Dwudziestolecie

Dwudziestolecie

międzywojenne

międzywojenne

Charakterystyka

Charakterystyka

epoki

epoki

•

Dwadzieścia lat między dwiema wojnami
światowymi to nie tylko czas ogromnego rozwoju
cywilizacyjnego, mediatyzacji i demokratyzacji
społeczeństwa, unowocześnienia technicznego,
wzrostu roli kobiet, czy rewolucyjnych teorii
naukowych Einsteina i Freuda. To także okres,
który miał ogromy wpływ na literaturę polską –
niektórzy teoretycy i badacze literatury twierdzą,
że dwudziestolecie zmieniło sposób patrzenia na
kulturę. Choć jest to krótki czas, to obfituje w
wydarzenia zarówno historyczne, jak i
artystyczne, filozoficzne czy literackie. 

Narodziny epoki

Narodziny epoki

•

Zakończenie I wojny światowej, która swoją

niespotykaną dotąd gwałtownością i brutalnością

pochłonęła miliony istnień ludzkich, odcisnęło silnie

swoje piętno na tych, którzy ją przeżyli. Po 1918 roku

można zaobserwować wyraźną zmianę w światowej

sztuce, w tym i literaturze. Zakończenie wielkiego

konfliktu zbrojnego na skalę światową spowodowało

masowe powstawanie dzieł o wymowie pokojowej,

które ukazywały koszmar wojny, tym samym

przestrzegając ludzkość, by nie dopuściła do

kolejnego rozlewu krwi na taką skalę. Wówczas to

powstały takie utwory literackie jak Pożegnanie z

bronią Ernesta Hemingwaya, Na Zachodzie bez

zmian Ericha Marii Remarque’a, Nocny lot Antoine’a

de Saint Exupery’ego, czy chociażby Przygody

dobrego wojaka Szwejka autorstwa Czecha Józefa

Haszka.

Nazwa epoki

Nazwa epoki

•

inaczej niż w przypadku
innych epok nazwa
dwudziestolecie
międzywojenne bezpośre
dnio wynika z granic
czasowych wyznaczający
ch ten okres w dziejach
literatury. Termin
„dwudziestolecie
międzywojenne” można
stosować naprzemiennie
z
terminem 

„międzywojni

e”

.

Podział chronologiczny

Podział chronologiczny

•

Początek dwudziestolecia

międzywojennego przypada

na zakończenie I wojny światowej, czyli

na koniec roku 1918 (11 listopada).

Mniej więcej pierwsza dekada,

czyli lata 1919-1929, określa się

mianem „okresu jasnego”. Jak nie

trudno się domyślić, jego główną cechą

był optymizm, radość z zakończenia

wojny i pacyfizm. Jednak głównie za

sprawą wielkiego kryzysu

gospodarczego i nasilających się

tendencji nacjonalistycznych w

poszczególnych państwach, lata 1929-

1939 określa się jako „okres ciemny”. W

sztuce wyrażało się to wzrostem

tendencji katastroficznych i nasilenia się

pesymizmu. Drugą datą graniczną epoki

jest data wybuchu II wojny światowej,

czyli rok 1939 (1 września).

•

Podział na okresy „jasny” i

„ciemny” jest doskonale widoczny

w przypadku literatury polskiej.

Otóż lata dwudzieste XX wieku to

przede wszystkim okres

entuzjastycznej radości spowodow

anej odzyskaniem przez Polskę

niepodległości po stu dwudziestu

trzech latach. Wtedy też powstały

takie ugrupowania poetyckie

jak Skamander.

W polskiej twórczości literackiej

lat trzydziestych wyczuwalny

był katastrofizm, wiążący się

bezpośrednio z pogarszającą się

sytuacją gospodarczą i polityczną

kraju. Wtedy też powstały grupy

poetyckie Żagary.

Tło historyczne

Tło historyczne

międzywojnia

międzywojnia

• „Europa między wojnami”
•

Po zakończeniu krwawej I
wojny
światowej europejskie
mocarstwa usiłowały
zaprowadzić porządek na
Starym Kontynencie. 28
czerwca 1919 roku, na
zakończenie konferencji
pokojowej w Paryżu,
ustalono tekst

traktatu

wersalskiego

, który miał

na celu ograniczenie
wpływów Niemiec.

Kultura

Kultura

•

W dwudziestoleciu międzywojennym pojawia się po

razpierwszy zjawisko kultury masowej,które będzie

towarzyszyć ludzkości aż do czasów współczesnych.

Czym właściwie jest kultura masowa? To sztuka dla

niewymagającego odbiorcy,który nie potrzebuje posiadać

specjalnej wiedzy, aby zrozumieć,co autor miał na myśli.

Kultura taka trafia do każdego, czyli do wszystkich - do

mas. Stąd też jej nazwa. Poza tym taka kultura jest

uniwersalna - podobne utwory tworzy się w Stanach

Zjednoczonych, jak i we Francji czy w Japonii.

Praktycznie zaczynają zanikać różnice kulturowe

pomiędzy różnymi państwami, różnymi cywilizacjami. Co

prawda  rozwój kultury masowej nastąpił głownie po II

Wojnie Światowej jednak jej początki sięgają już lat

dwudziestych i trzydziestych, kiedy to radio

i telewizja zaczynają wkupywać się w ludzkie łaski. Ze

względu na dominującą pozycję Stanów Zjednoczonych

w tworzeniu kultury mówimy często o amerykanizacji

kultury

Ekspresjonizm

Ekspresjonizm

•

Rozwinął się w Niemczech w

pierwszym 30-leciu XX w. jako

sprzeciw wobec

iimpresjonizmu. Był

kierunkiem

indywidualistycznym

wyrażającym uczucia artysty,

jego przeżycia i stany

wewnętrzne. Podkreśla, że

sztuka ma przywracać

człowiekowi poczucie więzi z

innymi ludźmi, Bogiem i

naturą. Zestawienia

kolorystyczne, deformacje

służą spotęgowaniu siły

wyrazu - ekspresji. Cel ten

osiągano również poprzez

częste stosowanie drzeworytu.

•

Wśród ekspresjonistów

wyróżniali się : Emil Nolde,

Oskar Kokoschka, Ernst

Ludwig Kirchner, Paul Klee

i Edward Munch.

•

Edward Munch – „Krzyk”

Franz Marc „Niebieski

Franz Marc „Niebieski

Koń”

Koń”

Egon Schiele

Egon Schiele

„Małżeństwo”

„Małżeństwo”

Amadeo Modigliani – „Alicja”

Amadeo Modigliani – „Alicja”

Formizm

Formizm

•

Formizm (od rzeczownika forma),

polski awangardowy kierunek

literacko-artystyczny rozwijający

się w latach 1917-1922, pokrewny

kubizmowi, eskpresjonizowi,

futuryzmowi ; był jedną z dwu,

obok unizmu, oryginalnie polskich

formacji awangardowych. Formiści,

do których należeli m.in. A.

Pronaszko, Z. Pronaszko,

T.Czyżewski, L. Chwistek, S.I

Witkiewicz, A. Zamoyski,

T.Niesiołowski, urządzili 13 wystaw

(Kraków 1917 – Paryż 1922),

skoncentrowali się na problemach

formy, zrywając z odtwórczym

podejściem do rzeczywistości w

sztuce.

Dadaizm

Dadaizm to awangardowy ruch literacko-

artystyczny powstały w wieku XX (lata

1916-1923) i rozwijający się głównie

w Niemczech, Szwajcarii, Francji oraz

USA. Promował on przede

wszystkim zerwanie z tradycją, co

wyrażało się dowolnością przekazu,

chaosem, absurdem i przypadkowym

zestawienie elementów. Nazwa „dadaizm”

została najprawdopodobniej wybrana

przez Tristana Tzara na chybił trafił

ze słownika Larousse’a, co oznacza po

francusku drewnianą zabawkę.

•

Nurt ten zapoczątkowany został przez

emigrantów wojennych w Zurychu, których

pierwsze dzieła, powstałe podczas spotkań

dadaistów w klubach i kawiarniach,

publikowane były w czasopiśmie Cabaret

de Voltaire. Dadaiści podczas swoich

spotkań wygłaszali również manifesty oraz

wiersze, a także prezentowali swoje obrazy.

Oni jako pierwsi ten nurt nazywali

„antysztuką”. Dadaizm był

połączeniem futuryzmu i

kubizmu,a ostatecznie jego

przedstawiciele w dużej części byli

surrealistami . W dadaizmie

chodziło przede wszystkim

o zszokowanie publiczności swoimi

dziełami i nonsensownymi

pomysłami. Prace dadaistów rzadko

kiedy spotykają się z neutralnymi

odczuciami – albo wzbudzają

zachwyt, albo ostrą krytykę.

Najwybitniejszymi

przedstawicielami tego nurtu

w malarstwie byli:

-Max Ernst
-Francis Picabia
-Marcel Duchamp

Główne hasła dadaizmu

Główne hasła dadaizmu

- dowolność wyrazu, 

- negacja „wszystkiego”: Nie chcemy nic wiedzieć, że przed nami

istnieli jacykolwiek ludzie,

- anarchia i nihilizm,

- zerwanie z wszelką tradycją, odrzucanie kanonów, norm,

wartości, 

- swoboda twórczości i idea absolutnej wolności,

- zanegowanie wspólnoty pojęć między twórcą a jej odbiorcą, kategorii

„geniusza” czy „dzieła sztuki”,

- sprzeciwienie się tradycyjnym kanonom piękna, 

- zrównanie statusu społecznego wszystkich ludzi w myśl

słów Wszyscy są prezesami!

- zafascynowanie prymitywizmem, witalnością, spontanicznością, 

- nonsens, bezsens i alogiczność w technice tworzenia „dzieła”,

programowy bezsens artysty,

 chaos,

- szokowanie (dadaiści, prócz ostentacyjnego przesiadywania w

kawiarniach i klubach, komponowania muzyki hałasu, szokowali także

poprzez tworzenie dzieł sztuki z przedmiotów codziennego użytku

M. Duchamp –

M. Duchamp –

„Fontanna”

„Fontanna”

T. van Doesburg – „plakat 

T. van Doesburg – „plakat 

Dada

Dada

Matinee

Matinee

”

”

Picabia - „Parada miłości”

Picabia - „Parada miłości”

Surrealizm

•

Surrealizm (inaczej nadrealizm) powstał we Francji w 1924 roku. Okres,

w którym się narodził, nazywany był „epoką snów”.

•

Po raz pierwszy tego terminu użył Guillaume Apollinaire (1917 r.). Ojcem

tego kierunku w sztuce był André Breton, który wydał „Manifest

surrealizmu”. W 1925 roku odbyła się pierwsza wystawa malarzy

surrealistycznych.

•

Surrealizm w malarstwie zakładał: „wyrażanie wizualne percepcji

wewnętrznej”. Artyści tworzyli obrazy, które były sprzeczne z logicznym

porządkiem rzeczywistości. Zakrawały one o groteskę i oniryzm. Negowały

założenia realizmu, klasycyzmu, empiryzmu, utylitaryzmu i racjonalizmu.

Surrealizm odkrywał nadrzeczywistość, uzewnętrzniał marzenia senne,

stany podświadomości i kojarzył wszystkie elementy zupełnie

przypadkowo. Nurt ten czerpał swoje inspiracje z z dadaizmu oraz

malarstwa Hieronima Boscha, żyjącego na przełomie XV i XVI wieku.

Można wyróżnić trzy typy malarstwa surrealistycznego:

•

abstrakcyjne,

•

figuratywne,

•

kolaże.

Malarze surrealistyczni

Malarze surrealistyczni

•

 Malarze surrealistyczni przedstawiali irracjonalne wizje pod

wpływem swobodnych skojarzeń. Niczym nie krępowali swojej

wyobraźni i tworzyli bez żadnych zahamowań. Buntowali się

przeciwko normom moralnym, regułom społecznym i jakiemukolwiek

porządkowi. Chcieli prowokować i kreować absurdalne obrazy.

W centrum ich zainteresowania były przede wszystkim możliwości

ludzkiego umysłu. Surrealiści byli zafascynowani pismem

automatycznym, hipnozą, mediumizmem, czyli zjawiskami, które

w owym czasie badała psychoanaliza. Odnajdywali oni cudowność

z zwykłych rzeczach i dramatyzowali pozornie błahe wydarzenia.

Wielkie znaczenie miał dla nich element zaskoczenia, nonsensu

i absurdu.

•

Przedstawicielami malarstwa surrealistycznego byli m.in.: Salvadr

Dali

,

 Marcel Duchap (HLOOQ),  Giorgio de Chirico, René Magritte,

Joan Miro, Yves Tanguy, Max Ernst czy Francis Picabia.

•

Do współczesnych polskich surrealistów zalicza się: Zdzisława

Beksińskiego, Jarosława Kukowskiego, Piotra Naliwajko, Rafała

Olbińskiego, Tomka Sętowskiego, Wojtka Siudmaka i Jacka Yerkę.

Salvador Dali –

Salvador Dali –

„

„

Gali Zamek

Gali Zamek

Pubo

Pubo

l”

l”

Max Ernst

Max Ernst

– „

– „

Oko

Oko

milczenia

milczenia

”

”

Salvador Dali – „Płonąca Żyrafa”

Salvador Dali – „Płonąca Żyrafa”

Giorgio de Chirico – „Hektor i

Giorgio de Chirico – „Hektor i

Andromacha”

Andromacha”

Marcel Duchamp – „Akt schodzący po

Marcel Duchamp – „Akt schodzący po

schodach”

schodach”

Zdzisław Beksiński – „Obraz bez

Zdzisław Beksiński – „Obraz bez

tytułu”

tytułu”

Salvador Dali – „Trwałość Pamięci”

Salvador Dali – „Trwałość Pamięci”

• W dwudziestoleciu międzywojennym panował pogląd, że o pięknie

budowli decyduje jej funkcjonalność. Zwolennicy tej teorii głosili

hasło „forma podażą za funkcją”. Rezygnowano z dekoracyjności

na rzecz prostoty, harmonii i wygody.

Abstrakcjonizm

Abstrakcjonizm

•

Charakteryzuje się odrzuceniem wiernego

kopiowania natury i rzeczywistości na rzecz

subiektywnego ich przedstawienia za pomocą figur,

linii, kolorów lub brył; oparty na impresjonizmie,

kubizmie i futuryzmie.

•

Jego podstawowym założeniem było stworzenie

nowej rzeczywistości złożonej z różnorodnych

kształtów i barw.

•

Najbardziej znanymi abstrakcjonistami byli: Wassily

Kandinsky, Edward Munche, Paul Klee, Piet

Mondrian i Kazimierz Malewicz.

Wassily Kandinsky –

Wassily Kandinsky –

„Przekątna”

„Przekątna”

Paul Klee – „Cat and Bird”

Paul Klee – „Cat and Bird”

Kazimierz Malewicz - „Dziewczęta

Kazimierz Malewicz - „Dziewczęta

w polu”

w polu”

Kubizm

Kubizm

•

Kierunek malarstwa nowoczesnego oraz rzeźby

zainicjowany we Francji ok. 1906 przez Pabla Picassa i

Georgesa Braque’a, stanowiący przewrót w

świadomości wizualnej, zrywający z malarstwem

tradycyjnym będącym sztuką naśladowania. Nowy

kierunek oznaczał pojawienie się sztuki koncepcyjnej.

Nazwa kubizmu pochodzi od łacińskiego słowa cubus -

kostka, sześcian. Kubiści uważali, że wszystkie

przedmioty można przedstawić za pomocą prostych

brył i figur geometrycznych.

•

Kubizm był uprawiany jeszcze w latach 20.,

dał początek kilku kierunkom sztuki

współczesnej, np. konstruktyzmowi,

neoplascyzmowi. Czerpali z niego:

Gromaire. Chagall i Makowski.

Pablo Picasso – „Dziewczyna z

Pablo Picasso – „Dziewczyna z

mandoliną”

mandoliną”

Pablo Picasso – „Głowa

Pablo Picasso – „Głowa

mężczyzny”

mężczyzny”

Georges Braque – „Gitara”

Georges Braque – „Gitara”

Filozofia

Filozofia

•

Poglądy filozoficzne w międzywojniu nie mają jednolitego charakteru.

Sporą popularnością cieszą się poglądy XX wiecznych myślicieli np.

Henriego Bergsona. Filozofowie poruszają problematykę miejsca

człowieka we wszechświecie oraz upadku uniwersalnych wartości.

•

Katastrofizm - polega na przekonaniu o nieuchronności
zagłady, którą może spowodować kryzys wartości filozoficznych,
moralnych, lub czynniki zewnętrzne, takie jak wojny czy kataklizmy.

•

Egzystencjalizm - jedynym pewnym faktem w życiu człowieka jest
jego egzystencja,czyli to, że istnieje. Istnienie jest absurdalne i
pozbawione sensu, a życie człowieka wypełnione jest lękiem przed
śmiercią, chorobami i przyszłością. Tylko jednostka może kształtować
swoje życie, nadając mu sens.

•

Pragmatyzm - podstawowym kryterium prawdy uznaje się
użyteczność, czyli praktyczną wartość i powodzenie jakiegoś
przedsięwzięcia. Jest próbą zbliżenia filozofii do rzeczywistości, w
nauce służy do zwracania uwagi na możliwość praktycznego
zastosowania jakiejś teorii.

Psychologia w literaturze

Psychologia w literaturze

•

Duży wpływ na literaturę miała koncepcja

psychoanalizy stworzona przez Zygmunta Freuda,

który zwrócił uwagę na istnienie w ludzkiej psychice

obszaru nieświadomości. W niej są ukryte lęki i

pragnienia wypierane przez świadomość. Teoria ta

spowodowała odrealnienie rzeczywistości

ukazywanej w literaturze, nasycenie jej

niezwykłością i tajemniczością.

•

Innym ważnym kierunkiem psychologii był

behawioryzm, który twierdził, że ludzi można

poznać tylko na podstawie obserwacji ich zachowań.

Pojawia się on szczególnie w opisie postępowania

bohaterów.

Kinematografia

Kinematografia

•

Okres dwudziestolecia

międzywojennego to przede

wszystkim pierwsze kroki

jeżeli chodzi o

kinematografię. To właśnie

wtedy powstały pierwsze

filmy: dźwiękowe,

animowane, kolorowe. Wlat

Disney tchnął życie w swoich

małych bohaterów tworząc

legendarne wręcz postacie

Myszki Miki czy Kaczora

Donalda, a Charlie Chaplin

(hollywoodzki aktor i reżyser)

tworzył pierwsze nieme filmy.

Oscar

Oscar

•

Oscar jest nagrodą ustanowioną przez Akademię Sztuki i

WiedzyFilmowej (Academy of Motion Picture Arts and Sciences). Po

raz pierwszy przyznano go 16 Maja 1929 roku. Zamiarem Akademii

było wyróżnienie filmów wyprodukowanych od sierpnia 1927 do lipca

1928roku oraz poprawienie reputacji przemysłu filmowego, nieco

nadszarpniętej podczas "szalonych lat 20-tych". Nagroda Akademii

Filmowej - Oscar - to figurka rycerza, trzymającego oburącz wielki

miecz (jakiego używali niegdyś krzyżowcy) zwrócony ostrzem w

dół.Rycerz stoi na postumencie z rolki taśmy filmowej. Do roku

1931figurka określana była po prostu jako "statuetka". Oscarem

nazwała nagrodę Margaret Herrick, kustosz księgozbioru Akademii.

Zauważyła pewnego razu: "Ależ on jest podobny do mojego wuja

Oscara!", i nazwa.ta przyjęłą się po Dzień dzisiejszy. Wykonana z

brązu statuetka ma 13,5calawysokości(34,4cm)i pokryta jest

warstewką dziesięcio karatowego złota. Waży około 3,8 kg. Wartość

statuetki to295 dolarów. Laureaci Oscara zobowiązują się, że nigdy

nie sprzedadzą statuetki, chyba że Akademii, która wówczas płaci

jedynie 10 dolarów. Po raz pierwszy została przyznana w 1929 roku

w 12 kategoriach:reżyseria, reżyseria komedii, najlepszy aktor,

aktorka, zdjęcia,dekoracje, scenariusz, adaptacja, jakość produkcji

ze 

strony

 artystycznej oraz efekty inżynieryjne. W kategorii

"muzyka" pierwszego Oscara przyznano w 1943 roku. Obecnie

nagrodę przyznaje się w 24kategoriach, a ich produkcją zajmuje się

Firma z Chicago (w ilości około100 sztuk rocznie). wykonanie jednej

z nich zajmuje przeszło 5 godzin

Najwybitniejsze dzieła

Najwybitniejsze dzieła

kinematografii międzywojnia:

kinematografii międzywojnia:

Muzyka

Muzyka

•

Muzycy zrywali z romantycznymi

koncepcjami, rozbijali tradycyjne

formy, wprowadzali dysonans, kontrast

i ekspresję. Z najważniejszych

muzyków tego czasu należy wymienić

Igora Strawińskiego, Karola

Szymanowskiego czy Aleksandra

Skriabina.

•

Blues powstał w połowie XIX wieku w

kręgach murzyńskich Amerykanów.

Potem z terenów południa Stanów

Zjednoczonych przedostał się do całej

Ameryki. Tematyka piosenek

bluesowych skupiała się przede

wszystkim na tematach: miłość,

wierność, zazdrość, samotność,

podróż, wolność oraz podnosiła tematy

związane z problematyką rasową.

Odmiany bluesa, które narodziły się w

dwudziestoleciu to: urban blues i

rhythm and blues.

•

Jazz powstał na południu
Stanów Zjednoczonych w
Nowym Orleanie. Główną cechą
jazzu jest do dziś improwizacja.
Z całą pewnością muzyka ta
łączy się z historią Murzynów i
czasami niewolnictwa, a także z
pieśniami religijnymi pisanymi
na wiele głosów. Lata
dwudzieste XX wieku to jazz
chicagowski, a lata trzydzieste
to lata swingu. Najznamienitsze
nazwiska: Bessie Smith, Billie
Holiday, Bix Beiderbecke, Louis
Armstrong, Benny Goodman,
Duke 

Igor Strawiński

Igor Strawiński

•

Urodził się 17. 06. 1882 roku pod

Petersburgiem. Zmarł 06.06.1971

roku w Nowym Jorku. Jego ojciec

był śpiewakiem operowym w

Petersburgu. Sam kompozytor nigdy

nie studiował. Nie ukończył żadnej

uczelni muzycznej. W 1905 roku

ukończył studia prawnicze.

•

Momentem przełomowym w jego

karierze było pokazanie własnych

kompozycji Rimskiemu- Korsakowi,

który zaproponował Strawińskiemu

prywatne lekcje. U niego Strawiński

uczył się instrumentacji i

orkiestracji. Europejską sławę

przyniosła mu natomiast współpraca

z Sergiuszem Diagilewem,

światowej klasy organizatorem

baletów- "Balety Rosyjskie" w

Paryżu.

• „Święto Wiosny”

Muzyka klasyczna

Muzyka klasyczna

Karol Szymanowski – „Preludium d-

mol”

Aleksander Skirbin – „Prometeusz, Poemat Ognia”

Blues

Blues

Blind Lemon Jefferson – „Match Box Blues”

Lead Belly – „Goodnight Irene”

Jazz

Jazz

Billie Holiday – „My man”

At the Jazz Band Ball – „Bix Beiderbecke and His Gang”

Louis Armstrong

Louis Armstrong

•

Amerykański czarnoskóry trębacz

jazzowy, wokalista i kompozytor.

Odegrał znaczącą rolę w historii jazzu.

Dzięki swoim umiejętnościom

muzycznym oraz błyskotliwej i

charyzmatycznej osobowości

przekształcił jazz stał się niezwykle

popularny na całym świecie. Wyróżniał

się specyficznym stylem gry na trąbce i

wokalistyką jazzową, do której

wprowadził śpiew  scatem.

•

Urodził się w biednej rodzinie w

Nowym Orleanie w stanie Luizjana. Nie

miał ojca, a jego matka była

prostytutką. Na początku uczył się grać

na kornecie w grupie New Orleans

Home for Colored Waifs. W 1922 r.

wyprowadził się do Chicago, gdzie w

Creole Jazz Band dokonał swoich

pierwszych nagrań, grając drugi kornet

w grupie Olivera. Prowadził własne

zespoły Hot Five i Hot Seven. W latach

30. nagrywał z big bandami Fletchera

Hendersona oraz własnym.

•

Odbył tournée artystyczne, podczas którego

odwiedził kilka państw afrykańskich.

Występował często w duecie z Ellą

Fitzgerald. Armstrong zmarł na atak serca w

1971 r. w wieku 69 lat. Został pochowany na

cmentarzu Flushing w Nowym Jorku.

•

„What a Wonderful World”

Polskie grupy poetyckie:

Polskie grupy poetyckie:

•

Futuryści - grupa działająca krótko, ale najbardziej

efektownie (1918-1923). Należeli do niej Aleksander Wat,

Bruno Jasieński, Anatol Stern, Tytus Czyżewski i Jerzy

Jankowski. Głosili hasła całkowitego odrzucenia tradycji,

pełnej dowolności środków wypowiedzi poetyckiej,

zaniechania ortografii i interpunkcji (Nuż w bżuchu). Byli

wyznawcami wartości nowoczesnej cywilizacji i techniki. 

•

Ekspresjoniści - skupieni byli wokół wychodzącego w

Poznaniu w latach 1917 - 1922 pisma Zdrój (współpracowali z

nim pisarze młodopolscy: Przybyszewski, Kasprowicz,

Przesmycki, Berrent). Nawiązywali do romantyzmu,

modernizmu, korzystali z inspiracji literatury ludowej.

Najważniejsi przedstawiciele tego kierunku to Józef Wittlin,

autor m. in. Ekspresjonistycznych "Hymnów" i powieści, oraz

Emil Zegadłowicz, autor skandalizujących powieści "Zmory i

Motory" (opisywał pierwsze doświadczenia seksualne swoich

bohaterów). 

•

Skamander - grupa skupiona wokół czasopism: Pro arte et studio,

Skamander, Wiadomości literackie; jej członkowie stworzyli także

literacką kawiarnię Pod Pikadorem. 

"Wielka piątka" skamandrytów to: Julian Tuwim, Antoni Słonimski,

Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń i Jarosław Iwaszkiewicz. 

W orbicie Skamandra pozostawały Kazimiera Iłłakowieczówna i

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Skamandryci nie sformułowali

własnego programu poetyckiego, byli grupą "programowo -

bezprogramową". Jak sami twierdzili, łączyły ich przyjaźń i talent.

Według ich poezji poetą mógł być zwykły człowiek nie romantyczny

wieszcz ani modernistyczny artysta - kapłan, odbiorca to każdy, kto

ma odrobinę wrażliwości. 

Używali języka potocznego, uznawali wprowadzania do poezji

wulgaryzmów, tematy poezji były bliskie ludziom i codzienności -

każdy temat może znaleźć się w poezji. Korzystali z tradycji -

posługiwali się klasycznymi odmianami wiersza (stroficzny lub

stychiczny, rymowany, o regularnej budowie), tworzyli wiersze

nastrojowe, przejrzyste i harmonijne. 

•

Awangarda Krakowska - należeli do niej m. in. Jan

Brzękowski, Tadeusz Peiper, Julian Przyboś, Adam

Ważyk. Pismem tej grupy była Zwrotnica, później Linia.

Głównym teoretykiem awangardy był Peiper, autor

manifestów "Nowe usta" i "Tędy". 

W przeciwieństwie do Skamandra, Awangarda

Krakowska miała określony program poetycki,

realizowany w twórczości poetów należących do grupy.

Program Awangardy był oparty na założeniu, że świat

współczesny jest całkowicie odmienny od

wcześniejszego. Współczesność to epoka triumfu

cywilizacji i techniki; środowiskiem człowieka stało się

wielkie miasto, maszyny stanowią nieodłączny składnik

ludzkiej codzienności. Wobec nowego kształtu świata

musi powstać nowa sztuka, która będzie kształtować

wrażliwość człowieka ery postępu technicznego. 

Kazimierz Wierzyński

Kazimierz Wierzyński

•

Żył w latach 1894 – 1969. Był

poetą, prozaikiem i eseistą.

Studiował filozofie, literaturę i

historię na uniwersytetach w

Krakowie i Wiedniu. Należał do

grupy Skamander. We wrześniu

1939 r. Wyjechał do Lwowa.

Wkrótce przedostał się do

Francji, a następnie do Stanów

Zjednoczonych. Po zakończeniu

II wojny światowej pozostał na

emigracji. Najważniejsze tomiki

wierszy poety to: „Wiosna i

wino”, „Laur olimpijski”,

„Czarny polonez”.

Julian Tuwim

Julian Tuwim

•

Urodzony w żydowskiej rodzinie 13 września 1894

roku w Łodzi gdzie ukończył gimnazjum. Następnie

studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie

Warszawskim. 

Ww czasie studiów współpracował z pismem "Pro

arte et studio" oraz kabaretem "Pod Pikadorem". Był

współzałożycielem grupy poetyckiej "Skamander".

Okres dwudziestolecia międzywojennego poeta

spędził w Warszawie. Publikował w "Szpilkach" i

"Cyruliku Warszawskim". Był kierownikiem

literackim warszawskich kabaretów: "Qui pro Quo"

(1919 -1932), "Banda" (1932-34). W czasie II wojny

światowej Julian Tuwim przebywał w Rumunii,

potem we Francji, Portugalii i Brazylii. Od 1942 roku

mieszkał w Nowym Jorku. Do Polski wrócił w 1946

roku. W latach 1947 -1950 był kierownikiem

artystycznym Teatru Nowego w Łodzi. W roku 1949

otrzymał nagrodę literacką miasta Łodzi oraz

doktorat honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego, w

1951 roku - nagrodę państwową. Zmarł 27 grudnia

1953 roku w Zakopanem.

•

Jego najwybitniejsze dzieła

to: „Czyhanie na Boga”,

„Sokrates Tańczący”,

„Lokomotywa”, „Murzynek

Bambo”.

Jan Lechoń

Jan Lechoń

•

Właściwie Leszek

Serafinowicz (1899-1956), polski

poeta. 1916 rozpoczął studia z filologii

polskiej na Uniwersytecie

Warszawskim. Współredaktor Pro Arte

et Studio czasopisma , 1918

współtwórca słynnego kabaretu

literackiego Pod Picadorem, 1920 -

grupy poetyckiej  Skamander. 1926-

1929 redaktor satyrycznego

tygodnika  Cyrulik Warszawski, 1929

sekretarz redakcji Pamiętnika

Warszawskiego. Stały współpracownik

londyńskich Wiadomości Polskich,

Politycznych i Literackich. Do

najwybitniejszych dzieł zaliczamy

„Karmazynowy poemat”, „Srebrne i

czarne”. Popełnił samobójstwo w

Nowym Jorku.

Antoni Słonimski

Antoni Słonimski

•

Żył w latach 1895-1976. Polski poeta,

dramatopisarz, prozaik, satyryk, krytyk

teatralny. Współtwórca grupy

poetyckiej Skamander. Ukończył

Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie,

studiował także malarstwo w

Monachium. Współpracował jako

rysownik (1913-1919) z satyrycznym

tygodnikiem Sowizdrzał. publikował

m.in. Zbiory

wierszy: Sonety (1918), Parada (1920), G

odzina poezji (1923), Z dalekiej

podróży (1926), Okno bez

krat (1935), Alarm(Londyn 1940), Wiek

klęski (1945) W głośnych felietonach

popierał liberalizm, racjonalizm i

demokrację, ostro sprzeciwiając się

przejawom nietolerancji, rasizmu,

tendencjom autorytatywnym

i faszystowskim.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

•

Żyła w latach 1891 – 1945.

Poetka pochodząca z

arystokratycznej rodziny

Kossaków. Wiele

podróżowała, zwiedziła

Francje, Włochy, Turcje

itd. Po roku 1939 wraz z

mężem przeprowadziła się

do Anglii gdzie zmarła.

Nazywano ją „pierwszą

damą Skamandra”. Była

mistrzynią poetyckich

miniatur. Najważniejsze jej

zbiory to: „Niebieskie

migdały”, „Różowa

magia”, „Surowy Jedwab”.

Julian Przyboś

Julian Przyboś

•

Żył w latach 1901 – 1970. Był

poetą i eseistą. W 1920 zdał

maturę i rozpoczął studia

polonistyczne i filozoficzne na

Uniwersytecie Jagiellońskim.

Po ich zakończeniu pracował

jako nauczyciel w gimnazjum.

Okres II wojny spędził we

Lwowie. W latach 50 był

dyektorem biblioteki na

Uniwersytecie Jagiellońskim,

później przeniósł się do

Warszawy. Do jego

najwybitniejszych tomików

należą: „Śruby”, „Równanie

serca”, „Póki my żyjemy”.

Bolesław Leśmian

Bolesław Leśmian

• Żył w latach 1877-1937.

Był poetą, prozaikiem,
eseistą i tłumaczem. Lata
szkolne i studenckie
spędził we Lwowie.
Ukończył tam wydział
prawa. Od 1903 do 1906
podróżował po Europie.
W czasie II wojny
mieszkał w Łodzi gdzie
pełnił rolę kierownika
literackiego Teatru
Polskiego. Jego najlepsze
zbiory to: „Sąd
rozstajny”, „Klechdy
sezamowe”, „Łąka”,
„Napój cienisty”.

Maria Dąbrowska

Maria Dąbrowska

•

Maria Dąbrowska urodziła się 6

października 1889 w Russowie koło

Kalisza. Pochodziła ze zubożałej

szlacheckiej rodziny z której wyniosła

fascynację fenomenem życia,

zainteresowanie ludowością i folklorem.

W czasie studiów w Szwajcarii i Belgii

zainteresowała się tematyką

niepodległościową. Te zainteresowania

kontynuowała w czasie małżeństwa z

Marianem Dąbrowskim, zaprzyjaźnionym

z Józefem Piłsudskim.

Przygoda Dąbrowskiej z literaturą

rozpoczęła się od publicystyki. Debiutem

artystycznym pisarki jest zbiór opowiadań

"Gałąź czereśni" wydany w 1921 roku.

Dziełem, które przyniosło Dąbrowskiej

pamięć u potomnych stała się tetralogia

zatytułowana "Noce i dnie”.

• Dwudziestolecie międzywojenne

naznaczyło Polskę szybkim rozwojem

gospodarczym i ekonomicznym.
Sztuka, w tym literatura, nie
zostawała w tyle. Lata 1918-1939
przyniosły narodziny i rozwój nowych
prądów myślowych

.

Rozwinęły się

również nowe nurty poetyckie

. To

czas rozkwitu polskiego
społeczeństwa.