Zaburzenia ze strony układu pokarmowego u dzieci

Mukowiscydoza



Mukowiscydoza (Cystic Fibrosis) jest jedną z

najczęściej występujących chorób uwarunkowanych

genetycznie. Przyczyną choroby jest wrodzony

defekt powodujący zagęszczenie śluzu, co prowadzi

do zalegania gęstej wydzieliny, głównie w obrębie

układu oddechowego (płuca) i w przewodach

trzustkowych.



Trzustka nie wytwarza odpowiedniej ilości enzymów

trawiennych. Dziecko nie przybiera na wadze mimo

bardzo dobrego apetytu, ma częste biegunki, jego

stolce są obfite, tłuste, cuchnące.

Kryteria rozpoznania:



co najmniej jeden objaw kliniczny choroby



obciążający wywiad rodzinny



dodatni wynik badania przesiewowego



Przy podejrzeniu mukowiscydozy malcowi

robi się tzw. próbę potową, która określa

stężenie chlorków w jego pocie. U chorego

jest ona znacznie wyższa od normy.

Objawy ze strony ukł.

pokrmowego:



Objawy ze strony przewodu pokarmowego występują u około 75%

chorych:



występują obfite, nieuformowane, cuchnące, tłuszczowe stolce od

wczesnego dzieciństwa



powiększenie objętości brzucha,



niedrożność

smółkowa

jelit w okresie noworodkowym, spowodowana

czopem gęstej smółki zatykającym jelito grube i jej ekwiwalenty:

zespół korka

smółkowego

, nawracające epizody bólu brzucha z objawami

niedrożności przepuszczającej określane jako dystalna niedrożność jelit



może wystąpić (4-5% przypadków) wtórna

marskość żółciowa wątroby

powodu niedrożności kanalików żółciowych



kamica żółciowa



zaczopowanie przewodów ślinianek gęstą wydzieliną śluzową



skręt jelita w okresie płodowym



gęsty i lepki śluz blokuje przewody

trzustkowe

, przyjmowane pokarmy nie

są odpowiednio trawione (stąd występowanie stolców tłuszczowych -

doprowadzając do objawów

zespołu złego wchłaniania



nawracające

zapalenia trzustki

Opieka i pielęgnacja nad

dzieckiem z mukowiscydozą:



W przypadku założenia kaniuli do dożylnego przetaczania

antybiotyków należy obserwować i pielęgnować miejsce wkłucia.



Przy leczeniu antybiotykami obserwować ogólny stan dziecka,

stopień pobudzenia, zabarwienie skóry, nasilenie kaszlu.



Przy stosowaniu sterydów wziewnych płukanie jamy ustnej po

każdym użyciu inhalatora.



U małych dzieci przetarcie wilgotnym wacikiem śluzówek jamy

ustnej.



W przypadku nasilonej duszności podczas inhalowania, podać tlen

do oddychania. Należy uważać, żeby dziecko nie przyzwyczaić do

oddychania tlenem.



Dziecko w chwili zaostrzenia choroby nie jest głodne, należy je

zachęcać do wypijania płynów oraz spożywania płynnych

pokarmów.



Mały pacjent często czuje się źle, bardzo się w nocy poci, co

zaburza mu sen. Pielęgniarka musi być blisko dziecka, uspokajać je,

zmieniać często przepoconą piżamę, dbać o jego komfort.

Opieka i pielęgnacja cd.



Wyciągi trzustkowe należy podawać razem ze śniadaniem

oraz mlekiem. Proszek można zmieszać z mlekiem i polać nim

posiłek albo podać go bezpośrednio przed nim do wypicia.



Dziecko z mukowiscydozą zazwyczaj jest głodne, należy

zadbać odpowiednią dietę- bogatoenergetyczna,

wysokobiałkowa i z mała zawartością tłuszczu.



Ze względu na zaburzenia wchłaniania witamin, oraz dużą

utratę potasu wraz z potem, dziecku należy podawać

preparaty witaminowe oraz podawać większe ilości soli w

pożywieniu.



Pielęgniarka musi na bieżąco oceniać stopień odżywienia

dziecka, dopasowywać ilość kalorii do zapotrzebowania



Ważne jest, by rozmawiać z rodzicami, uświadamiać im jaki

jest mechanizm choroby, jakie są jej powikłania i jak powinni

się chorym dzieckiem zajmować.

Celiakia:



Ta dość częsta choroba polega na

uszkodzeniu jelita cienkiego przez

gluten zawarty w pszenicy, życie,

jęczmieniu i owsie.



U chorych dzieci, prawdopodobnie z powodu

defektu w budowie nabłonka jelita, gluten

uszkadza komórki nabłonkowe, powodując

zanik kosmków jelitowych. Ich brak

uniemożliwia prawidłowe wchłanianie

wartościowych składników.

Objawy celiakii:



Pojawiają się 4-6 tygodni po wprowadzieniu w dietę

pokarmów zawierających mąkę.



dziecko zaczyna oddawać półpłynne, obfite i

cuchnące stolce



one dużo niestrawionych tłuszczów, są połyskliwe,

trudne do spłukania w misce klozetowej



Po pewnym czasie malec przestaje przybierać na

wadze.



Chudną mu nóżki i rączki, natomiast brzuch robi się

duży i wzdęty.



Dziecko jest ospałe i drażliwe



Ma skłonności do anemii i często choruje

Opieka i pielęgnacja:



Dziecko chore na celiakie powinno być na diecie

bezglutenowej.



Pokarmy dozwolone: wieprzowina, wołowina, dró,

ryby, jaja, śmietana, ser, kukurydza, ryż, ryż

dmuchany, płatki.



Pielęgniarka powinna poinformować rodziców, o

tym, że dieta taka całkowicie wyklucza wszelkie

rodzaje mąki (za wyjątkiem mąki ziemniaczanej)

oraz kasz( prócz kaszy kukurydzianej)



Chleb i ciastka należy wtedy kupować w

specjalnych sklepach lub piec samemu.



Należy dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu.

Poinformuj rodziców o tym, że

należy:



Wybrać składniki, które z pewnością są bezglutenowe.



Nie dotykać pokarmów rękami ze śladami mąki lub nie umytymi

przyborami kuchennymi (miski, łyżki kuchenne, durszlaki , rondle

itp.), które dotykały pokarmów niedozwolonych.



Nie kłaść pokarmów bezpośrednio na powierzchniach

zanieczyszczonych, takich jak blaty kuchenne, patelnie, dno piecyka,

płyta lub ruszt. Wyczyścić wszystko przed rozpoczęciem pracy.



Nie używać oleju już użytego do smażenia potraw prószonych mąką

lub tartą bułką.



Nie używać wody, w której już był gotowany makaron z glutenem.



Używać papieru do pieczenia lub folii aluminiowej do przykrycia płyty

lub innych powierzchni, które mogą być zanieczyszczone



Spróbować kuchni chińskiej, która zawiera w sobie dużo ryżu i

kukurydzy



Unikać błędów dietetycznych gdyż prowadzą one do opóźnienia

wzrostu

Hipotrofia:



Stan przewlekłych zaburzeń w

odżywianiu przebiegających ze

zmniejszeniem masy ciała o 10%-30%.



Rozpoznanie wynika przede wszystkim

z badania i z wywiadu.

Wyłaniają się 3 grupy:



1-normalny obwód główki, ciężar ciała

zaniżony w stosunku do wzrostu.



2-Zwiększony lub normalny obwód

główki, waga ciała umiarkowanie

obniżona



3-Zmniejszony obwód głowy, waga

obniżona.

Opieka i postępowanie w

hipotrofii:



Leczenie i pielęgnacja zależy od pierwotnej przyczyny

obniżenia masy ciała.



Należy wziąć pod uwagę możliwość występowania zaburzeń

wchłaniania jelitowego-mukowiscydozy, celiakii.



Dziecko powinno mieć zapewnioną dietę z odpowiednią ilością

kalorii



Co 1-2 tygodnie należy nanosić wagę dziecka na krzywą w

celu dokładnej kontroli.



Jeżeli stolce są nieprawidłowe, obserwować dziecko przy

jednoczesnej diecie bezlaktozowej.



Jeżeli dziecko nie przybiera na wadze a tolerancja pokarmowa

jest dobra, należy zwiększyć podaż kalorii.



Pielęgniarka powinna rozmawiać z rodzicami, udzielać im

wsparcia.



Zazwyczaj waga normuje się przy odpowiedniej diecie.

Ostra biegunka



zespół chorobowy, charakteryzujący się

oddawaniem



przez dziecko luźnych stolców, częściej niż

trzy razy na dobę lub oddawaniem



jednego lub więcej stolców z domieszką śluzu,

krwi lub ropy. Czas trwania ostrej biegunki



nie przekracza 10 dni. Po tym okresie

biegunkę określa się jako przewlekającą,



natomiast trwającą powyżej 14 dni uznaje się

za przewlekłą.

Przyczyny ostrej biegunki:



zakażenia enteropatogennymi

szczepami pałeczki okrężnicy (E. coli),



zakażenia pałeczkami z rodzaju Salmonella



zakażenia wywołane przez rotawirusy, adenowirusy, astrowirusy



nadwrażliwość pokarmowa (np. na białka mleka krowiego)



Nietolerancja glutenu, czyli białka znajdującego się w niektórych zbożach,

np. w pszenicy, jęczmieniu lub owsie (biegunka przewlekła lub nawracająca).



Mukowiscydoza: rzadka dziedziczna choroba, w której dochodzi do zakłócenia

procesu wytwarzania śluzu, a niekiedy do choroby trzustki. Następstwem są

m.in. zaburzenia trawienia i biegunka przewlekła lub nawracająca.



doustna



antybiotykoterapia (ampicillina, klindamycyna, cefalosporyny)



Ząbkowanie, w czasie którego u niektórych dzieci może wystąpić kilkudniowa

biegunka



błąd dietetyczny (zbyt duża

objętość pokarmu, nadmiar tłuszczów, węglowodanów, wprowadzenie

nowego pokarmu



błąd pielęgnacyjny (niedopojenie, przegrzanie).

Obraz kliniczny ostrej

biegunki:



Stolce są najczęściej obfite, wodniste, zielono–żółte,

często ze śluzem, w biegunkach o etiologii

bakteryjnej mogą zawierać domieszkę krwi.



Ciepłota ciała zachowuje się różnie, może być

nieznacznie podwyższona, jednak u pacjentów z

zakażeniem rotawirusowym najczęściej mieści się w

granicach 37,9–39○C,



U części pacjentów występują objawy ze strony

ośrodkowego układu nerwowego manifestujące się

apatią, drażliwością lub nawet drgawkami.



Najważniejszym powikłaniem ostrej biegunki jest

odwodnienie

Leczenie i pielęgnowanie w

ostrej biegunce:

Leczenie ostrej biegunki powinno spełniać kryteria WHO, obejmujące

następujące elementy:



zapobieganie odwodnieniu przez wczesne podawanie płynów

obojętnych w warunkach



domowych,



leczenie odwodnienia doustnymi płynami nawadniającymi

zawierającymi glukozę i



elektrolity,



nieprzerwane żywienie doustne w czasie trwania biegunki oraz

intensywne dokarmianie po chorobie,



nawadnianie dożylne w przypadku ciężkiego odwodnienia,

stosowanie antybiotyków tylko w określonych przypadkach, zgodnie

ze wskazaniami,

Dbanie o komfort dziecka, prawidłową temperaturę w pomieszczeniu,

zapobieganie przegrzaniu dziecka.

Dbanie o higienę dziecka, pielęgnacja podrażnionej skóry.
Dokładne mycie rąk

Wymioty:



Podczas wymiotów dochodzi do skurczowego

wypróżniania zawartości żołądka przez usta.

Proces ten przebiega dzięki napinaniu mięśni

przepony, brzucha, żołądka i przełyku.

Wymioty mogą wystąpić nagle lub też mogą

być poprzedzone długotrwałym uczuciem

mdłości. Na ogół małe dzieci wymiotują

częściej niż dzieci starsze lub dorośli.

Przyczyny wymiotów u

dzieci:



Zapalenie żołądka lub jelit spowodowane wirusami lub bakteriami.

Najczęściej dziecko oprócz wymiotów ma także biegunkę.



Choroby infekcyjne, którym towarzyszy gorączka i pogorszenie

ogólnego stanu zdrowia dziecka, np. przeziębienie, zapalenie

pęcherza moczowego, choroby wieku dziecięcego lub zapalenie opon

mózgowych.



Przegrzanie organizmu, wywołane np. noszeniem zbyt ciepłej odzieży

lub udarem słonecznym.



Zdenerwowanie i strach.



Pewne pokarmy, na które dziecko reaguje nadwrażliwie.



Niektóre leki, np. antybiotyki, leki wykrztuśne i uspokajające.



Refluks, czyli zarzucanie treści żołądka do przełyku, lub przeszkoda

mechaniczna w żołądku bądź jelitach (np. zniekształcenie, skręt jelit)

mogą spowodować u niemowląt bardzo silne wymioty, tzw. wymioty

chlustające.



Są powikłaniem niektórych chorób ośrodkowego układu nerwowego.

Powikłania wymiotów:



Pojedyncze wymioty na ogół nie

pociągają za sobą żadnych powikłań.

Jednak gdy wymioty nie ustają i dziecko

traci dużo płynów oraz soli mineralnych,

należy wziąć pod uwagę odwodnienie,

prowadzące w skrajnych przypadkach

do zaburzeń krążenia lub zakłóceń

świadomości

Postępowanie:



W celu unormowania pracy żołądka

można zrobić trwającą 6-8 godzin

przerwę w karmieniu podczas której

podawaj jedynie lekko osłodzoną herbatę

w małych porcjach



Następnie dziecko powinno jeść

lekkostrawne potrawy.



poić należy bardzo małymi, często

podawanymi porcjami

Postępowanie cd



Obserwacja częstości i charakteru wymiotów.



W przypadku niedrożności górnego odcinka przewodu

pokarmowego w wymiocinach znajdują się fragmenty

niestrawionego pokarmu.



Śluz w wymiocinach- zapalenie błony śluzowej



Domieszka żółci- niedrożność poniżej dwunastnicy



Przy niskej niedrożności wymiociny są cuchnące, mają zapach

kałowy.



Obecność pasemek krwi może świadczyć o zapaleniu błony

śluzowej przełyku



Wymioty chlustające mogą świadczyć o zwężeniu odźwiernika.



W wymiocinach mogą się znajdować tabletki, ciało obce lub

duże ilości jego ulubionego pożywienia.

Postępowanie cd.



Dziecku należy zapewnić spokój,



zadbać o prawidłową temperaturę

pomieszczenia



Ubrać w przewiewne, bawełniane

ubranie.



Dbać o higienę jamy ustnej

Niepokojące objawy

towarzyszące wymiotom:



Wsytępowanie sztywności karku



Ospanie lub oszołomienie dziecka



Gdy podejrzewamy, że wymiociny

dostały się do dróg oddechowych



Gdy pojawia się wysoka gorączka



Gdy stan ogólny dziecka ulega

znacznemu pogorszeniu



Gdy dziecko skarży się na bóle brzucha

Bóle brzucha:



Bóle brzucha są jednym z najczęstszych

powodów zgłaszania się dziecka do lekarza.

Ból jest subiektywnym odczuciem i różny jest

próg jego odczuwania u poszczególnych osób.

Jest odczuwany w okolicy jamy brzusznej o

zlokalizowanym lub rozlanym, ostrym lub

tępym charakterze. Może być ostry -

wymagający czasami natychmiastowej

pomocy chirurga lub przewlekły.

Ból brzucha cd.



Przyczyny ostrego bólu brzucha u dzieci

wymagające interwencji chirurgicznej:

- ostre zapalenie wyrostka robaczkowego,

- wgłobienie jelit,

- uwięźnięta przepuklina,

- skręt jelita cienkiego,

- torbiel lub skręt jajnika,

- zapalenie pęcherzyka żółciowego,

- kamica moczowa,

- podmiedniczkowe zwężenie moczowodu

Bóle brzucha cd.



Przyczyny ostrego bólu brzucha u dzieci

nie wymagającego interwencji

chirurgicznej:

- zaparcia,

- zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit,

- zapalenie przełyku,

- zakażenie układu moczowego,

- symulowanie.

Bóle brzucha



Dzieci starsze same potrafią opisać swoje

dolegliwości. Natomiast u młodszych dzieci i

niemowląt o bólach brzucha mogą świadczyć:

- kopanie nóżkami

- przykurczanie nóżek do brzuszka

- niepokój i płacz

- niechęć do przyjmowania pokarmów

- wzdęty brzuszek

- gazy.

Opieka i pielęgnacja:



Opieka i pielęgnacja zależy od rozpoznania i przyczyny dolegliwości bólowych.



Jeśli bóle brzucha występują po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów, podaj

dziecku herbatę do picia i ogranicz spożywanie pokarmu.



Jeżeli występują wzdęcia, należy podać herbatkę z rumianku do picia i

masować wzdęty brzuszek.



Dziecko samo przybierze taką pozycję, w jakiej ból brzucha jest najsłabszy



Jeżeli lekarz zaleci, podać delikatne środki rozkurczające i przeciwbólowe.



W zależności od przyczyny stosować odpowiednią dietę (lekkostrawną,

bezglutenową, bezlaktozową, eliminacyjną)



W celu zapobiegania bólom spowodowanym zaparciami , zapewnić dziecku

aktywność fizyczną.



Zastosować psychoterapię: wyeliminować czynniki stresujące w szkole, w

domu.



Zapewnić dziecku spokój, komfort psychiczny oraz fizyczny. Starać się

odwrócić jego uwagę od bólu.



Jeżeli bóle brzucha utrzymują się, nasilają, zauważasz niepokojące objawy,

poinformuj lekarza.

Odwodnienie:



Odwodnienie jest to stan organizmu

wynikający ze wzmożonej utraty płynów



Do odwodnienia ustroju dochodzi już

wtedy, gdy utrata wody wynosi 1%

ciężaru ciała. Widoczne objawy

odwodnienia występują przy zmniejszeniu

masy ciała o 3%, natomiast przy utracie

masy ciała wynoszącej powyżej 10%

objawy te mają ciężki, zagrażający życiu

dziecka

Objawy odwodnienia:

Jeżeli znana jest aktualna masa ciała dziecka, to najprostszym

sposobem określenia stopnia odwodnienia jest zważenie dziecka.

Niewielkie odwodnienie zwykle nie daje zauważalnych objawów

klinicznych.

W odwodnieniu umiarkowanym dziecko może być niespokojne,

pobudzone, jest spragnione, pije łapczywie.

W czasie płaczu nie ma łez, a błona śluzowa jamy ustnej i język są

suche, obłożone nalotem.

Ciężko odwodnione dziecko jest senne, apatyczne, wiotkie, ma

zaburzenia świadomości, często jest tak słabe, że nie potrafi

samodzielnie pić, nie krzyczy lub głos jest chrapliwy

Ujęta w dwa palce i puszczona skóra brzucha nie powraca

natychmiast na swoje miejsce.

Ważnym wskaźnikiem odwodnienia w biegunce, wymiotach,

gorączce jest skąpe moczenie lub całkowity brak oddawania

moczu

Opieka nad dzieckiem

odwodnionym:



przez 4 godziny należy dziecko poić tzw. doustnym płynem nawadniającym,

nie podając mieszanek mlecznych. Wyjątkiem są dzieci karmione piersią, u

których karmień nie przerywa się, tylko skraca czas ich trwania.



Doustne płyny nawadniające (DPN) dostępne są one w aptece pod nazwą

Gastrolit lub Saltoral. W razie braku dostępności tych płynów można

zastąpić je letnią, osłodzoną herbatą z dodatkiem szczypty soli i szczypty

sody oczyszczone



Objętość płynu jaką powinno wypić dziecko wynosi 50-100 ml/kg masy

ciała. Dodatkowo po każdym stolcu biegunkowym lub wymiotach podajemy

5-10 ml/kg masy ciała płynu. U dzieci wymiotujących płyny powinny być

chłodne, podawane w niewielkich porcjach – 1 łyżeczka co 3-5 minut



W razie oporu można podawać zamiast DPN herbatę, mus jabłkowy, jogurt,

natomiast soki owocowe, płyny gazowane, coca-cola są przeciwwskazane w

leczeniu odwodnienia



Po 4h można powrócić do podawania mieszanek mlecznych.



Pielęgniarka, lub rodzić, powinni cały czas obserwować stan dziecka i

reagować na niepokojące objawy.



Należy prowadzić bilans płynów.

Document Outline