Patofizjologia przełyku,

Patofizjologia przełyku,

żołądka i jelit

żołądka i jelit

Michał Holecki

Michał Holecki

Katedra Patofizjologii

Katedra Patofizjologii

ŚAM w Katowicach

ŚAM w Katowicach

Achalazja (kurcz wpustu)

Achalazja (kurcz wpustu)



Zwyrodnienie splotu warstwy

Zwyrodnienie splotu warstwy

mięśniowej (Auerbacha) w dolnym

mięśniowej (Auerbacha) w dolnym

odcinku przełyku

odcinku przełyku



Uniemożliwienie odruchowego

Uniemożliwienie odruchowego

zwiotczenia dolnego zwieracza

zwiotczenia dolnego zwieracza

przełyku

przełyku



Pierwotna:

Pierwotna:

przyczyna idiopatyczna

przyczyna idiopatyczna



Wtórna:

Wtórna:

rak wpustu, zespół

rak wpustu, zespół

paranowotworowy (rak oskrzela),

paranowotworowy (rak oskrzela),

choroba Chagasa

choroba Chagasa

Achalazja - objawy

Achalazja - objawy



Dysfagia

Dysfagia



Zwracanie pokarmów

Zwracanie pokarmów



Uczucie pełności za mostkiem

Uczucie pełności za mostkiem

Przepukliny rozworu

Przepukliny rozworu

przełykoego

przełykoego



Przepuklina ześlizgowa

Przepuklina ześlizgowa

– 90%

– 90%

przypadków

przypadków

- przemieszczenie wpustu poprzez

- przemieszczenie wpustu poprzez

rozwór przełykowy przepony

rozwór przełykowy przepony

(wpust

(wpust

znajduje się nad przeponą)

znajduje się nad przeponą)



Przepuklina przyprzełykowa

Przepuklina przyprzełykowa

- położenie wpustu i czynność dolnego

- położenie wpustu i czynność dolnego

zwieracza przełyku są prawidłowe

zwieracza przełyku są prawidłowe

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Objawy choroby

Objawy choroby

refluksowej

refluksowej



Odbijania

Odbijania



Uczucie ucisku za

Uczucie ucisku za

mostkiem

mostkiem



Zarzucanie treści

Zarzucanie treści

pokarmowej

pokarmowej



Krwawienia

Krwawienia

Typ I – przepuklinaślizg zeowa

Typ II – przepuklina
przyprzełykowa

Typ III – postać
mieszana

Typ IV – przypadki przepuklin
rozworu przełykowego,
którym towarzyszy
przemieszczenie narządów
jamy brzusznej do jamy klatki
piersiowej

Rak przełyku

Rak przełyku

Rak przełyku

Rak przełyku



Około 5% wszystkich guzów przewodu

Około 5% wszystkich guzów przewodu

pokarmowego

pokarmowego



Etiologia:

Etiologia:

- alkohol

- alkohol

- gorące napoje

- gorące napoje

- palenie tytoniu

- palenie tytoniu

- nitrozamina

- nitrozamina

- aflatoksyna

- aflatoksyna

- zespół Barretta

- zespół Barretta

Rak przełyku

Rak przełyku



Umiejscowienie – w obrębie 3

Umiejscowienie – w obrębie 3

fizjologicznych zwężeń

fizjologicznych zwężeń

- górne 15%

- górne 15%

- środkowe 50%

- środkowe 50%

- dolne 35%

- dolne 35%

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Są niecharakterystyczne i pojawiają

Są niecharakterystyczne i pojawiają

się późno

się późno

- utrata masy ciała

- utrata masy ciała

- dysfagia

- dysfagia

- ucisk za mostkiem

- ucisk za mostkiem

- dolegliwości bólowe grzbietu

- dolegliwości bólowe grzbietu

- krwawienia

- krwawienia

Trudności w połykaniu
pojawiające się po 40 roku
życia wymagają wykluczenia
raka.

Rak w tym wieku jest
najczęstsza przyczyną
zwężenia przełyku

70% pacjentów umiera
w ciągu roku od
rozpoznania.

Choroba wrzodowa żołądka

Choroba wrzodowa żołądka

i dwunastnicy

i dwunastnicy



Nadżerka

Nadżerka

– ubytek błony śluzowej

– ubytek błony śluzowej

żołądka nie obejmujący jej warstwy

żołądka nie obejmujący jej warstwy

mięśniowej

mięśniowej



Wrzód

Wrzód

– ubytek błony śluzowej

– ubytek błony śluzowej

żołądka obejmujący również jej

żołądka obejmujący również jej

warstwę mięśniową

warstwę mięśniową

Epidemiologia

Epidemiologia



Dwunastnica – około

Dwunastnica – około

150/100.000/rok

150/100.000/rok



Żołądek – około 50/100.000/rok

Żołądek – około 50/100.000/rok



Wrzód dwunastnicy występuje 3x

Wrzód dwunastnicy występuje 3x

częściej u mężczyzn, wrzód żołądka

częściej u mężczyzn, wrzód żołądka

jednakowo u obu płci

jednakowo u obu płci

Etiologia

Etiologia



Infekcje Helicobacter pylori

Infekcje Helicobacter pylori

(99% chorych z wrzodem XII-cy, 75%

(99% chorych z wrzodem XII-cy, 75%

chorych z wrzodem żołądka)

chorych z wrzodem żołądka)



Niesterydowe leki przeciwzapalne

Niesterydowe leki przeciwzapalne



Ostre owrzodzenie spowodowane

Ostre owrzodzenie spowodowane

sytuacją stresową

sytuacją stresową

Umiejscowienie

Umiejscowienie



Żołądek

Żołądek

– 4/5 wrzodów lokalizuje

– 4/5 wrzodów lokalizuje

się na krzywiźnie mniejszej, w

się na krzywiźnie mniejszej, w

okolicy odźwiernika i okolicy kąta

okolicy odźwiernika i okolicy kąta



Opuszka XII-cy

Opuszka XII-cy

– ściana przednia,

– ściana przednia,

niekiedy dwa położone naprzeciwko

niekiedy dwa położone naprzeciwko

siebie (kissing ulcers)

siebie (kissing ulcers)

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



XII-ca

XII-ca

– bóle w nadbrzuszu, późne,

– bóle w nadbrzuszu, późne,

nocne, na czczo. Poprawa po

nocne, na czczo. Poprawa po

przyjęciu pokarmu

przyjęciu pokarmu

!Charakterystyczna okresowa

!Charakterystyczna okresowa

tendencja do nawrotów!

tendencja do nawrotów!



Żołądek

Żołądek

– ból występuje po

– ból występuje po

przyjęciu pokarmu, bóle zależne od

przyjęciu pokarmu, bóle zależne od

pożywienia

pożywienia

Powikłania

Powikłania



Krwawienia

Krwawienia



Perforacja

Perforacja



Penetracja

Penetracja



Zwężenie odźwiernika

Zwężenie odźwiernika



Zwyrodnienie rakowe

Zwyrodnienie rakowe

Rak żołądka

Rak żołądka



Druga (po raku płuc) co do częstości

Druga (po raku płuc) co do częstości

choroba nowotworowa

choroba nowotworowa



Najczęściej w 5-6 dekadzie życia

Najczęściej w 5-6 dekadzie życia



Dwudziestokrotnie częściej chorują

Dwudziestokrotnie częściej chorują

mężczyźni

mężczyźni



Wczesny rak żołądka

Wczesny rak żołądka



Zaawansowany rak żołądka

Zaawansowany rak żołądka

Etiologia

Etiologia



Wieloczynnikowa :

Wieloczynnikowa :

- czynniki środowiskowe (dieta)

- czynniki środowiskowe (dieta)

- uwarunkowania genetyczne

- uwarunkowania genetyczne

- przewlekłe zapalenie żołądka

- przewlekłe zapalenie żołądka

- anemia złośliwa

- anemia złośliwa

- częściowa gastrektomia

- częściowa gastrektomia

Rak żołądka

Rak żołądka



Wczesny

Wczesny

- gruczolakorak

- gruczolakorak

ograniczony do

ograniczony do

błony śluzowej i

błony śluzowej i

podśluzowej

podśluzowej



Zaawansowany

Zaawansowany

- guz przekracza

- guz przekracza

błonę podśluzową

błonę podśluzową

Umiejscowienie

Umiejscowienie



Okolica przedodźwiernikowa i

Okolica przedodźwiernikowa i

odźwiernikowa 35%

odźwiernikowa 35%



Krzywizna mniejsza 30%

Krzywizna mniejsza 30%



Okolica wpustu 25%

Okolica wpustu 25%



Inne umiejscowienia 10%

Inne umiejscowienia 10%

„

„

Ulubiona” lokalizacja raka żołądka –

Ulubiona” lokalizacja raka żołądka –

okolica przedodźwiernikowa

okolica przedodźwiernikowa

krzywizny mniejszej

krzywizny mniejszej

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Utrata masy ciała

Utrata masy ciała

80%

80%



Dolegliwości bólowe

Dolegliwości bólowe

brzucha 72%

brzucha 72%



Niechęć do jedzenia

Niechęć do jedzenia

57%

57%



Wymioty i nudności

Wymioty i nudności

44%

44%



Dysfagia

Dysfagia

14%

14%



Anemia

Anemia

12%

12%



Krwawienia

Krwawienia

10%

10%



Wyczuwalny guz w

Wyczuwalny guz w

nadbrzuszu

nadbrzuszu



Powiększone węzły chłonne

Powiększone węzły chłonne

nadobojczykowe

nadobojczykowe

(Virchowa)

(Virchowa)



Charłactwo

Charłactwo



Zwężenie odźwiernika

Zwężenie odźwiernika

Obecnie 5-letnia przeżywalność w
zaawansowanym raku żołądka w
Stanach Zjednoczonych waha się
między 5-15% Powyższe
rokowanie nie zmieniło się od
ostatnich 40 lat

Nieswoiste zapalenia jelit

Nieswoiste zapalenia jelit



Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna

(enterocolitis regionalis)

(enterocolitis regionalis)



Wrzodziejące zapalenia jelita

Wrzodziejące zapalenia jelita

grubego

grubego

(colitis ulcerosa)

(colitis ulcerosa)

Nieswoiste zapalenia jelit

Nieswoiste zapalenia jelit

! Nieznana etiologia !

! Nieznana etiologia !

? czynniki genetyczne ?

? czynniki genetyczne ?

? czynniki środowiskowe ?

? czynniki środowiskowe ?

? Czynniki

? Czynniki

immunologiczne ?

immunologiczne ?

Choroba Lesniowskiego-

Choroba Lesniowskiego-

Crohna

Crohna



Pełnościenne, przeważnie

Pełnościenne, przeważnie

ziarniniakowe zapalenie, które może

ziarniniakowe zapalenie, które może

dotyczyć każdego odcinka przewodu

dotyczyć każdego odcinka przewodu

pokarmowego od jamy ustnej aż do

pokarmowego od jamy ustnej aż do

odbytu

odbytu



Najbardziej charakterystyczną cechą

Najbardziej charakterystyczną cechą

są odcinkowe zmiany w jelicie

są odcinkowe zmiany w jelicie

cienkim lub grubym, podzielone

cienkim lub grubym, podzielone

fragmentami zdrowymi

fragmentami zdrowymi

Choroba Leśniowskiego-

Choroba Leśniowskiego-

Crohna

Crohna



Końcowy odcinek jelita krętego 40-

Końcowy odcinek jelita krętego 40-

50%

50%



Jelito cienkie i grube są zajęte

Jelito cienkie i grube są zajęte

jednocześnie w 30-40% przypadków

jednocześnie w 30-40% przypadków



W 20% przypadków zajęte jest tylko

W 20% przypadków zajęte jest tylko

jelito grube

jelito grube

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Zajęcie przełyku wywołuje dysfagię

Zajęcie przełyku wywołuje dysfagię



Zajęcie żołądka i XII-cy imitują chorobę

Zajęcie żołądka i XII-cy imitują chorobę

wrzodową żołądka

wrzodową żołądka



Bóle brzucha i biegunka

Bóle brzucha i biegunka



Wyczuwalny guz w miejscu tworzenia się zmian

Wyczuwalny guz w miejscu tworzenia się zmian

patologicznych

patologicznych



Zmiany w okolicy odbytu: owrzodzenia, szczeliny,

Zmiany w okolicy odbytu: owrzodzenia, szczeliny,

ropnie, przetoki okołoodbytowe

ropnie, przetoki okołoodbytowe

Zmiany morfologiczne

Zmiany morfologiczne



początkowo drobne owrzodzenia błony śluzowej

początkowo drobne owrzodzenia błony śluzowej

przypominające afty

przypominające afty



nieregularny obrzęk błony śluzowej z głębokimi

nieregularny obrzęk błony śluzowej z głębokimi

owrzodzeniami

owrzodzeniami



linijne owrzodzenia poprzeczne i podłużne, które

linijne owrzodzenia poprzeczne i podłużne, które

łącząc się ze sobą otaczają mało zmienione

łącząc się ze sobą otaczają mało zmienione

miejsca lub prawidłowe obszary

miejsca lub prawidłowe obszary



poprzecinana owrzodzeniami błona śluzowa może

poprzecinana owrzodzeniami błona śluzowa może

być uniesiona do góry (obrzęk i naciek błony

być uniesiona do góry (obrzęk i naciek błony

podśluzowej) tzw.

podśluzowej) tzw.

efekt brukowania

efekt brukowania

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa



Nieswoisty proces zapalny błony

Nieswoisty proces zapalny błony

śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i

śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i

okrężnicy, prowadzący w części

okrężnicy, prowadzący w części

przypadków do powstawania

przypadków do powstawania

owrzodzeń

owrzodzeń



Charakterystyczna ciągłość zmian,

Charakterystyczna ciągłość zmian,

szerzy się wstępująco na okrężnicę

szerzy się wstępująco na okrężnicę

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa



Zaczyna się zazwyczaj w odbytnicy

Zaczyna się zazwyczaj w odbytnicy

i rozszerza się ośrodkowo na

i rozszerza się ośrodkowo na

okrężnicę

okrężnicę



Odbytnica jest zawsze zajęta

Odbytnica jest zawsze zajęta



Zajęcie całej okrężnicy obserwuje się

Zajęcie całej okrężnicy obserwuje się

w 20-50% przypadków

w 20-50% przypadków

Objawy kliniczne

Objawy kliniczne



Krwisto-śluzowa biegunka

Krwisto-śluzowa biegunka



Bóle brzucha

Bóle brzucha



Bolesne parcia na stolec

Bolesne parcia na stolec



Stany podgorączkowe

Stany podgorączkowe

Zmiany morfologiczne

Zmiany morfologiczne



Zaczerwieniona i obrzęknięta błona

Zaczerwieniona i obrzęknięta błona

śluzowa brocząca przy dotknięciu

śluzowa brocząca przy dotknięciu



Ropnie kryptowe – nacieczenia

Ropnie kryptowe – nacieczenia

granulocytami błony śluzowej ze

granulocytami błony śluzowej ze

skupieniami granulocytów w

skupieniami granulocytów w

zachyłkach

zachyłkach



Nawracające owrzodzenia powodują

Nawracające owrzodzenia powodują

zanik normalnych fałdów błony

zanik normalnych fałdów błony

śluzowej

śluzowej