1

Rodzina

Rodzina

jako środowisko

jako środowisko

wychowawcze

wychowawcze

Wykład 2

Wykład 2

2

Co to jest rodzina?

Co to jest rodzina?



Rodzinę tworzą dwie osoby

Rodzinę tworzą dwie osoby

odmiennej płci, ich potomstwo

odmiennej płci, ich potomstwo

oraz w niektórych przypadkach

oraz w niektórych przypadkach

bliscy krewni.

bliscy krewni.

3

Co to jest rodzina?

Co to jest rodzina?



Rodzina

Rodzina

–

–

to grupa bezpośrednio spokrewnionych

to grupa bezpośrednio spokrewnionych

ze sobą osób, której dorośli członkowie przyjmują

ze sobą osób, której dorośli członkowie przyjmują

odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi.

odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi.



Więzy rodzinne

Więzy rodzinne

–

–

to związki ustanowione między

to związki ustanowione między

jednostkami poprzez małżeństwo lub pokrewieństwo

jednostkami poprzez małżeństwo lub pokrewieństwo

(matki, ojcowie, rodzeństwo, potomstwo itp.).

(matki, ojcowie, rodzeństwo, potomstwo itp.).



Małżeństwo

Małżeństwo

–

–

uznany i aprobowany społecznie

uznany i aprobowany społecznie

związek seksualny dwojga dorosłych ludzi.

związek seksualny dwojga dorosłych ludzi.



Rodzina nuklearna

Rodzina nuklearna

–

–

dwoje dorosłych ludzi

dwoje dorosłych ludzi

tworzących wraz z własnymi lub adoptowanymi

tworzących wraz z własnymi lub adoptowanymi

dziećmi wspólne gospodarstwo domowe. W

dziećmi wspólne gospodarstwo domowe. W

większości społeczeństw rodzina nuklearna jest

większości społeczeństw rodzina nuklearna jest

częścią jakiejś większej struktury rodzinnej.

częścią jakiejś większej struktury rodzinnej.

4

Dla przykładu najważniejsze zmiany zachodzące

Dla przykładu najważniejsze zmiany zachodzące

w modelu rodziny w Wielkiej Brytanii obejmują:

w modelu rodziny w Wielkiej Brytanii obejmują:



wzrost liczby osób żyjących samotnie (wg szacunków na początku

wzrost liczby osób żyjących samotnie (wg szacunków na początku

XXI wieku 6 mln Brytyjczyków, czyli 28% gospodarstw domowych

XXI wieku 6 mln Brytyjczyków, czyli 28% gospodarstw domowych

żyje w pojedynkę)

żyje w pojedynkę)



Główne czynniki wzrostu liczby “singli”, to:

Główne czynniki wzrostu liczby “singli”, to:



Małżeństwo

Małżeństwo

(

(

coraz mniej par pobierających się i późniejszy czas

coraz mniej par pobierających się i późniejszy czas

zawierania małżeństw, liczba zawieranych rocznie małżeństw jest

zawierania małżeństw, liczba zawieranych rocznie małżeństw jest

najniższa od ponad 150 lat)

najniższa od ponad 150 lat)



Posiadanie dzieci

Posiadanie dzieci

(kobiety decydują się na posiadanie dzieci w

(kobiety decydują się na posiadanie dzieci w

późniejszym wieku, średni wiek rodzenia dzieci to 29 lat; szacuje

późniejszym wieku, średni wiek rodzenia dzieci to 29 lat; szacuje

się, że 25% kobiet urodzonych w 1973 roku w wieku 45 lat nie

się, że 25% kobiet urodzonych w 1973 roku w wieku 45 lat nie

będzie miało dzieci)

będzie miało dzieci)



Rozwód

Rozwód

(wskaźniki rozwodów rosną; dziś około 40% małżeństw

(wskaźniki rozwodów rosną; dziś około 40% małżeństw

kończy się rozwodem)

kończy się rozwodem)



Osoby samotnie wychowujące dzieci

Osoby samotnie wychowujące dzieci

(więcej niż kiedykolwiek

(więcej niż kiedykolwiek

dzieci wychowuje się w rodzinach niepełnych, aktualnie około

dzieci wychowuje się w rodzinach niepełnych, aktualnie około

21% dzieci wychowywanych jest w rodzinie niepełnej)

21% dzieci wychowywanych jest w rodzinie niepełnej)

5

Funkcje rodziny:

Funkcje rodziny:



- opiekuńcza
- wychowawcza
- seksualna
- ekonomiczna
- gospodarcza
- prokreacyjna
- socjalizacyjna

6

Koncepcja rodziny jako systemu

Koncepcja rodziny jako systemu



W koncepcji tej rodzina jest traktowana

W koncepcji tej rodzina jest traktowana

jako

jako

system

system

, czyli jako układ

, czyli jako układ

elementów powiązanych ze sobą

elementów powiązanych ze sobą

wzajemnie sprzężeniami zwrotnymi.

wzajemnie sprzężeniami zwrotnymi.



Nie ma możliwości zmiany elementu

Nie ma możliwości zmiany elementu

bez zmiany systemu, tak jak nie ma

bez zmiany systemu, tak jak nie ma

możliwości zmiany systemu, bez

możliwości zmiany systemu, bez

zmiany elementów.

zmiany elementów.

7

Koncepcja rodziny jako systemu

Koncepcja rodziny jako systemu



Bodźce napływające do systemu

Bodźce napływające do systemu

mogą wywoływać różne efekty

mogą wywoływać różne efekty



System pracuje nad utrzymaniem

System pracuje nad utrzymaniem

dynamicznej równowagi między

dynamicznej równowagi między

sobą a otoczeniem. Dynamiczna

sobą a otoczeniem. Dynamiczna

równowaga dotyczy zarówno

równowaga dotyczy zarówno

całego systemu, jak i jego

całego systemu, jak i jego

elementów.

elementów.

8

Koncepcja rodziny jako systemu

Koncepcja rodziny jako systemu

c.d.

c.d.



Rodzina - elementy systemu.

Rodzina - elementy systemu.



Jeżeli system funkcjonuje w

Jeżeli system funkcjonuje w

równowadze pracują na to

równowadze pracują na to

wszystkie elementy.

wszystkie elementy.



Zmiana jednego członka rodziny

Zmiana jednego członka rodziny

powoduje zmianę innych członków,

powoduje zmianę innych członków,

chyba, że zmieniony element z

chyba, że zmieniony element z

powrotem dostosuje się do reszty.

powrotem dostosuje się do reszty.

9

Koncepcja rodziny jako systemu

Koncepcja rodziny jako systemu

c.d.

c.d.



Przykład

Przykład

D

M

O

10

Zasady panujące w

Zasady panujące w

zdrowej rodzinie:

zdrowej rodzinie:



Problemy są zauważane i

Problemy są zauważane i

rozwiązywane.

rozwiązywane.



Wszyscy członkowie rodziny mogą

Wszyscy członkowie rodziny mogą

wyrażać swoje spostrzeżenia, uczucia,

wyrażać swoje spostrzeżenia, uczucia,

myśli, pragnienia i fantazje.

myśli, pragnienia i fantazje.



Wszystkie relacje oparte są na dialogu

Wszystkie relacje oparte są na dialogu

i równości. Każdy członek rodziny jest

i równości. Każdy członek rodziny jest

tak samo ceniony jako osoba.

tak samo ceniony jako osoba.

11

Zasady panujące w

Zasady panujące w

zdrowej rodzinie:

zdrowej rodzinie:



Komunikacja jest bezpośrednia,

Komunikacja jest bezpośrednia,

adekwatna i oparta na konkretnych

adekwatna i oparta na konkretnych

i obserwowalnych faktach.

i obserwowalnych faktach.



Członkowie rodziny mogą

Członkowie rodziny mogą

zaspokajać swoje potrzeby.

zaspokajać swoje potrzeby.



Członkowie rodziny mogą być

Członkowie rodziny mogą być

indywidualnościami.

indywidualnościami.

12

Zasady panujące w

Zasady panujące w

zdrowej rodzinie c.d.:

zdrowej rodzinie c.d.:



Role w rodzinie są wybierane i

Role w rodzinie są wybierane i

zmieniające się, nie są sztywne.

zmieniające się, nie są sztywne.



Atmosfera jest radosna i pełna

Atmosfera jest radosna i pełna

spontaniczności.

spontaniczności.



Zasady wymagają uzasadnienia.

Zasady wymagają uzasadnienia.



Naruszenie wartości drugiej osoby budzi

Naruszenie wartości drugiej osoby budzi

poczucie winy.

poczucie winy.



Błędy są wybaczane i postrzegane jako

Błędy są wybaczane i postrzegane jako

okazja do uczenia się.

okazja do uczenia się.



System rodzinny służy jednostkom.

System rodzinny służy jednostkom.

13

Fazy życia rodzinnego

Fazy życia rodzinnego

14

Kryzysy dotyczące rodziny:

Kryzysy dotyczące rodziny:



Kryzys ślubu

Kryzys ślubu



Kryzys pierwszego dziecka

Kryzys pierwszego dziecka



Kryzys stabilizacji

Kryzys stabilizacji



Kryzys dorastania

Kryzys dorastania



kryzys pustego gniazda

kryzys pustego gniazda

15

TEORIA CYKLU ŻYCIA

TEORIA CYKLU ŻYCIA

RODZINNEGO

RODZINNEGO

EVELYN DUVALL (1971)

EVELYN DUVALL (1971)

16

TEORIA CYKLU ŻYCIA

TEORIA CYKLU ŻYCIA

RODZINNEGO EVELYN RUTH

RODZINNEGO EVELYN RUTH

(MILLIS) DUVALL (1971)

(MILLIS) DUVALL (1971)



Przechodzenie cyklów życia

Przechodzenie cyklów życia



Specyficzna zmiana ról rodzinnych

Specyficzna zmiana ról rodzinnych



Struktura każdego systemu

Struktura każdego systemu

społecznego jako seria

społecznego jako seria

zazębiających się ze sobą pozycji

zazębiających się ze sobą pozycji

(statusów)

(statusów)

17

Stadia życia rodzinnego

Stadia życia rodzinnego

dorosły po ślubie, bezdzietny;

dorosły po ślubie, bezdzietny;

dochodzi rola małżonka

dochodzi rola małżonka

1.

1.

młodej

młodej

rodziny

rodziny

najstarsze dziecko ma 2

najstarsze dziecko ma 2

-

-

6 lat

6 lat

;

;

rola rodzica zmienia

rola rodzica zmienia

się

się

3

3

.

.

rodziny

rodziny

dziecka

dziecka

przedszkoln.

przedszkoln.

pierwsze dziecko;

pierwsze dziecko;

dochodzi rola rodzica

dochodzi rola rodzica

2.

2.

rodziny

rodziny

opiekującej

opiekującej

się małym

się małym

dzieckiem

dzieckiem

OPIS

OPIS

STADIUM

STADIUM

18

Stadia życia

Stadia życia

rodzinnego, c.d.

rodzinnego, c.d.

najstarsze dziecko ma 6

najstarsze dziecko ma 6

-

-

12 lat;

12 lat;

ponowna zmiana roli rodzica, gdy

ponowna zmiana roli rodzica, gdy

dziecko idzie do szkoły

dziecko idzie do szkoły

4.

4.

rodziny

rodziny

dz.rozpoczyn.

dz.rozpoczyn.

naukę

naukę

szkolną

szkolną

najstarsze dziecko wchodzi w wiek

najstarsze dziecko wchodzi w wiek

dojrzewania; kolejna zmiana roli

dojrzewania; kolejna zmiana roli

rodzica

rodzica

5.

5.

rodziny

rodziny

dziecka

dziecka

dorastając.

dorastając.

najstarsze dziecko opuszcza dom;

najstarsze dziecko opuszcza dom;

rodzice wspomagają

rodzice wspomagają

jego

jego

próby

próby

usamodzielnienia się (faza „centrum

usamodzielnienia się (faza „centrum

lotów kosmicznych”)

lotów kosmicznych”)

6.

6.

rodziny

rodziny

opuszczanej

opuszczanej

OPIS

OPIS

STADIUM

STADIUM

19

Stadia życia rodzinnego,

Stadia życia rodzinnego,

c.d.

c.d.

wszystkie dzieci opuszczają

wszystkie dzieci opuszczają

dom; dramatyczna zmiana roli

dom; dramatyczna zmiana roli

rodzica

rodzica

7.

7.

pustego

pustego

gniazda

gniazda

(porodzi

(porodzi

cielskie)

cielskie)

jedno lub oboje małżonków

jedno lub oboje małżonków

odchodzi na emeryturę

odchodzi na emeryturę

8.

8.

rodziny

rodziny

starzejące

starzejące

j się

j się

OPIS

OPIS

STADIUM

STADIUM

20

Sposoby oddziaływania

Sposoby oddziaływania

wychowawczego w

wychowawczego w

rodzinie

rodzinie

Postawy rodzicielskie i style

Postawy rodzicielskie i style

wychowania

wychowania

21

Postawa rodzicielska:

Postawa rodzicielska:



Postawa jest to „tendencja do
zachowania się w specyficzny
sposób wobec jakiejś osoby,
sytuacji, czy problemu, czyli
ogólnie mówiąc, jakiegoś
przedmiotu, na który jest
skierowana.” (Ziemska,1973,
s. 31).

22

Postawa rodzicielska:

Postawa rodzicielska:



W każdej postawie zawarte są trzy
składniki:



myślowy

- wyrażany za pomocą słów w formie

opinii np. „moja córka jest taką grzeczną
dziewczynką”;



działania

- wyrażany poprzez zachowanie,

działanie np. przytulanie, całowanie dziecka
przez matkę;



uczuciowy

- wyrażany poprzez ekspresję, jaka

towarzyszy naszym wypowiedziom i czynom np.
ton głosu, mimika

23

Postawa rodzicielska:

Postawa rodzicielska:



Postawa wyznacza działanie w stosunku do
dziecka, decyduje o stylu wychowania, o doborze,
a także skuteczności metod wychowawczych.



Żeby zachowanie można było uznać za postawę-
tendencja do takiego zachowania musi być
utrwalona, stała w pewnym okresie czasu. Nie
określa się jako postawę krótkotrwałych stanów
psychicznych, tak więc postawa rodzicielska jest
w pewnym stopniu utrwaloną, „nabytą strukturą
poznawczo- dążeniową- afektywną,
ukierunkowującą zachowanie się rodziców wobec
dziecka” (Ziemska, 1973, s. 33).

24

Postawy rodzicielskie wg

Ziemskiej:



a) niekorzystne:


unikająca,

 odrzucająca,
 nadmiernie chroniąca,
 nadmiernie wymagająca,

b) korzystne:


współdziałanie,

 akceptacja,
 rozumna swoboda,
 uznanie praw.

25

Postawy rodzicielskie c.d.

Postawy rodzicielskie c.d.



Akceptacja

– rodzice akceptują dziecko z jego zaletami i

wadami. Nie znaczy to, że nie starają się, aby niektóre z wad
usunąć w procesie wychowania. Akceptacja nie jest bowiem
jednoznaczna z bezkrytycznym spojrzeniem na dziecko.
Akceptujący rodzice lubią swoje dziecko. Chwalą i dostrzegają
nawet drobne osiągnięcia, ale ganią gdy postąpi ich zdaniem źle.
Nagana lub kara sygnalizuje, iż rodzice nie akceptują
określonego zachowania swojego dziecka, mimo iż w dalszym
ciągu akceptują dziecko.



Współdziałanie

– im młodsze dziecko, tym częściej inicjatywa

współdziałania leży w rękach rodziców. Rodzice uczą swoje
dziecko, jak współdziałać w zabawie oraz czynnościach dnia
codziennego. Im dziecko starsze, tym formy współdziałania stają
się bardziej dojrzałe. Coraz częściej inicjatywa współdziałania
wychodzi od dziecka.

26

Postawy rodzicielskie c.d.

Postawy rodzicielskie c.d.



Rozumna swoboda

– rodzice współdziałając i

akceptując swoje dziecko muszą w miarę jak ono dorasta
pozwalać mu na coraz większą samodzielność. Dziecko
wraz z wiekiem poszerza zakres swojego działania,
pragnie poznać wszystko, co je otacza, pokonać różne
przeszkody, przebywać w gronie rówieśników. Rodzice
muszą z jednej strony chronić dziecko przed
niebezpieczeństwami, które mogły by mu zagrażać w
związku z przedwczesną samodzielnością, z drugiej
jednak strony nie mogą przesadnie hamować aktywności
dziecka.



Uznawanie praw dziecka

– oznacza to poszanowanie

dla indywidualności dziecka, respektowanie jego małych
tajemnic, szacunek dla działalności dziecka.

27

Postawy rodzicielskie c.d.

Postawy rodzicielskie c.d.



Unikanie

– rodzice mało interesują się

dzieckiem i jego problemami. Unikanie
może wiązać się z zewnętrznym brakiem
troski o dziecko, zaniedbaniem jego
podstawowych potrzeb biologicznych i
ekonomicznych.



Odrzucanie

– rodzice odrzucający dziecko

są mu niechętni albo nawet wrodzy.
Sporadycznie (można to już nazwać
patologią zachowania) niechęć w stosunku
do dziecka wyzwala okrucieństwo.

28

Postawy rodzicielskie c.d.

Postawy rodzicielskie c.d.



Postawa nadmiernie wymagająca

– koncentracja na

dziecku z tendencjami do stałego korygowania i
ulepszania wiąże się niekiedy z odrzucaniem dziecka.
Nadmiernie korygowanie może jednak wypływać z
chęci posiadania dziecka-ideału, a więc z brakiem
akceptacji ich dziecka takiego, jakim ono jest.



Postawa nadmiernie ochraniająca

– nadmiernie

ochranianie dziecka przez rodziców wynika często z
ogólnie lękowego nastawienia jednego z rodziców lub
obojga z nich do otaczającego świata; rodzice tacy a
każdej sytuacji życiowej dostrzegają zagrożenie dla
dziecka i starają się je przed nim uchronić.

29

Postawy rodzicielskie c.d.

Postawy rodzicielskie c.d.

30

Typologia postaw M. Plopy

Typologia postaw M. Plopy





akceptacja



odrzucenie



autonomia



nadmierne ochranianie



nadmierne wymaganie



niekonsekwencja

31

ODRZUCENIE



Bywa nazywana odtrącającą. Dziecko jest ciężarem dla rodziców.
“Nie odczuwa przyjemności, ciepła, satysfakcji w obcowaniu z
rodzicem. Co więcej, odbiera go jako osobę chłodną,
niedostrzegającą jego problemów, potrzeb. Próby emocjonalnego
zbliżenia się są traktowane z dużym dystansem, wręcz
negatywnie. Rodzic nie wykazuje poszanowania dla potrzeb
psychologicznych dziecka, ogranicza się jedynie do zaspokajania
potrzeb materialnych. Problemy dziecka są mu obce, nie
podejmuje prób zbliżenia się do niego. Traktuje dziecko
instrumentalnie,

nie

dostrzega

jego

podmiotowości”(Plopa,5/1987). Może to wywoływać u dziecka
agresję, nieposłuszeństwo i jest przyczyną zachowania
aspołecznego czy nawet antyspołecznego, może także
powodować zastraszenie, bezradność, lękliwość oraz różnego
typu reakcje nerwicowe.

32



Tu mamy do czynienia z przeciwieństwem “odrzucenia”.

To właśnie akceptacja jest tą witaminą “M” dla młodego
organizmu dziecka, która pomaga mu w prawidłowym rozwoju,
i o którą tak zabiega. Postawa ta polega na przyjęciu dziecka
takim, jakie ono w rzeczywistości jest. Z jego cechami
wyglądu, umysłowości, zaletami i wadami. Postawę tę,
ponadto charakteryzuje żywe zainteresowanie dzieckiem i
jawne obdarzanie go miłością. Kontakt z dzieckiem sprawia
rodzicom przyjemność i zadowolenie. Starają się poznać i
zaspokoić potrzeby dziecka, dają poczucie bezpieczeństwa. W
przypadku złego zachowania, rodzice dają poznać, że ganią
jedynie wykroczenie, a nie jego jako osobę. Zgodnie z tym, co
głosi Mieczysław Plopa “stosunki z dzieckiem układają się na
płaszczyźnie partnerskiej, obustronnego zaufania” (5/1987)
Dzięki takiej postawie “dziecko jest pogodne, przyjacielskie,
współpracujące i odważne.

AKCEPTACJA

33



“Rodzic traktuje dziecko jako osobę prawie dorosłą.
Zachowanie rodzica jest elastyczne, dostosowane
do potrzeb rozwojowych dziecka. Rozumie silna
potrzebę

“prywatności”,

posiadania

różnych

własnych tajemnic. Wyraża aprobatę dla prób
samodzielnego rozwiązywania własnych problemów
przez dziecko, w miarę oczekiwań swojej pociechy,
służy życzliwą radą, pomocą, partnerską dyskusją.
W sytuacjach konfliktowych nie narzuca siłą
swojego zdania, lecz daje się przekonywać, co do
racji dziecka, potrafi z jego punktu widzenia
spojrzeć na problem. Z szacunkiem podchodzi do
poglądów dziecka, nawet, jeśli ich w pełni nie
akceptuje”(5/1987, s.554)

AUTONOMIA

34



Jest to postawa, kiedy “rodzic nadmiernie troszczy się
o dziecko, traktuje je jako osobę wymagającą ciągłej
troski i opieki. Nie potrafi uświadomić sobie faktu
dorastania swojego dziecka, potrzeby zmiany
sposobu postępowania z nim. Przejawy autonomii w
postępowaniu dziecka są odbierane z lękiem,
niepokojem. Rodzic wyraża przesadną troskę o
przyszłość dziecka, nie wierzy, że może ono
prawidłowo funkcjonować bez jego wsparcia,
pomocy, bezpośredniej bliskości. Zarówno matka jak i
ojciec nie uświadamiają sobie, że to właśnie ich
przesadne angażowanie się we wszystkie sprawy
dziecka jest najczęstszym źródłem konfliktów,
odsuwania się emocjonalnego od nich, rodzenia się
buntu”(Plopa,5/1987, s.554).

POSTAWA NADMIERNIE
OCHRANIAJĄCA

35



Może

to

powodować

opóźnione

osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej i
społecznej, bierność, brak własnej
inicjatywy a także dużą ustępliwość
bądź zachowanie typu “rozpieszczone
dziecko”, a więc nadmierną pewność
siebie, a ta z kolei prowadzi do
postawy roszczeniowej typu “mnie się
należy”.

POSTAWA NADMIERNIE
OCHRANIAJĄCA c.d.

36



W momencie, gdy rodzic traktuje dziecko bezwzględnie, według
sztywnie przyjętego przez siebie modelu wychowania, “uważa
się za autorytet we wszystkich sprawach, nie rozumie
rodzących się nowych potrzeb dziecka, a w szczególności
potrzeby autonomii, samodzielności, współdecydowania o
swoich sprawach,”(Plopa,5/1987) to mamy do czynienia
właśnie z postawą nadmiernie wymagającą.Ponadto rodzic o
takiej

postawie

nie

toleruje

krytyki

i

sprzeciwu.

“Perfekcjonistycznie podchodzi do oceny wykonywanych przez
dziecko obowiązków, zadań, nie licząc się z jego
możliwościami” (5/1987). Tylko te poczynania dziecka, które są
zgodne z poglądami nadmiernie wymagającego rodzica
podlegają akceptacji. Zdaniem Marii B. Pecyny nadmierne
wymaganie powoduje ukształtowanie się takich cech
osobowości jak: ”brak wiary we własne siły, niepewność,
lękliwość,

przewrażliwienie,

brak

zdolności

do

koncentracji”(1998, s.57). Uwidaczniają się również trudności
szkolne, a także duża podatność na frustrację.

POSTAWA NADMIERNIE
WYMAGAJĄCA

37



Pedagodzy zauważają coraz częstszą tendencję
do tego typu zachowań u rodziców. Jest ona tym
niebezpieczniejsza, iż sieje duży zamęt w głowie
dziecka. Jest to postawa, kiedy mamy do
czynienia ze zmiennym stosunkiem rodzica do
dziecka, który częstokroć jest uzależniony od
“nastroju,

samopoczucia,

innych

spraw

osobistych, niekoniecznie związanych z życiem
rodzinnym(...).Brak stabilności w postępowaniu
rodzica

powoduje

dystansowanie

się

emocjonalne dziecka od rodzica, ukrywanie
własnych problemów, trudności w zwierzaniu się
ze swoich spraw”(5/1987)

POSTAWA
NIEKONSEKWENTNA

38

Style wychowania w

Style wychowania w

rodzinie

rodzinie

39

Styl autorytarny

Styl autorytarny



Metoda wychowania polega na
kontrolowaniu zachowań i postaw dzieci
tak, aby odpowiadały one surowym
zasadom dotyczącym zachowania;



Wychowanie: odrzucające, niewrażliwe,
skoncentrowane na rodzicu,
wymagające, kontrolujące

40

Styl autorytarny

Styl autorytarny



RODZICE



starają się kontrolować
zachowania i postawy dzieci,
podporządkowują je ścisłym
regułom, posłuszeństwo,
szacunek dla autorytetu,
tradycji i ciężkiej pracy
stanowi wartość priorytetową
w wychowaniu;



Metodą wychowania jest
karanie, nie dyskutują z
dziećmi o swoich przyjętych
standardach, bardziej izolują
się, kontrolują, są mniej ciepli,
za to bardziej wymagający,
sprawują silną kontrolę nad
zachowaniem dziecka.



DZIECI



Dzieci są bardziej
niezadowolone,
wycofują się,
nieufne, zmienność
nastrojów, agresja
wobec rówieśników,
nieposłuszeństwo,
brak
spontaniczności.

41

Styl permisywny

Styl permisywny



Stawianie dziecku niewielu
wymagań;



Wychowanie: akceptujące, wrażliwe,
skoncentrowane na dziecku, ale nie
wymagające i nie kontrolujące.

42

Styl permisywny

Styl permisywny



RODZICE



Rodzice stawiają
dzieciom mało
wymagań, pozwalają
na kierowanie
własnym
zachowaniem,
rzadko stosują kary,
unikają sprawowania
kontroli, kochający,
wrażliwi, nie stawiają
wiele wymagań.



DZIECI



Dziecko nie ufa we
własne siły, jest
zadowolone i
pozytywne, ale
niedojrzałe, brak
kontroli impulsów,
brak
odpowiedzialności
społecznej.

43

Styl zaniedbujący

Styl zaniedbujący



Wychowanie: nie wymagające, nie
kontrolujące, odrzucające,
niewrażliwe, skoncentrowane na
rodzicu.

44

Styl zaniedbujący

Styl zaniedbujący



RODZICE



Rodzice narzucają
nieliczne
ograniczenia,
dostarczają niewiele
uwagi, wsparcia
zainteresowania,
zajęci są własna
aktywnością, nie są
zaangażowani w
sprawy dzieci,
unikają komunikacji
dwukierunkowej.



DZIECI



Dzieci nie uczestniczą
efektywnie w
zabawie, nadmiernie
wymagające,
nieposłuszne,
tendencje do zmiany
nastroju, trudności z
koncentracją, niski
próg pobudzenie,
słaba koncentracja
emocjonalna.

45

Styl autorytatywny

Styl autorytatywny



Kierowanie aktywności dzieci poprzez
ustalenie reguł i standardów przy
jednoczesnej skłonności do dyskutowania
z dzieckiem na temat i uzasadnień;



Wychowanie: akceptujące, wrażliwe,
skoncentrowane na dziecku, ale
jednocześnie konsekwentne, wymagające
i kontrolujące.

46

Styl autorytatywny

Styl autorytatywny



RODZICE



Rodzice ustalają stałe
zasady i standardy, są
kochający i
konsekwentni, szanują
decyzje swoich dzieci,
oczekują od dzieci
zachowań
odpowiednich do
wieku i zdolności,
respektują opinię
dziecka, wyjaśniają
swoje decyzje.



DZIECI



Dziecko jest:
niezależne,
towarzyskie,
asertywne,
współpracujące z
rodzicami, zadowolone,
nastawione na sukcesy,
samokontrolujące się,
ufne we własne siły,
eksplorujące.