Teoria zachowania

konsumenta

Mikroekonomia
Wykład 4.

Podstawowe założenia



Celem działalności konsumenta jest
maksymalizacja użyteczności
(satysfakcji) czerpanej ze spożycia
koszyka dóbr oraz z czasu wolnego.



Osiągnięcie celu poprzez:



Wybór struktury konsumpcji bieżącej



Wybór ilości czasu pracy i czasu wolnego



Optymalizacja konsumpcji w czasie, czyli podejmowania
decyzji o wielkości oszczędności

Podstawowe założenia c.d.

Założenie racjonalności konsumenta



Konsument przejawia określone potrzeby (potrafi
je określić)



Konsument potrafi wartościować swoje potrzeby



Konsument dokonuje swoich wyborów, by
maksymalizować użyteczność (własną
satysfakcję, zadowolenie)



Wątpliwości dotyczące suwerenności konsumenta –
hipermarkety, kampanie reklamowe

Badanie zachowania konsumentów



Teoria użyteczności krańcowej –

(Hermann Heinrich Gossen 1810-1858)

-

możliwość mierzenia użyteczności



Teoria krzywych obojętności –

(teoria

porządkowa)

– konsument zdolny

jedynie do uszeregowania dóbr
według swoich preferencji

Teoria użyteczności krańcowej



Teoria wprowadzona do kanonu
ekonomii przez neoklasyków (m.in.
W.S. Jevons, L.Walras, a także
Gossen – prekursor)



Teoria krańcowej użyteczności jest
podstawą współczesnej teorii
wartości.

Teoria użyteczności krańcowej c.d.



Użyteczność całkowita (total utility) TU –

łączna satysfakcja uzyskiwana z

konsumpcji (użytkowania) danej ilości

określonego dobra.



Użyteczność krańcowa (marginal utility) MU

– przyrost użyteczności całkowitej

wywołany wzrostem konsumpcji danego

dobra o jedną jednostkę.



Realne wybory w oparciu o MU!

TU i MU – obraz graficzny

X

X

TU

X

MU







)

(

)

(

dX

X

dTU

X

MU

)

(

)

(



X

X

TU

MU

MU(X)

TU(X)

I prawo Gossena



Prawo malejącej użyteczności krańcowej:
W miarę wzrostu konsumpcji danego dobra,
jego krańcowa użyteczność maleje.

Przykład orzeszków kontra seria znaczków pocztowych



I prawo Gossena a kształt krzywych MU i TU

II prawo Gossena



Prawo tzw. ekwimarginalizmu (wyrównania
użyteczności krańcowych:

Konsument osiąga stan równowagi (maksymalnej
satysfakcji w ramach dochodu, którym dysponuje),
gdy w pełni wydatkując swój dochód uzyskuje z
każdego dobra jednakową użyteczność krańcową w
przeliczeniu na jedną jednostkę pieniężną.

Y

Y

X

X

P

Y

MU

P

X

MU

)

(

)

(



Równowaga konsumenta

X

X

P

X

MU

)

(

Y

Y

P

Y

MU

)

(

X

Y

E

Teoria krzywych obojętności



Krzywa obojętności – zbiór wszystkich
punktów reprezentujących takie
kombinacje konsumowanych dóbr X i Y,
które przynoszą konsumentowi to samo
zadowolenie (tę samą satysfakcję).



Analiza wyboru między dwoma dobrami – jedno dobro
oraz wszystkie pozostałe.

Krzywe obojętności

Y

X

3

Y

1

X

3

X

2

X

2

Y

1

Y

Krzywe obojętności c.d.

Y

X

1

U

2

U

3

U

Krzywe obojętności c.d.

Y

X

1

X

2

X

2

Y

1

Y

Y



X



Y

X

X

Y

MU

MU

X

Y

MRS

MU

X

MU

Y

const

TU





















*

*

.

Krańcowa stopa substytucji



Krańcowa stopa substytucji (marginal rate of
substitution) MRS dobra Y dobrem X – ilość dobra
Y, o którą należy zwiększyć konsumpcję przy
obniżeniu konsumpcji dobra X o jedną jednostkę
tak, aby całkowita użyteczność pozostała na
niezmienionym poziomie.



MRS jest miarą nachylenia krzywej obojętności do
osi X – stosunek przyrostów bądź pochodna

Przykładowe krzywe obojętności

Y

Y

X

X

Rosnąca MRS

Malejąca MRS

Przykładowe krzywe obojętności c.d.

Y

Y

X

X

Stała MRS

Dobro „dobre” i „złe”

Przykładowe krzywe obojętności c.d.

Y

Y

X

X

Dobro Y - obojętne

Dobro X - obojętne

Przykładowe krzywe obojętności c.d.

Y

Y

X

X

Radio na baterie

Długopis i wkład

Dobra użytkowane w określonych proporcjach:

3

6

1

2

1

1

2

2

Możliwości nabywcze konsumenta



Linia budżetowa (in. linia ograniczenia
budżetowego) – zbiór punktów
przedstawiających wszystkie możliwe
kombinacje nabywanych ilości dóbr X i Y
przy wykorzystaniu całego dostępnego
konsumentowi dochodu.

Y

P

X

P

I

Y

X

*

* 



Linia ograniczenia
budżetowego

Y

X

X

P

I

Y

P

I

Linia ograniczenia budżetowego
- przesunięcia

Y

Y

X

X

Wzrost dochodu

Wzrost ceny X

Nachylenie linii budżetowej

Y

1

X

2

X

2

Y

1

Y

Y



X



X

Y

X

X

Y

P

P

X

Y

P

X

P

Y

const

I



















*

*

.

Teoria krzywych obojętności
- równowaga konsumenta

Y

X

1

U

2

U

3

U

X

opt

Y

opt

Y

Y

X

X

Y

x

Y

x

Y

X

Y

X

P

MU

P

MU

P

P

MU

MU

P

P

X

Y

MU

MU

X

Y





















Podsumowanie



Obie teorie (t. krańcowej użyteczności i
t. krzywych obojętności) prowadzą do
tych samych wniosków.

Mankamenty teorii konsumenta:



Nieciągłość krzywych



Międzyosobowe porównania użyteczności



Nieracjonalność i niesuwerenność konsumenta

Ograniczone zastosowanie w praktyce!

Dziękuję za uwagę.