KONCEPCJE, GENEZA i
PRZEJAWY
WSPÓŁUZALEŻNIENIA

Jolanta Ryniak
Krakowskie Centrum Terapii Uzależnień
MOSTU, 13 października 2008 roku

1

Plan wykładu

Plan wykładu



Koncepcje współuzależnienia

Koncepcje współuzależnienia



Diagnoza zjawiska współuzależnienia

Diagnoza zjawiska współuzależnienia



Kliniczna diagnoza partnerów osób uzależnionych

Kliniczna diagnoza partnerów osób uzależnionych



Obszary problemowe

Obszary problemowe



Kierunki pracy terapeutycznej

Kierunki pracy terapeutycznej



Badania własne

Badania własne



Literatura przedmiotu

Literatura przedmiotu

2

Koncepcje współuzależnienia

Koncepcje współuzależnienia

Współuzależnienie jako zaburzenie :

Współuzależnienie jako zaburzenie :



zdrowia, czyli choroba

zdrowia, czyli choroba



osobowości

osobowości



adaptacyjne

adaptacyjne

3

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie zdrowia - 1

jako zaburzenie zdrowia - 1



zaburzenie zdrowia - rozwija się na gruncie nałogowego

zaburzenie zdrowia - rozwija się na gruncie nałogowego

procesu

procesu

(Wilson-Scheaf)

(Wilson-Scheaf)



na skutek nałogowego funkcjonowania doświadczanie

na skutek nałogowego funkcjonowania doświadczanie

obniżenia sprawności poznawczej

obniżenia sprawności poznawczej



choroba może prowadzić do śmierci

choroba może prowadzić do śmierci



brak jest jednak badań potwierdzających tę koncepcję.

brak jest jednak badań potwierdzających tę koncepcję.



współuzależnienie - lustrzane odbicie alkoholizmu

współuzależnienie - lustrzane odbicie alkoholizmu

(Janet

(Janet

Woititz)

Woititz)



cechy osoby współuzależnionej są podobne do cech osób

cechy osoby współuzależnionej są podobne do cech osób

uzależnionych.

uzależnionych.

4

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie zdrowia - 2

jako zaburzenie zdrowia - 2



współuzależnienie jako specyficzna forma uzależnienia od

współuzależnienie jako specyficzna forma uzależnienia od

drugiej osoby i jej problemów

drugiej osoby i jej problemów

(Mellibruda i Szczepańska, lata 80-te)

(Mellibruda i Szczepańska, lata 80-te)



objawy podobne do symptomów charakteryzujących

objawy podobne do symptomów charakteryzujących

uzależnienie od alkoholu:

uzależnienie od alkoholu:



kompulsywna koncentracja na zachowaniach związanych

kompulsywna koncentracja na zachowaniach związanych

z piciem męża

z piciem męża



próby uzyskiwania wpływu na zachowania męża poprzez

próby uzyskiwania wpływu na zachowania męża poprzez

kontrolę

kontrolę



z czasem utrwalanie się stereotypu funkcjonowania w relacji

z czasem utrwalanie się stereotypu funkcjonowania w relacji



zmiana w tolerancji na destrukcyjne zachowania męża, np.

zmiana w tolerancji na destrukcyjne zachowania męża, np.

wyrażająca się umacnianiem patologicznej więzi po

wyrażająca się umacnianiem patologicznej więzi po

kolejnych destrukcyjnych incydentach.

kolejnych destrukcyjnych incydentach.

5

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie zdrowia -

jako zaburzenie zdrowia -

3

3



współuzależnienie - chorobą

współuzależnienie - chorobą

(Pia Mellody, 1993)

(Pia Mellody, 1993)



rozwija się w okresie dorastania w

rozwija się w okresie dorastania w

dysfunkcjonalnej rodzinie

dysfunkcjonalnej rodzinie



główne symptomy współuzależnienia:

główne symptomy współuzależnienia:



niskie poczucie własnej wartości;

niskie poczucie własnej wartości;



trudności w wytyczaniu granic psychologicznych;

trudności w wytyczaniu granic psychologicznych;



doświadczanie i wyrażanie własnej

doświadczanie i wyrażanie własnej

rzeczywistości w niezrównoważony sposób;

rzeczywistości w niezrównoważony sposób;



niezaspakajanie swoich dorosłych potrzeb i

niezaspakajanie swoich dorosłych potrzeb i

pragnień.

pragnień.

6

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie osobowości - 1

jako zaburzenie osobowości - 1



osoba współuzależniona zależna od osoby uzależnionej

osoba współuzależniona zależna od osoby uzależnionej



współuzależnienie - funkcjonowanie w związku, w którym

współuzależnienie - funkcjonowanie w związku, w którym

występują różne dysfunkcje

występują różne dysfunkcje

(Ceremak).

(Ceremak).



przejawy współuzależnienia:

przejawy współuzależnienia:



uzależnianie poczucia własnej wartości od możliwości

uzależnianie poczucia własnej wartości od możliwości

wywierania wpływu na innych;

wywierania wpływu na innych;



przyjmowanie odpowiedzialności za zaspakajanie potrzeb

przyjmowanie odpowiedzialności za zaspakajanie potrzeb

innych osób;

innych osób;



lęk i zaburzenie granic własnego

lęk i zaburzenie granic własnego

Ja

Ja

w bliskości i separacji;

w bliskości i separacji;



tendencję do wchodzenia w bliskie związki z osobami

tendencję do wchodzenia w bliskie związki z osobami

ujawniającymi zaburzenia osobowości, popędu oraz

ujawniającymi zaburzenia osobowości, popędu oraz

uzależnionymi;

uzależnionymi;



współwystępowanie różnych zaburzeń emocjonalnych,

współwystępowanie różnych zaburzeń emocjonalnych,

poznawczych i zachowania .

poznawczych i zachowania .

7

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie osobowości - 2

jako zaburzenie osobowości - 2



współuzależnienie jako neurotyczne zaburzenie

współuzależnienie jako neurotyczne zaburzenie

osobowości

osobowości

(Hurwitz w oparciu o teorią Horney)

(Hurwitz w oparciu o teorią Horney)



neurotyczne dążenie do władzy i dominacji pojawia się w

neurotyczne dążenie do władzy i dominacji pojawia się w

sytuacji występowania lęku podstawowego oraz braku

sytuacji występowania lęku podstawowego oraz braku

poczucia bezpieczeństwa.

poczucia bezpieczeństwa.



Lęk ten jest związany z:

Lęk ten jest związany z:



konfrontacją ze światem zewnętrznym,

konfrontacją ze światem zewnętrznym,



obawą przed zaburzeniem stosunków interpersonalnych z

obawą przed zaburzeniem stosunków interpersonalnych z

osobami dla niej ważnymi

osobami dla niej ważnymi



negatywną oceną otoczenia

negatywną oceną otoczenia



własnymi wrogimi impulsami.

własnymi wrogimi impulsami.



Dążenie do dominacji u osób współuzależnionych:

Dążenie do dominacji u osób współuzależnionych:



chroni przed poczuciem bezradności,

chroni przed poczuciem bezradności,



kształtuje sztywnego i nieracjonalne poczucie siły, które

kształtuje sztywnego i nieracjonalne poczucie siły, które

utrzymuje przekonanie, że należy sobie radzić we wszystkich

utrzymuje przekonanie, że należy sobie radzić we wszystkich

sytuacjach.

sytuacjach.

8

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie osobowości - 3

jako zaburzenie osobowości - 3



Dwa typy zaburzeń osobowości u osób współuzależnionych

Dwa typy zaburzeń osobowości u osób współuzależnionych

(Hurwitz, kategorie opisowe, niespójne z klasyfikacjami):

(Hurwitz, kategorie opisowe, niespójne z klasyfikacjami):



funkcjonowanie bierno-zależne:

funkcjonowanie bierno-zależne:



nieuświadomiona potrzeba dominacji,

nieuświadomiona potrzeba dominacji,



uległe zachowania

uległe zachowania



funkcjonowanie kontrolująco–dominujące:

funkcjonowanie kontrolująco–dominujące:



wypartą potrzeba bierności i wsparcia,

wypartą potrzeba bierności i wsparcia,



dążenie do kontrolowania siebie i osoby uzależnionej

dążenie do kontrolowania siebie i osoby uzależnionej



antycypacja utraty władzy powoduje u nich znaczny wzrost poziomu

antycypacja utraty władzy powoduje u nich znaczny wzrost poziomu

lęku.

lęku.

9

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie osobowości - 4

jako zaburzenie osobowości - 4



Cechy osobowości zależnej u osób współuzależnionej

Cechy osobowości zależnej u osób współuzależnionej

(Millon):

(Millon):



duże trudności z podejmowaniem decyzji

duże trudności z podejmowaniem decyzji



dążenie aby inni zaspakajali ich potrzeby

dążenie aby inni zaspakajali ich potrzeby



próby podporządkowywania własnych pragnień potrzebom

próby podporządkowywania własnych pragnień potrzebom

innych, aby nie utracić relacji, która stanowi dla nich oparcie

innych, aby nie utracić relacji, która stanowi dla nich oparcie



w sytuacji zagrożenia stałości związku odczuwanie paniki i

w sytuacji zagrożenia stałości związku odczuwanie paniki i

lęku

lęku

.

.



Inne:

Inne:



osobowość narcystyczna, a czasem borderline

osobowość narcystyczna, a czasem borderline

(Cermak)

(Cermak)



pasywno-agresywna i paranoidalna

pasywno-agresywna i paranoidalna

(Cierpiałkowska)

(Cierpiałkowska)



Współuzależnienie nie jest swoistym zaburzeniem

Współuzależnienie nie jest swoistym zaburzeniem

osobowości. Jest opisową kategorią wzorca funkcjonowania

osobowości. Jest opisową kategorią wzorca funkcjonowania

w rodzinie z problemem uzależnienia od alkoholu

w rodzinie z problemem uzależnienia od alkoholu

(Martin i Pizza).

(Martin i Pizza).

10

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie adaptacji - 1

jako zaburzenie adaptacji - 1



Współczesne rozumienie współuzależnienia jako

Współczesne rozumienie współuzależnienia jako

zaburzenie przystosowania się do trudnej sytuacji

zaburzenie przystosowania się do trudnej sytuacji

poprzez utrwalenie wzorca funkcjonowania, który rozwija

poprzez utrwalenie wzorca funkcjonowania, który rozwija

się w okresie utrzymywania relacji z osobą uzależnioną

się w okresie utrzymywania relacji z osobą uzależnioną

(Kiehne, Spann i Fischer)

(Kiehne, Spann i Fischer)



Patologiczna adaptacja służy utrzymaniu równowagi w

Patologiczna adaptacja służy utrzymaniu równowagi w

systemie rodziny (homeostaza) kosztem jej członków.

systemie rodziny (homeostaza) kosztem jej członków.

11

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie adaptacji - 2

jako zaburzenie adaptacji - 2



Poziom zaburzeń u partnerów osób uzależnionych

Poziom zaburzeń u partnerów osób uzależnionych

zależy od nasilenia picia

zależy od nasilenia picia

(Jackson):

(Jackson):



zaburzenia te mają charakter sytuacyjny i są

zaburzenia te mają charakter sytuacyjny i są

bezpośrednio związane z warunkami życia

bezpośrednio związane z warunkami życia



doświadczają zdarzeń stresowych w związku z którymi

doświadczają zdarzeń stresowych w związku z którymi

sobie nie radzą - PTSD,

sobie nie radzą - PTSD,



koncepcja nie tłumaczy typowych zachowań osób

koncepcja nie tłumaczy typowych zachowań osób

współuzależnionych

współuzależnionych

12

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie adaptacji - 3

jako zaburzenie adaptacji - 3



Współuzależnienie jako wynik specyficznego procesu

Współuzależnienie jako wynik specyficznego procesu

wychowania i socjalizacji, ujawniający się w rodzinie

wychowania i socjalizacji, ujawniający się w rodzinie

prokreacyjnej poprzez brak równowagi między

prokreacyjnej poprzez brak równowagi między

nieodpowiedzialnością a nadopowiedzialnością.

nieodpowiedzialnością a nadopowiedzialnością.



Specyficzne wyobrażenia na temat siebie i innych:

Specyficzne wyobrażenia na temat siebie i innych:



nadodpowiedzialność - dawanie, reagowanie na

nadodpowiedzialność - dawanie, reagowanie na

potrzeby innych, dbanie o uczucia innych, sprawdzanie i

potrzeby innych, dbanie o uczucia innych, sprawdzanie i

kontrolowanie

kontrolowanie



potwierdzanie swojej „wielkości” poprzez realizacje

potwierdzanie swojej „wielkości” poprzez realizacje

wzorca bez brania pod uwagę potrzeb własnych

wzorca bez brania pod uwagę potrzeb własnych

(Bebko i

(Bebko i

Kresten).

Kresten).

13

Współuzależnienie

Współuzależnienie

jako zaburzenie adaptacji - 4

jako zaburzenie adaptacji - 4



Współuzależnienie –destrukcyjna forma przystosowania

Współuzależnienie –destrukcyjna forma przystosowania

się do trudnej lub niszczącej sytuacji życiowej,

się do trudnej lub niszczącej sytuacji życiowej,

związanej z patologicznym zachowaniem partnera

związanej z patologicznym zachowaniem partnera

(Sobolewska i Mellibruda).

(Sobolewska i Mellibruda).



Czynniki sprzyjające współuzależnieniu:

Czynniki sprzyjające współuzależnieniu:



silna zależność emocjonalna i materialna

silna zależność emocjonalna i materialna



słaba pozycja zawodowa osoby współuzależnionej,

słaba pozycja zawodowa osoby współuzależnionej,



izolacja społeczna,

izolacja społeczna,



dążenie do utrzymania małżeństwa,

dążenie do utrzymania małżeństwa,



agresywne zachowanie osoby uzależnionej,

agresywne zachowanie osoby uzależnionej,



poczucie zagrożenia i braku bezpieczeństwa,

poczucie zagrożenia i braku bezpieczeństwa,



silny, zgeneralizowany lęk,

silny, zgeneralizowany lęk,



traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa,

traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa,



przekonanie o swojej omnipotencji, „wszystko mogę”,

przekonanie o swojej omnipotencji, „wszystko mogę”,



zawężenia myślenia do jednej perspektywy,

zawężenia myślenia do jednej perspektywy,



tendencji do zaprzeczania i myślenia magicznego,

tendencji do zaprzeczania i myślenia magicznego,



niemożność pogodzenia się ze stratami,

niemożność pogodzenia się ze stratami,



zatarcia lub uszkodzenia granic

zatarcia lub uszkodzenia granic

Ja

Ja

,

,



poczucie winy i krzywdy, niskie poczucie własnej wartości.

poczucie winy i krzywdy, niskie poczucie własnej wartości.

14

DIAGNOZA OSÓB
WSPÓŁUZALEŻNIONYCH

15

Kiedy mówimy o

Kiedy mówimy o

współuzależnieniu?

współuzależnieniu?



Związek dwojga dorosłych ludzi, trwający określoną ilość

Związek dwojga dorosłych ludzi, trwający określoną ilość

czasu.

czasu.



Obecność więzi:

Obecność więzi:



formalnej,

formalnej,



emocjonalnej,

emocjonalnej,



materialnej,

materialnej,



rodzicielskiej.

rodzicielskiej.



Specyficzna wymiana (cyrkularność) wokół konsekwencji

Specyficzna wymiana (cyrkularność) wokół konsekwencji

picia alkoholu - jedna osoba wprowadza destrukcję a druga

picia alkoholu - jedna osoba wprowadza destrukcję a druga

stara się na nią jakoś odpowiedzieć – często odpowiada

stara się na nią jakoś odpowiedzieć – często odpowiada

destrukcyjnie.

destrukcyjnie.

16

Przejawy adaptacji

Przejawy adaptacji

osoby współuzależnionej- 1

osoby współuzależnionej- 1



Bada się kontekst przejawów współuzależnienia i ich

Bada się kontekst przejawów współuzależnienia i ich

wpływu na związek z osobą uzależnioną, m.in.

wpływu na związek z osobą uzależnioną, m.in.

odpowiedzi na zachowania partnera

odpowiedzi na zachowania partnera



związane z psychospołecznymi konsekwencjami picia w

związane z psychospołecznymi konsekwencjami picia w

perspektywie długoterminowej

perspektywie długoterminowej



związane z bezpośrednim piciem

związane z bezpośrednim piciem



pijącego w jego okresach abstynencji - mechanizmy

pijącego w jego okresach abstynencji - mechanizmy

zniekształcające spostrzeganie rzeczywistości

zniekształcające spostrzeganie rzeczywistości

 

 



Podejmowane działania:

Podejmowane działania:



próby zmiany sytuacji – nasilenie kontroli i przejmowanie

próby zmiany sytuacji – nasilenie kontroli i przejmowanie

odpowiedzialności

odpowiedzialności



okresowe wycofywanie się - próby odejścia

okresowe wycofywanie się - próby odejścia

.

:

17

Przejawy adaptacji

Przejawy adaptacji

osoby współuzależnionej - 2

osoby współuzależnionej - 2



Radzenie sobie z powyższymi sytuacjami jest trudne:

Radzenie sobie z powyższymi sytuacjami jest trudne:



jest to przewlekły stres

jest to przewlekły stres



rozwija się uzależnienie partnera

rozwija się uzależnienie partnera



zmienia się tolerancja na zachowania osoby uzależnionej –

zmienia się tolerancja na zachowania osoby uzależnionej –

utrwalają się mechanizmy współuzależnienia, pojawiają się

utrwalają się mechanizmy współuzależnienia, pojawiają się

zaburzenia emocjonalne i zachowania

zaburzenia emocjonalne i zachowania



pojawia się patologiczny sposób adaptacji celem ochrony

pojawia się patologiczny sposób adaptacji celem ochrony

systemu rodzinnego, który manifestuje się zmianami w:

systemu rodzinnego, który manifestuje się zmianami w:



przeżywaniu,

przeżywaniu,



myśleniu,

myśleniu,



samoocenie,

samoocenie,



zachowaniu, także w relacjach,

zachowaniu, także w relacjach,



funkcjonowaniu somatycznym.

funkcjonowaniu somatycznym.

18

Diagnoza współuzależnienia - 1

Diagnoza współuzależnienia - 1

Badana jest osoba współuzależniona –

Badana jest osoba współuzależniona –

budowanie relacji - podmiotowość

budowanie relacji - podmiotowość

Przedmiot diagnozy:

Przedmiot diagnozy:



dotychczasowe sposoby radzenia sobie w kontakcie z

dotychczasowe sposoby radzenia sobie w kontakcie z

bliską osobą - na czym polega i czego dotyczy destrukcja,

bliską osobą - na czym polega i czego dotyczy destrukcja,

jak reaguje osoba na zachowanie uzależnionego partnera.

jak reaguje osoba na zachowanie uzależnionego partnera.



motywacja do szukania pomocy – kryzys - załamanie

motywacja do szukania pomocy – kryzys - załamanie

funkcji adaptacyjnych mechanizmów obronnych:

funkcji adaptacyjnych mechanizmów obronnych:



zmiany jakie zaszły w zachowaniu partnera w ostatnim

zmiany jakie zaszły w zachowaniu partnera w ostatnim

czasie - rozmiar destrukcji wynikającej z picia bliskiej osoby.

czasie - rozmiar destrukcji wynikającej z picia bliskiej osoby.



zmiany w strukturze rodziny - wzajemne wpływanie członków

zmiany w strukturze rodziny - wzajemne wpływanie członków

rodziny na siebie

rodziny na siebie



zmiany w zdrowiu fizycznym i psychicznym itp.

zmiany w zdrowiu fizycznym i psychicznym itp.

19

19

Diagnoza współuzależnienia - 2



przekonania dotyczące funkcjonowania w rodzinie i
związku partnerskim - podtrzymujące uwikłanie w związek
oraz te dające możliwość zmiany.



stosowanie przemocy w rodzinie - gdy jest obecna staje
się to priorytetem w pracy z pacjentem.



Współistniejące zaburzenia i problemy – konsultacje
specjalistów m.in. psychiatry, psychologa klinicznego,
prawnika, pracownika socjalnego.

20

Diagnoza kliniczna - 1



Czym jest diagnoza kliniczna i kiedy ją stosować?



Diagnoza współuzalenienia - uzupełniana o kontekst
historyczny w celu lepszego zrozumienia problematyki
pacjenta i występujących u niego zaburzeń.



Analiza linii życiowej pacjenta - poszukuje się źródeł
problemów i określanie deficytów i zasobów:



rozwój psychofizyczny, w tym seksualny



znaczące doświadczenia z okresu dziecięcego, dorastania i
wczesnej dorosłości (w tym traumatyczne wydarzenia),



pełnienie ról w rodzinie generacyjnej,



kontakty z osobami znaczącymi i rówieśnikami,



rozwój szkolny i zawodowy,



choroby, wypadki, urazy.

21

Diagnoza kliniczna - 2

Diagnoza kliniczna - 2



omawianie rozwoju związku partnerskiego:

omawianie rozwoju związku partnerskiego:



okresu narzeczeńskiego i małżeńskiego,

okresu narzeczeńskiego i małżeńskiego,



okoliczności związane z zawarciem małżeństwa,

okoliczności związane z zawarciem małżeństwa,



ważne wydarzenia z początku trwania małżeństwa,

ważne wydarzenia z początku trwania małżeństwa,



narodziny dzieci,

narodziny dzieci,



omawianie struktury i funkcjonowania małżeństwa

omawianie struktury i funkcjonowania małżeństwa

np. kto decyduje o najważniejszych sprawach?

np. kto decyduje o najważniejszych sprawach?

22

22

OBJAWY KLINICZNE

OBJAWY KLINICZNE



U osób współuzależnionych można wyróżnić

U osób współuzależnionych można wyróżnić

tradycyjny podział symptomów nerwicowych,

tradycyjny podział symptomów nerwicowych,

zaburzenia te często zachodzą na siebie:

zaburzenia te często zachodzą na siebie:



Zaburzenia somatyczne

Zaburzenia somatyczne



Zaburzenia przeżywania

Zaburzenia przeżywania



Zaburzenia zachowania

Zaburzenia zachowania

23

Obszary problemowe - 1



brak wiedzy o uzależnieniu od alkoholu, mechanizmach
choroby i leczeniu



niezrozumienie własnego uwikłania w picie partnera



trudności w zaprzestaniu zachowań nadmiernie
kontrolujących i nadopiekuńczych



brak motywacji do terapii



Pytania:



Od kiedy picie męża zaczęło ci przeszkadzać i dlaczego?



Co robiłaś kiedyś, aby mąż przestał pić?



Jak tłumaczyłaś nadmierne picie męża?



Jak obecnie mąż zachowuje się po piciu?



Które zachowania męża są dla ciebie najtrudniejsze?



Jaki jest udział męża w życiu rodzinnym? (finanse, wychowanie dzieci,

obowiązki domowe)



Czy rozmawiałaś z innymi o swoich problemach?

Źródło: M. Kisiel „Osobiste programy w terapii współuzależniena” TUiW V/VI 1999

24

Obszary problemowe - 2



Funkcjonowanie emocjonalne



trudności w rozpoznawaniu i wyrażaniu uczuć



trudności w rozpoznawaniu swoich potrzeb



nieumiejętność konstruktywnego radzenia sobie z przykrymi
emocjami



nieumiejętność czerpania przyjemności z pozytywnych zdarzeń



Pytania:



Czy rozpoznajesz uczucia jakie przeżywasz w danej chwili?



Czy miewasz trudności w nazywaniu i rozpoznawaniu swoich uczuć?



Jakie uczucia przezywasz najczęściej w ostatnim czasie?



Czy rozmawiasz o swoich uczuciach? Z kim?



Jak często niepokoisz się? Czego? Kogo? O co? O kogo? Co wtedy robisz?

25

Obszary problemowe - 3

Funkcjonowanie poznawcze



trudności w rozumieniu siebie i innych



trudności w pozytywnym myśleniu



brak uporządkowanej wizji własnego życia



trudności w braniu odpowiedzialności za własne
zachowanie i życie



Pytania:



Co wydarzyło się w Twoim życiu, że podjęłaś decyzję o
terapii?



Jak tłumaczyłaś picie męża?



Co twoim zdaniem powodowało, że mimo niedotrzymywania
obietnic wierzyłaś, że mąż przestanie pić?



Czy obwiniałaś innych za swoje problemy życiowe?

26

Obszary problemowe - 4

Obszary problemowe - 4



Struktura Ja

Struktura Ja



niejasny obraz siebie

niejasny obraz siebie



niskie poczucie własnej wartości

niskie poczucie własnej wartości



trudności w określeniu swoich ról: żony i matki

trudności w określeniu swoich ról: żony i matki



Pytania:

Pytania:



Co o sobie myślisz?

Co o sobie myślisz?



Jakie swoje cechy lubisz?

Jakie swoje cechy lubisz?



Co chciałbyś zmienić w sobie?

Co chciałbyś zmienić w sobie?



Jak spędzasz czas ze swoim mężem, dzieckiem?

Jak spędzasz czas ze swoim mężem, dzieckiem?

27

Obszary problemowe - 5

Obszary problemowe - 5



Kontakty społeczne

Kontakty społeczne



trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów z ludźmi

trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów z ludźmi



trudności w relacjach z bliskimi

trudności w relacjach z bliskimi



nieumiejętność wyznaczania granic

nieumiejętność wyznaczania granic



Pytania:

Pytania:



Czy jesteś zadowolona ze swoich relacji z ludźmi?

Czy jesteś zadowolona ze swoich relacji z ludźmi?



Czy chciałabyś z kimś odnowić kontakty?

Czy chciałabyś z kimś odnowić kontakty?



Z kim rozmawiasz o swojej sytuacji domowej?

Z kim rozmawiasz o swojej sytuacji domowej?

28

Obszary problemowe - 6

Obszary problemowe - 6



Umiejętności

Umiejętności



nieumiejętność dbania o siebie

nieumiejętność dbania o siebie



nieumiejętność planowania i osiągania celów

nieumiejętność planowania i osiągania celów



nieumiejętność radzenia sobie ze stresem

nieumiejętność radzenia sobie ze stresem



Pytania:

Pytania:



Co lubisz robić dla siebie?

Co lubisz robić dla siebie?



Jakie masz plany na najbliższy czas kilku miesięcy?

Jakie masz plany na najbliższy czas kilku miesięcy?



W jaki sposób odpoczywasz?

W jaki sposób odpoczywasz?



Co robisz gdy odczuwasz napięcie?

Co robisz gdy odczuwasz napięcie?

29

Kierunki pracy terapeutycznej



Na podstawie zebranych danych z obserwacji i wywiadu

oraz analizie obszarów funkcjonowania ustala się:



kontrakt psychoterapeutyczny



dalsze postępowanie terapeutyczne



Kryteria wyboru problemów do pracy terapeutycznej



ważność problemu dla pacjentki w danej chwili



wpływ problemu na efektywność pracy terapeutycznej



możliwość uzyskania nawet drobnych sukcesów, przy

zajmowaniu się danym problemem na obecnym etapie

terapii

30

Leczenie

Leczenie



Terapia początkowo oparta na strukturze – dostarczane treści

Terapia początkowo oparta na strukturze – dostarczane treści

edukacyjne mają porządkować chaos w jakim tkwi osoba

edukacyjne mają porządkować chaos w jakim tkwi osoba

współuzależniona

współuzależniona



Omawiane są szczegółowo treści związane z problemem

Omawiane są szczegółowo treści związane z problemem

uzależnienia bliskiej i sposobem przeżywania tego przez pacjentkę

uzależnienia bliskiej i sposobem przeżywania tego przez pacjentkę



Celem jest zmiana lub wyeliminowanie zachowań podtrzymujących

Celem jest zmiana lub wyeliminowanie zachowań podtrzymujących

picie

picie



Zaakceptowanie własnej bezsilności i utraty zdolności do kierowania

Zaakceptowanie własnej bezsilności i utraty zdolności do kierowania

własnym życiem

własnym życiem



Proponuje się również terapię związaną z analizą problemów

Proponuje się również terapię związaną z analizą problemów

emocjonalnych, wynikających z wychowania w rodzinie

emocjonalnych, wynikających z wychowania w rodzinie

dysfunkcjonalnej.

dysfunkcjonalnej.

31

Podsumowanie

Podsumowanie

Psychologiczna diagnoza kliniczna partnerów

Psychologiczna diagnoza kliniczna partnerów

osób uzależnionych pozwala na:

osób uzależnionych pozwala na:



analizę ich całościowego funkcjonowania,

analizę ich całościowego funkcjonowania,

określenie objawów i ich głębokości oraz

określenie objawów i ich głębokości oraz

wyjaśnienie przyczyn zaburzeń

wyjaśnienie przyczyn zaburzeń



ustalenie realnego kontraktu terapeutycznego

ustalenie realnego kontraktu terapeutycznego

i optymalnych form pomocy psychologicznej

i optymalnych form pomocy psychologicznej

32

BIBLIOGRAFIA

1.

Wegscheider - Cruse S., Nowa Szansa. Nadzieja dla rodziny alkoholowej, Instytut

Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2000.

2.

Mellody P., Toksyczne związki - anatomia i terapia wspóluzależnienia, Jacek

Santorski &CO. Agencja Wydawnicza, Warszawa 1993.

3.

Kisiel M., Terapia osób współuzależnionych. Poradnik terapeuty, Instytut

Psychologii Zdrowia, Warszawa 1997.

4.

Namysłowska I., Terapia rodzin, Instytut Psychiatrii i Neurologii. Warszawa 2000.

5.

Barbaro B. I wsp., Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny.

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999 r.

6.

Bettie M., Koniec współuzależnienia - jak przestać kontrolować życie innych i

zacząć troszczyć się o siebie, Media Rodzina of Poznań, Poznań 1994.

7.

Murgasiński A., Syndrom współuzależnienia, w: Terapia uzależnienia i

współuzależnienia nr 5 październik 2000.

8.

Sobolewska Z., W poszukiwaniu koncepcji współuzależnienia, w: Świat

Problemów 1-2/1996.

9.

Sobolewska – Mellibruda Zofia „Współuzaleznienie – koncepcja i psychoterapia”,

Terapia Uzaleznienia i współuzaleznienia nr4/2008, s.19-22

10.

Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10,

Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius” Instytut Psychiatrii i Neurologii,

Kraków-Warszawa,1997.

11.

Bętkowska-Korpała B, Ryniak J, Zawadzka B, Jankowski P, Kawecka-Jaszcz K.

Program grupowej terapii psychologicznej w kompleksowym leczeniu osób

uzależnionych od nikotyny w ramach prewencji chorób układu krążenia –

doświadczenia własne. Psychoterapia. 2004; 4

׃

69-76 .

33