Ekonomia

Ekonomia

Teoria zachowania

Teoria zachowania

konsumenta i producenta

konsumenta i producenta

Teoria wyboru

Teoria wyboru

konsumenta

konsumenta

Konsumpcja

Konsumpcja



Konsumpcja

Konsumpcja

to jedna z najważniejszych sfer

to jedna z najważniejszych sfer

gospodarowania człowieka. Poprzez

gospodarowania człowieka. Poprzez

konsumpcję ludzie zaspokajają potrzeby (te

konsumpcję ludzie zaspokajają potrzeby (te

podstawowe jak jedzenie, bezpieczeństwo ale

podstawowe jak jedzenie, bezpieczeństwo ale

także potrzeby wyższego rzędu jak wrażenia

także potrzeby wyższego rzędu jak wrażenia

estetyczne)

estetyczne)



Przedmiotem zainteresowania

Przedmiotem zainteresowania

teorii wyboru

teorii wyboru

konsumenta

konsumenta

jest konsumpcja dóbr w kontekście

jest konsumpcja dóbr w kontekście

wyborów jakie konsument dokonuje. Wyjaśnia

wyborów jakie konsument dokonuje. Wyjaśnia

czym kieruje się człowiek dokonując takich a

czym kieruje się człowiek dokonując takich a

nie innych wyborów dotyczących konsumpcji i

nie innych wyborów dotyczących konsumpcji i

jakim ograniczeniom w tych wyborach podlega.

jakim ograniczeniom w tych wyborach podlega.



Celem analizy jest sformułowanie

Celem analizy jest sformułowanie

warunków, w których konsument

warunków, w których konsument

osiąga optymalne korzyści z

osiąga optymalne korzyści z

konsumpcji dóbr w danych

konsumpcji dóbr w danych

warunkach rynkowych. Człowiek

warunkach rynkowych. Człowiek

który zachowuje się racjonalnie

który zachowuje się racjonalnie

będzie dążył do osiągnięcia

będzie dążył do osiągnięcia

optymalnego poziomu konsumpcji

optymalnego poziomu konsumpcji

dóbr.

dóbr.

Konsument

Konsument

Konsument

Konsument

- jednostka, która dysponując

- jednostka, która dysponując

określonym dochodem dokonuje zakupów dóbr

określonym dochodem dokonuje zakupów dóbr

na rynku zgodnie ze swoimi preferencjami celem

na rynku zgodnie ze swoimi preferencjami celem

maksymalizacji korzyści z konsumpcji.

maksymalizacji korzyści z konsumpcji.

Założenia dotyczące konsumenta:

Założenia dotyczące konsumenta:



1. Suwerenność decyzji - konsument podejmuje

1. Suwerenność decyzji - konsument podejmuje

decyzje samodzielnie w oparciu o swoje

decyzje samodzielnie w oparciu o swoje

preferencje i w ramach dochodu, którym

preferencje i w ramach dochodu, którym

dysponuje

dysponuje



2. Racjonalność konsumenta - dokonuje on takich

2. Racjonalność konsumenta - dokonuje on takich

wyborów kombinacji dóbr, które maksymalizują

wyborów kombinacji dóbr, które maksymalizują

jego użyteczność, czyli subiektywną satysfakcję.

jego użyteczność, czyli subiektywną satysfakcję.



3. nieograniczone potrzeby - potrzeby

3. nieograniczone potrzeby - potrzeby

konsumenta nigdy nie mogą zostać zaspokojone,

konsumenta nigdy nie mogą zostać zaspokojone,

zawsze dąży on do osiągnięcia coraz wyższego

zawsze dąży on do osiągnięcia coraz wyższego

poziomu konsumpcji.

poziomu konsumpcji.

Dochód i preferencje

Dochód i preferencje

konsumenta

konsumenta

Dochód konsumenta

Dochód konsumenta

- środki pieniężne, w

- środki pieniężne, w

dyspozycji konsumenta, które może wydać na

dyspozycji konsumenta, które może wydać na

zakup różnych kombinacji dóbr.

zakup różnych kombinacji dóbr.



Przy danym poziomie cen dochód decyduje o

Przy danym poziomie cen dochód decyduje o

tym jakie kombinacje dóbr są dla konsumenta

tym jakie kombinacje dóbr są dla konsumenta

dostępne, a jakie pozostają poza zasięgiem

dostępne, a jakie pozostają poza zasięgiem

jego budżetu.

jego budżetu.

Preferencje

Preferencje

są odzwierciedleniem gustów

są odzwierciedleniem gustów

konsumenta. Preferuje on jedne kombinacje

konsumenta. Preferuje on jedne kombinacje

dóbr (tzw. koszyki dóbr) od innych, tzn.

dóbr (tzw. koszyki dóbr) od innych, tzn.

preferuje te koszyki, które maksymalizują jego

preferuje te koszyki, które maksymalizują jego

użyteczność.

użyteczność.

Użyteczność

Użyteczność

Użyteczność

Użyteczność

jest miarą subiektywnej

jest miarą subiektywnej

satysfakcji jaką konsument czerpie z

satysfakcji jaką konsument czerpie z

konsumpcji określonego koszyka dóbr.

konsumpcji określonego koszyka dóbr.



Użyteczność jest miarą porządkową,

Użyteczność jest miarą porządkową,

nie bezwzględną. Konsument nie może

nie bezwzględną. Konsument nie może

więc określić liczbowo wartości

więc określić liczbowo wartości

użyteczności, może co najwyżej

użyteczności, może co najwyżej

uporządkować każdy zbiór koszyków

uporządkować każdy zbiór koszyków

dóbr pod względem użyteczności.

dóbr pod względem użyteczności.

Użyteczność krańcowa

Użyteczność krańcowa

Użyteczność krańcowa

Użyteczność krańcowa

- jest miarą satysfakcji

- jest miarą satysfakcji

jaką konsument czerpie ze zwiększenia

jaką konsument czerpie ze zwiększenia

konsumpcji dobra o jedną jednostkę. Inaczej to

konsumpcji dobra o jedną jednostkę. Inaczej to

przyrost satysfakcji związany z

przyrost satysfakcji związany z

konsumowaniem jednej jednostki dobra więcej.

konsumowaniem jednej jednostki dobra więcej.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej - wraz ze

Prawo malejącej użyteczności krańcowej - wraz ze

wzrostem konsumpcji dobra o kolejne jednostki,

wzrostem konsumpcji dobra o kolejne jednostki,

przyrosty użyteczności są coraz mniejsze.

przyrosty użyteczności są coraz mniejsze.



Można to wyjaśnić faktem, że wraz ze

Można to wyjaśnić faktem, że wraz ze

zwiększeniem konsumpcji potrzeba jest coraz

zwiększeniem konsumpcji potrzeba jest coraz

bardziej zaspokajana. Kolejne jednostki

bardziej zaspokajana. Kolejne jednostki

konsumowanego dobra mają dla konsumenta

konsumowanego dobra mają dla konsumenta

mniejszą wartość niż te, które konsumował na

mniejszą wartość niż te, które konsumował na

początku.

początku.

Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 1

Tabela przedstawia użyteczność

Tabela przedstawia użyteczność

całkowitą, jaką pani Ewa uzyskuje

całkowitą, jaką pani Ewa uzyskuje

z konsumpcji dobra X.

z konsumpcji dobra X.

Ilość

Ilość

dobr

dobr

a X

a X

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

Uc

Uc

(x)

(x)

12

12

20

20

25

25

28

28

30

30

31

31

31

31

29

29

Uk(x)

Uk(x)

Ćwiczenie 1

Ćwiczenie 1

a.

a.

Podaj w tabeli wartość

Podaj w tabeli wartość

użyteczności krańcowej.

użyteczności krańcowej.

b.

b.

Narysuj wykresy Uc(x) oraz

Narysuj wykresy Uc(x) oraz

Uk(x)

Uk(x)

Uc(x) – użyteczność całkowita z konsumpcji dobra X

Uc(x) – użyteczność całkowita z konsumpcji dobra X

Uk(x) - użyteczność krańcowa z konsumpcji dobra X

Uk(x) - użyteczność krańcowa z konsumpcji dobra X

Linia budżetowa

Linia budżetowa

Linia budżetowa

Linia budżetowa

- graficzne

- graficzne

odwzorowanie ograniczenia budżetowego

odwzorowanie ograniczenia budżetowego

konsumenta, Łączy punkty

konsumenta, Łączy punkty

odpowiadające dostępnym konsumentowi

odpowiadające dostępnym konsumentowi

kombinacjom dóbr A i B przy

kombinacjom dóbr A i B przy

wydatkowaniu całego dochodu:

wydatkowaniu całego dochodu:

Y = cAqA + cBqB

Y = cAqA + cBqB

, gdzie:

, gdzie:

Y - dochód konsumenta,

Y - dochód konsumenta,

cA, cB - ceny dóbr A i B,

cA, cB - ceny dóbr A i B,

qA, aB - ilość konsumowanego dobra A i B

qA, aB - ilość konsumowanego dobra A i B

Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 2

Andrzej mieszkający z rodzicami dostaje

Andrzej mieszkający z rodzicami dostaje

kieszonkowe w wysokości 20 zł

kieszonkowe w wysokości 20 zł

tygodniowo, które wydaje na słodycze i

tygodniowo, które wydaje na słodycze i

rozrywki. Odkładając liczbę słodyczy na osi

rozrywki. Odkładając liczbę słodyczy na osi

pionowej, a ilość rozrywek na osi poziomej,

pionowej, a ilość rozrywek na osi poziomej,

wykreśl linię budżetową Andrzeja dla

wykreśl linię budżetową Andrzeja dla

następujących sytuacji:

następujących sytuacji:

a. jednostkowe ceny słodyczy (Ps) i rozrywek

a. jednostkowe ceny słodyczy (Ps) i rozrywek

(Pr) wynoszą 50gr,

(Pr) wynoszą 50gr,

b. Ps=50gr, Pf=1zł

b. Ps=50gr, Pf=1zł

c. Ps=50gr, Pf=50gr, ale wysokość

c. Ps=50gr, Pf=50gr, ale wysokość

kieszonkowego wzrasta do 25 zł

kieszonkowego wzrasta do 25 zł

tygodniowo

tygodniowo

Krzywa obojętności

Krzywa obojętności

Krzywa obojętności

Krzywa obojętności

to graficzne

to graficzne

odwzorowanie systemu preferencji

odwzorowanie systemu preferencji

konsumenta. Użyteczność koszyków dóbr

konsumenta. Użyteczność koszyków dóbr

A i B na krzywej obojętności jest

A i B na krzywej obojętności jest

identyczna, konsumentowi jest obojętne,

identyczna, konsumentowi jest obojętne,

który z nich będzie konsumował - osiągnie

który z nich będzie konsumował - osiągnie

zawsze ten sam poziom satysfakcji.

zawsze ten sam poziom satysfakcji.



Krzywych obojętności jest nieskończenie

Krzywych obojętności jest nieskończenie

wiele. Im wyżej jest położona krzywa, tym

wiele. Im wyżej jest położona krzywa, tym

wyższa użyteczność z konsumpcji.

wyższa użyteczność z konsumpcji.

Optimum konsumenta

Optimum konsumenta

Optymalny poziom konsumpcji

Optymalny poziom konsumpcji

znajduje się w miejscu, w którym

znajduje się w miejscu, w którym

najwyższa możliwa do osiągnięcia (w

najwyższa możliwa do osiągnięcia (w

ramach dochodu konsumenta)

ramach dochodu konsumenta)

krzywa obojętności jest styczna do

krzywa obojętności jest styczna do

linii budżetowej.

linii budżetowej.

Nie jest optymalnym punkt przecięcia

Nie jest optymalnym punkt przecięcia

linii budżetowej i krzywej obojętności.

linii budżetowej i krzywej obojętności.

Elementy teorii

Elementy teorii

wyboru

wyboru

producenta

producenta

Rola producenta w

Rola producenta w

gospodarce

gospodarce



Producent jest podmiotem gospodarczym,

Producent jest podmiotem gospodarczym,

który decyduje co i ile produkować. Stosując

który decyduje co i ile produkować. Stosując

wybrana technologię i organizację produkcji,

wybrana technologię i organizację produkcji,

dostarcza na rynek dobra kupowane przez

dostarcza na rynek dobra kupowane przez

konsumentów.

konsumentów.



Decyzje producentów znajdują

Decyzje producentów znajdują

odzwierciedlenie w kształtowaniu się popytu na

odzwierciedlenie w kształtowaniu się popytu na

czynniki produkcji oraz w kształtowaniu się

czynniki produkcji oraz w kształtowaniu się

podaży wyprodukowanych dóbr.

podaży wyprodukowanych dóbr.



W gospodarce rynkowej zysk jest podstawą

W gospodarce rynkowej zysk jest podstawą

wyborów producenta kształtujących strukturę

wyborów producenta kształtujących strukturę

produkcji.

produkcji.

Cel działalności

Cel działalności

producenta

producenta

Celem działalności producenta jest

Celem działalności producenta jest

maksymalizacja zysków

maksymalizacja zysków

. Różnica między

. Różnica między

przychodami ze sprzedaży dóbr (usług), a

przychodami ze sprzedaży dóbr (usług), a

kosztami związanymi z ich wytworzeniem

kosztami związanymi z ich wytworzeniem

powinna być dodatnia i maksymalna.

powinna być dodatnia i maksymalna.

Osiągnięcie zysku jest podstawowym

Osiągnięcie zysku jest podstawowym

warunkiem rozwoju przedsiębiorstwa.

warunkiem rozwoju przedsiębiorstwa.



Zysk brutto = Sprzedaż – Koszty produkcji

Zysk brutto = Sprzedaż – Koszty produkcji



Zysk netto = Zysk brutto – Podatki

Zysk netto = Zysk brutto – Podatki



Zysk właściciela = Zysk netto – Rezerwy

Zysk właściciela = Zysk netto – Rezerwy

dobrowolne i obowiązkowe

dobrowolne i obowiązkowe

Decyzje producenta

Decyzje producenta



Maksymalizację zysku producent

Maksymalizację zysku producent

realizuje w sytuacji gdy sprzedaje

realizuje w sytuacji gdy sprzedaje

z zyskiem jak największą ilość

z zyskiem jak największą ilość

towarów. Tym samym celem jest

towarów. Tym samym celem jest

dla niego jak największa

dla niego jak największa

produkcja.*

produkcja.*

* założono, iż nie występują efekty skali, a przychód ze sprzedaży każdej kolejnej

* założono, iż nie występują efekty skali, a przychód ze sprzedaży każdej kolejnej

jednostki produktu jest taki sam, niezależnie od wielkości sprzedaży

jednostki produktu jest taki sam, niezależnie od wielkości sprzedaży

Decyzje producenta

Decyzje producenta



Producent w trakcie procesu

Producent w trakcie procesu

produkcyjnego może stosować różne

produkcyjnego może stosować różne

kombinacje czynników produkcji dające

kombinacje czynników produkcji dające

taką samą wielkość produkcji.

taką samą wielkość produkcji.



Czynnikami tymi w niniejszej analizie

Czynnikami tymi w niniejszej analizie

są:

są:

kapitał

kapitał

i

i

praca

praca

.

.



Przy różnych nakładach pracy i

Przy różnych nakładach pracy i

kapitału producent może osiągnąć

kapitału producent może osiągnąć

identyczne wyniki jeśli chodzi o

identyczne wyniki jeśli chodzi o

wielkość produkcji. Łącząc wszystkie

wielkość produkcji. Łącząc wszystkie

możliwe kombinacje pracy i kapitału

możliwe kombinacje pracy i kapitału

otrzymujemy

otrzymujemy

izokwantę produkcji

izokwantę produkcji

.

.

Izokwanta produkcji

Izokwanta produkcji

Izokwanta produkcji

Izokwanta produkcji

to krzywa na której

to krzywa na której

znajdują się wszystkie efektywne

znajdują się wszystkie efektywne

kombinacje czynników produkcji dające

kombinacje czynników produkcji dające

taką samą wielkość produkcji.

taką samą wielkość produkcji.



W miarę przesuwania się po niej zmieniają

W miarę przesuwania się po niej zmieniają

się proporcje między pracą, a kapitałem,

się proporcje między pracą, a kapitałem,

wielkość produkcji jest natomiast stała.

wielkość produkcji jest natomiast stała.



Izokwant produkcji może być

Izokwant produkcji może być

nieskończenie wiele, a im wyżej położona

nieskończenie wiele, a im wyżej położona

izokwanta, tym wyższy poziom produkcji.

izokwanta, tym wyższy poziom produkcji.

Linia jednakowego

Linia jednakowego

kosztu

kosztu

Całkowity wydatek na czynniki produkcji

Całkowity wydatek na czynniki produkcji

wyrażony jest równaniem kosztów:

wyrażony jest równaniem kosztów:

TC = wL +rK

TC = wL +rK



TC – całkowity wydatek na czynniki produkcji

TC – całkowity wydatek na czynniki produkcji



w – cena płacona za usługę jednostki

w – cena płacona za usługę jednostki

czynnika pracy (płaca)

czynnika pracy (płaca)



L – liczba zatrudnionych pracowników

L – liczba zatrudnionych pracowników



r – cena jednostki kapitału

r – cena jednostki kapitału



K – liczba jednostek kapitału

K – liczba jednostek kapitału

Graficzne przedstawienie tego równania to

Graficzne przedstawienie tego równania to

linia jednakowego kosztu

linia jednakowego kosztu

.

.

Optimum producenta

Optimum producenta

Optimum producenta

Optimum producenta

czyli

czyli

optymalna kombinacja czynników

optymalna kombinacja czynników

produkcji znajduje się w punkcie

produkcji znajduje się w punkcie

styczności linii jednakowego

styczności linii jednakowego

kosztu z możliwie najwyżej

kosztu z możliwie najwyżej

położoną izokwantą produkcji.

położoną izokwantą produkcji.

Ćwiczenie 2

Ćwiczenie 2

Firma A zajmuje się produkcją samochodów. Płaca

Firma A zajmuje się produkcją samochodów. Płaca

jednego pracownika wynosi 2.000 zł,

jednego pracownika wynosi 2.000 zł,

natomiast korzystanie przez miesiąc z

natomiast korzystanie przez miesiąc z

maszyny, która może zastąpić jego pracę

maszyny, która może zastąpić jego pracę

kosztuje 16.500 zł.

kosztuje 16.500 zł.

a.

a.

wykreśl linię jednakowego kosztu dla firmy

wykreśl linię jednakowego kosztu dla firmy

wiedząc, że przeznacza ona na produkcję

wiedząc, że przeznacza ona na produkcję

samochodów 300.000 zł.

samochodów 300.000 zł.

b.

b.

wykreśl przykładowe izokwanty produkcji:

wykreśl przykładowe izokwanty produkcji:

optymalną, nieefektywną i nieosiągalną

optymalną, nieefektywną i nieosiągalną

c.

c.

załóżmy, iż 1 pracownik w ciągu miesiąca

załóżmy, iż 1 pracownik w ciągu miesiąca

produkuje 4 samochody, a maszyna – 29; czy

produkuje 4 samochody, a maszyna – 29; czy

firmie opłaca się bardziej zatrudnić osobę czy

firmie opłaca się bardziej zatrudnić osobę czy

zaangażować do produkcji maszynę?

zaangażować do produkcji maszynę?