Hormony wysp trzustki



Komórki wysp trzustkowych wydzielają 2
hormony odgrywające ważną rolę w
przemianie węglowodanowej: insulinę,
wydzielaną przez komórki  i glukagon

wydzielany przez komórki .

Insulina



Insulina hamuje rozpad glikogenu w wątrobie
na glukozę ułatwiając jej transport do wnętrza
komórki oraz syntezę glikogenu i jego dalszą
przemianę, bierze też udział w spalaniu kwasu
mlekowego.



Obniża przez to stężenie glukozy we krwi
(działa hipoglikemicznie)

Glukagon



Glukagon działa antagonistycznie i powoduje
zwiększenie stężenia glukozy we krwi.

Cukrzyca

•

Brak lub niedobór insuliny jest przyczyną
poważnych zaburzeń przemiany
węglowodanów, a w następstwie białek i
tłuszczów – cukrzycę typu I

•

Upośledzenie spalania glukozy jest przyczyną
niepełnego spalania tłuszczów. Powstają
wtedy substancje trujące wywołujące kwasicę
i samozatrucie, co prowadzi do śpiączki
cukrzycowej

Insulina



Wstrzyknięcie insuliny (insulina podana
doustnie ulega rozkładowi) lub jej nadmiar w
przypadku nadczynności wysp trzustkowych
powoduje zmniejszenie stężenia glukozy we
krwi i odkładanie się jej w wątrobie i
mięśniach w postaci glikogenu, co objawia się
dużym osłabieniem, potami oraz
zwiększeniem łaknienia (apetytu).

Insulina



Większe dawki powodują tak znaczne
zmniejszenie stężenia glukozy we krwi (do 45
mg/100 ml), że dochodzi do zaburzeń
czynności ośrodkowego układu nerwowego, tj.
do wstrząsu hipoglikemicznego (drgawki,
zaburzenia równowagi, utrata przytomności) –
najpoważniejsze powikłanie
przedawkowania insuliny!

Insulina - zastosowanie

•

Insulinę stosuje się przede wszystkim w
cukrzycy z niedoboru, gdzie często jest lekiem
ratującym życie chorego.

•

Zmniejsza stężenie glukozy i wzmaga spalanie
glukozy.

•

Równocześnie zmniejsza się wydalanie
glukozy z moczem.

•

Insulina przerywa również śpiączkę
cukrzycową.

Insulina - zastosowanie

•

Ze względu na wzmaganie syntezy glikogenu
w wątrobie chroni komórki wątrobowe przed
działaniem szkodliwych czynników
toksycznych, np. alkoholu, chloroformu i in.

•

Wskutek zmniejszenia stężenia glukozy we
krwi wzmaga łaknienie i była stosowana jako
lek tuczący.

•

Insulinę dawkuje się w jednostkach
międzynarodowych (j.m.) w oparciu o
wymienniki węglowodanowe (WW)

Insulina – działania niepożądane



Insulina może wywoływać działanie
niepożądane. Jej przedawkowanie (niekiedy
względne) wywołuje wstrząs hipoglikemiczny,
który może być niebezpieczny.



W lecznictwie jest stosowana insulina
otrzymywana z trzustek bydła, świń lub
insulina ludzka otrzymywana metodą
biosyntezy. Insulina świńska lub wołowa może
niekiedy wywoływać reakcje alergiczne,
spowodowane zanieczyszczeniami białkowymi
i peptydowymi.



Z tego względu coraz częściej są stosowane
tzw. insuliny monokomponentne (MC), w
których insulina jest oczyszczana metodą
chromatografii jonowymiennej



Poza tym do leczenia przypadków cukrzycy
wprowadzono insuliny ludzkie, uzyskane
metodą biosyntezy (rekombinacji DNA) lub
metodą półsyntetyczną.

Zasady dawkowania



Istnieją bardzo różne metody dawkowania
insuliny. Optymalne dawkowanie polega na
unikaniu dużych wahań stężenia glukozy we
krwi, które mogłyby doprowadzić do śpiączki
hipoglikemicznej lub stanów hiperglikemii.

Zasady dawkowania

•

Obecnie jest zalecane wstrzykiwanie insuliny o
krótkim i przedłużonym działaniu dwa, trzy
razy dziennie.

•

Pozwala to na lepsze uregulowanie cukrzycy.

•

Najbardziej fizjologiczną metodą dawkowania
jest podawanie insuliny o przedłużonym
działaniu rano i przed snem oraz insuliny o
krótkim działaniu przed każdym posiłkiem,
choć jest to metoda uciążliwa.



I. Preparaty insulin o konwencjonalnym
stopniu oczyszczenia



II. Insuliny wysoko oczyszczone



III. Insuliny ludzkie

Insuliny ludzkie

1. Insulinum Actrapid HM (Humulin R) - krótko działająca rekombinowana insulina

ludzka, szczyt działania po 1-2 godz., czas działania 8 godz.; fiolki 400,800 i 1000
j.m./10 ml oraz peny 150 j.m./l,5 ml.

2. Insulinum Actraphane HM - rekombinowana insulina ludzka o pośrednim czasie

działania, szczyt działania po 2-8 godz., czas działania 24 godz.; fiolki 400 i 800 j.m./10
ml.

3. Insulinum Monotard HM - rekombinowana insulina ludzka o pośrednim czasie

działania, szczyt działania po 7-15 godz., czas działania ok. 24 godz.; fiolki 400 i 800
j.m./10 ml.

4. Insulinum Protaphane HM (Humulin N) - rekombinowana ludzka insulina izofanowa

o pośrednim czasie działania, szczyt działania po 4-12 godz., czas działania 24 godz.;
fiolki 400 i 800 j.m./lO ml oraz peny 150 j.m./l,5 ml.

5. Humulin L - rekombinowana insulina ludzka (zawiesina cynkowa) o długim czasie

działania, szczyt działania po 4-16 godz., czas działania 20-24 godz.; fiolki 400 i 1000
j.m./10 ml.

6. Humulin U - rekombinowana insulina ludzka (zawiesina cynkowa) o bardzo długim

czasie działania, szczyt działania po 3-18 godz., czas działania 24-28 godz.; fiolki 400 i
1000 j.m./ 10 ml.

7. Humulin Ml, M2, M3 i M4 - mieszanina rekombinowanej rozpuszczalnej i izofanowej

insuliny ludzkiej o różnych czasach działania; fiolki 400 i 1000 j.m./10 ml oraz peny
150j.m./l,5 ml.

Glukagon



Jest to hormon wytwarzany i wydzielany przez
komórki a wysp trzustkowych.



Powoduje rozpad glikogenu w wątrobie i
zwiększone przechodzenie glukozy do krwi,
działa również Lipolitycznie i pobudza
wydzielanie insuliny i amin katecholowych.

•

Działa inotropowo dodatnio na serce,
podwyższa ciśnienie tętnicze krwi, zmniejsza
perystaltykę przewodu pokarmowego i hamuje
wydzielanie soku żołądkowego.

•

Stężenie tego hormonu we krwi zwiększa się
w hipoglikemii, po dużym wysiłku fizycznym.

•

Hipoglukagonemia pojawia się w ostrym
zawale serca, po urazach, w głodzie, w
oparzeniach, w przebiegu posocznicy i wielu
innych stanach klinicznych.

Glukagon - zastosowanie

•

Leczenie hipoglikemii poinsulinowej.

•

Insulinoma.

•

Próby diagnostyczne:

–

podejrzenie:

- wyspiaka,
- guza chromochłonnego,
- nadmiernego wydzielania hormonu wzrostu.

•

Badania endoskopowe przewodu pokarmowego
jako środek zwiotczający dwunastnicę.

•

Leczenie wstrząsu kardiogennego oraz opornej na
glikozydy naparstnicy przewlekłej niewydolności
krążenia.

Glukagon – preparat i dawkowanie

Glucagon (GlucoGen, -1 mg Hypokit) - fiolki

0,001 g; stosuje się s.c. lub i.m. 0,001 g oraz
we wlewie kroplowym 1-10 ug/kg m.c./min.