Najdawniejsze dzieje

człowieka

Osiągnięcia ludzi pierwotnych.

Pochodzenie człowieka

• Badaniem pochodzenia człowieka, czyli

ANTROPOGENEZY

(gr. antropos –

człowiek, genesis – powstanie) zajmuje

się wiele dziedzin nauki, w ty,

wyodrębniona dziedzina antropologii.

• ANTROPOLOGIA

– zespół nauk

badających różne aspekty życia ludzi,

np. Społeczny, kulturowy czy

biologiczny.

HISTORIA natomiast zajmuje się badaniem

dziejów społeczności ludzkich.

Pierwsze formy życia społecznego tworzyły

już pierwsze

HOMINIDY

, czyli istoty

człekokształtne, podobne do człowieka.

Jeśli chodzi o bezpośrednich przodków

dzisiejszego człowieka, jest to

zagadnienie problematyczne, ponieważ

nie do końca wiadomo, które z istot

człowiekowatych dały początek naszemu

gatunkowi.

Gdzie po raz pierwszy pojawił

się człowiek?

Większość badaczy zgadza się dziś z

teorią, że najdawniejsze hominidy, od
których pochodzi człowiek, pojawiły
się po raz pierwszy w

Afryce

ok. 4,4

mln lat temu.

Australopitecus

Przodkiem człowieka niewątpliwie był

australopitek (australopitecus – łac.

australis – południowy, gr. – pithekos –

małpa). Dowodów ku temu

dostarczyło odkrycie w 1974 r. w

Hadarze (Etiopia), szkieletu

australopiteka znanego dziś jako

„Lucy z Hadaru”.

Australopitek wykorzystywał gotowe

przedmioty jako narzędzi.

Homo habilis – człowiek

zręczny

Bardziej rozwinietym od australopiteków

był pierwszy z reprezentantów rodzaju

– Homo –

Homo habilis

. W

przeciwieństwie do australopiteka

Homo habilis wykonywał narzędzia

intencjonalnie. Narzędzia te nazywamy

„

oldowajskimi

” – od najstarszych

warstw stanowiska w dolinie

Oldovai

,

gdzie po raz pierwszy je odnaleziono.

Homo erectus – człowiek

wyprostowany

• Dalszym etapem ewolucji rodzaju Homo,

było wykształcenie się nowego gatunku –

Homo erectus

. Był on pierwszym przodkiem

człowieka, który wyemigrował z Afryki.

• Homo erectus udoskonalił narzędzia,

tworząc narzędzia bifacjalne (dwustronnie
obrabiane), z których najpopularniejsze
były

pięściaki

.

• Homo habilis posiadł tez umiejętność

rozniecania ognia.

Człowiek neandertalski.

Jeszcze do niedawna, za bezpośredniego przodka

człowieka uważano

człowieka neandertalskiego

(

Homo sapiens neanderthalensis

), jednak

ostatnie badania wykazały, że tak nie jest.

Niemniej człowiek neandertalski (nazwa pochodzi

od miejsca znalezienia pierwszych szczątków

tego gatunku, od jaskini Neandertal w

Niemczech) przejął umiejętność wykonywania

narzędzi, rozniecania ognia oraz uważa się, że

stworzył elementy kultury duchowej

. Z

neandertalczykiem związane są pierwsze

intencjonalne pochówki, ustrojone kwiatami

(grota Shanidar w Iraku).

Homo sapiens sapiens

Pierwszy człowiek z gatunku Homo

sapiens sapiens najprawdopodobniej
pojawił się ok. 200 tys. lat temu w
Afryce.

Osiągnięcia epoki paleolitu.

- wyrób pierwszych narzędzi;
- sztuka – pierwsze znaki na skałach lub

żłobione na kościach przez człowieka

neandertalskiego, malowidła naskalne

(jaskinia Altamira w Hiszpanii i Lascaux

we Francji) oraz figurki gliniane, tzw.

„prehistoryczne Wenus”;

- koczowniczy tryb życia oraz

udoskonalenie zbieractwa i myślistwa;

Początki rolnictwa i hodowli.

Wraz ze zmianami warunków naturalnych oraz z

powiększaniem się gromad ludzkich, musiało
dojść do zmiany trybu życia. Ciągłe wędrówki
były niekorzystne, w związku z tym rozpoczął
się proces przechodzenia do osadniczego
trybu życia. Było to związane z koniecznością
uprawy zbóż oraz hodowlą zwierząt.

Najwcześniej te zjawiska zachodziły w okresie

mezolitu, na terenie Bliskiego Wschodu, na
terenie tzw.

„żyznego półksiężyca”

Efektem tych przemian było pojawienie się

trwałych osad z siedzibami ludzkimi w formie

domów budowanych z kamienia lub cegły.

Oznacza to, że pierwsze osady zakładane

były przez społeczności posiadające zalążki

hierarchii społecznej oraz pierwsze formy

władzy nadrzędnej.

Proces przechodzenia do osiadłego trybu życia

i gospodarki rolniczej trwał tysiące lat, mimo

to naukowcy nazwali go „

rewolucją

neolityczną

”. Rewolucją bo zachodziły w tym

czasie gwałtowne zmiany w życiu człowieka,

a neolityczna, bo proces ten zakończył się w

młodszej fazie epoki kamienia- neolicie.

Życie ludzi w neolicie.

Neolit był okresem gospodarki opartej

na rolnictwie i hodowli. W okresie

tym udoskonalono techniki upraw,

udomowiono krowę, owcę, a późnej i

konia.

Pojawiły się też wtedy pierwsze miasta.

Za najstarsze z nich uważa się znane

z Biblii Jerycho, którego początek

datuje się nawet na IX tys.

Do wyrobu narzędzi zaczęto stosować,

oprócz kości i kamienia, również i
rogi zwierzęce, a wielkim
wynalazkiem okazała się

ceramika

.

Najpierw naczynia lepiono ręcznie, a
ok. VI tys. p.n.e. wynaleziono

koło

garncarskie

. Z biegiem czasu

naczynia wykonywane były coraz
precyzyjniej, były ładniejsze a nawet
ozdobione.

Kult „Wielkiej Bogini”

Wraz z osadnictwem pojawiły się pierwsze

wierzenia i bóstwa. Najczęściej były one

związane z uprawą roli i zmianami pór

roku, a także z płodnością świata

roślinnego i zwierzęcego. Pierwszym

bóstwem pojawiającym się w epoce

kamienia była „

Wielka Bogini

” lub

„

Wielka Matka

” utożsamiania z ziemią.

Najstarsze ślady tego kultu odnajdujemy

w osiedlu

Çatal Hüyük

w Anatolii.

Języki.

Dla naukowców podstawą

wyodrębnienia poszczególnych grup
ludów jest język. Zauważono, ze
jedne z nich są do siebie podobne a
niektóre zupełnie odmienne. Nie
wiadomo jednak w jaki sposób doszło
do tak wielkich podziałów.

Języki semickie

Jedną z wielkich grup językowych stanowią

języki semickie

, którymi posługiwała się

duża część ludności zamieszkująca Bliski
Wschód Akadowie, Aramejczycy,
Asyryjczycy, Babilończycy, Żydzi,
Fenicjanie). Prawdopodobnie powstały one
w Afryce i w IV tys. p.n.e. przywędrowały
na tereny Bliskiego Wschodu.

Dziś do języków semickich zaliczają się m.in.

hebrajski i aramejski.

Języki indoeuropejskie

• Większa grupę jednak stanowią

języki

indoeuropejskie

, z których wywodzi się

większość współczesnych języków
europejskich, również i język polski.

• Nośnikiem tego języka były plemiona

Indoeuropejskie, które juz w V tys. p.n.e.
zamieszkiwały tereny europejskie od Renu
po Dniepr. Musiały one już wtedy bardzo
różnić się kulturą i językami, stąd w
dzisiejszej Europie tak wielkie różnice.