Struktura społeczno-
zawodowa ludności
miejskiej
Struktura społeczno-
zawodowa ludności
miejskiej
Starożytność…
Warstwę ludności miejskiej stanowili
właściciele posiadłości ziemskich.
Średniowiecze…
Źródło utrzymania stanowiły handel i
rzemiosło.
Zawód – specjalny
rodzaj zatrudnienia,
który dla jednostki
(lub też dla
jednostki i
utrzymywanej
przez nią rodziny)
jest źródłem
utrzymania
Zawód w znaczeniu:
Subiektywnym –
rodzaj czynności, które
pracująca jednostka
spełnia; ,,stanowisko”
w zawodzie
Obiektywnym – gałąź
gospodarki czy też
szerzej rozumianej
działalności zbiorowej,
w której jednostka
wykonuje pracę
będącą jej źródłem
utrzymania.
Szkolnictwo
Służba zdrowia
Wybrane problemy struktury
zawodowej ludności miejskiej:
1. Ogólna kategoryzacja działów
gospodarki na trzy dziedziny
a.) produkcję pierwotną
b.) produkcje wtórną
c.) usługi (typu gospodarczego oraz
pozagospodarczego)
Typologia miast
Małe miasteczka – największy odsetek
ludności zatrudnionej w dziale produkcji
pierwotnej;
Miasta przemysłowe – największe
skupienia ludności zatrudnionej w
produkcji wtórnej;
Miasta handlowe, rekreacyjne - dominuje
odsetek ludności zatrudnionej w usługach.
Podział ludności czynnej
zawodowo na samodzielnych i
niesamodzielnych.
Samodzielni – ci, którzy utrzymują się z
będących ich własnością warsztatów; ci,
dla których źródłem utrzymania jest nie
ujęta instytucjonalnie działalność w
zakresie tzw. wolnych zawodów.
Niesamodzielni – pracownicy najemni
3. Podział na pracowników
fizycznych i umysłowych.
Pracownicy fizyczni
– robotnicy
niewykwalifikowani
i kwalifikowani
Pracownicy
umysłowi – podział
na stopnie w
zależności od
poziomu
wykształcenia i
zakresu spełnianych
czynności.
Podział na czynnych i biernych zawodowo
-
Czynniki demograficzne: wzrost ludności w wieku przed- i
poprodukcyjnym
-
Czynniki demograficzno-społeczne: zmniejszająca się
dzietność rodzin miejskich
-
Czynniki społeczno-ekonomiczne: zwiększanie się liczby
kobiet pracujących zawodowo
,,Pomagający” członkowie rodziny
-
wśród ludności wiejskiej, indywidualne gospodarstwa rolne
- W zbiorowościach miejskich w mniejszych warsztatach
rzemieślniczych, drobny handel
Podział ludności
według
pochodzenia.
Starożytne miasta rodowe oraz
miasta zakładane w trybie kolonizacji.
Przynależność do wykształconych w
feudaliźmie stanów
-
Ludność miejscowa
-
Ludność napływowa w celu zarobku i osiedlenia
-
Przebywający okresowo w mieście
Podział ludności na miejscową i napływową w
zbiorowościach lokalnych i terytorialnych jest
podmiotem wykorzystywanym wg kryterium
pochodzenia.
Formalnym kryterium tego podziału jest kryterium
urodzenia. Z socjologicznego punktu widzenia
ludność miejscową tworzą ci, którzy urodzili się w
rodzinach w danym mieście zamieszkałych i w
nich się wychowywali.
Czynniki, które wpływają na stosunek
ilościowy między ludnością miejską a
napływową:
Wielkość miasta
Typ miasta
Nasilenie ruchów migracyjnyh
Na wartości nabiera rozróżnienie na
ludność zasiedziałą i ludność świeżo
przybyłą do miasta.
Badanie struktury ludności pod
względem pochodzenia nie może
opierać się tylko na rozróżnieniu
ludności miejscowej i napływowej.
Musi uwzględniać: z jakiego zasięgu
etnicznego, terytorialnego i
społecznego wywodzą się
poszczególne zbiorowości.
Pochodzenie etniczne
Cechuje nie jednostki lecz rodziny
Miało długotrwałe konsekwencje w starożytności
(miasta greckie)
Współcześnie:
Azja – dążenie do zachowania odrębności
etnicznej;
Europa – wchłanianie nowych przybyszy w
spontanicznym procesie asymilacji społecznej;
Stany Zjednoczone – tworzenie tzw. kolonii
narodowościowych
Zjawisko etnicznego pochodzenia ludności
ma szczególne znaczenie dla
charakterystyki ludności miejskiej, gdyż to
właśnie w miastach skupia się ludność o
różnym pochodzeniu etnicznym. Miasta
dają szczególnie warunki do
przemieszczania różnorodnych grup
ludności.
Pochodzenie z różnych zbiorowości
terytorialno - politycznych
Czynnik o znaczeniu wtórnym
Przybysze z obcych krajów
,,naturalizują się” przyjmując
obywatelstwo danego kraju.
Miasta amerykańskie
Czynnikiem sprzyjającym asymilacji jest
struktura narodu, który tworzył się z
różnych cząstek pochodzenia etnicznego ;
struktura miejskiego stylu życia, sieć
instytucji społecznych i kulturalnych, język;
Tendencja powstawania tzw. etnicznych
dzielnic;
Wytworzenie się podwójnej świadomości
przynależności;
Podział ludności miejskiej wg
jej pochodzenia regionalnego
Region – część macierzystej, narodowej czy też
terytorialno –politycznej zbiorowości, z której
wyrasta i w obrębie której istnieje miasto;
Regiony mają zarówno aspekt etniczny i
terytorialny;
Pochodzenie regionalne charakteryzuje nie tylko
jednostki lecz całe rodziny; ludność pochodzenia
regionalnego szybciej się asymiluje z ludnością
miejscową.
Podział ludności miejskiej wg pochodzenia z
danego rodzaju zbiorowości lokalnej – wieś,
małe miasto, wielkie miasto.
Miasta zawsze wchłaniały ludność ze wsi;
W okresie industrializacji powstawały miasta
nowego typu – miasta przemysłowe, które
wchłaniały masy ludności z pobliskich wsi oraz
dalszych regionów; z ludzi wiejskiego pochodzenia
wytworzyła się ludność robotnicza będąca
podstawą miast przemysłowych;
W dobie urbanizacji nastąpił rozwój miast wielkich
mających najbardziej złożoną strukturę ludności
(ludność miejscowa, ludność z innych miast
wielkich, średnich, miast małych i ze wsi)
Podział ten jest szczególnie ważny w okresie
wczesnej urbanizacji, w okresie masowych
wędrówek ludności wiejskiej do miast, ponieważ
wyznacza część ludności, która nie ma tradycji
miejskiego życia, i która musi się do tej formy
życia przystosować.
Kategoryzacja ta dotyczy jednego pokolenia, dzieci
urodzone i wychowane w mieście, choć należą do
rodzin pochodzenia wiejskiego, to są już formalnie
uważane za jednostki o pochodzeniu miejskim.