TEORIA ZACHOWANIA KONSUMENTA
Gospodarstwa domowe:
•wyodrębnione ekonomicznie, samodzielne podmioty gospodarki rynkowej,
•podejmują decyzje ekonomiczne (wybory),
•cel – zaspokojenie potrzeb swoich członków (maksymalizacja użyteczności).
Funkcje gospodarstw domowych:
•społeczne (reprodukcja biologiczna, wychowanie, powiązania społeczne),
•ekonomiczne (wynikają z powiązań z podmiotami gospodarczymi, uczestniczenia w procesach gospodarczych),
–konsumpcyjna (nabywanie dóbr i usług),
–dochodowa (otrzymywanie dochodów z dostarczonych producentom czynników wytwórczych).
Model zachowania konsumenta
W celu określenia prawidłowości kierujących zachowaniem się konsumentów i czynników wpływających na te zachowania buduje się model zachowania konsumenta
Racjonalne zachowanie się konsumenta
Założenia:
•konsument ma określone preferencje i potrafi określić swoje potrzeby,
•konsument potrafi wartościować swoje potrzeby od najbardziej do najmniej intensywnie odczuwalnych,
•konsument dokonuje wyboru w celu maksymalizacji własnej satysfakcji (zadowolenia, użyteczności).
Użyteczność
•miara zadowolenia z konsumpcji,
•subiektywny charakter,
•kategoria porządkowa, abstrakcyjna,
•odzwierciedla uporządkowany system preferencji.
Konsument dąży do maksymalizacji użyteczności, wybierając taką kombinację dóbr, która daje mu największe zadowolenie.
Użyteczność całkowita [UC]
•całkowity (ogólny) poziom zadowolenia wynikający z konsumpcji danej ilości dóbr/usług,
•rośnie wraz ze wzrostem konsumpcji aż do pełnego zaspokojenia potrzeby,
Użyteczność marginalna/krańcowa [UM]
•zmiana użyteczności całkowitej spowodowana wzrostem/spadkiem konsumpcji dobra/usługi o jednostkę,
•przyrost/spadek zadowolenia (użyteczności), w wyniku zwiększenia/zmniejszenia konsumpcji dobra o jednostkę.
Prawo malejącej użyteczności krańcowej – I Prawo Gossena
W miarę wzrostu konsumpcji danego dobra użyteczność całkowita rośnie, jednak przyrost ten jest coraz wolniejszy, ponieważ użyteczność marginalna kolejnych konsumowanych jednostek dobra zmniejsza się.
Przyrosty zadowolenia z konsumpcji (mierzone jaki użyteczność marginalna) zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra.
Konsument maksymalizując zadowolenie będzie zwiększał konsumpcję aż do momentu, gdy UM = 0
Preferencje konsumenta odzwierciedlają jego subiektywne pragnienia i ocenę znaczenia oraz przydatności poszczególnych dóbr.
System preferencji konsumenta opiera się na założeniach o:
•kompletności preferencji - konsument jest zdolny do określenia wszystkich kombinacji dóbr, które preferuje, a które dają mu takie samo zadowolenie (są mu obojętne),
•przechodniości preferencji (jeśli woli A od B i B od C, to woli również A od C),
•nienasyconości zadowolenia konsumenta (woli posiadać zawsze więcej niż mniej).
Użyteczność marginalna a ceny dóbr
Założenia:
•konsument dysponuje dana wielkością dochodu [DP]
•konsument dąży do maksymalizacji użyteczności z konsumpcji dóbr,
•konsument rozdziela swój dochód na zakup dóbr X i Y,
•cena rynkowa jednostki dobra X wynosi [PX], jednostka ceny dobra Y wynosi [PY].