Zdrowie Publiczne V

Bogusław Grabowski

Organizacja opieki

zdrowotnej w Polsce i na

świecie

Wyjątkowe cechy organizacji

opieki zdrowotnej

Surowiec: istoty ludzkie
Nie do końca zbadana technika
Niejednoznaczne określenie celów
Personel zawodowy

Model tradycyjny

• Rozrzut wyników opieki
• Orientacja na władzę i funkcje
• System nakazowo-rozdzielczy
• Machina i jej tryby
• Oczekiwania „udziałowców”
• Struktura nadana
• Koncentracja na jednostce - organizacji
• Pracownik jako koszt i wydatek

Nowy model

• Wyniki „nadzwyczajne”
• Orientacja na ludzi i zadania
• Wysoki stopień zaangażowania
• System dynamiczny i otwarty
• Nieustanne samokształcenie
• Koncentracja na pracy zespołowej
• Największą wartość stanowią członkowie

zespołu

• Docenianie uczenia się

Podsystemy organizacji

opieki

• Różne perspektywy analizy
- krajowy
- regionalny
- zakładu opieki zdrowotnej
- pojedynczego szpitala
- pojedynczej praktyki

Podsystemy organizacji

opieki

• Podział ze względu na:
- zadania i cele,
- sektory
- organy założycielskie
- sposoby finansowania
- spełnianie oczekiwań

Podsystemy ze względu na

zadania

• Lecznictwo otwarte
- podstawowa opieka zdrowotna
- ambulatoryjna opieka

specjalistyczna

• Lecznictwo zamknięte
- opieka krótkoterminowa,
- opieka długoterminowa
• Świadczenia pomocnicze

Organizacja jej zadania i

otoczenie

Organizacja

Układ wielu wzajemnie się

przenikających, jednoczesnych

stosunków, dzięki którym ludzie pod

kierownictwem swoich menedżerów

dążą do osiągania wspólnych celów

Cel organizacji (Misja)

… to co organizacja stara się osiągnąć;
organizacje mają często więcej niż

jeden cel;

cele są podstawowymi elementami

organizacji

Efektywność organizacji

Miara sprawności i skuteczności

organizacji; miara tego, w jakim
stopniu osiąga ona odpowiednie cele

Budowa organizacji

• Podział pracy
• Departamentalizacja
• Hierarchia
• Koordynowanie

Podział pracy

Rozkładanie złożonego zadania na

części, w wyniku czego poszczególne
osoby ponoszą odpowiedzialność za
ograniczony zbiór czynności, a nie za
całość zadania

Departamentalizacja

Departamentalizacja jest jednym z

mechanizmów tworzenia struktury
organizacyjnej, polegającym na
logicznym, sprawnym i efektywnym
łączeniu zadań i pracowników.

Polega na:
grupowaniu podobnych i logicznie

powiązanych czynności w działy

Departamentalizacja znajduje głównie
zastosowanie w średnich i dużych
przedsiębiorstwach, w których
niemożliwy jest bezpośredni nadzór
naczelnego kierownictwa nad
pracownikami, wobec czego obowiązki
te są przenoszone (tzw. delegacja) na
menedżerów poszczególnych
departamentów (działów).

Hierarchia

Układ wielu szczebli w strukturze

organizacyjnej, na którego szczycie
znajduje się najwyższy rangą
menedżer (menedżerowie)
odpowiedzialny za działanie całej
organizacji, a na kolejnych szczeblach
znajdują się kierownicy niższych stopni

Koordynowanie

… integracja działalności odrębnych

części organizacji aby skutecznie
osiągać jej cele

Otoczenie (środowisko)

zewnętrzne

… wszystkie elementy znajdujące się

poza organizacją, mające związek z
jej funkcjonowaniem; w tym
elementy o bezpośrednim i
pośrednim oddziaływaniu

Zakład Opieki

Zdrowotnej

Co to jest

ZOZ jest wyodrębnionym

organizacyjnie zespołem osób i
środków majątkowych utworzonym i
utrzymywanym w celu udzielania
świadczeń zdrowotnych i promocji
zdrowia

Co nim jest

• Szpital, sanatorium, prewentorium
• Przychodnia, ośrodek zdrowia,

poradnia

• Pogotowie ratunkowe
• Pracownia diagnostyczna
• Pracownia protetyki stomatologicznej

i ortodoncji

• Zakład rehabilitacji leczniczej

Dla kogo

Zakład opieki zdrowotnej udziela

świadczeń zdrowotnych ogółowi
ludności, ludności określonego
obszaru lub określonej grupie

Za co

Zakład opieki zdrowotnej udziela

świadczeń zdrowotnym:

- bezpłatnie,
- za częściową odpłatnością,
- odpłatnie na zasadach określonych

w ustawie, przepisach odrębnych lub
umowie cywilnoprawnej

Kto tworzy

• Minister lub centralny organ

administracji rządowej, PKP

• Wojewoda, w przypadkach określonych

w ustawie o inspekcji sanitarnej

• Jednostka samorządu terytorialnego
• Kościół lub związek wyznaniowy
• Pracodawca
• Osoba prawna lub fizyczna

Jak

Ustrój zakładu opieki zdrowotnej oraz inne

sprawy dotyczące jego funkcjonowania,
nie uregulowane w ustawie określa
statut.

Statut stanowi zbiór przepisów

regulujących strukturę, zadania i zasady
działania zakładu nadaje podmiot, który
utworzył zakład

Statut

• Nazwa odpowiadająca zakresowi

udzielanych świadczeń

• Cele i zadania zakładu
• Siedzibę i obszar działania
• Rodzaje i zakres udzielanych świadczeń
• Organy zakładu i strukturę

organiazacyjną

• Formę gospodarki finansowej

Kiedy

Zakład opieki zdrowotnej może

rozpocząć działalność dopiero po
uzyskaniu wpisu do rejestru

W jaki sposób

Organizację i porządek procesu

udzielania świadczeń zdrowotnych w
zakładzie określa regulamin
porządkowy

Regulamin porządkowy

określa

• Przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych z

zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń

w jednostkach organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej

• Organizację i zadania poszczególnych jednostek

organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej, w tym zakresy

czynności pracowników oraz warunki współdziałania między

tymi jednostkami dla zapewnienia sprawności funkcjonowania

zakładu opieki zdrowotnej pod względem leczniczym,

administracyjnym i gospodarczym

• Warunki współdziałania z innymi zakładami opieki zdrowotnej

w zakresie zapewnienia prawidłowości diagnostyki leczenia

pacjentów i ciągłości postępowania

• Prawa i obowiązki pacjenta

• Obowiązki zakładu opieki zdrowotnej w razie śmierci pacjenta

Postanowienia regulaminu nie
mogą naruszać praw pacjenta
określonych i wynikających z
przepisów ustawy oraz
przepisów odrębnych (art.18a,
ust. 2 ustawy)
Regulamin porządkowy ustala
kierownik zakładu opieki
zdrowotnej. Zatwierdzenie
regulaminu porządkowego
należy do zadań rady społecznej

Rada Społeczna SPZOZ

Jest organem inicjującym i

opiniodawczym podmiotu, który
utworzył zakład oraz organem
doradczym kierownika publicznego
zakładu opieki zdrowotnej

Zdania rady społecznej

1. Przedstawianie podmiotowi, który utworzył

publiczny zakład opieki zdrowotnej wniosków i opinii

w sprawach

a) zmiany lub rozwiązania umowy o udzielenie

publicznego zamówienia na świadczenia zdrowotne

b) zbycie środka trwałego oraz zakupu lub przyjęcia

darowizny nowej aparatury i sprzętu medycznego

c) związanych z przekształceniem lub likwidacją

zakładu, jego przebudową, rozszerzeniem lub

ograniczeniem działalności

d) przyznawaniem kierownikowi zakładu nagród
e) rozwiązania stosunku pracy lub umowy cywilno

prawnej o zarządzanie publicznym zakładem opieki

zdrowotnej z kierownikiem zakładu

Zadania rady społecznej

2. Przedstawianie kierownikowi

publicznego zakładu opieki zdrowotnej
wniosków i opinii w sprawach:

a) planu finansowego,
b) rocznego sprawozdania z realizacji

planu inwestycyjnego i finansowego

c) Kredytów bankowych lub dotacji
d) Podziału zysków

Zadania rady społeczne

3. Uchwalanie regulaminu swojej działalności oraz

przedkładanie regulaminu do zatwierdzenia

podmiotowi, który utworzył zakład

4. Zatwierdzanie regulaminu porządkowego

publicznego zakładu opieki zdrowotnej

5. Dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków

wnoszonych przez osoby korzystające ze

świadczeń zakładu z wyłączeniem spraw

podlegających nadzorowi medycznemu

6. Przedstawianie wniosków organowi finansującemu

określony zakres działalności, w którego imieniu

rada społeczna wykonuje swoje zadania.

7. Wykonywanie innych zadań określonych w ustawie

i statucie publicznego zakładu opieki zdrowotnej

Kompetencje i obowiązki

organu założycielskiego

Nadzór i kontrola nad zakładem opieki

zdrowotnej

W ramach nadzoru podmiot

ten dokonuje

Kontroli i oceny działalności zakładu

opieki zdrowotnej oraz pracy kierownika
zakładu, w szczególności:

- realizację zadań statutowych,

dostępność i poziom udzielanych
świadczeń,

- prawidłowość gospodarowania

mieniem,

- gospodarkę finansową.

Oprócz nadzoru dokonuje

• Tworzenie, przekształcenie i likwidacja zakładu

• Nadawanie i zatwierdzanie statutu i zmian w nim

• Powoływanie Rady Społecznej jako organu inicjującego

i opiniodawczego podmiotu, który tworzył zakład

• Przeznaczanie środków na fundusz założycielski

zakładu jako wydzielonej części mienia

• Przekazywanie w nieodpłatne użytkowanie

nieruchomości zakładowi

• Udzielanie zgody na zbycie, wydzierżawienie lub

wynajęcie majątku

• Pozbawianie zakładu składników przydzielonego

mienia

• Pokrywanie zabowiązań w przypadku likwidacji

zakładu

Organy założycielskie zakładów

opieki zdrowotnej

• minister lub centralny organ administracji rządowej,

• Wojewoda,

• Jednostkę samorządu terytorialnego,

• Państwowe uczelnie medyczną lub państwowe

uczelnie prowadzące działalność dydaktyczną i

badawczą w dziedzinie nauk medycznych

• Kościół lub związek wyznaniowy

• Pracodawca

• Fundacja, związek zawodowy, samorząd zawodowy

lub stowarzyszenie,

• Inna krajowa lub zagraniczna osoba prawna lub

osoba fizyczna

• Spółka nie mająca osobowości prawnej

Struktura

• SPZOZ
• Przychodnia (rejonowa)
• Ośrodek zdrowia
- poradnia
- Izba
- Punkt
• Praktyka

Struktura cd

• Podział ze względu na zadania
- podstawowa opieka zdrowotna
- ambulatoryjna opieka

specjalistyczna

Zadania

• Badania i porada lekarska
• Leczenie
• Rehabilitacja
• Opieka
• Zapobieganie
• Orzekanie
• Zaopatrzenie

Miejsce w systemie

• POZ jest głównym i fundamentalnym

ogniwem systemu opieki zdrowotnej.

Stanowi miejsce podstawowego

kontaktu jednostki i rodziny z
systemem opieki zdrowotnej

Celem głównym POZ jest

zachowanie i poprawa stanu

zdrowia jednostki, rodziny i

lokalnej społeczności

Zadania POZ

Zadaniem POZ jest udzielanie podopiecznym: -

indywidualnych świadczeń leczniczych,

- pielęgnacyjnych,
- profilaktycznych i usprawniających
edukowanie zdrowotne i aktywizowanie do
działań na rzecz zdrowia własnego i rodziny,
w zakładzie opieki zdrowotnej, w jednostkach

POZ w domu pacjenta oraz współdziałanie ze

społecznością lokalną

Szpital

Szpital jest zakładem opieki zdrowotnej,

który udziela świadczeń zdrowotnych
osobom wymagającym udzielania
całodobowych lub całodziennych
świadczeń zdrowotnych w
odpowiednim stałym pomieszczeniu.

Podział szpitali

• Zakres świadczeń
referencyjność szpitali
• Organ założycielski
- publiczne,
- prywatne

Zakres świadczeń

Szczeble referencyjne
Ustalenie referencyjności szpitali umożliwia

porządkowanie organizacyjne systemu
ochrony zdrowia, jednak dynamiczne
przemiany zarówno systemu jak i samych
szpitali najczęściej łamią ustalone
podziały, nierzadko już na etapie
planowania

Organ założycielski

• Szpitale publiczne (SPZOZ) prowadzone

są w formie samodzielnego zakładu
pokrywającego z posiadanych środków i
uzyskiwanych przychodów koszty swojej
działalności i zobowiązań.

Posiadają osobowość prawną w rozumieniu

przepisów prawa cywilnego.

Organ założycielski

Szpitale publiczne (SPZOZ) tworzy:
- minister lub centralny organ

administracji

rządowej,
- wojewoda w przypadku określonych w
ustawie o Inspekcji Sanitarnej,
- jednostka samorządu terytorialnego

Organ założycielski

Szpitale prywatne (NZOZ) tworzy:
- kościół lub związek wyznaniowy,
- pracodawca,
- fundacje, związek zawodowy,

samorząd

zawodowy lub stowarzyszenie,
- inna krajowa albo zagraniczna osoba
prawna lub osoba fizyczna

Czynniki determinujące cele

szpitala to m.in.:

• Regulacje prawne obowiązujące

szpitale

• Potrzeby zdrowotne zdefiniowanej

grupy pacjentów

• Miejsce szpitala w systemie opieki

zdrowotnej

• Dostępne środki

Czynniki determinujące cele

szpitala to m.in.:

• Grupy interesów różnych podmiotów

sektora ochrony zdrowia

• Grupy interesów najważniejszych

podmiotów szpitala: pacjentów,
pracowników medycznych i
pomocniczych oraz menedżerów
zarządzających szpitalem

Pacjent/ obywatel/ klient/

konsument

Art. 68 Konstytucji

• Każdy ma prawo do ochrony zdrowia

• Obywatelom, niezależnie od ich

sytuacji materialnej, władze publiczne
zapewniają równy dostęp do
świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanej ze środków publicznych.
Warunki i zakres udzielania świadczeń
określa ustawa

Art. 68 Konstytucji

• Władze publiczne są zobowiązane do

zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej

dzieciom, osobom niepełnosprawnym i

osobom w podeszłym wieku

• Władze publiczne, są zobowiązane do

zwalczania chorób epidemicznych i

zapobiegania negatywnym dla zdrowia

skutkom degradacji środowiska

• Władze publiczne, popierają rozwój kultury

fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i

młodzieży

Dobry system opieki zdrowotnej

jest:

• Bezpieczny i skuteczny
• Koszt – efektywny
• Przejrzysty (prosty)
• Ma niskie koszty własne
• Zachowuje wpływ na inne sektory
• Podejmuje działania długookresowe na

rzecz zdrowia

• Jest akceptowany społecznie i

politycznie