CHOROBY TKANKI ŁĄCZNEJ

connective tissue diseases - CTD

•Toczeń rumieniowaty ( lupus erythematosus)

– Postać układowa ( systemic lupus

erythematosus SLE)

– Postać skórna ( discoid - DLE lub cutaneous- CLE

)

– Postacie przejściowe

Twardzina ( scleroderma)

– Postać układowa ( systemic scleroderma SSc)
– Postać skórna ( morphea)

•Zapalenie skórno-

mięśniowe( dermatomyosistis)

•Zespoły nakładania ( overlap syndromes) :

mieszana choroba tk. łącznej, scleromyositis

Odmiany tocznia rumieniowatego

• SLE – postać układowa- charakterystyczne zajęcie

narządów wewnętrznych ze współistnieniem zmian
skórnych lub bez nich

• CLE- postać skórna

– DLE ( discoid LE) - postać skórna ogniskowa ( bez zmian

narządowych)

– DDLE ( disseminated discoid LE) - zmiany skórne rozsiane

typu przewlekłego LE

• SCLE ( subacute cutaneous LE) – charakterystyczne zmiany

skórne i zjawiska immunologiczne, o różnym stopniu zajęcia
narządów wewnętrznych

• NLE ( lupus neonatalis) toczeń rumieniowaty noworodków
• Lupus panniculitis ( LE subcutaneous) – postać głęboka lub

podskórna, towarzyszy CLE, SLE lub stanowi przejście.

SLE – zjawiska immunologiczne

• Wzmożone wytwarzanie autoprzeciwciał , skierowanych

przeciwko różnym antygenom, głównie jądra komórkowego,
uzależnione od aktywacji limfocytów B

• Defekt odczynowości póżnej z obniżeniem liczby limfocytów

pomimo zachowanej aktywności interleukiny 2

• Spadek liczby naturalnych komórek cytotoksycznych ( NK )
• Wpływ czynników aktywujących limfocyty B do produkcji

przeciwciał:

– Retrovirusy
– tzw. Mimikra antygenowa ( antygeny własne i wirusowe)
– Ekspozycja na epitopy krzyżowo reagujące z antygenami

jądrowymi

– Limfocyty Th z receptorem gamma-delta
Czynniki infekcyjne: bakteryjne i wirusowe - tzw. superantygeny

( prezentacja antygenu za pośrednictwem zmiennego
segmentu receptora V – beta pomocniczych limfocytów T )

c. d. zjawisk immunologicznych w SLE

• Kompleksy immunologiczne- ich odkładanie się w

ścianach naczyń i w rozmaitych tkankach

• Defekt funkcji receptora Fc gamma makrofagów i

komórek monocytarnych oraz receptorów dla

dopełniacza na erytrocytach

• Defekt oczyszczania drogą fagocytozy z

kompleksów immunologicznych

• Prozapalne cytokiny : INF gamma, IL-2 i TNF alfa
• Wysoki poziom rozpuszczalnych receptorów typu I

i II TNF alfa

• Wysoki poziom rozpuszczalnego receptora IL 2

oraz w mniejszym stopniu sICAM -1

PRZECIWCIAŁA PRZECIWJĄDROWE

ANA - ANTINUCLEAR ANTIBODIES

• Metody wykrywania:

POŚREDNIA METODA IMMUNOFLUORESCENCYJNA

– używa się jako substratu antygenowego
przełyku małpy, człowieka lub hodowli
komórkowych. Najlepszy substrat to komórki
linii nowotworowej raka krtani HEp – 2
( wykrywanie i wstępna identyfikacja swoistości
ANA na podstawie typu fluorescencji)

PODWÓJNA IMMUNODYFUZJA wobec ekstraktów

grasiczych zawierających rozpuszczalne
antygeny jądrowe ( ENA )

IMMUNOBLOT – przy użyciu ekstraktów

tkankowych, bądź antygenów rekombinatowych

C. D. METOD WYKRYWANIA

ELISA ( ENZYME LINKED

IMMUNOSORBENT ASSAY) przy użyciu

wysoko oczyszczonych antygenów

jądrowych

IMMUNOPRECYPITACJA

W celu pełnej identyfikacji przeciwciał

konieczne jest zastosowanie co najmniej

dwóch metod .

Wstępna identyfikacja ANA na komórkach

HEp 2.

• TYP OBWODOWY ( peripheral or rim pattern)-

przeciwciała przeciw natywnemu DNA ( ds DNA)-
badanie immunofluorescsencyjne na substracie
wiciowca, którego kinetoplast skłaqda się z natywnego
DNA. Marker immunologiczny ciężkich postaci SLE z
zajęciem nerek.

• TYP HOMOGENNY ( homogenous pattern) - zależy od

przeciwciał przeciwko nukleoproteinom, w tym
kompleksowi DNA – histon ( odpowiada tzw. Czynnikowi
LE).

• TYP PLAMISTY ( speckled pattern) – związany z

przeciwciałami przeciw rozpuszczalnym antygenom
jądra komórkowego, są one skierowane przeciw
kompleksom drobnocząsteczkowym RNA z białkami
jądrowymi:

PRZECIWCIAŁA Sm są swoiste dla SLE,

występują u chorych ze zmianami płucnymi,

zapaleniem osierdzia i ze zmianami w OUN;

mogą wyprzedzać zaostrzenie objawów

chorobowych.

PRZECIWCIAŁA RNP ( przeciw

rybonukleoproteinie)- jeśli jest to jedyne

przeciwciało to przebieg choroby jest

łagodniejszy, bez zajęcia nerek; często

towarzyszy Sm.

PRZECIWCIAŁA Ro i La (SS-A i SS-B = Sjógren

syndrome) występują w zespole Sjógrena,

SCLE i NLE. Mogą występować w typowym

SLE jako jedyne przeciwciało.

PRZECIWCIAŁA RYBOSOMALNE- tow. ds. DNA

w zmianach w OUN i innych ciężkich

postaciach

TYP JĄDERKOWY

• Nie jest charakterystyczny dla SLE.
• Typy fluorescencji:

– HOMOGENNY PM- Scl, zależny od prerybosomów,

charakterystyczny dla scleromyositis, zespołów nakładania

– KRZACZASTY związany z przeciwciałami przeciw

fibrylarynie, może występować w twardzinie, SLE oraz
zespołach nakładania.

– PLAMISTY związany z przeciwciałami przeciw polimerazie

kwasu rybonukleinowego ( RNA I ), może występować w
SLE i innych kolagenozach.

CZYNNIK LE – przeciwciało skierowane przeciw kompleksowi

DNA – histon, jest wykrywane za pomocą badania krwi.
Występuje reakcja przeciwciała , czyli czynnika LE, w
surowicy chorego z jądrami uszkodzonych leukocytów od
chorego lub osób zdrowych. Tworzą się homogenne masy
jądrowe ( tzw. ciałka LE), które mają właściwości
chemotaktyczne. Leukocyty fagocytując ciałka LE tworzą
komórki LE. Są one bardzo charakterystyczne dla SLE.

Inne autoprzeciwciała

• Mogą występować przeciw trombocytom,

leukocytom wielojadrzastym, czynnikom

krzepnięcia, zwłaszcza tromboplastynie

( lupus anticoagulant ).

• Nieswoiście dodatnie klasyczne odczyny

serologiczne

• Przeciwciała antykardioloipinowe, czynnik

reumatoidalny

• Złogi immunologiczne na granicy skórno-

naskórkowej

Twardzina układowa – etiopatogeneza

• Czynniki środowiskowe: krzemica, silikon, chlorek

winylu, trichloroetylen i inne

• Leki : bleomycyna, penicylamina, beta blokery i

inne

• Czynniki toksyczne: tryptofan, oleje i inne
• Zmiany naczyniowe: uszkodzenie naczyń, nacieki

zapalne, pobudzenie monocytów i makrofagów

( TGF beta, TNF alfa, INF gamma, czynnik VIII,

agregacja płytek krwi )

• Pobudzenie fibroblastów (wzrost syntezy

kolagenu)

• Wzmożone wytwarzanie IL 1, IL 2, tryptofanu
• wzrost stężenia rozpuszczalnego receptora IL 2

( sIL 2R) oraz aminopropeptydu kolagenu III

PRZECIWCIAŁA PRZECIWJĄDROWE

• SWOISTE PRZECIWCIAŁA PRZECIWJĄDROWE:
• Przeciwciało przeciwko centromerom ( ACA –

anticentromere antibody) – skierowane przeciw
miejscu przyczepu wrzeciona podziałowego na
chromosomach. Świecenie typu drobnych,
rozsianych ziarenek na HEp2.

• Przeciwciało Scl – 70, skierowane przeciw

antygenowi jądrowemu topoizomerazie I ( TOPO I ).
Wykrywa się metodą immunodyfuzji, ELISA,
immunoblotu- na komórkach HEp 2 daje zlewną
fluorescencję z przeświecającymi jąderkami.
PRZECIWCIAŁO SWOISTE DLA TWARDZINY , NIE
STWIERDZONO GO W ŻADNYM INNYM SCHORZENIU.

INNE PRZECIWCIAŁA WYSTĘPUJĄCE W

TWARDZINIE ORAZ NIEKTÓRYCH

CHOROBACH TKANKI ŁĄCZNEJ

• PM-Scl ( polymyositis – scleroderma) - na

HEp 2 homogenna fluorescencja
jąderkowa – marker zespołu nakładania
( overlap syndrome) i
scleromyositis

• Jo 1 skierowane przeciw histydylowej tRNA

syntetazie. Charakterystyczne dla
polymyositis z towarzyszącym
zwłóknieniem płuc.