Budowa i fizjologia skóry

1. Bierne funkcje skóry

1. Ochrona przed zimnem upałem i promieniami UV

2. Ochrona przed uciskiem, uderzeniem i otarciem

3. Ochrona przed działaniem substancji chemicznych

1. Aktywne

1. Ochrona przed mikroorganizmami które przedostały się do skóry

2. Przyswajanie substancji czynnych ( wchłanianie, przetwarzanie, wbudowanie w swoje struktury )

3. Wydalanie potu – funkcja chłodzenia wraz z gruczołami łojowymi, tworzenie PTS

4. Regulacja krążenia krwi i termoregulacja ( rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych )

5. Narząd zmysłu odbierający bodźce ucisku, drgań, bólu, temperatury itp. )

6. Produkcja hormonów miejscowych w tkankach skóry

1. Budowa skóry

1. Naskórek

2. Skóra właściwa

3. Tkanka podskórna

Budowa naskórka

Żywe komórki naskórka – keranocyty

Obumarłe komórki naskórka – korneocyty

Naskórek zbudowany jest z wielowarstwowego nabłonka płaskiego osadzonego na błonie podstawnej. Naskórek składa się z 2 zasadniczych części :

1. Żywej zwanej inaczej warstwą MALPHIGIEGO do której należą warstwy

1. Podstawna

2. Kolczysta

1. Martwej (rogowaciejącej ) do której należą warstwy :

1. Ziarnista

2. Jasna

3. Rogowa

1. Naskórek żywy

1. Warstwa podstawna ( najgłębiej położona )

Budowa:

Jest to 1 rząd walcowatych komórek ściśle przylegających do siebie ułożonych na błonie podstawnej. Komórki te mają wydłużone jądra połączone są ze sobą desmosomami ( uwypuklenia błony) Tutaj komórki ulegają podziałowi, dzięki czemu następuje ciągła odnowa naskórka. Warstwa podstawna zwana jest również warstwą twórczą i rozrodczą.

Funkcje:

W warstwie tej znajdują się 3 rodzaje komórek

- melanocyty ( są to komórki syntezujące melaninę, odpowiadające za kolor skóry )

- komórki Langerhaansa ( odpowiadają za mechanizm odpornościowy skóry )

- komórki Merkela (odpowiadają za doznania dotykowe )

1. Warstwa kolczysta

Budowa:

Zbudowana jest z kilku rzędów komórek o kształcie wielobocznym, które ulegają coraz większemu spłaszczeniu. W tej warstwie zaczyna się tworzyć cement międzykomórkowy, którego głównym składnikiem są ceramidy. Pomiędzy komórkami warstwy kolczystej i cementem międzykomórkowym krąży płyn limfatyczny z substancjami odżywczymi. Jest to najgrubsza warstwa naskórka.

Funkcje:

Komórki wraz z cementem tworzą ciągłą, nieprzepuszczalną dla wody warstwę, odpowiadają więc za właściwe nawilżenie skóry i jej elastyczność. Konstrukcja oporowa nadaje skórze sprężystość i jędrność

Warstwa kolczysta bierze udział w procesie pigmentacji i w odbudowie komórek w czasie zranienia oraz w tworzeniu się nowych komórek do 10 roku życia.

1. Naskórek martwy (rogowaciejący )

1. Warstwa ziarnista

Budowa:

Znajduje się tutaj kilka rzędów komórek ulegających coraz większemu spłaszczeniu. Spłaszczone jądra komórkowe zawierają produkt uboczny w wytwarzaniu keratyny – są to ziarna keratohialiny. W tej warstwie rozpoczyna się proces keratynizacji (obumierania)

Funkcje:

Kosztem przekształcających się jąder komórkowych tworzą się ziarna keratohialiny oraz podobnie jak w warstwie kolczystej trwa produkcja ceramidów czyli głównego składnika cementu międzykomórkowego.

• Bariera Reina – nie jest traktowana jako warstwa

Budowa:

Cienka błonka zbudowana ze zlanych ze sobą ziaren keratohilaliny. Bariera Reina wyznacza wyraźną granicę między naskórkiem żywym a martwym.

Funkcje:

Ogranicza ucieczkę wody z organizmy i zapobiega nadmiernemu przedostaniu się wody do organizmu.

Bariera Reina jest nieprzepuszczalna dla:

- wody

- substancji rozpuszczalnych w wodzie

- tłuszczów

Jest przepuszczalna dla:

- pary wodnej

- tłuszczowców np. lipidów

- witamin A, B, E, K, NNKT

- niektórych składników mineralnych, enzymów, aminokwasów, hormonów płciowych, fitohormonów, glukozy, promieni UV, substancji szkodliwych takich jak – kwasy, zasady, niektóre metale, nikotyna.

1. Warstwa Jasna

Budowa:

Jest to bardzo wąska świetliste pasmo zbudowane z silnie spłaszczonych komórek.

Funkcje:

Warstwa jasna ma duże znaczenie w procesie keratynizacji oraz w przekształcaniu ziaren keratohialiny w NMF (Naturalny Czynnik Nawilżający )

1. Warstwa rogowa

Budowa:

Znajdują się tutaj komórki pozbawione jąder zwane KORNEOCYTAMI. Korneocyty wypełnione są keratyną (białkiem). Im korneocyty położone są głębiej warstwy rogowej tym bardziej do siebie przylegają natomiast na powierzchni ułożone są luźno dzięki czemu następuje proces złuszczania.

Funkcje:

Keratyna wypełniająca korneocyty:

- wiąże wodę, chroni przed promieniowaniem UV, niekorzystnymi czynnikami chemicznymi i mechanicznymi.

- zapobiega uciekaniu wody ( podobnie jak zalegający na powierzchni warstwy rogowej PTS – Płaszcz Hydrolipidowy )

- NMF nawilża naskórek, niskie ph chroni przed atakiem bakterii i grzybów

-złuszczające się komórki usuwają z powierzchni skóry drobnoustroje chorobotwórcze

KERATOCYT - żywa komórka naskórka

KORNEOCYT – martwa komórka naskórka

KERATYNIZACJA – wypełnianie się komórek keratyną ( w wyniku przekształcania się i rozpadu jąder ) czyli przekształcają się z keranocytów w korneocyty.

Przemiany komórek naskórka podczas w stronę powierzchni skóry

Komórki warstwy podstawnej dzielą się na dając w rezultacie 2 komórki podstawne. Jedna z nich nadal pozostaje komórką twórczą a druga popychana przez coraz nowe komórki produkowane przez jej „siostrę” rozpoczyna swoją wędrówkę ku powierzchni skóry. Komórka ta w czasie swej wędrówki ulega dyferencjacji (różnicowaniu) – czyli komórka ta przemienia się stopniowo z żywej w komórkę martwą warstwy rogowej i zalega na powierzchni ciała przez okres ok. 2 tygodni. Stopniowo tracąc swój komórkowy charakter ponieważ naskórek niema naczyń jest odżywiany przez płyn tkankowy przenikający przestrzenie międzykomórkowe. Warstwy naskórka leżące bliżej powierzchni są gorzej odżywiane dlatego obumierają, rogowacieją i złuszczają się. Taki proces obumierania, spłaszczania i wypełniania białkiem zwanym keratyną nazywamy KERATYNIZACJĄ czyli rogowaceniem naskórka.

Proces ten trwa od 26 do 28 dni.

Keratyna jest białkiem silnie wiążącym wodę. Niedopuszczającym do jej ucieczki z naskórka. W czasie swojej wędrówki ku powierzchni skóry jeszcze żywe komórki naskórka produkują ceramidy (warstwa kolczysta i ziarnista ) – substancję zasilającą cement międzykomórkowy który tworzy „mur” ograniczający ucieczkę wody.