Budowa i fizjologia skóry

Skóra składa się z trzech

warstw

• Naskórka
• Skóry właściwej
• Tkanki podskórnej

Naskórek (Epidermis)

1.

Warstwa podstawna (Stratum

Basale) – zwana rozrodczą, jest

najniżej położoną warstwą, składa się:

• Warstwy keratynocytów-

wytwarzanie włóknistego białka

(keratyny),następuje ciągła odnowa

naskórka

• Melanocytów- wytwarzają melaninę
• Komórek Langerhansa- biorą udział

w procesach immunologicznych

Naskórek

2. Warstwa kolczysta (Stratum

Spinosum):

• Zbudowana jest z kilku warstw

komrek, które ulegają spłaszczeniu w

miarę przesuwania się ku górze

• Desmogleina- substancja cementująca

przylegające do siebie desmosomy

Powyższe warstwy noszą nazwę warstwy

Malpighiego

Naskórek

3. Warstwa ziarnista (Stratum

Granulosum)

• Składa się z kilku warstw

wrzecionowatych komórek o
spłaszczonych jądrach wypełnionych
ziarnami keratohialin – produkt
pośredni w wytwarzaniu keratyny

Naskórek

4. Warstwa jasna lub pośrednia

(Stratum Lucidum lub
Intermediale)

• Utworzona ze ściśle przylegających

keratynocytów, bardzo cienka

• Ma duże znaczenie w zaburzeniach

rogowacenia

Naskórek

5. Warstwa rogowa (Stratum

corneum)

• Składa się z kilku warstw spłaszczonych

komórek, pozbawionych jąder,
przylegających do siebie w dolnych
warstwach, ulegających złuszczeniu

• Okres przejścia keratynocytu zwarstwy

podstawnej do momentu złuszczania
się trwa od 26-28 dni

Płaszcz lipidowy

Znajduje się na powierzchni warstwy

rogowej, jest mieszaniną:

• Łoju – wydzielanego przez gruczoły

łojowe (około 2g dziennie)

• Lipidów – pochodzących z komórek

naskórka

Płaszcz lipidowy

• Zawiera: woski, tłuszcze, kwasy

tłuszczowe i węglowodory

• Grubość płaszcza lipidowego jest

zmienna w różnych okresach życia

• Reguluje procesy wchłaniania i

przenikania do skóry składników

rozpuszczalnych w wodzie i tłuszczach

• Niszcząco na płaszcz działają mydło i

detergenty

Płaszcz lipidowy

• Odnowa płaszcza lipidowego trwa

około godziny

• Kwaśny odczyn powierzchni skóry pH

4,2-5,6 zabezpiecza przed
uszkadzającymi czunnikami
chemicznymi, bakteriami i grzybami

• Z cieniutką warstwą potu tworzy

barierę zwaną płaszczem
hydrolipidowym

Skóra właściwa (Corium

Dermis)

Jest odzielona od naskórka błoną

podstawną i składa się z:

• Włókien tkanki łącznej
• Komórek łącznotkankowych (fibrocyty,

fibroblasty- wytwarzają kolagen,
histocyty, komórki tuczne, pojedyncze
limfocyty

• Naczyń krwionośnych
• Przydatków skóry

Skóra właściwa

Granica skórno-naskórkowa ma przebieg

falisty, rozróżnia się dwie warstwy:

• Warstwę brodawkową (stratum

papillare)- obejmującą brodawki
skóry zawierające liczne drobne
naczynia krwionośne

• Warstwę siateczkową (stratum

reticulare)-obejmującą głębsze
warstwy, aż do tkanki podskórnej, ma
bardziej zbity kolagen

Skóra właściwa

Podścielisko łącznotkankowe składa się

z trzech rodzajów włókien:

• Kolagenowych
• Sprężystych
• Retikulinowych

Tkanaka podskórna

Stanowi podporę skóry i pełni rolę

ochronną w przypadku urazów

mechanicznych. Zbudowana jest z :

• Zraziki tłuszczowe złożone z komórek

tłuszczowych oddzielonych tkanką

łączną

• W przestrzeniach międzyzrazikowych

znajdują się części wydzielnicze

gruczołów potowych, naczynia

krwionośne i włókna nerwowe

Przydatki skóry

Przydatki są to dodatkowe twory skóry,

do których zalicza się:

1. Gruczoły łojowe.
2. Gruczoły potowe.
3. Włosy.
4. Paznokcie.

Przydatki skóry

Gruczoły łojowe:

• Należą do gruczołów holokrynowych-

proces wytwarzania łoju łączy się z

niszczeniem komórek wydzielniczych

• W skład łoju wchodzą kwasy tłuszczowe

• Wydzielanie łoju podlega wahaniom w

różnych okresach życia (duże u

noworodków, mniejsze u 5latków,

wzrasta w okresie pokwitania, powyżej

40roku życia zmniejsza się znacznie

.

Przydatki skóry

• Gruczoły towarzyszą prawie zawsze

mieszkom włosowym

• Czynność gruczołów łojowych podlega

wpływom hormonalnym: estrogeny i
antyandrogeny zmniejszają
wydzielanie łoju zarówno u kobiet jaki
i u mężczyzn, testosteron i
progesteron powodują wzmożone
wydzielanie oraz przerost

Przydatki skóry

Gruczoły potowe są gruczołami cewkowymi i

dzielą się na:

• Gruczoły ekrynowe: czynne od

urodzenia- są gruczołami małymi
wydzielającymi pot bez zniszczenia
komórek gruczołowych; odgrywają rolę w
regulacji cieplnej.

• Gruczoły apokrynowe: duże, czynność

rozpoczyna się w okresie pokwitania,
umiejscowione w okolicach wtórnych cech
płciowych, nie biorą udziału w
termoregulacji

Czynności skóry

• Właściwości ochronne w stosunku do

czynników mechanicznych,
fizycznych, chemicznych,
bakteryjnych

• Regulacja ciepła
• Regulacja wodno- elektrolitowa
• Czynność resorbcyjna
• Czynność recepcyjna

Czynności skóry

1. Czynności obronne na bodźce

mechaniczne:

• Przerastanie warstwy rogowej- pod

wpływem ciągłego ucisku

• Falisty układ brodawek skórnych zapewnia

odporność na ucisk i rozciąganie

• Włókna kolagenowe- wytrzymałość
• Włókna sprężyste- elastyczność
• Tkanka podskórna stanowi podściókę,

która osłabia urazy mechaniczne

Czynności skóry

2.

Czynności obronne na bodźce

fizyczne:

• Na promienie UV- tworzenie

barwnika, który częściowo pochłania,

częściowo rozprasza promienie oraz

zgrubienie warstwy rogowej

• Na bodźce ciepła i zimna- w

przypadku wzrostu temperatury

naczynia krwionośne rozszerzają się,

przepływająca krew ulega oziębieniu

Czynności skóry

3. Czynność obronna na bodzce

chemiczne

• Warstwa rogowa naskórka
• Płaszcz lipidowy naskórka
• Kwaśne oddziaływanie powierzchni

skóry

Czynności skóry

4.

Czynność obronna przed

bakteriami

• Nieuszkodzona warstwa rogowa

naskórka

• Wysychanie powierzchniowe skóry ma

ważne znaczenie w obronności skóry

przed bakteriami, szybciej znikają ze

skóry suchej

• Kwaśny płaszcz tłuszczowy skóry

działa bakteriostatycznie w stosunku

do bakterii chorobotwórczych

Czynności skóry

5. Czynność regulacji ciepła polega

głównie na utracie ciepła drogą:

• Pocenia- występuje w wysokiej temperaturze

lub w następstwie dużego wysiłku fizycznego

• Parowania- które jest zjawiskiem stałym i nie

występuje tylko w powietrzu nasyconym

parą lub w wilgotnym klimacie

• Przewodnictwa- oddawania ciepła otoczenia
• Przewiewu niewidocznego- jest to utrata

ciepła poprzez niewidoczną parę, przez co

nie następuje utrata rozpuszczonych w niej

związków jak przy poceniu

Czynności skóry

6. Czynność resorbcyjna:
Przepuszczalność zależy od:
• Jej właściwości osobniczych
• Rodzaju substancji wchłaniania i

rozpuszczalnika

Przenikanie odbywa się przez:
• Gruczoły i mieszki włosowe
• Przez przestrzeń międzykomórkową
• Przez błonę komórkową

Czynności skóry

Czynniki zwiększające przenikanie

przez skórę:

• Temperatura i przegrzanie skóry
• Wilgotność skóry (kompresy)
• Złuszczanie warstwy rogowej (środki

keratolityczne)

• Masaż (zwiększanie przenikania

przez mieszki włosowe)

Melanogeneza

Melanocyty- komórki syntetyzujące

melaninę, komórki te mają dwie lub
więcej wypustek, w których zmienna
liczba melanosomów (ziaren
zawierających melaninę)

Różnica barwy skóry zależą od

aktywności melanocytów

Melanina- barwnik skóry i włosów

Melanogeneza

1. Czynniki wpływające

uczynniająco na melanogenezę

• Promienie nadfioletowe i stany

zapalne

• Metale i metaloidy
• Hormon przysadki mózgowej
• Hormony płciowe (estrogeny) i

tarczycy

Melanogeneza

2. Czynniki wpływające hamująco

na melanogenezę:

• Hormony- głównie kory nadnerczy
• Witaminy- głównie witamina C