EWOLUCJA
EKONOMII
POLITYCZNEJ

Przygotował:
Rafał Karwowski
Na podstawie:
J.Wilkin Ewolucja ekonomii politycznej i jej miejsce we

współczesnej myśli ekonomicznej

Początki i rozwój ekonomii
politycznej



Antoine de Montchretien (XVIIw.)- prekursor (wg. O. Langego)



Klasyczna ekonomia polityczna (A.Smith, J.S.Mill, D.Hume,

K.Marks)



Ekonomia nauką społeczną analizującą procesy gospodarowania



Zainteresowanie procesami wzrostu i funkcjonowaniem

gospodarki narodowej



Analiza źródeł bogactwa narodów i mechanizmów jego podziału



Zainteresowanie funkcjonowaniem państwa (autonomiczność

procesów rynkowych a ingerencja państwa)



Rozszerzenie dotychczasowego obszaru badań (zarządzanie i

administrowanie państwem) o procesy reprodukcji w gospodarce



Interdyscyplinarność (badanie procesów gospodarczych w

kontekście filozoficznym, moralnym, politycznym)



Gospodarka jako wyodrębniona część systemu społecznego

Początki i rozwój ekonomii
politycznej

c.d.



Przełom XIX i XXw.- odejście od idei
ekonomii politycznej (A.Marshall
Principles of Economics)



Kontynuacja tradycji ekonomii
politycznej w nurcie myśli
marksistowskiej



Rozwój ekonomii instytucjonalnej –
koniec XIXw.

Instytucje w teorii klasyków



Przywiązanie dużej wagi do
instytucjonalnych norm działalności
gospodarczej przez klasyków, np.:



A.Smith analizuje powiązania między
wolnością gospodarczą a polityczną,
własnością i sprawiedliwym państwem



W teorii K.Marksa



baza społeczeństwa = system instytucjonalny
gospodarki z prawami własności



Nadbudowa = instytucje formalne i nieformale

Klasyczna ekonomia
instytucjonalna



Instytucjonalizm w opozycji względem

ekonomii neoklasycznej



Samoregulacja gospodarki



Statyczny charakter neoklasycznej analizy i jej

nadmierny formalizm



Ponadhistoryczny i ponadkulturowy charakter praw

ekonomicznych



System liberalnego kapitalizmu



Lata 30-te XX w.- wygaśnięcie nurtu

By pokonać starą teorię potrzeba nowej teorii, nie

wystarczy sama tylko niszcząca krytyka założeń ani

nagromadzenie nowych faktów, Blaug

INSTYTUCJONALIZM c.d.



Instytucjonalizm i ekonomia polityczna- cechy wspólne



Interdyscyplinarność



Ewolucyjność



Systemowe i holistyczne podejście do analizy gospodarowania



Zmienność preferencji i zachowań ludzi w procesach

gospodarowania



Traktowanie gospodarki jako systemu władzy (siła

ekonomiczna aktorów jako źródło realnej władzy)



Wpływ dystrybucji dochodu i bogactwa na uwarstwienie

społeczne



Docenienie normatywnej ekonomii



Renesans instytucjonalizmu



Docenienie instytucjonalizmu nie poprzez ekspansję ale

poprzez uwzględnienie jego osiągnięć przez przedstawicieli

nurtu ekonomii ortodoksyjnej („instytucje mają znaczenie”)

=>

N

owa ekonomia

instytucjonalna



Lata 70-te XX w.- wyodrębnienie nowej
ekonomii instytucjonalnej



Wspólny język naukowy z ekonomią ortodoksyjną



Włączenie do analizy neoklasycznej nowej
kategorii- INSTYTUCJI => konieczność
wypracowania nowych narzędzi i koncepcji
badawczych (niekwantyfikowalność instytucji)



Instytucje- czynnik integrujący nauki społeczne
=> interdyscyplinarność instytucjonalizmu

N

owa ekonomia

instytucjonalna c.d.



Wpływ instytucji na gospodarkę



Struktura organizacji i zarządzania (ramy
instytucjonalne) może poprawić efektywność
gospodarowania poprzez zmniejszenie kosztów
transakcyjnych



Znaczenie prawa własności (fundamentalna
instytucja procesów gospodarowania)



Rola instytucji prywatnych i publicznych w
kształtowaniu ładu społecznego



Związki między sferą rynku a sferą polityki (teoria
wyboru publicznego)

Keynesizm a ekonomia
polityczna

Teoria Keynes’a



Przywiązuje duża wagę do zagadnień ekonomii politycznej

(np.: zawodność rynku, stabilizująca rola państwa,

znaczenie podziału dochodu narodowego dla wzrostu

gospodarczego)



Rewolucja konserwatywna- modyfikacja reguł gry w obrębie

systemu kapitalistycznego w celu jego zachowania i

wzmocnienia (pełne zatrudnienie normą a nie wyjątkiem)



Odmienne od teorii neoklasycznej relacje między

autonomicznym mechanizmem rynkowym a aktywnością

państwa



Spadek popularności na początku lat 70-tych (nowe

dowody empiryczne i rozwój nowych teorii

makroekonomicznych)

Nurt postkeynesowski czyli
postkeynesowska ekonomia
polityczna



Przedstawiciele: M.Kalecki, J.Robinson,

N.Kaldor



Bada zjawiska, gdzie występuje

zawodność rynku (element pomocniczy

głównego trzonu ekonomii neoklasycznej)



Znaczenie, konkretyzacja i ochrona praw

własności



Analiza efektów zewnętrznych



Problem dostarczania dóbr publicznych



Zagadnienie monopoli i ologopoli

Neoklasyczna ekonomia
polityczna
(nowa ekonomia polityczna)



Zakres działania państwa szerszy niż tylko likwidacja

nieefektywności rynkowych



Wyjaśnia zjawiska towarzyszące wzrostowi gospodarczemu



np. międzynarodowa ekonomia polityczna wyjaśnia m.in.

przyczyny wzrostu rozpiętości dochodowych i bogactwa

stosując analizę porównawczą, uwzględniając

jednocześnie:



Dystrybucję dochodów



Ideologię



Aktywność państwa



Działanie grup interesu



Niezależność rządu



Ekonomia polityczna ma szczególne zastosowanie w

procesie transformacji gospodarek

postsocjalistycznych.

Badania Rodrika jako przykład
zastosowania nowej ekonomii
politycznej



Badanie wpływu poszczególnych czynników na rozwój

gospodarczy:



Położenie geograficzne (czynnik egzogeniczny)



Otwartość na handel zagraniczny (czynnik częściowo endogeniczny)



System instytucjonalny (czynnik częściowo endogeniczny)



Zasoby produkcji i produktywność (czynnik endogeniczny)



Wnioski:



Decydujące znaczenie mają instytucje- fundament długookresowego

wzrostu (ugruntowują prawa własności, pozwalają rozwiązać konflikty,

utrzymują prawo i porządek, wiążą bodźce ekonomiczne z kosztami i

korzyściami społecznymi,



Rozwój handlu ma znacząco mniejszy wpływ (skala korzyści z handlu

zależy w głównej mierze od rozwiązań instytucjonalnych



Niedogodność położenia geograf. da się rozwiązać poprzez system

instytucji



Wprowadzenie dobrego systemu instytucjonalnego wymaga odejścia

od ortodoksyjnych rozwiązań i zwrócenia uwagi na warunki lokalne



Wejście na ścieżkę wzrostu nie wymaga rewolucji instytucjonalnej

(zmiany w instytucjonalne zachodzą na ogół powoli.

Ekonomia polityczna jako
nauka:

Pozytywna



Bada przyczyny:



bogactwa narodów



Niedorozwoju i
nędzy



Szuka czynników
wzrostu
gospodarczego

Normatywna



Odwołuje się do
wartości



Przywiązuje dużą
wagę do formułowania
podstaw polityki
ekonomicznej



Zajmuje się
problemem
sprawiedliwości
społecznej

Ekonomia polityczna a
ekonomia ortodoksyjna

Ekonomia polityczna



Gospodarka jako

część systemu społ.-

polit.



Trudność

modelowania

(uwzględnia

niekwantyfikowalne

zjawiska)

Ekonomia ortodoksyjna



Gospodarka jako

system autonomiczny



Łatwość modelowania

=> większa precyzja i

elegancja (ale czy

prawdziwość???)

Przyczyny marginalizacji
ekonomii politycznej



Jest trudniejsza od ekonomii ortodoksyjnej ze

względu na interdyscyplinarność



W wersji klasycznej negowała teorię głównego

nurtu (błąd ten naprawili przedstawiciele

nowej ekonomii instytucjonalnej, dążący do

do komplementarności lub nawet syntezy

ekonomii neoklasycznej i instytucjonalnej)



Jest narażona na nadmierne upolitycznienie

(osłabienie rzetelności naukowej na rzecz

ideologizacji; dziedzina manipulowana)



Deprecjacja w środowisku akademickim

Przyczyny renesansu nurtu
ekonomii politycznej w dwóch
ostatnich dziesięcioleciach



Niepowodzenia ekonomii ortodoksyjnej w rozwiązywaniu

wielu problemów społ.- gosp.



Holistyczne i systemowe podejście do rozwiązywania

procesów gospodarczych



Przywraca ekonomii charakter nauki społecznej dzięki

przywiązywaniu dużej wagi do instytucji



Rosnące zapotrzebowanie na naukowe wsparcie

politykinowe propozycje metodologiczne i nowe obszary

badawcze, np. Ekonomia eksperymentalna, ekonomiczna

teoria polityki



„odkrycie”, że ekonomia polityczna i ortodoksyjna są

sobie potrzebne i wzajemnie się uzupełniają