PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA materiały

background image

ZABURZENIA PSYCHICZNE

PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA I
SZCZEGÓŁOWA

Dr hab. n. med. Marcin Wojnar

background image

ZABURZENIA PSYCHICZNE

Norma a zaburzenie

Objawy psychopatologiczne

Zachowania odbiegające od normy

Upośledzenie sprawności
funkcjonowania

background image

Przyczyny zaburzeń psychicznych

Biologiczne, genetyczne, wrodzone

Endogenne

Predyspozycja – stres

Psychologiczne

Społeczne

Somatyczne – „egzogenne”

background image

Klasyfikacje zaburzeń psychicznych

ICD-10

DSM-IV

Podejście objawowe

Kryteria diagnostyczne

Zaburzenia a nie choroby psychiczne

background image

Zaburzenia psychotyczne

Objawy wytwórcze, utrata poczucia

rzeczywistości

Zaburzenia nerwicowe – generatorem

lęk, poczucie rzeczywistości

Zaburzenia organiczne – uszkodzenie

mózgu, upośledzenie funkcji

poznawczych

Zaburzenia czynnościowe

Podział zaburzeń psychicznych

background image

Badanie psychiatryczne

Nawiązanie kontaktu

Wywiad

Ocena stanu psychicznego

Ustalenie rozpoznania

Leczenie: miejsce, leki, psychoterapia

background image

Nawiązanie kontaktu

Spokój i intymna atmosfera

Przywitanie, przedstawienie,

określenie celu

Empatia, transparentność, akceptacja

Obserwacja zachowania

Podtrzymywanie rozmowy, unikanie

konfrontacji

Przystosowanie do poziomu i potrzeb

badanego

background image

Czas – ok. 45-60 min.

Rozmowa z pacjentem

Pytania otwarte i zamknięte

Badanie w sytuacji braku współpracy

Pacjent pobudzony

Pacjent w osłupieniu

Mutyzm

Zaburzenia świadomości

Badanie psychiatryczne

background image

Powód zgłoszenia

Główne dolegliwości/problemy

Przebieg i okoliczności ww.

Przebyte zab. psychiczne i somatyczne

Dotychczasowe leczenie

Wywiad rodzinny

Życie seksualne

Wywiad psychiatryczny

background image

Życiorys

Ciąża, poród, okres niemowlęcy

Dzieciństwo

Dojrzewanie

Szkoły, studia, praca, służba wojskowa

Małżeństwo, rodzina, dzieci

Zwyczaje, charakter, cechy osobowości
przedchorobowej

Używki (alkohol, nikotyna, inne środki)

Wywiad psychiatryczny

background image

Ocena stanu psychicznego

1.

Obserwacja: wygląd, zachowanie,
postawa ciała, chód, wyraz twarzy,
mimika, mowa, kontakt wzrokowy

2.

Napęd: pobudzenie, niepokój,
spowolnienie, stupor, tiki, ruchy
mimowolne

3.

Kontakt: stosunek do badającego

4.

Nastrój: obniżony, wzmożony, lęk

background image

5.

Afekt: chwiejność, niedostosowanie,
spłycenie, organiczne zaburzenia a.

6.

Mowa: przyspieszenie, spowolnienie,
inkoherencja, mutyzm, afazje, dyzartria

7.

Treść myślenia: urojenia, natręctwa, fobie,
idee nadwartościowe

8.

Tok myślenia: rozkojarzenie, neologizmy,
drobiazgowość, lepkość, gonitwa myśli,
perseweracje

Ocena stanu psychicznego

background image

8.

Zaburzenia spostrzegania: złudzenia,
omamy, omamy rzekome

9.

Świadomość: jasność, splątanie,
zamącenie, śpiączka

10.

Funkcje poznawcze: Pamięć, uwaga,
intelekt

11.

Wgląd, krytycyzm

Ocena stanu psychicznego

background image

Zasady postępowania z osobą z
zaburzeniami psychicznymi

Pacjent autystyczny – aktywny wywiad,

pytania szczegółowe,

Pacjent depresyjny – myśli samobójcze

Pacjent agresywny – bezpieczeństwo,

pomieszczenie, inne osoby, unikanie

konfrontacji

Skargi psychosomatyczne - bez konfrontacji

Pacjent urojeniowy – j.w., zrozumienie,

niepodzielanie

Pacjent maniakalny – dyrektywność,

kontrola sytuacji

background image

Zaburzenia
spostrzegania

background image

Złudzenia (iluzje)

Błędne rozpoznawanie realnie
istniejących przedmiotów, którym
towarzyszy mniej lub bardziej
stanowczy sąd realizujący

u osób zdrowych

pod wpływem stanów chorobowych

background image

Omamy (halucynacje)

Spostrzeżenia nieistniejących w
rzeczywistości przedmiotów,
którym towarzyszy błędny sąd
realizujący (poczucie, że
spostrzegany przedmiot
rzeczywiście istnieje w
odpowiadającej danemu zmysłowi
przestrzeni)

background image

Omamy

- podział ze względu na:

modalność:

wzrokowe

słuchowe

czuciowe

węchowe

smakowe

stopień

złożoności

elementarne

proste

złożone

background image

Omamy c.d.

deficyty i choroby
narządów zmysłów

organiczne
uszkodzenie o.u.n.

pod wpływem
substancji
halucynogennych

deprywacja /
przeciążenie
sensoryczne

stany dysocjacyjne
lub reaktywne

zaburzenia

psychotyczne

przy

świadomości

jasnej

zaburzenia

psychotyczne

przy

świadomości

zaburzonej

omamy prawdziwe czy
halucynoidy?

background image

Omamy rzekome
(pseudohalucynacje)

Spostrzeżenia (lub myśli, wyobrażenia)
powstające bez bodźców działających z
zewnątrz, nie mające cech obiektywnej
przedmiotowej rzeczywistości, lecz
znamiona wyobrażeń zlokalizowanych
w przestrzeni wewnętrznej.

Są odczuwane jako doznania obce,
narzucone z zewnątrz

background image

Parahalucynacje
Halucynoidy

Spostrzeżenia lub wrażenia
realnie nieistniejących
przedmiotów, których chory nie
traktuje jako realnych
przedmiotów rzeczywistości (brak
sądu realizującego)

background image

Parahalucynacje
Halucynoidy

Automatyzmy sensoryczne (padaczka)

Migrena

Narkolepsja
(doznania hipnagogiczne i hipnopompiczne)

Omamy pedunkularne

Zab. w uszkodzeniu analizatora wzrokowego
słuchowego

Wypadnięcie lub dysfunkcja narządów wzroku i
słuchu (m.in. zesp. Charlesa Bonneta)

background image

Agnozje

Niemożność rozpoznania cech
przedmiotu, mimo prawidłowego
stanu narządów zmysłów i często
zachowanej (w pełni lub
częściowo) zdolności
spostrzegania

a. asocjacyjna

a. apercepcyjna

background image

Zaburzenia myślenia

background image

Zaburzenia treści myślenia

Urojenia

Natręctwa

Fobie

Idee nadwartościowe

background image

Urojenia

Fałszywe przekonania pochodzenia
chorobowego, nie poddające się
perswazji, o osobistym znaczeniu dla
chorego

background image

Rodzaje urojeń

Ksobne

Prześladowcze

Wielkościowe

Niewierności

Oddziaływania

Nasyłania myśli

background image

Rodzaje urojeń

Odsłonięcia

Erotyczne

Winy, kary

Hipochondryczne

Nihilistyczne

background image

Natręctwa

Uporczywe, powtarzające się własne,
myśli, wyobrażenia, impulsy,
narzucające się wbrew woli chorego, z
poczuciem ich absurdu, z uczuciem
lęku w sytuacji przeciwstawiania się

background image

Fobie

Irracjonalne obawy przed
przedmiotem lub sytuacją z
towarzyszącą koniecznością ich
unikania

Agorafobia

Fobia społeczna

Fobie specyficzne

background image

Zaburzenia funkcji
poznawczych

background image

Zaburzenia funkcji uwagi

Nieuwaga/dekoncentracja – w różnym stopniu zaburzone są różne

funkcje uwagi, zazwyczaj mamy do czynienia z zakłóceniem

czujności uwagi (trwałość, przerzutność, selektywność).

Zaburzenia z towarzyszącymi urojeniami - nadmierne

zogniskowanie na treściach urojeniowych - zaburzona podzielność i

przerzutność.

Zespół maniakalny - zwiększenie przerzutności i podzielności,

ograniczona jest selektywność i wytrwałość

Zespół otępienny – trudności z przenoszeniem uwagi z jednego

przedmiotu na drugi

Zaburzenia jakościowe i ilościowe świadomości - zaburzenia

trwałości, przerzutności oraz zawężenie pola czy zakresu uwagi.

Wahania uwagi mogą być również wskaźnikiem zaburzeń innych

czynności psychicznych – emocji, pamięci, myślenia.

background image

Zaburzenia pamięci

1. Ilościowe (dysmnezje)

hipermnezja

amnezja

hipomnezja

ekmnezja

2. Jakościowe (paramnezje)

allomnezje (wspomnienia zniekształcone)

pseudomnezje (wspomnienia rzekome)

background image

Ilościowe zaburzenia pamięci

1.

hipermnezja - zdolność do odtwarzania zwiększonej ilości

wspomnień – substancje halucynogenne, w stanach

zmienionej świadomości, silne przeżycia, zespół

hipomaniakalny.

2. amnezja – dysfunkcja polegająca na niemożności

przypomnienia sobie informacji. Podział ze względu na:

stopień – całkowita i fragmentaryczna

zakres – pełna (wszelkie wspomnienia), cząstkowa (składnik

pamięci – zapamiętywanie…; typ informacji –

autobiograficzna, semantyczna, proceduralna; modalność)

trwałość – trwała i przemijająca

faza – krótkotrwała, długotrwała

czasowy związek z utratą przytomności – wsteczna,

następcza, pomiędzy nimi czasem wyróżnia się śródczesną.

background image

Ilościowe zaburzenia pamięci

1. hipomnezja – zmniejszona zdolność do odtwarzania

wspomnień

Czynnościowa - może dochodzić do

przejściowych zaburzeń jak w depresji,

zaburzeniach lękowych, reaktywnych czy

dysocjacyjnych

Trwała – proces otępienny

2. ekmnezja – przeżywanie przeszłości jako

teraźniejszości – występuje w zespołach

amnestycznych.

background image

Jakościowe zaburzenia pamięci

Allomnezja - nieadekwatnie odtwarzana jest

rzeczywista treść wspomnienia

Iluzje pamięci – wspomnienia rzeczywiste, lecz

zniekształcone pod wpływem innych przeżyć, zwykle

silnych emocji (fizjologicznych i chorobowych).

kryptomnezje – nieświadomy plagiat, wspomnienie

odtworzone bez świadomości, że jest to coś, co już

ktoś wie, co stanowi jego wspomnienie –

przypominanie bez rozpoznawania

złudy utożsamiające – deja vu i zjawiska pokrewne –

rozpoznawanie bez przypominania

background image

Jakościowe zaburzenia pamięci

Pseudomnezja - przywoływanie wspomnień w

przekonaniu osoby rzeczywistych a faktycznie

nie mających miejsca.

omamy pamięci – fałszywe wspomnienia z

sądem realizującym.

konfabulacje – tworzenie fałszywych śladów

pamięciowych współwystępujących zwykle z

głębszymi zaburzeniami pamięci i

wypełniających lukę pamięciową. Pacjent nie

ma intencji wprowadzania w błąd. Niekiedy

mają charakter prawdopodobny, innym

razem zupełnie fantastyczny.

background image

Zaburzenia uczuciowości

background image

Emocje

Emocja jest to określony
stosunek do zjawisk
towarzyszący zaspokajaniu
popędów.

Emocja to także subiektywnie
odczuwany stan psychiczny,
który przynagla do
rozpoczęcia pewnych działań i
któremu towarzyszą pewne
zmiany cielesne i
charakterystyczna ekspresja

background image

• nastrój – dłuższy czas utrzymywania

się emocji, który ponadto wyraźnie
zabarwia różne aspekty zachowania i
przeżywania

• afekt – silniejsze i prostsze emocje

związane z procesami cielesnymi

• uczucie – emocje o bardziej

złożonym i subtelnym charakterze

background image

Podział zaburzeń

uczuciowości

Typ

Dynamika

Wysyceni

e

Obniżenie
nastroju
Podwyższenie

nastroju
Lęk
Złość

(dysforia)

Zobojętnienie
Spłycenie,
zubożenie
Zaleganie
Lepkość
Chwiejność
Nietrzymanie

Syntymia
Hipertymia
Hipotymia
Atymia
Paratymia
Katatymia

(Wciórka, 2002)

background image

Obniżenie nastroju

Dłużej utrzymujący się ujemny ton emocjonalny

i ujemne zabarwienie uczuciowe wszystkich
przeżyć

Sposób przeżywania:

1. nastrój depresyjny:

Uczucie rozpaczy, smutku, przygnębienia,

niezdolności do odczuwania radości i
przyjemności

Przekonania (triada depresyjna) o poczuciu

niskiej samooceny, niskiej oceny własnej
przeszłości oraz przyszłości

Głębiej obniżony nastrój może nadawać tym

przekonaniom cechy urojeniowe

Wolno narasta i powoli ustępuje, mała

reaktywność

background image

Obniżenie nastroju

2

.

nastrój depresyjno-

dysforyczny:

Uczucie żalu, rozżalenia, rozdrażnienia i

złości

Przekonania odzwierciedlające:

• ujemną ocenę swej pozycji (poczucie poniżenie

przez innych, złość wobec siebie) przy względnie
zachowanej samoocenie

• Ujemna ocena poprzedzających wydarzeń
• Ujemna ocena sytuacji i możliwości jej

rozwiązania

Cechy: gwałtowność, zmienność i znaczna

reaktywność

background image

Obniżenie nastroju

3. nastrój dystymiczny:

Złe samopoczucie z zahamowaniem

myślenia, pobudliwością i lękliwością

Hipochondryczne poczucie wyczerpania i

dolegliwości somatycznych

background image

Podwyższenie

nastroju

Dłużej utrzymujący się wybitnie dodatni ton i

zabarwienie emocjonalne wszystkich przeżyć

Typy:

1. nastrój maniakalny:

Względnie równomierne podwyższenie

nastroju o dość ekspansywnym, dłużej
utrzymującym się charakterze

Wypowiedzi o poczuciu zawyżonej

samooceny, zawyżenie oceny własnej
przeszłości oraz przyszłości

Typowy dla zaburzeń afektywnych

Czasem wyższościowe cechy nabierają cech

urojeniowych

Mania gniewna -gdy dołącza się drażliwość i

złość

background image

Podwyższenie

nastroju

2. nastrój euforyczny:

Płytkie wzmożenie nastroju

Dominuje wesołość, samozadowolenie, pogoda

ducha

Skłonność do bagatelizowania trudności i

przeciwieństw

Mniej trwałe i mniej ekspansywne, ale wyraźnie

niedostosowane do realnych okoliczności

3. nastrój moriatyczny (moria,

wiłość):

Odmiana euforii ze szczególnie nasiloną

wesołkowatością i tendencją do
dowcipkowania, błaznowania,
niewyrafinowanych żartów

Charakterystyczne dla uszkodzenia części

oczodołowej płatów czołowych

background image

Podwyższenie

nastroju

3. nastrój moriatyczny (moria, wiłość)

CT głowy 55 letniej pacjentki w nastroju moriatycznym uwidoczniło
guz okolicy czołowej mózgu

background image

Podwyższenie

nastroju

4. nastrój ekstatyczny:

Wzmożenie nastroju z charakterystycznym

odcieniem ekstazy, podniosłości sytuacji i
wydarzeń oraz własnego w nim udziału

Spokojna, lecz całkowicie pochłaniająca chorego

kontemplacja przeżywanego stanu

Element obrazu psychoz padaczkowych i stanów

padaczkowych o złożonej symptomatologii;

Epizodycznie w zaburzeniach afektywnych i

schizofrenii

background image

Lęk

Nastrój, w którym dominuje odczucie silnego

zagrożenia lub zatrważającej zmiany
wywodzącej się z nieznanego źródła

Strach – gdy źródło jest znane

Obawa – gdy zagrożenie jest przewidywane

Trwoga – gdy zachodząca zmiana jest trwała

Panika – gdy zmiana jest nagła

Fizjologiczne mechanizmy i kliniczne przejawy

tych stanów są podobne

Nastrojowi towarzyszy szereg przejawów:

- Wzbudzenia psychicznego
- Ruchowego
- Autonomicznego

background image

Podział objawów

lęku

a) behawioralne

b) psychiczne

c) wegetatywne

background image

Lęk

Ewolucyjnie jako sygnał zagrożenia, motywujący

do działania

W klinice widuje się przede wszystkim lęk, którego

nasilenie, długotrwałość i bezprzedmiotowość
wywierają wpływ dezadaptacyjny, a nawet
destrukcyjny

• Lęk uogólniony -

długotrwale utrzymujące się

napięcie lękowe o różnej, mało zmieniającej się
intensywności

• Lęk napadowy (napady paniki)

– krótkotrwałe,

powtarzające się epizody o bardzo dużym
nasileniu przeżywanego lęku

• Lęk w postaci fobii

– nawykowe unikanie

sytuacji lękorodnych, kojarzonych z obawą
wystąpienia objawów nasilonego lęku

background image

Złość (dysforia)

Nastrój, w którym dominuje negatywnie przeżywane

wzburzenie związane z poczuciem ograniczenia lub
zablokowania (frustracji) możliwości swobodnej
realizacji własnych celów

Złości towarzyszą:

• Przekonania o pokrzywdzeniu
• Wzbudzenie ruchowe i wegetatywne

Bardzo silnie motywuje do zachowań wyrażających

wrogość, gotowość do ataku, zachowań
agresywnych i autoagresywnych

1. Wybuchy złości

– gwałtowne, intensywne,

krótkotrwałe wyładowania złości, zwykle z czynną
agresją

2. Złość uogólniona

– dłużej utrzymujący się nastrój

nacechowany złością i drażliwoścą, zwykle z
mniej jaskrawymi przejawami agresji. Często
łączy się z różnie nasilonym przygnębieniem (n.
dysforyczno-depresyjny)

Sprzyja: Dysfunkcje i uszkodzenia o.u.n, zab.

osobowości

background image

Dynamika stanów

uczuciowych

Zobojętnienie:

Wyraźne ilościowe ograniczenie lub brak przeżywania

uczuć, najczęściej u chorych z postępującymi
zaburzeniami organicznymi (otępienia)

Spłycenie uczuciowe (sztywność, bladość):

Zatracanie intensywności, amplitudy, modulacji,

zabarwienia reakcji emocjonalnych na
zachodzące wydarzenia i wypowiedzi, na osoby
i okoliczności.

Typowe dla zaburzeń schizofrenicznych

Zubożenie uczuciowe:

Uzyskiwanie przewagi bardziej elementarnych

emocji związanych z zaspakajaniem potrzeb
biologicznych nad uczuciami bardziej
złożonymi (potrzeby społeczne)

Typowe dla procesów organicznych i w niektórych

przypadkach dla schizofrenii

background image

Dynamika stanów

uczuciowych

Zaleganie uczuć:

Tendencja do długotrwałego utrzymywania się stanów

uczuciowych w mało zmienionej lub niezmienionej
postaci

Lepkość uczuciowa:

Podobna do zalegania, ale głównie chodzi tu o

niemożność oderwania się od uczuć, przejścia
nad nimi do porządku

Chwiejność uczuciowa

Nadmierna zmienność, niestałość, nietrwałość

nastroju, przejawiająca się łatwym
przechodzeniem między przeciwstawnymi
stanami

Zaleganie uczuć, lepkość uczuciowa, chwiejność

uczuciowa

typowe dla osób z organicznymi

zmianami mózgu

background image

Dynamika stanów

uczuciowych

Nietrzymanie uczuć:

Tendencja do wyzwalania gwałtownych i

intensywnych reakcji emocjonalnych, które
wyłamują się spod kontroli pod wpływem błahych
bodźców

Sprzyjają różne dysfunkcje, uszkodzenia i choroby

mózgu

background image

Wysycenie

- Syntymia

- proporcjonalność, spójność, zbieżność

przeżyć i zachowań z towarzyszącymi im emocjami

- Hipertymia

– ekspresja uczuciowa o cechach przesady,

zbytniej intensywności (stany podwyższonego nastroju,
zab. osobowości, substancje psychoaktywne)

- Hipotymia, atymia

– ograniczenie lub brak ekspresji

uczuciowej. Przeżycia i zachowania przybierają postać
pustawą, chłodną, bezbarwną (zab. depresyjne, stany
wyczerpania, zab. organiczne; atymia – w schizofrenii)

- Paratymia

– wyraźne rozmijanie się ujawnianej i

oczekiwanej ekspresji uczuciowej, niedostosowanie
(schizofrenia)

- Katatymia

– życzeniowe przekształcanie się przeżyć

lub zachowań pod wpływem nastawień emocjonalnych


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
materiały spis, studia wzP I rok, Psychologia ogólna
Psychologia ogólna Historia psychologii Sotwin wykład 7 Historia myśli psychologicznej w Polsce
Psychologia ogólna Umiejętności akademickie Wykresy
Psychologia ogólna Psychologiczne koncepcje sztuki Waligórska wykład 4 Gestalt
Psychologia ogólna Umiejętnoiści akademickie Grupy
psychologia ogólna W5 2013
Psychologia ogólna Psychologiczne koncepcje sztuki Waligórska wykład 9 Doświadczenie emocji w sz
psychopat ogólna i zespoły
09.10.2012, Psychologia ogólna - wykłady
Bajka o ocalonym królestwie, psychologia ogólna
PSYCHOLOGIA KLINICZNA, materiały STUDENTA
SWOBODNE TECHNIKI, pedagogika 1 semestr, psychologia ogólna
Psychologia ogólna i rozwojowa$1013
Psychologia Ogólna cz C 04 2013
PSYCHOLOGIA OGÓLNA
Psychologia Ogólna cz C 03 2013
Modul 1 Psychologia ogolna jako nauka o czlowieku

więcej podobnych podstron