Czynniki warunkujące 

stan zdrowia. Promocja 

zdrowia.

Wykonała:
Sylwia Leniek

 

 

    Zdrowie określa się jako stan 

dobrego samopoczucia 

fizycznego

, 

psychicznego

 i 

społecznego

, a nie 

tylko brak choroby lub 
niepełnosprawności. Zdrowie to 
także zdolność i umiejętność 
pełnienia ról społecznych, 
adaptacji do zmian środowiska i 
radzenia sobie z tymi zmianami. 

 

 

      W strategii 

Światowej Organizacji 

Zdrowia

 "Zdrowie dla wszystkich w roku 

2000" (przyjętej także w 

Polsce

 oraz koncepcji 

promocji zdrowia podkreślono, że zdrowie jest:

     -  

wartością

, dzięki której jednostka lub 

grupa może realizować swoje aspiracje i 

potrzebę osiągania satysfakcji oraz zmieniać 

środowisko i radzić sobie w nim; 

     -  

zasobem 

(bogactwem) dla społeczeństwa, 

gwarantującym jego rozwój społeczny i 

ekonomiczny; tylko zdrowe społeczeństwo 

może tworzyć dobra materialne i kulturowe, 

rozwijać się, osiągać odpowiednią jakość życia; 

     -  

środkiem 

do osiągnięcia lepszej jakości 

życia.

 

 

    Modelem ułatwiającym zrozumienie 

różnorodności czynników, wśród jakich 
znajduje się człowiek i jego zdrowie, 
jak również czynników warunkujących 
promowanie zdrowia, jest schemat 
ekosystemu człowieka, nazwany 
„

mandalą zdrowia

” Figuruje na 

planie koła wyrażającego wszechświat 
przedstawiono jako „

pole zdrowia

”.

 

 

 

 

         Pola te obejmują :

1. Czynniki biologiczne

 – determinanty genetyczne 

i paragenetyczne decydujące o właściwościach 

biologicznych biotypu – cechy anatomiczne, 

fizjologiczne, biochemiczne, immunologiczne;

2. Środowisko fizyczne

 – charakterystyka 

środowiska biogeograficznego, siedliska środowiska 

pracy, miejsca zamieszkania;

3. Środowisko psychologiczne

 – status społeczny, 

ekonomiczny, polityczny, środowisko rodzinne, 

szkolne, zawodowe, społeczne zaangażowanie;

4. Zachowania jednostkowe

 – tryb życia, 

aktywność fizyczna, dieta, sposób spędzania czasu 

wolnego, stosowanie uzywek itp..

 

 

      

Fundamentalnymi warunkami zapewniającymi 

zdrowie są: pokój, stabilny system ekonomiczny, 

odtwarzalne zasoby naturalne, globalne i lokalne 

bezpieczeństwo obejmujące bezpieczeństwo 

ekologiczne, a także mieszkania, żywienie, edukacja, 

zarobki, sprawiedliwość i równość społeczna.

Wśród czynników, które wpływają na zdrowie 

człowieka wyróżnia się cztery grupy:

       

styl życia

 - jego udział jest największy (50-60%) i 

jednocześnie jego zmiana leży w zasięgu możliwości 

każdego człowieka;

       

środowisko fizyczne oraz społeczne życia i 

pracy

 (ok.20%); 

       

czynniki genetyczne

 (ok.20%); 

       

służba zdrowia

, która może rozwiązać 10-15% 

problemów zdrowotnych społeczeństwa.

 

 

 

 

Czynniki środowiska kształtujące stan zdrowia:

I. Makrośrodowisko. 

1. Środowisko fizyczne, materialne, biologiczne: 

warunki klimatyczne (nasłonecznienie, czynniki 

termiczno-wilgotnościowe, zmienność ciśnienia 

atmosferycznego); naturalne i spowodowane 

działalnością człowieka czynniki fizyczne 

(promieniowania, wibracje, hałas) spowodowane 

działalnością człowieka zanieczyszczenia 

chemiczne powietrza, gleby, żywności i wody; 

czynniki biologiczne (bakterie, wirusy, grzyby, 

pierwotniaki i pasożyty człowieka oraz niektóre 

alergeny. 

2. Środowisko społeczne: cechy ustroju społeczno 

politycznego, wielkość dochodu narodowego 

przypadająca na 1 mieszkańca, dostępność pracy 

i nauki, system opieki zdrowotnej, procesy 

ubranizacyjne, ochrona środowiska, wzorce 

kulturowe i styl życia, stosunki międzynarodowe.

 

 

II. Środowisko indywidualne.

1.

Czynniki związane z pozycja społeczno-zawodową: 

pochodzenie społeczne, wykształcenie, rodzaj i warunki 

pracy, dochody, warunki mieszkaniowe i ogólnobytowe.

2.

a)

 zachowania o znaczeniu zwrotnym: sposób 

odżywania się, aktywność fizyczna, palenie tytoniu, 

nadużywanie alkoholu, narko- i leko- mania, 

umiejętność wypoczywania i radzenia sobie ze 

stresem, higiena osobista, zachowania w sferze 

seksualnej, przestrzeganie przepisów drogowych i in.

         b)

 czynniki wpływające na zachowania o znaczeniu 

zdrowotnym: wiek, płeć, biotyp, aktualny stan zdrowia 

(kondycja fizyczna i zdrowotna), wykształcenie, poziom 

kultury zdrowotnej, system więzi społecznych, 

stabilizacja rodzinna, wyznawany system wartości, 

posiadanie wyraźnych celów życiowych, indywidualne 

cechy osobowości i charakteru.

 

 

     

Promocja zdrowia

 jest procesem umożliwiającym 

ludziom:

-    zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem (identyfikacja 

własnych potrzeb zdrowotnych),

-    poprawę zdrowia (podejmowanie wyborów i decyzji 

sprzyjających zdrowiu).

 

     Promocja zdrowia

 obejmuje pięć 

5 

obszarów działań:

-    budowanie zdrowotnej polityki publicznej,
-    tworzenie środowisk pracy i życia sprzyjających zdrowiu,
-    zachęcanie całego społeczeństwa do działań na rzecz 

zdrowia,

-    rozwijanie indywidualnych umiejętności służących 

zdrowiu,

-    reorientację służby zdrowia.