Raport GATS i kampanie

antynikotynowe w Polsce i

UE.

Agnieszka Dutkowiak

Adam Mwasha

Cele badania GATS



GATS (ang. Global Adult Tobacco Survey

- GATS) jest ogólnoświatowym badaniem

sondażowym, pozwalającym na

systematyczne monitorowanie częstości

palenia tytoniu oraz używania tytoniu

bezdymnego wśród osób dorosłych.



Badanie to jest również narzędziem do

obserwacji kluczowych wskaźników

działań na rzecz ograniczania następstw

palenia tytoniu.



Badanie GATS jest przeprowadzane na

reprezentatywnej próbie populacji, przy

użyciu wystandaryzowanego protokołu we

wszystkich objętych badaniem krajach.



Zebrane za pomocą GATS dane pozwolą na

efektywne planowanie, wdrażanie oraz

ocenę działań na rzecz ograniczania

następstw palenia tytoniu.



Pomogą również wypełniać zobowiązania

zawarte w Ramowej Konwencji Światowej

Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia

Tytoniu (WHO FCTC) w zakresie

generowania danych porównywalnych

wewnątrz kraju oraz między krajami.

MPOWER



Stworzony przez WHO pakiet sześciu

opartych o dowody naukowe programów

ograniczających używanie tytoniu.

Obejmują one:



Monitorowanie użycia tytoniu i polityki

zdrowotnej



Przeciwdziałanie narażeniu na dym tytoniowy



Oferowanie pomocy zaprzestającym palenia



Wyraźne ostrzeganie przed skutkami palenia



Egzekwowanie zakazów reklamy, promocji i

stosowania sponsoringu przez przemysł

tytoniowy



Regularne podnoszenie podatków od tytoniu

Metodologia



We wszystkich krajach objętych

badaniem GATS zastosowano tę samą

metodologię, obejmująca podstawowe

dane o respondencie oraz dane na temat

używania tytoniu (palenia i używania

tytoniu bezdymnego), rzucania palenia,

biernego palenia, ekonomicznych

aspektów palenia tytoniu, informacji w

mediach na temat tytoniu oraz

postrzegania, wiedzy i postaw wobec

używania tytoniu i polityki regulacyjnej.



W Polsce badanie GATS zostało
przeprowadzone przez Centrum
Onkologii-Instytut w Warszawie,
Warszawski Uniwersytet Medyczny oraz
Pentor Research International pod
nadzorem Ministerstwa Zdrowia i Biura
Światowej Organizacji Zdrowia w
Polsce.



Badania terenowe zrealizowano
pomiędzy listopadem 2009 r. a marcem
2010 r. w gospodarstwach domowych
osób powyżej 15 roku życia



Aby zapewnić reprezentatywność
wyników badania w skali kraju
zastosowano wielowarstwowy dobór
próby, uwzględniający administracyjny
podział kraju.



Wybrano 14 000 gospodarstw
domowych z bazy adresowej Głównego
Urzędu Statystycznego.



W każdym gospodarstwie domowym
wybrano losowo jednego respondenta do
udziału w badaniu.



Odpowiedzi ankietowanych zebrano
używając elektronicznych urządzeń
przenośnych (palmtopów) metodą
wywiadu indywidualnego z każdą z
wybranych osób.



Ogółem przeprowadzono 7 840 pełnych
wywiadów, a współczynnik realizacji
próby wyniósł 65.1%.

Palenie Tytoniu



Codziennie pali tytoń 33,5%

dorosłych mężczyzn (5,2

miliona) i 21,0% dorosłych

kobiet (3,5 miliona) – łącznie

27.0% osób dorosłych (8,7

miliona). Okazjonalnie pali

1,1 miliona Polaków (3,3%

mężczyzn oraz 3,4% kobiet).

Ogółem obecnie pali

(okazjonalnie lub codziennie)

30,3% dorosłych Polaków (9,8

miliona).



7 milionów Polaków udało się

w przeszłości zaprzestać

palenia (codziennego lub

okazjonalnego).



47,4% mężczyzn z wykształceniem

zasadniczym zawodowym pali tytoń.



37,4% kobiet w wieku 50-59 lat pali

tytoń.



93,2% osób obecnie używających tytoniu

pali papierosy produkowane fabrycznie,

9,7% papierosy ręcznie skręcane, a

1,6% używa tytoniu bezdymnego.



Codzienni palacze wypalają przeciętnie

17,2 papierosa dziennie.



Osoby codziennie palące (obecnie lub w

przeszłości) średnio paliły przez ponad

22 lata.

Zaprzestanie palenia tytoniu



Odsetek byłych codziennych palaczy w całej

dorosłej populacji wynosi 36,5%.



Co trzeci palacz podjął próbę zaprzestania palenia

w ciągu ostatnich 12 miesięcy.



4 na 10 palaczom lekarz lub inny pracownik służby

zdrowia doradził zaprzestanie palenia w ciągu

ostatnich 12 miesięcy.



Co czwarty palacz używał środków

farmaceutycznych podczas próby
zaprzestania palenia w ciągu ostatnich
12 miesięcy.



5 na 10 obecnie palących zamierza

zaprzestać palenia lub rozważa taką
możliwość.



4 na 10 obecnie palących w ogóle nie rozważa

zaprzestania palenia.

Bierne palenie tytoniu



44,2% dorosłych (14,1 miliona) jest

narażonych na dym tytoniowy w domu.



33,6% dorosłych (4,3 miliona) jest narażonych

na dym tytoniowy w pomieszczeniach, w

których pracują.



Niepalący są najbardziej narażeni na dym

tytoniowy w lokalach gastronomicznych

(72,1%), głownie w barach, pubach i klubach

nocnych (87,6%) oraz restauracjach,

kawiarniach i bistrach (50,9%.).



46,3% dorosłych twierdzi, że palenie jest

całkowicie zabronione w ich miejscach pracy, a

u 37,6% dorosłych istnieje całkowity zakaz

palenia w domu.



10,5% (3,4 miliona) dorosłych unika

niektórych miejsc publicznych z powodu dymu

tytoniowego.

Miejsca w których jesteśmy najczęściej narażeni na

dym nikotynowy

- Dom 44,2 %

- Miejsce pracy- pomieszczenie zamknięte 33,6%

- Miejsca publiczne

- Budynki urzędów państwowych

Ekonomiczne aspekty palenia

tytoniu



Blisko 93% osób obecnie palących kupuje

papierosy w sklepie lub kiosku.



Prawie 9% obecnie palących w wieku 18 i

więcej lat pali papierosy pochodzące z

nielegalnego źródła.



Osoba obecnie paląca papierosy wydaje na nie

średnio 208,52 zł miesięcznie.



Przeciętna kwota wydawana na paczkę

zawierającą 20 sztuk papierosów wynosi 9,1 zł.



Niemal 8% obecnie palących kupuje tanie

papierosy, tj. wydaje 6,2 zł lub mniej na zakup

20 sztuk papierosów.



Według obliczeń szacunkowych 2,6% Produktu

Krajowego Brutto (PKB) per capita w Polsce

wydawane jest na zakup papierosów.

Wydatki na papierosy.

Koszt przeciętnej paczki papierosów 10 zł

Średnia ilość wypalanych papierosów dziennie

1,5 paczki

Ilość dni w miesiącu 30

1,5

450 zł/ ms

Pochodzenie papierosów

Źródła legalne

Źródła nielegalne

91,5%

8,5%

Miejsca najczęstszego przemytu papierosów:

- granica z Białorusią

- granica z Ukrainą

- granica z Rosją

Informacje na temat tytoniu



7 na 10 dorosłych zetknęło się z

informacjami ostrzegającymi przed

paleniem papierosów w mediach lub

miejscach publicznych.



1 na 4 dorosłych zetknął się z

jakąkolwiek formą reklamy

papierosów, sponsoringu lub promocji

stosowanych przez przemysł tytoniowy.



Prawie wszyscy obecnie palący

(96,6%) zauważyli ostrzeżenia

zdrowotne na paczkach papierosów.



17,7% obecnie palących rozważało

zaprzestanie palenia pod wpływem

ostrzeżeń na paczkach papierosów.

Skutecznośćostrzeżeń zdrowotnych na

paczkach papierosów.

96,6% obecnie palących zauważyło

ostrzeżenia zdrowotne a 17,7%

rozważało zaprzestanie palenia pod ich

wpływem.

Marketing papierosów

Odsetek osób dorosłych, które spotkały

się z jakąkolwiek formą reklamy,

sponsoringu czy promocji papierosów

wynosi 25,2%.

Odsetek osób dorosłych PALĄCYCH, które

spotkały się z jakąkolwiek formą

reklamy, sponsoringu czy promocji

papierosów wynosi 27.8%.

Postrzeganie, wiedza i

postawy wobec palenia

tytoniu.



92,6% dorosłych sądzi, że palenie tytoniu

wywołuje raka płuca, 79,9% uważa, że

palenie jest przyczyną zawału serca, a

61,8% Polaków jest przekonanych o tym, że

palenie wywołuje udar mózgu (wylew).



48,3% dorosłych popiera wprowadzanie

wyższych podatków na wyroby tytoniowe.



64,7% dorosłych popiera wprowadzenie

całkowitego zakazu palenia w miejscach

pracy, a 46,9% w lokalach

gastronomicznych.



41,3% dorosłych popiera wprowadzenie

całkowitego zakazu produkcji i sprzedaży

wyrobow tytoniowych.

Przekonanie, że bierne palenie wywołuje

poważne choroby- 81,4%.

Przekonanie, że niektóre rodzaje papierosów

są mniej szkodliwe od pozostałych- 17,7%.

Przekonania dotyczące zdrowotnych następstw używania

Tytoniu bezdymnego- 39%

Przekonanie, że palenie papierosów prowadzi do

uzależnienia- 98%

Podsumowanie



Kluczowe elementy, które mogłyby

zwiększyć efektywność polityki zdrowotnej

państwa to:

1. zwiększenie zaangażowania organizacji

rządowych, publicznych, społecznych, mass

mediów oraz obywateli w działania mające na

celu wzmocnienie skuteczności polityki i działań

ograniczających używanie tytoniu;
2. większe zaangażowanie przedstawicieli opieki

zdrowotnej w świadczenie pomocy osobom

zaprzestającym palenia tytoniu, rozszerzenie

zasięgu i zwiększenie dostępności do programów

oferujących pomoc przy rzucaniu palenia

(infolinie i poradnie zdrowotne) na poziomie

krajowym i lokalnym;

3. efektywne wdrażanie nowych przepisow o

zakazie palenia w miejscach publicznych oraz

wprowadzenie do ustawy o ochronie zdrowia

przed następstwami używania tytoniu i wyrobów

tytoniowych dalszych poprawek, mających na

celu całkowite wyeliminowanie palenia z miejsc

publicznych i miejsc pracy; efektywne wdrożenie

egzekucji ww. prawa przez Policję, Straż Miejską i

funkcjonariuszy Państwowej Inspekcji Sanitarnej;
4. wdrożenie w społecznościach lokalnych

programow edukacyjnych i interwencyjnych,

których celem będzie ochrona niepalących przed

wdychaniem dymu tytoniowego w domu oraz tych

miejscach publicznych i miejscach pracy, gdzie

palenie jest jeszcze dozwolone;

5. stworzenie mechanizmów zapewniających
skuteczne śledzenie rynku tytoniowego oraz
doskonalenie przepisów zakazujących reklamy
i marketingu tytoniu, zwłaszcza w punktach
sprzedaży, a także wprowadzenie zmian w
obowiązujących normach prawnych tak, by
wyeliminowane zostały wszelkie działania
promujące tytoń;
6. stałe monitorowanie wskaźników używania
tytoniu a także metod jego ograniczania oraz
wykorzystywanie tych wskaźników do
formułowania wniosków korygujących
politykę zdrowotną;

7. wprowadzenie obrazkowych ostrzeżeń
zdrowotnych na paczkach papierosów;
8. zintensyfikowanie działań w obrębie
polityki podatkowej i cenowej wobec tytoniu
tak, aby wyrównać ceny tytoniu do średniego
poziomu cen w krajach Unii Europejskiej oraz
wprowadzenie wielosektorowej strategii
zapobiegającej przemytowi papierosów z i do
kraju;
9. zapewnienie stabilnego finansowania
programów ograniczających używanie tytoniu
oraz programów zdrowia publicznego w
Polsce, w tym telefonicznej poradni pomocy
palącym.