1

Organizacja i zarządzanie

Decyzje i decydowanie

dr inż. Jerzy Kupiński

2

Zagadnienia

Zadanie decyzyjn
e
Kryterium oceny d
ecyzji

Decyzja dopuszcza
lna
Decyzja optymaln
a

Warunek ogranicza
jący decyzję

Pewność

Niepewność
Ryzyko
Proces decyzyjny

3

Definicja zarządzania

Całość procesu zarządzania to
wieloetapowy proces podejmowania
decyzji.

J. Gościński

4

Zadanie decyzyjne

To

zagadnienie

wymagające

rozwiązania.

To różnica między tym co jest a
tym co chcielibyśmy aby było.

5

Stan aktualny i stan

pożądany

Kwestia

Czego dotyczy

problem?

Stan

aktualny

Jak jest teraz?

Stan

pożądany

Jak być

powinno?

Wielkość

rozbieżności

Czy warto się

tym

zajmować?

Małe

pomieszczenie

Potrzebne dwa

razy większe

?

Palarnia

wydziałowa

Brak palarni -

ludzie palą na

zewnątrz

Wydzielone,

wentylowane

pomieszczenie

?

Biblioteka

6

Zadania decyzyjne

Ze względu na

wielkość

rozbieżności

między

sytuacją

rzeczywistą

, a

stanem

pożądanym

,

oraz z uwagi na wiążącą się z tą rozbieżnością

siłę nacisku na decydentów i presję czasową

wyróżniamy

:

KRYZYS

PROBLEM

okazję

7

Kryzys

Zadanie decyzyjne postawione przed decydentami

w sytuacji największej rozbieżności między

oczekiwaniami

,

a sytuacją rzeczywistą grupy społecznej.

Dobrą metaforą określenia pojawienia się takiego

problemu jest zderzenie czołowe -

organizacja zderza się

z problemem, tak silnie, że nie sposób go dalej

ignorować.

W przypadku kryzysu zwykle

nie ma czasu

na dokładną

analizę rzeczywistych rozmiarów przyczyn i skutków.

8

Problem

Zadanie decyzyjne które odnosi się do

sytuacji, w której stwierdza się

istotne

zakłócenia

funkcjonowania

organizacji

,

jednak nie są one tak ewidentne ani

zagrażające, jak w przypadku kryzysu.
Są to sytuacje, w których co najmniej

niektórzy członkowie organizacji stwierdzają,

że "coś nie gra„.

Jest jednak czas na dokładną analizę

rzeczywistych rozmiarów przyczyn i skutków.

9

Okazja

Zadanie decyzyjne wiążące się z aktywnym
poszukiwaniem problemów do rozwiązywania, a
więc jak gdyby "

braniem pod lupę" i

wyolbrzymianiem

różnic

między

stanem

rzeczywistym a idealnym.

Z pozoru jest to sytuacja idealna - prowadząca
do wypracowania

spójnej i perspektywicznej

strategii innowacyjnej.

W takich sytuacjach jednak naciski zewnętrzne i
presja czasowa są tak małe, że decydenci
często nie uruchamiają w ogóle procesu
podejmowania decyzji a

zadania rozwiązywane

są metodą projektową.

10

Decyzja

To efekt wyboru procesu myślowego.

To świadomy i celowy wybór jednego
z rozpoznanych i uznanych za
możliwe

wariantów

przyszłego

działania.

To przekształcenie informacji w zbiór
wariantów i wybór najlepszego z nich.

11

Kryterium oceny decyzji

Pojęcie

oznaczające

przyporządkowanie do każdej

decyzji

,

procedury

oceny korzyści

, wynikającej

z podjęcia takiej decyzji.
Często kryterium oceny nazywane

jest

celem decyzji.

12

Przykłady kryterium

decyzji

skuteczność działania,
gospodarność, ekonomiczność,
minimalizacja wysiłku,
minimalizacja długości trasy,
minimalizacja czasu,
łatwość wykonania itp..

13

Warunek ograniczający

decyzję

To parametr ograniczający przestrzeń
decyzyjną do pewnego podzbioru decyzji

.

Warunki konieczne

- usunięcie warunku

powoduje

zmianę

zbioru

decyzji

dopuszczalnych.

Warunki istotne

- usunięcie warunku nie

powoduje

zmiany

zbioru

decyzji

dopuszczalnych lecz wpływa na ostateczny
wybór decyzji.

14

Decyzja dopuszczalna

To taka decyzja, która spełnia
wszystkie warunki konieczne.

Zbiór wszystkich takich decyzji
nazywamy

zbiorem

decyzji

dopuszczalnych.

15

Przykład

Stoimy przed problemem przyjęcia do

pracy osoby na stanowisko programisty

w firmie informatycznej.
Jedynym ograniczeniem jest posiadanie

dyplomu magistra informatyki.
Uwzględniamy ten wymóg, odrzucając

na wstępie zgłoszenia tych kandydatów,

którzy nie posiadają tytułu magistra

informatyki.

Wyznacz zbiór decyzji dopuszczalnych.

16

Rozwiązanie

Kandydaci

którzy

ukończyli

wymaganą uczelnię

to zbiór decyzji

dopuszczalnych.

17

Decyzja optymalna

To pojęcie oznaczające taką decyzję,

która jest decyzją

dopuszczalną i

jednocześnie jest najlepszą

z punktu

widzenia kryteriów oceny decyzji.

18

Pewność

Pewność

to

pojęcie

oznaczające

sytuację, w której wybranie danego
wariantu

(

przyczyna

)

na

pewno

pociąga za sobą określone, znane
konsekwencje (

skutek

).

Prawdopodobieństwo wystąpienia tej
konsekwencji wynosi 1.

19

Niepewność

To pojęcie oznaczające sytuację, w której
wybranie danego wariantu (

przyczyny

) może

pociągać za sobą pewne konsekwencje
(

skutki

),

ale nie znamy tych konsekwencji oraz

czasu i częstotliwości pojawienia się jak
również ich wielkości.
Nie możemy określić prawdopodobieństwa
wystąpienia konsekwencji.

20

Ryzyko

pojęcie to oznacza sytuację, w której wybranie
danego wariantu może pociągać za sobą pewne
konsekwencje.
Istnieje możliwość policzenia przybliżonych

wartości konsekwencji

, określenia

czasu,

miejsca i

częstotliwości

pojawiania się,

wyrażenia tych wielkości za pomocą rachunku
prawdopodobieństwa.

21

Proces decyzyjny

To grupa logicznie powiązanych ze
sobą

operacji

myślowych,

prowadzących

do

rozwiązania

problemu

decyzyjnego

poprzez

wybranie jednego z możliwych
wariantów działania.

22

Proces podejmowania

decyzji

1.

Zbadaj

sytuacj

ę

2.

Opracu

j

wariant

y

3.

Oceń

warianty

i
wybierz
najlepsz
y

4.

Zaplanuj

wprowad

ź

i

sprawdź

Racjonalny proces rozwiązywania problemów
Źródło: J.A.F. Stoner, Ch. Wankel, Kierowanie, Warszawa 1998, s.132

23

Badanie sytuacji

Polega na określeniu rozpiętości pomiędzy
stanem faktycznym a sytuacją pożądaną.
Obejmuje:

1. Rozpoznanie problemu decyzyjnego (

Burza

mózgów

)

2. Poznanie przyczyn powstania problemu

(

5 x dlaczego,

Wykres Ishikawy

)

3. Ustalenie celów decyzyjnych (

Analiza Paretto,

analiza SWOT)

4.

Zdefiniowanie

(uszczegółowienie)

zadania

decyzyjnego (

PAG, Lasso

)

24

Tworzenie alternatywnych

rozwiązań

Praktyczne tworzenie i rozpatrywanie
idealistycznych rozwiązań
Obejmuje:

1. Opracowanie różnych wariantów działania

(

Macierz morfologiczna

)

2.

Ustalenie

kryteriów

wartościowania

rozwiązań.

(skuteczność, ekonomiczność, wydajność itp.)

25

Ocena i wybór rozwiązania

To etap, w którym następuje ocena

zaproponowanych rozwiązań pod kątem

ich efektywności i skuteczności oraz

właściwe podjęcie decyzji
Obejmuje:

1.

Ocena

efektywności

poszczególnych

wariantów, badanie mocnych i słabych

stron, ocena szans i zagrożeń w osiąganiu

celów, wybór wariantu do realizacji (

Macierz

oceny, technika Kapner – Tregoe,

)

2. Wybór opcji optymalnej – podjęcie decyzji

26

Wdrożenie rozwiązania i

kontrola wyników

Jest to realizacja wybranej koncepcji

i kontrola rezultatów - jeśli wypadnie

niezadowalająco, wówczas należy powrócić

do etapu 2 (tworzenia alternatywnych

rozwiązań)
Obejmuje:

1.

Zaplanowanie

wdrożenia

decyzji

(

Analiza

interesariuszy

,

WBS, Harmonogram Gantta,

Metoda Pert

)

2.

Przekazanie decyzji podwładnym w postaci zadań

wykonawczych

3.

Weryfikacja i korygowanie decyzji w czasie

wdrożenia i działalności późniejszej