13.12.12

Temat: Polekowe uszkodzenia narządów zmysłów oraz ze strony układu krążenia i układu nerwowego.

Polekowe uszkodzenia ze strony układu nerwowego:

a)zaburzenia psychiczne: -depresje, zwolnienie procesów myślowych, zwolnienie reakcji psychicznych, stany lękowe, senności, zaburzenia w orientacji w czasie i przestrzeni, nadmierne pobudzenie, omamy lękowe, euforie.

Osoby, które zażywają leki działające na OUN, nie mogą prowadzić samochodu, obsługiwać maszyn .Nie mogą spożywać alkoholu (synergizm hiperaddycyjny )

Leki:

• kofeina

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne(TLPD)

• leki na nadciśnienie tętnicze (depresja)

• kortykosteroidy (euforia)

b)zaburzenia neurologiczne-zaburzenia w obrębie naczyń mózgowych (zaburzenia krążenia, krwotok), neuropatie, polekowe (uszkodzenie obwodowych nerwów czuciowych i ruchowych)

Leki:

• cytostatyki

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne(TLPD)

• metronidazol (przeciwbakteryjne)

• propranolol

c)miopatie (zaburzenia mięśniowe)

• leki na cholesterol

d)bóle głowy:

Leki: ból głowy:

• leki rozszerzające naczynia w chorobie wieńcowej

• leki w nadciśnieniu tętniczym

• azotany

• hydralazyna(obniża ciśnienie tętnicze krwi)

migrena:

• doustne środki antykoncepcyjne

• ranitydyna (ranigast)

bóle głowy z odbicia:

• paracetamol

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

• ergotamina (stosowana w leczeniu migreny)

e)zespół otępienny

f)krwotok mózgowy

• przewlekle stosowany kwas acetylosalicylowy

g)zaburzenia ruchowe:

• dystonia-toniczne kurcze, grymasy twarzy, języka, szyi i przymusowe spojrzenie

• akatyzja- nieustanny niepokój ruchowy (przymus bycia w ciągłym ruchu)

• parkinsonizm- drżenie rąk

• dyskineza późna-mimowolne ruchy ręki

Leki:

• metoklopramid

• neuroleptyki

• leki przeciwarytmiczne

• Glikokortykosteroidy

Polekowe uszkodzenia ze strony narządów zmysłów

1. Uszkodzenia ze strony narządu słuchu i równowagi

a)Czynnikami zwiększającymi ryzyko ototoksyczności (uszkodzenie słuchu):

• niewydolność nerek,

• stosowanie przez dłuższy czas lub w dużych dawkach leków ototoksycznych albo uprzednie leczenie tymi lekami

• powyżej 60 roku życia i małe dzieci

• choroby ucha wewnętrznego

• ekspozycja na hałas i hipertermia

• predyspozycja osobnicza

b) Kliniczne objawy polekowego uszkodzenia ucha wewnętrznego to:

• upośledzenie słuchu o różnym nasileniu – od niedosłuchu do całkowitej głuchoty

• szumy uszne

• zaburzenia równowagi

• zawroty głowy

• nudności

Uszkodzenie narządu słuchu i/lub równowagi mogą wywołać: salicylany, indometacyna, furosemid, kwas etakrynowy, chinina, chinidyna, cisplatyna, fluorouracyl, bleomycyna, doustne środki antykoncepcyjne, środki zawierające jod.

Do najbardziej ototoksycznych a zarazem neurotoksycznych leków należą :

• antybiotyki aminoglikozydowe np.

streptomycyna(stosowana w gruźlicy)

kanamycyna

neomycyna,

amikacyna(dla b małych dzieci)

gentamycyna(sprawdza się przy leczeniu powikłań, złamań).

Tobramycyna

Netylmycna

Streptomycyna i gentamycyna wywołują głównie zaburzenia równowagi, w mniejszym stopniu upośledzają słuch. Wśród antybiotyków aminoglikozydowych najmniej toksyczna dla narządu słuchu i równowagi jest netylmycyna.

• Antybiotyki z grupy polimyksyn np.

Wiomycyna

Wankomycyna

Kapreomycyna

• Doustne środki antykoncepcyjne

• Salicylany

• Furosemid

• Cytostatyki

• Chinina

1. Polekowe uszkodzenia ze strony narządu wzroku:

• Odkładanie się złogów w rogówce i spojówce: -epinefryna,pochodne fenotiazyny,glikokortykosteroidy,preparaty srebra i złota(odwracalne zmiany.

• Zapalenie rogówki powodują niekiedy leki używane do znieczulenia rogówki, karbimazol.

• obrzęk rogówki – mepakryna i rzadziej doustne leki antykoncepcyjne.

• Pękanie rogówki, jej stan zapalny oraz zapalenie spojowek występują podczas leczenia dużymi dawkami cytarabiny, cyklofosfamidu

• Zmiany w soczewce, polegające na jej zmętnieniu i powstaniu zaćmy, mogą wystapić po długotrwałej terapii jaskry lekami zawężającymi źrenicę, po stosowaniu kortykosteroidów, chlorchiny, pochodnych fenotiazyny, chlorpropamidu, busulfanu.

• Uszkodzenie nerwu wzrokowego: środki znieczulenia ogólnego , salicylany, doustne środki antykoncepcyjne, amiodaronu, streptomycyny, cykloseryny, chloramfenikolu, etambutolu, glibenklamidu, polimyksyny B, sulfonamidów, izoniazydu, chininy, chlorchiny,

• Zaburzenia widzenia : fluorochinolony

• Podwójne lub kolorowe widzenie: glikozydy naparstnicy i winkrystyna, karbamazepina

• Rozszerzenie źrenic –trójpierścieniowe leki przeciw depresyjne (TLPD)

• Alergiczne zapalenie spojówek: salicylany, sulfonamidy, penicyliny, chloramfenikol

Polekowe uszkodzenia ze strony układu krążenia:

a) uszkodzenie naczyń, mięśnia sercowego

3 etapy zaburzenia mięśnia sercowego:

1. wczesne (ostre lub półostre)

2. późne (przewlekłe)

3. opóźnione (nawet po 15 latach)

• Uszkodzenia mięśnia sercowego:- antybiotyki antracyklinowe (doksorubicyna, daunorubicyna)

b) Zaburzenia rytmu i przewodzenia

• Terapia glikozydami nasercowymi

• Niewydolność nerek

• Młody lub podeszły wiek

• Niedobór jonów potasowych

• Nadmiar jonów wapniowych

• Choroba niedokrwienia serca

• Niedoczynność gruczołu tarczowego

Leki:

• Glikozydy: przedwczesne skurcze komór, zwolnienie czynności serca, blok przedsionkowo komorowy, migotanie przedsionków

• Chinidyna

• Prokainamid

• Lidokaina

c) zapalenie mięśnia sercowego

• Penicylina

• Sulfonamidy

• Salicylany

d)niewydolność krążenia:

• NLPZ

• Leki przeciwarytmiczne

• Glikokortykosteroidy

• Leki odpowiedzialne za zatrzymanie jonów sodu i płynów w organizmie

e)polekowe zaburzenia ciśnienia krwi i zmiany naczyniowe:

Spadek ciśnienia tętnicze­go krwi może wystąpić nie tylko po stosowaniu leków hipotensyjnych, lecz także innych leków o różnych właściwościach farmakologicznych wywierających jednocześnie wpływ na układ krążenia i układ nerwowy:

Leki

• cholinomimetyczne

• leki rozkur­czające mięśnie naczyń

• beta-adrenergiczne

• alfa-adrenolityczne

• pochodne fenotiazyny

• leki hipotensyjne

• nasenne, uspokajające

• przeciwpadaczkowe (zwłaszcza fenytoina)

• przeciwhistaminowe

• morfino podobne

Podciśnienie ortostatyczne jest częstym objawem niepożądanym występującym pod­czas leczenia nadciśnienia :

• guanetydyną

• prazosyną

• lekami beta-adrenolitycznymi

• Lewodopa

• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne

Znaczny spadek ciśnienia krwi oraz nieprzyjemne objawy (tętnienie w skroniach, bóle głowy), które są wyrazem rozszerzenia naczyń górnej połowy ciała, mogą spowodować:

• leki rozszerzające naczynia (azotyny i azotany) : tj. nitro­gliceryna