POŚLIZGNIĘCIE,
POTKNIĘCIE, UPADEK

Opracowanie własne
Janeta Kreja 2008

Upadek wg. Wilga



(zwykle nieoczekiwana) zmiana pozycji z
pionowej na poziomą



nagłe, gwałtowne, przemieszczenie się z
góry na dół; spadnięcie



utrata znaczenia, pogorszenie się stanu
czegoś, koniec pomyślności



koniec, kres czegoś; ruina, zagłada, klęska



nieuczciwe, niemoralne życie,
postępowanie

Poślizgnąć się wg. Wilga



gwałtownie, w sposób
niekontrolowany przesunąć się,
stawiając nogi na czymś śliskim, i
stracić równowagę



potknięcie wg. Wilga



niewielki błąd, pomyłka,
niezręczność w działaniu,
postępowaniu, rozumowaniu

Potknąć się wg.PWN



idąc, zaczepić o coś nogą, tracąc na
chwilę równowagę



popełnić w czymś błąd



ponieść porażkę

Okoliczności i przyczyny wypadków
pracy:

Najczęściej do wypadków dochodzi z powodu

nieprawidłowego zachowania się pracownika i

niewłaściwego samowolnego postępowania (ponad 46

procent ogółu przyczyn). Ten rodzaj przyczyn wynika

przede wszystkim z lekceważenia zagrożenia przez

poszkodowanych, niedostatecznej koncentracji uwagi na

wykonywanej czynności oraz zaskoczenia

niespodziewanym zdarzeniem. Znaczącą grupę przyczyn

stanowi również niewłaściwa ogólna organizacja pracy i

stanowisk pracy (30 %). Wśród tych przyczyn wymienić

należy: brak instrukcji posługiwania się czynnikiem

materialnym, tolerowanie przez osoby sprawujące nadzór

odstępstw od przepisów bhp, brak lub niewłaściwe

przeszkolenie w zakresie bhp.

Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe
rozwiązania techniczne i ergonomiczne oraz
wady materiałowe czynnika były
dominującymi przyczynami technicznymi.
Odpowiedzialność za wystąpienie tych
przyczyn (w konsekwencji zaistnienie
zdarzenia wypadkowego) ponoszą
pracodawcy oraz osoby kierujące zespołami
pracowników. Wynikają one najczęściej z
nieznajomości przepisów i zasad bhp,
lekceważenia zagrożenia oraz braku
wykształconego nawyku stosowania metod
bezpiecznej pracy.

Wypadki przy pracy

Według wstępnych danych Głównego Urzędu

Statystycznego w 2003 r. zgłoszono 85 440

osób (w 2002 r. – 80 494 osoby)

poszkodowanych w wypadkach przy pracy (bez

rolnictwa indywidualnego) – co stanowi wzrost

liczby poszkodowanych o 6,1% w stosunku do

roku poprzedniego (rys. 1.). Wypadki przy pracy

spowodowały śmierć 522 osób (w 2002 r. –

520), tj. o 0,4% więcej niż w 2002 r. (rys. 2.),

1005 osób uległo wypadkom ciężkim (w 2002 r.

– 1037), tj. o 3,1% mniej niż w roku poprzednim

(rys. 3.). Jedną z konsekwencji wypadków jest

niezdolność do pracy osób poszkodowanych

Największą liczbę osób, które uległy

wypadkom przy pracy odnotowano w 2003 r.

w następujących sekcjach (wg Polskiej

Klasyfikacji Działalności):

–   przetwórstwo przemysłowe 37,8%

–   handel i naprawy 10,0%

–   ochrona zdrowia i opieka społeczna 9,3%

–   budownictwo 8,5%

–   transport, gospodarka magazynowa i

łączność 6,8%

–   obsługa nieruchomości i firm; nauka 6,8%

–   administracja publiczna i obrona

narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia

     społeczne i zdrowotne 4,1%

–   górnictwo i kopalnictwo 3,9%

Mechanizm upadku

mogą być spowodowane poślizgnięciem sie lub

potknięciem. Za poślizgnięcie się odpowiada zbyt duża

szybkość stopy lub nie wyhamowanie jej w momencie

zetknięcia stopy z podłożem. Natomiast potkniecie

spowodowane jest małym prześwitem pod stopą w

trakcie jej przeniesienia. Podczas chodu ludzkiego

równowaga jest tracona i odzyskiwana w trakcie każdego

kroku. Utrata następuje podczas oderwania stopy , kiedy

środek ciężkości ciała chwilowo znajduje się poza granicą

pola podparcia i odzyskiwana podczas dotknięcia gruntu

piętą. Najbardziej podstawowe kryteria bezpieczeństwa

oparte są na reakcji siły na grunt, aby zapobiec

poślizgnięciu, stawiająca opór siła tarcia powinna być

przynajmniej tak duża, jak komponent siły poziomej

przełożony przez stopę na podłożu.

Ryzyko poślizgnięcia

szorstkość powierzchni, materiał i stan podeszwy

uważane są za główne czynniki wpływające na

poślizgnięcie. Poślizgnięcie i upadek zależą od stanu

zdrowego osobnika, antropometrii, percepcji i

rozpoznania niebezpieczeństwa oraz zdolności do

kontroli postawy i odzyskiwania równowagi. Narażenie

także zależy od aktywności osobnika i zadania

roboczego, cech powierzchni i innych cech, które

mogą redukować przyczepność lub powodować

zakłócenia. Potencjalnym źródłem zagrożenia

stabilnego ruchu są także nierówności podłoża lub

przeszkody. Są jeszcze inne czynniki wpływające na

niebezpieczeństwo poślizgu takie jak: sposób

chodzenia osób starszych czy osób mających

trudności w chodzeniu

Kontrola posturalna

dzięki tej kontroli utrzymuje się stabilizacja wzroku i

postawy. Kontrola postawy jest mechanizmem

równoważącym działające na ciało siły oraz ich

momenty. Jednakże zakłócenia w dopływie informacji,

ich integracji lub na poziomie motorycznym indukcją

dysfunkcję równowagi z mniej lub bardziej poważnymi

reperkusjami, odpowiednio od środowiska roboczego i

warunków. Prawdopodobnie główną przyczyna

poślizgnięcia, a następnie poślizgnięcia jest

niedostateczna wiedza o podłożu. Ważnym

elementem kontroli ruchów nóg jest korekcja

wzrokowa miejsca postawienia nogi. Pozwala ona na

unikanie przeszkód, które mogą stać się przyczyna

upadku.



Ryzyko poślizgnięcia i upadku wydaje się być w dużym
stopniu zależne od percepcji potencjalnej śliskości
aktualnych warunków .



Kiedy spostrzegane są warunki śliskości, sygnał
wzrokowy powoduje odpowiednie dostosowanie do nich
kroku chodu. Następuje jego skrócenie , co w
konsekwencji generuje mniejszą prędkość stopy i jej
niższą siłę tnącą ( F

H

) a środek ciężkości ciała utrzymany

jest w strefie ( stanie ) równowagi.



Redukcji ulegają siły wyzwalane podczas uderzenia stopy
i oderwania palucha w celu zmniejszenia
prawdopodobieństwa poślizgu.

Czynnik ludzki (czynniki wewnętrzne)

Związane są ze środowiskiem i organizacja pracy.
Strefa wzrokowa jest bardzo ważnym czynnikiem

fizjologicznym mającym udział w regulacji chodu.

Ostrość wzroku, wrażliwość na kontrast ,

adaptacja do ciemności i jasności, odczucie głębi

z wiekiem ulegają osłabieniu zwiększając ryzyko

poślizgnięcia, potknięcia i upadku.

Inne czynniki to wykonywanie kilku zadań

jednocześnie, uwaga osoby (pracownika).
W większości przypadków upadek powstaje z

niezdolności osobnika do dostosowania się do

warunków środowiskowych



Zdolność do bezpiecznego chodzenia i zachowania
równowagi w przypadku poślizgnięcia zależy od
koordynacji wzrokowej, czucia głębokiego, sprawnego
układu mięśniowo-szkieletowego i szybkiego refleksu.



Funkcje te z wiekiem ulegają deterioracji , co
powoduje, że ludzie starsi są mniej zdolni do odzyskania
równowagi w rozpoczynającym się poślizgnięciu niż młodsi.
Sfera wzrokowa jest ważnym czynnikiem fizjologicznym
mającym udział w regulacji chodu. Jeśli przyczyna
poślizgnięcia nie zostanie zauważona w obrębie 3-5 m
przed sobą , prawdopodobieństwo upadku istotnie wzrasta.



Doświadczenie indywidualne, tj. wiedza o miejscu
pracy, jest ważnym czynnikiem wewnętrznym,
umożliwiającym adoptowanie się do środowiska.



Uwaga pracownika także jest ważnym
czynnikiem, a jej konsekwencje umożliwiają
ograniczenie ryzyka upadku



W większości przypadków upadek powstaje z
niezdolności osobnika do dostosowania się do
warunków środowiska.

Czynniki środowiskowe
(czynniki zewnętrzne)

Zewnętrzne perturbacje środowiskowe mogą
wpływać na różne elementy kontroli posturalnej,
szczególnie na poziomie czucia głębokiego( są to
podłoże- jego rzeźba, nieregularność, spoiny,
zanieczyszczenie, pielęgnacja oraz obuwie z
urzeźbieniem podeszwy )

Bodźce wzrokowe mogą być uszkodzone przez

niewłaściwe oświetlenie. Niska temperatura
zwiększa ryzyko upadku.