, rolki (kurtyny), rozmycia i wiele
innych. W tym momencie należy zwrócić uwagę na pewną kwestię: większość programów do montażu
oddaje swoim użytkownikom do dyspozycji dziesiątki (o ile nie setki) różnych przejść. Większość z nich
ma jednak charakter typowo efekciarski i wyglÄ…da kiczowato, a ich pole zastosowania jest znikome lub
wręcz żadne. Poniżej zamieszczamy krótki spis podstawowych rodzajów przejść z wyszczególnieniem
ich zastosowania w klasycznym kinie. Pamiętajmy jednak, że wielu reżyserów lubi eksperymentować z
formą i nie przestrzega tych reguł lub rozszerza zastosowanie danego efektu.
Przejście twarde (brak efektu przejścia)  wspomniany na samym początku sposób łączenia ujęć
służy zapewnieniu wrażenia ciągłości czasu i miejsca. W obrębie jednej sceny najczęściej korzystać
będziemy z takiego właśnie sposobu łączenia.
Wizualizacja przejścia twardego w programie montażowym Sony Vegas Movie Studio  widok osi czasu.
Przenikanie (ang. cross dissolve)  jest to najprostsze płynne przejście, w trakcie którego ujęcie
pierwsze zamienia się w drugie bez żadnych dodatkowych efektów wizualnych. Używane najczęściej
jako łącznik pomiędzy scenami następującymi (z perspektywy akcji filmu) w niewielkich odstępach
czasowych. Przenikanie pozwala również uspokoić i spowolnić nieco akcję filmu lub poprzez
zastosowanie techniki nakładania (opisanej poniżej) wprowadzić do filmu krótką przebitkę, czyli
wtrącenie w postaci ujęcia nieprzerywającego akcji rozgrywającej się w tle.
3 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Wygaszenie do czerni (ang. fade to black)  jedno z dwóch najpopularniejszych tzw. przejść do
koloru lub przez kolor, czyli odmiana przenikania, w której najpierw pierwsze ujęcie zamienia się w
planszę o określonej barwie (w tym przypadku czarnej), a następnie przechodzi w drugie ujęcie.
Wygaszenie do czerni sygnalizuje w filmie upływ czasu, zarówno w obrębie jednego miejsca, jak i
pomiędzy miejscami (w tym pierwszym przypadku bardzo często stosuje się ten zabieg w scenach, w
których bohater traci na pewien czas przytomność).
Przejście przez biel (ang. fade to white)  przejście stosowane w dwóch formach. Gdy trwa bardzo
krótko, stanowi odpowiednik nagłego błysku i służy zwiększeniu dynamiki sceny. Znacznie rzadsza,
powolna postać przejścia przez biel może sygnalizować wyjście bohatera z ciemnego pomieszczenia na
otwartą przestrzeń zalaną słońcem, wkroczenie w odmienny stan świadomości, opuszczenie marzenia
sennego lub inną tego typu sytuację. Praktycznie zawsze zabieg taki zwiastuje nagły zwrot w akcji
filmu i nie należy go nadużywać.
Wizualizacja przejść miękkich w programie montażowym Sony Vegas Movie Studio  widok osi czasu. Linia krzywa widoczna w
obszarze pośrednim obrazuje tempo i przebieg przejścia w kolejnych jego fazach. Warto zwrócić uwagę, że pomimo
wykorzystania tych samych ujęć co w przykładzie powyżej, łączny czas trwania sekwencji jest krótszy. Jest to spowodowane
faktem, iż etap przejścia stanowi fragment filmu, w którym obydwa ujęcia widoczne są na ekranie jednocześnie.
Rolka/kurtyna (ang. wipe)  efekt ten ma wiele form (może przebiegać w pionie, w poziomie, ale
czasem też po skosie lub w ruchu kolistym na podobieństwo toru wskazówki zegara), choć wszystkie
łączy jedna cecha: spod ujęcia poprzedzającego ukazuje się stopniowo ujęcie następujące. Efekt ten
stosowany był niegdyś dla zaakcentowania, że akcja jest przenoszona w zupełnie inne miejsce, lecz w
nowoczesnym kinie jest on uważany za zabieg nieco anachroniczny. Wyjątkiem są niektóre tzw. tytuły
kultowe, w których rolka stała się wręcz jednym ze znaków rozpoznawczych. Najbardziej znamiennym
przykładem jest cały cykl Star Wars, w którym reżyser George Lucas stosował ten efekt niezwykle
często.
Rozmycie (ang. blur)  efekt ten stanowi dobry przykład tzw. przejścia efektowego, który stosowany
z umiarem i w odpowiednich momentach może stać się ciekawą alternatywą dla przenikania. W
produkcjach fabularnych stosowany jest raczej rzadko, natomiast świetnie sprawdza się w niektórych
filmach reklamowych, teledyskach, a przede wszystkim w reportażach ślubnych.
Sposoby łączenia i dodawania ujęć
Sklejenie kilku przygotowanych wcześniej (przyciętych zgodnie z regułami opisanymi w poprzednim
rozdziale) ujęć w sekwencję na ogół jest zadaniem prostym i przeprowadzanym niemalże odruchowo.
Jednak dodatkowa wiedza w tym zakresie może bardzo pomóc w tworzeniu filmów bardziej
dopracowanych pod względem technicznym i estetycznym. Nasze możliwości zależą tutaj w dużej
mierze od tego, z jakiego rodzaju programu do montażu korzystamy. Temat ten omawiamy bardziej
szczegółowo na ostatniej stronie tego artykułu.
4 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Przykład przebitki z wykorzystaniem nieprzerwanego ujęcia bazowego (dolna warstwa) oraz nakładanego na niego ujęcia
dodatkowego (górna warstwa). W tym konkretnym przypadku ujęcie-przebitka pojawia się na ekranie w sposób płynny (obszar
wykresu wschodzącego na górnym klipie), pozostaje widoczne w postaci półprzezroczystej (widoczna pozioma linia obrazuje
stopień krycia obrazu na przestrzeni upływającego czasu) i w końcu płynnie zanika (obszar wykresu opadającego).
Najprostszy sposób montażu polega na układaniu kolejnych ujęć na osi czasu i łącznie ich ze sobą w
wybrany przez nas sposób. Co jednak mamy zrobić, gdy zachodzi potrzeba dodania gdzieś wewnątrz
sekwencji dodatkowego ujęcia? Możemy to zrobić wstawiając je pomiędzy dwa ujęcia lub też nakładając
"ponad" już zmontowany materiał. W pierwszym przypadku czas trwania sekwencji zostaje wydłużony o
fragment, który dodajemy. W drugim natomiast klip jest nakładany, dzięki czemu w określonym
miejscu filmu powstaje ujęcie stanowiące tzw. przebitkę (filmowe wtrącenie uzupełniające wcześniejsze
oraz póz
niejsze ujęcia bądz
też kontrastujące z nimi), nieprzerywające oryginalnej akcji filmu. Zabieg
taki jest szczególnie użyteczny w sytuacji, gdy chcemy dokonać wtrącenia bez przerywania oryginalnej
ścieżki dz
więkowej, lecz wymaga od nas użycia programu do montażu pozwalającego na jednoczesną
pracę z co najmniej dwiema ścieżkami wideo.
Niezależnie od tego, z jakich metod łączenia ze sobą ujęć korzystamy, musimy pamiętać o jednym:
wszystkie przejścia o charakterze płynnym trwają od ułamka sekundy do kilku sekund i nasze ujęcie
musi ten czas uwzględniać. Jeżeli np. planujemy typowe przejście pomiędzy ujęciami w postaci
dwusekundowego przenikania, to zarówno pod koniec ujęcia pierwszego, jak i na początku ujęcia
drugiego musimy dysponować dwusekundowym zapasem czasu na przejście. Na ogół nie jest to
problemem, jednak w scenach o dużej dynamice może nam to zepsuć kompozycję.
Informacje podstawowe
Dz
więk i kolorystyka
Montaż filmu ma na celu utworzyć spójną całość z pojedynczych ujęć. Osiągnięcie tego celu nie jest
możliwe poprzez samo tylko sklejenie tych ujęć w odpowiedniej kolejności i we właściwy sposób.
Konieczne jest też zadbanie o spójność warstwy dz
więkowej i wizualnej całej produkcji. To zaś wymaga
od nas pewnych określonych działań.
Montaż dz
więku
Choć w materiale zarejestrowanym przez aparat ścieżki wizualna i dz
więkowa tworzą całość, to podczas
montażu często zajdzie konieczność przeprowadzenia również montażu dz
więku. Dotyczy to zwłaszcza
sytuacji opisanych w czwartej części tego poradnika - kiedy to ścieżka audio nagrywana jest z
wykorzystaniem zewnętrznych rejestratorów dz
więku. Podstawowa kwestia to zsynchronizowanie
dz
więku z obrazem. Służy do tego opisany już przez nas przyrząd, jakim jest klaps. Jeżeli go nie ma,
należy znalez
ć w filmie moment, gdy pojawia się w kadrze z
ródło wyraz
nego i krótkiego dz
więku
(klaszczące dłonie, upadający przedmiot itd.) i precyzyjnie dopasować ścieżkę dz
więkową i obraz tak,
aby moment emisji dz
więku (na wykresie jego natężenia symbolizowany wyraz
nym "pikiem") wyrównał
się na obydwu ścieżkach. Tak wyrównane warstwy dz
więku i obrazu w wielu programach do montażu
można ze sobą zespolić, co uniemożliwi ich przypadkowe przesunięcie oraz ułatwi przycinanie klipów.
5 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Silny "pik" na wykresie natężenia dz
więku oznacza gwałtowny, donośny odgłos, np. taki, jaki wydaje opadający klaps lub
klaszczące dłonie. Jeżeli z
ródło owego dz
więku jest widoczne w kadrze i można dokładnie rozpoznać moment, w którym ów
dz
więk zostaje wyemitowany, to mamy wszystko, czego potrzebujemy do zsynchronizowania ścieżek audio i wideo. (Fot.
Carolina Ribalta)
Podczas montażu materiału filmowanego jednocześnie z kilku kamer (sytuacja ta jest częsta podczas
kręcenia reportaży w sposób ciągły czy realizowania nagrań z koncertów) to właśnie ścieżka dz
więkowa
(z połączonym z nią obrazem zarejestrowanym przez najważniejszą kamerę lub bez niego) jest tym
elementem, w odniesieniu do którego synchronizowana jest cała reszta materiału zdjęciowego. A
Ä…czenie
ze sobą kilku rejestrowanych niezależnie na planie ścieżek audio w materiale tego typu  tzn.
pozbawionym cięć w dz
więku czy też chwil, w których akcja jest przerywana i po chwili wznawiana 
jest bardzo trudne i dlatego lepiej, jeżeli dz
więk pochodzi z jednego z
ródła.
InnÄ… kwestiÄ… zwiÄ…zanÄ… z dz
więkiem, z którą muszą się liczyć przede wszystkim twórcy realizujący filmy
w dłuższym okresie czasu, jest wyrównanie natężenia dz
więku tak, aby ścieżka dz
więkowa w obrębie
całego filmu była równa. Proces ten nosi nazwę normalizacji i często można go przeprowadzać
automatycznie. Jeżeli jednak nie mamy takiej opcji w programie lub nie działa ona prawidłowo to może
zaistnieć potrzeba samodzielnego wyrównania poziomu natężenia dz
więku. Jest to zajęcie żmudne i
najlepiej je przeprowadzić z wykorzystaniem wykresu analizy dz
więku  pilnować, aby w żadnym
momencie maksymalna wartość natężenia dz
więku nie przekroczyła 0 dBFS (a więc nie nastąpiło
przesterowanie) i aby przeciętne natężenie pozostawało na zbliżonym poziomie.
6 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Regulacja natężenia dz
więku to ważny element wszystkich programów do montażu i postprodukcji wideo. W bardziej
zaawansowanych aplikacjach może ona przebiegać płynnie lub skokowo nawet w obrębie jednego ujęcia. Większości
użytkowników wystarczy jednak możliwość niezależnego ustawienia natężenia dz
więku dla konkretnego ujęcia z możliwością
dodania efektu płynnego narastania na początku klipu i wygaszenia go na końcu.
W przypadku montowania ze sobą kilku niezależnych ścieżek audio (np. tła muzycznego, dodatkowego
komentarza z offu itd.) należy wybrać jedną ścieżkę referencyjną, której natężenie nie będzie ulegało
zmianie w trakcie trwania całego filmu  najczęściej będzie to warstwa dz
więkowa z planu. Pozostałe
elementy, takie jak muzyka mogą ulegać zmianie wtedy, kiedy jest to niezbędne (gdy np. muzyka
wybija się na pierwszy plan) ale nie częściej. Wiele szkół filmowych promuje określone zależności
pomiędzy natężeniem oryginalnego podkładu dz
więkowego (czyli tzw. setki) oraz pozostałymi,
dodawanymi do filmu w procesie montażu. Zazwyczaj ta pierwsza odznacza się największym
natężeniem, a pozostałe są do niej dopasowywane w odpowiednich proporcjach.
[kn_advert]
Korekta obrazu
Modyfikacja niektórych cech obrazu wideo zarejestrowanego przez aparat, takich jak jasność, kontrast,
kolorystyka czy temperatura barwowa może być przeprowadzana z kilku powodów. Niezależnie jednak
od tego, czy przyczyną było złe ustawienie aparatu, niesprzyjające warunki pogodowe czy też chęć
ustylizowania ujęć na kolorystykę znaną z filmu Matrix, to musimy pamiętać o jednej rzeczy:
nadrzędnym celem korekt tonalnej i barwnej oraz procesu tonowania obrazu powinno być uzyskanie
wizualnego dopasowania wszystkich ujęć w filmie  tak, aby widz nie odniósł wrażenia, że ogląda
sklejone ze sobą ujęcia z kilku filmów.
7 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Wiele narzędzi, których będziecie używać do korekty obrazu filmowego jest już Wam zapewne znanych z technik
fotograficznych. Do tej grupy należą m.in. krzywe (ang. curves) czy poziomy (ang. levels), pozwalające kontrolować ekspozycję
i kontrastowość ujęć  choć nie zawsze narzędzia te mogą wyglądać dokładnie tak samo jak w Photoshopie czy innym
programie graficznym. Ważne jest też to, że w wielu programach poszczególne parametry tych narzędzi może ulegać zmianie.
Służą do tego tzw. klatki kluczowe (ang. keyframes), za pomocą których ustala się pożądane ustawienia danego mechanizmu
korekcyjnego w określonej chwili czasu.
Elementy obrazu, które zazwyczaj będziemy zmieniać w procesie takiej korekty to jasność obrazu, jego
kontrast oraz kolorystyka (dodawanie lub usuwanie dominant barwnych). Narzędzia służące do tego
celu możecie znać dobrze z aplikacji do obróbki zdjęć: poziomy, krzywe, koła barw, filtry ocieplające i
chłodzące, korektory balansu bieli i inne podobne funkcje działają w programach do montażu i
postprodukcji analogicznie do swoich odpowiedników z programów graficznych.
Szczególnym przypadkiem cechy filmu, którą należy nauczyć się korygować w sposób nieco inny niż w
przypadku zdjęć jest zafarb  zwłaszcza ten spowodowany błędnie ustawionym balansem bieli. Z
oczywistych względów nie możemy w programie do montażu ustawić temperatury barwowej w
kelwinach i żaden aparat nie umożliwi nam rejestrowania sekwencji filmowych w formacie RAW.
Pozostaje nam więc korekta w oparciu o inne narzędzia. W większości programów do postprodukcji
służy do tego tzw. koło barw podobne z wyglądu do tego, jakie w wielu aplikacjach graficznych i
malarskich służy do wyboru barwy pędzla. W omawianym przypadku pozwala ono zmienić ogólną
kolorystykę filmu zgodnie z naszymi wymaganiami. I tak, dla uzyskania określonej dominanty barwnej
należy dodać do filmu interesujący nas kolor, natomiast likwidacja tejże dominanty wymaga dodania
koloru położonego po przeciwnej stronie koła. Pamiętajmy jedynie, że w wielu aplikacjach znajdziemy
kilka kół barwnych odpowiadających za kolorystykę obrazu w obszarach o różnej jasności. Pełna korekta
barw materiału wideo wymaga od nas regulowania ich wszystkich.
Inne efekty
Oprócz wymienionych do tej pory narzędzi kontroli wizualnej, każdy program do montażu i
postprodukcji oferuje rozmaite filtry i inne wizualne efekty specjalne. Ich zastosowanie  podobnie jak
w przypadku filtrów Photoshopa czy efekciarskich przejść pomiędzy ujęciami filmowymi  jest
ograniczone i najlepiej zredukować je do minimum, jednak w pewnych sytuacjach narzędzia takie
również mogą się okazać przydatne.
8 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Opcje dostępne w programach umożliwiających montaż w oparciu o kilka ścieżek wideo pozwalają wzbogacić film o różne
elementy, m.in. o plansze z tekstem i grafiki nakładane na obraz. W najbardziej uniwersalnych aplikacjach plansze takie mogą
zostać umieszczone na dowolnie wybranej ścieżce (choć dla wygody i większej czytelności projektu dobrze jest je układać na
jednej, odpowiednio opisanej) i podlegają takim samym regułom obróbki, co inne klipy wideo.
Możliwości zaawansowanej korekty wizualnej klipów wideo również  jak łatwo można się domyślić 
wykraczają poza możliwości opisania w tym artykule, a ponadto w dużym stopniu zależą od programu,
którego używamy do montażu i/lub postprodukcji. Ogólna zasada głosi, że tego typu zabiegów należy
dokonywać w większości przypadków już na materiale zmontowanym oraz o skorygowanej ekspozycji i
kolorystyce.
Zagadnienia techniczne
Na sam koniec tego odcinka cyklu "Filmowanie aparatem" chcielibyśmy jeszcze napisać kilka słów na
temat programów do montażu i postprodukcji oraz eksportu wykonanych przez nas filmów do postaci
końcowej. Mamy nadzieję, że pomoże Wam to wybrać odpowiednią platformę software ową oraz
bezproblemowo zapisać gotową produkcję w takiej postaci, jakiej potrzebujecie.
Bogactwo aplikacji edycyjnych  co wybrać?
Programów do montażu i innych czynności edycyjnych na materiale wideo jest obecnie na rynku
prawdziwe zatrzęsienie. Są to produkty zarówno zaawansowane, jak i proste w obsłudze. Drogie i tanie,
a nawet darmowe. Kierowane do profesjonalistów, użytkowników początkujących, lecz z ambicjami oraz
do całkowitych amatorów. W wyborze powinniśmy się kierować przede wszystkim własnymi potrzebami
i możliwościami portfela, jednak są też elementy, na które warto zwrócić baczną uwagę jeżeli zależy
nam na tym, aby jakość gotowych filmów w pełni odpowiadała możliwościom, jakie dają nam
nowoczesne aparaty DSLR i SLT.
9 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Wybierając program do montażu należy sprawdzić, czy jest on w stanie obsługiwać popularne formaty zapisu i montować
materiał w oparciu o obowiązujące obecnie standardy obrazu i dz
więku. Wiele aplikacji kierowanych do amatorów może
narzucać w tym zakresie użytkownikowi pewne profile pracy, więc upewnijmy się, czy nie będzie nas to ograniczało. W dobrze
opracowanym programie propozycje takie stanowią ułatwienie, a nie ograniczenie.
Przede wszystkim program musi obsługiwać pliki wideo kodowane w takim formacie, w jakim zapisuje
je nasz aparat. Jest to dosyć oczywiste, ale potrafi być niekiedy z
ródłem problemów. Jak pamiętamy z
pierwszej części tego cyklu, w kwestii formatu zapisu nie ma porozumienia pomiędzy poszczególnymi
producentami. Dotyczy to również obróbki materiału z jakością HD. Również dzisiaj zdarzają się
aplikacje wideo, które tego nie umożliwiają lub umożliwiają w ograniczonym zakresie (np. tylko w
rozdzielczoÅ›ci 1280×720 pikseli). Tymczasem dobry program do montażu i/lub postprodukcji powinien
być elastyczny. Takie narzędzia istnieją i wcale nie muszą być one kierowane wyłącznie do
profesjonalistów.
Kolejny element na jaki warto zwrócić uwagę to sposób pracy z materiałem wideo podczas montażu.
Praktycznie wszystkie programy tego typu działają w oparciu o tzw. linię czasu (oś, w obrębie której
umieszczane są kolejne ujęcia), ale oferowana nam swoboda w tym zakresie może być bardzo różna.
Najlepiej jeżeli program umożliwia umieszczanie na osi czasu ujęć w obrębie kilku niezależnych ścieżek,
na których znalez
ć może się film, plansza ze zdjęciem/grafiką, tekst lub inne obiekty. Nie tylko ułatwia
to montaż (zwłaszcza opisaną na pierwszej stronie tego artykułu technikę nakładania), ale też często
pozwala stosować bardziej zaawansowane techniki, takie jak kluczowanie, maskowanie obrazu czy
częściowo przezroczyste plansze. Programy, w których oś czasu jest pojedynczą linią, na której
umieszczamy tylko kolejne ujęcia oraz ustalamy parametry przejść pomiędzy nimi to znacznie bardziej
ograniczona funkcjonalnie grupa aplikacji. To samo dotyczy dz
więku. Wprawdzie miksowanie kilku
niezależnych ścieżek audio nie jest konieczne w przypadku każdej produkcji, ale prędzej czy póz
niej
każdy filmowiec spotyka się z sytuacją, gdy jest to konieczne (choćby chodziło tylko o wzbogacenie
filmu nienachalnym podkładem muzycznym w tle).
10 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Programy, w których montaż odbywa się wielościeżkowo, często nie są w pierwszej chwili zbyt czytelne dla początkującego
użytkownika, ale oferują znacznie bogatsze możliwości i większą swobodę działania aniżeli proste narzędzia, w których praca
odbywa się w oparciu o pojedynczą linię czasu bez podziału na ścieżki. W tych ostatnich wykonanie pewnych podstawowych
czynności edycyjnych może być utrudnione lub nawet niemożliwe.
A skoro już mowa o montażu wielościeżkowym, to inną bardzo użyteczną funkcją na jaką warto zwrócić
uwagę powinna być możliwość rozdzielenia w montowanym materiale warstw wideo i audio. Najlepiej,
żeby ścieżki wizualne i dz
więkowe można było łączyć w grupy oraz zabezpieczać przed
modyfikowaniem, ponieważ bardzo ułatwia to pracę z bardziej złożonymi produkcjami. Jest to
szczególnie ważne w sytuacji, gdy obraz i dz
więk w filmie pochodzą z kilku z
ródeł i pojawia się
konieczność ich synchronizacji.
I wreszcie upewnijmy się, czy wybrany przez nas program dysponuje innymi funkcjami, których
obecność jest nam niezbędna do komfortowej pracy. Dotyczy to zarówno narzędzi montażowych, jak i
umożliwiających korektę tonalności i kolorystyki obrazu. Prawdopodobnie w miarę nabierania
doświadczenia nasze potrzeby względem funkcjonalności platformy software owej do obróbki filmu
również ulegną rozbudowie  jest to zupełnie naturalne. Niestety odmienne potrzeby każdego z nas
sprawiają, że trudno podać w tym względzie konkretne funkcje z grupy "to musi być". Jednak nawet
niezbyt zaawansowanemu filmowcowi rozróżnienie narzędzi potencjalnie przydatnych od efekciarskich i
na co dzień niezbyt potrzebnych nie powinno sprawić problemu.
11 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Wśród wchodzących w skład programu filtrów zawsze znajdą się zarówno narzędzia niezbędne, jak i przydatne tylko
okazjonalnie lub zupełnie bezużyteczne. Bardziej zaawansowane platformy edycyjne umożliwią nam rozszerzanie
funkcjonalności podstawowej programu o nowe moduły  zarówno firmowe, jak i opracowywane przez twórców niezależnych.
Większość wymienionych powyżej cech (o ile nie wszystkie) można oczywiście zweryfikować pobierając
ze strony WWW producenta programu darmową wersję próbną. Co jednak, jeżeli interesujący nas
program nie jest dostępny w takiej postaci? Wówczas  i piszemy te słowa z pełną świadomością 
najlepiej zmienić obiekt zainteresowań. Z reguły bowiem programy, których producent nie pozwala za
darmo wypróbować, nie są również warte tego, aby za nie płacić.
[kn_advert]
Wybór formatu końcowego
Gotowy film należy jeszcze zapisać w postaci, która nam odpowiada. Większość z nas będzie chciała
wyeksportować taki film w jednej z następujących form: jako plik do odtworzenia na komputerze lub w
obsługujących go odtwarzaczach multimedialnych, na płycie DVD lub BD, zamieścić w Internecie na
serwisach w rodzaju YouTube lub Vimeo bÄ…dz
też opublikować w postaci podcastu (który tak naprawdę
jest umieszczanym w Sieci plikiem wideo o specyficznych parametrach technicznych). Dlatego dobrze
jest się upewnić, czy nasz program udostępnia nam taką, a nie inną formę eksportu i w razie potrzeby
zaopatrzyć się w dodatkowe oprogramowanie.
12 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Jeżeli interesuje nas nagrywanie filmów na płytach DVD i/lub BD w formacie obsługiwanym przez wszystkie odtwarzacze to
powinniśmy zainteresować się narzędziami do tzw. authoringu. Niektóre aplikacje do montażu i postprodukcji nimi dysponują, a
inne nie. Są też platformy, które występują w obydwu wersjach. Przykładem może być program Sony Vegas Movie Studio,
który w wersji podstawowej nie dysponuje grupą narzędzi do authoringu, natomiast w wersji Platinum już tak.
W przypadku plików w formacie avi, mpeg i innych sprawa jest dosyć prosta: uniwersalny program
umożliwia wybór formatu, kodeka oraz jego parametrów działania (w podstawowej wersji jest to
wartość bitrate, ale często też inne  kierowane do użytkowników bardziej zaawansowanych). Nieco
inaczej jest w przypadku zapisu filmów na nośnikach optycznych w formatach DVD-Video, BD-Video czy
choćby coraz popularniejszy w ostatnich latach AVCHD. Program umożliwiający zapis w tym formacie
powinien dysponować narzędziami do tzw. authoringu, w ramach których znajdują się m.in. opcje
pozwalające na dodanie do filmu napisów, kilku ścieżek audio, skomponowania menu i innych
podobnych funkcji przewidzianych przez format. Jeżeli ich nie ma, oznacza to, że film zapisany w takim
formacie po umieszczeniu w odtwarzaczu będzie po prostu odtwarzany w postaci "surowej", a my sami
nie mamy możliwości wzbogacenia go o żaden z wymienionych powyżej elementów.
Funkcje umożliwiające wysłanie filmu na konto YouTube czy innego serwisu tego rodzaju (również
podcastowego) są wygodne, ale nie powinniśmy uważać ich za konieczność. Po prostu zwolnią nas one
z konieczności używania narzędzi udostępnionych nam przez twórców samego serwisu, ale nic ponadto.
Zarówno YouTube, Vimeo jak i wszystkie inne strony, na których możemy zamieścić naszą twórczość
rozpoznają poprawnie pliki wideo zakodowane we wszystkich popularnych formatach, a także sporej
liczbie tych bardziej nietypowych. Podobnie z podcastami, choć w tym wypadku warto już zorientować
się, jaką rozdzielczość według twórców serwisu hostującego powinien mieć zamieszczany przez nas
film. Im bardziej dopasujemy się do tych wymagań, tym prostsza będzie publikacja efektów naszej
pracy.
13 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Wiele kodeków oferuje użytkownikom profile pracy, ale też pokaz
ną kolekcję ustawień manualnych, których zmiana może
przynieść dość nieoczekiwane efekty uboczne. Jeżeli nie jesteśmy pewni tego, co wszystkie te opcje robią z kodowanym przez
nas materiałem, to używajmy domyślnych ustawień i ograniczmy się do zmiany wartości bitrate. W przeciwnym wypadku
ryzykujemy, że na niektórych urządzeniach film może nie być odtwarzany poprawnie.
Niezależnie od postaci w jakiej chcemy zapisać nasz film pamiętajmy o jednym: nadrzędnym
warunkiem powinno być bezproblemowe odtworzenie nagrania niezależnie od parametrów urządzenia
oglądającego. Jeżeli więc kodujemy film w pliku avi to zadbajmy o to, aby odtworzył się na każdym
domowym komputerze, jeżeli zapisujemy go na płycie DVD to niech jego parametry będą zgodne z
wytycznymi standardu, jeżeli natomiast publikujemy w Internecie to upewnijmy się, czy film zmieści
się w wybranym serwisie w całości (przykładowo YouTube narzuca ograniczenia długości filmu, przez co
niektórzy zamieszczający tną swoje produkcje na 15-minutowe kawałki).
Podsumowanie
To już niemal koniec naszego krótkiego cyklu poradnikowego "Filmowanie aparatem", mającego na celu
przybliżyć wszystkim zainteresowanym zagadnienie realizacji zaawansowanych produkcji filmowych
przy użyciu cyfrówek DSLR i SLT. Na koniec zostawiliśmy dla Was jeszcze jednak drobną niespodziankę:
ostatni, dziesiąty odcinek tej serii, który będziecie mieli okazję przeczytać już niebawem będzie
dotyczyć realizacji za pomocą aparatów cyfrowych zupełnie innego rodzaju filmów. Będą to popularne i
efektowne animacje poklatkowe, znane również pod anglojęzyczną nazwą timelapse. Zapraszamy!
Zobacz także pozostałe artykuły z cyklu:
Filmowanie aparatem: Co musisz widzieć?
14 z 15 2015-08-15 20:25
Filmowanie aparatem: Sztuka nożyczek i kleju  montaż i postprodukcja http://www.swiatobrazu.pl/filmowanie-aparatem-sztuka-nozyczek-i-kle...
Filmowanie aparatem: Sprzęt skrojony na miarę
Filmowanie aparatem: Gdy ręka zadrży
Filmowanie aparatem: Koniec kina niemego
Filmowanie aparatem: Praca kamerÄ… - vademecum
Filmowanie aparatem: Język filmu
Filmowanie aparatem: Oświetlenie i jego rola w obrazie filmowym
Filmowanie aparatem: Twórcze operowanie światłem  barwa światła i jej rola w filmie
Filmowanie aparatem: Zdjęcia wprawione w ruch
www.swiatobrazu.pl
15 z 15 2015-08-15 20:25