Przydatki skóry

Przydatki skóry

• Paznokcie
• Włosy
• Gruczoły łojowe
• Gruczoły potowe

Włos

• Mieszek włosowy składa się z części

nabłonkowej i łącznotkankowej. Z
części nabłonkowej, zwanej
macierzą, powstaje w wyniku
rogowacenia łodyga włosa. Poza tym
część nabłonkowa tworzy pochewkę,
dochodzącą do powierzchni skóry
(schemat III).

Włos

• Główną częścią łącznotkankową jest

brodawka włosa, zaopatrzona w naczynia
krwionośne i nerwy, która jest ściśle
związana z macierzą. Zniszczenie tej części
powoduje trwałą utratę włosa, podczas gdy
uszkodzenie części nabłonkowej jest
odwracalne. W części nabłonkowej, tuż
powyżej brodawki, znajdują się melanocyty,
przy czym od ilości wytwarzanego barwnika
zależy kolor włosów.

BUDOWA WŁOSA

1 - zewnętrzna osłonka (cuticula)      2 - warstwa korowa (cortex)      3 -
rdzeń (medulla)

WŁOS- powtórka

wiadomości

• Włosy to przydatki skóry pochodzenia

naskórkowego.

• Owłosieniem są włosy na skórze człowieka,

pokrywające niemal całą jej powierzchnię ,

z wyjątkiem dłoni, podeszew, bocznych

powierzchni i grzbietów ostatnich

palców dłoni i stóp, wewnętrznej

powierzchni napletka, żołędzi,

łechtaczki oraz czerwieni warg.

WŁOS- powtórka

wiadomości

• Pierwsze wykształcone włosy pojawiają

się w skórze płodu ok. 5-6 miesiąca,
tzw. meszek włosowy (lanugo).

• Wypadają one do wód płodowych ok.

5-7 miesiąca, a na to miejsce, pod
koniec życia płodowego, powstają
włosy ostateczne.

lanugo

WŁOS- powtórka

wiadomości

Powszechnie wyróżnia się

:

• włosy długie – włosy głowy, dołów

pachowych, wzgórka łonowego i
narządów płciowych, brody i wąsów u
mężczyzn;

• włosy szczotkowe – brwi i rzęsy;
• meszek włosowy.

Nadmierne owłosienie

• Dość często spotykanym defektem u

kobiet i młodych dziewcząt jest

nadmierne owłosienie. Zaburzenie to

występuje wówczas, gdy w miejscach,

na których normalnie rośnie meszek,

pojawiają się mocne i sztywne włosy,

często o zmienionej pigmentacji.

• Rozróżnia się nadmierne owłosienie

ogólne i miejscowe.

Nadmierne owłosienie

• Różnice w długości i wzroście włosów zależą

od czynników genetycznych i hormonalnych.

Z czynników hormonalnych najważniejszą rolę

odgrywają androgeny, które stymulują wzrost

włosów okolic płciowych i brody, a hamują

wzrost włosów skóry owłosionej głowy u osób

genetycznie predysponowanych do łysienia

męskiego. Hirsutyzm (nadmierne uwłosienie

skóry ciała) zależy od wzmożonej ilości

androgenów i nadmiernego oddziaływania

mieszków włosowych na te hormony.

Nadmierne owłosienie

• Postać uogólniona

nadmiernego
owłosienia o
charakterze
wrodzonym dotyczy
całego ciała i występuje
tuż po urodzeniu.
Dochodzi do przerostu
meszka włosowego we
włosy. Schorzenie to
występuje bardzo rzadko
i jest dziedziczne.

Nadmierne owłosienie

• Postać ogólna nabyta

nadmiernego
owłosienia pojawia
się później, a w
okresie dojrzewania
znacznie się nasila.
Schorzenie to jest
wynikiem zaburzeń
racy układu
nerwowego i
hormonalnego tzw.
hirsutyzm.

Owłosienie miejscowe

• występuje najczęściej na twarzy w

okolicach wąsów, brody, pasa pod
brodą, na klatce piersiowej w
okolicach brodawek i linii ciągłej
brzucha. Szczególnie u młodych
kobiet może pojawić się także na
plecach ramionach, udach i
pośladkach.

Ludzie małpy syndrom

wilkołaka

Czynniki wpływające na

nadmierne owłosienie dzieli się

na :

• wewnętrzne, takie jak: zaburzenia

hormonalne (nadnerczy i jajników), choroby

psychiczne niektóre leki lub środki

antykoncepcyjne ( w niektórych przypadkach

środki antykoncepcyjne powodują cofniecie

nadmiernego owłosienia);

• zewnętrzne, takie jak:nadmierne opalanie się

golenie oraz drażnienie mechaniczne.

• W zależności od przyczyny występowania

schorzenia przeprowadza się leczenie

przyczynowe w specjalistycznych gabinetach

lekarskich bądź doraźnie – w gabinetach

kosmetycznych

Cykle wzrostu włosów

• Włosy znajdują się w rozmaitym stadium

rozwoju. W przeciwieństwie do zwierząt, u
których cykl włosowy jest
zsynchronizowany (linienie), u człowieka
mieszki znajdują się w rozmaitych fazach
cyklu włosowego, bezładnie
rozmieszczonych.

• Są to okresy: wzrostu (anagen), inwolucji

(katagen) i spoczynku (telogen) – schemat
IV.

W każdym mieszku włosowym

następują po sobie w

rytmicznej kolejności trzy fazy

• anagen - wzrost i pełna aktywność
• katagen - inwolucja (faza

przejściowa)

• telogen – spoczynek

Anagen

• Okres wzrostu włosa, czyli anagen,

występuje w przeważającej liczbie
włosów owłosionej skóry głowy (ok. 80-
85%) i trwa 3-6 lat. Znamienną cechą
włosa anagenowego jest dobrze
wykształcona opuszka (dolna
rozszerzona część mieszka,zawierająca
macierz włosa, tj. najszybciej dzielące
się komórki nabłonka).

Katagen

• Mieszek włosowy, zanim osiągnie fazę

spoczynku, przechodzi okres inwolucji

(katagen), trwający kilka dni do 2 tygodni.

Jedynie 0,5-1% włosów znajduje się w

okresie przejściowym (inwolucji). W fazie tej

opuszka stopniowo zanika i ulega

postępującemu rogowaceniu z

przesunięciem ku górze, w wyniku czego

tworzy się charakterystyczna kolba, złożona

z niezróżnicowanych i zrogowaciałych

komórek, z których w okresie anagenu

powstanie nowa opuszka.

Telogen

• Około 10-20% włosów owłosionej skóry

głowy (w zależności od okolicy)
znajduje się w stanie spoczynkowym
(telogen), który trwa 2-4 miesiące. W
okresie tym górna część mieszka jest
zachowana, natomiast zrogowaciały
korzeń włosa leży bliżej powierzchni,
na poziomie mięśnia przywłośnego,
tworząc tzw. kolbę.

• Stan mieszków włosowych ocenia się na podstawie

trichogramu, tj. określania mikroskopowego wyglądu

korzenia (kolba złożona ze zrogowaciałych komórek w

okresie telogenu, rozszerzona opuszka w anagenie).

Odsetek włosów rosnących i znajdujących się w stanie

spoczynku pozwala ocenić stopień uszkodzenia

mieszka.

• W razie niewielkich uszkodzeń następuje przejście w

okres spoczynkowy, przy czym włosy dają się z

łatwością wyrwać.

• Przy zadziałaniu czynników silnie uszkadzających (np.

środki cytostatyczne) dochodzi do rozmaitego typu

zmian morfologicznych we włosach.

• Przy zadziałaniu szkodliwych czynników

zewnętrznych, np. niektórych farb do włosów lub

środków chemicznych używanych do trwałej ondulacji,

dochodzi głównie do uszkodzenia pochewek włosów.

•

Anagen to faza aktywnego wzrostu włosa.

Macierz otaczająca brodawkę włosa jest

wówczas dobrze rozwinięta, a jej komórki dzieląc

się intensywnie przesuwane są do góry tworząc

włos. Po różnie długim okresie czasu (w

zależności od rodzaju włosa i okolicy ciała)

mieszki włosowe przechodzą z fazy anagenu

do katagenu.

• W fazie katagenu macierz stopniowo zanika, a

komórki zrogowaciałe oddzielają się od

pozostałych tworząc zgrubiałą kolbę. Równolegle

zmianie ulega pochewka naskórkowa włosa,

przekształcając się w woreczek z tkwiącym

wewnątrz włosem. Wytworzenie się włosa

kolbowatego stanowi zakończenie fazy katagenu

i rozpoczęcie telogenu.

•

• Pozostały mieszek włosowy jest w górnej części niezmieniony,

zaś jego dno znajduje się teraz blisko przyczepu mięśnia

przywłosowego. Faza spoczynku trwa różnie długo, aż do

czasu, gdy nieokreślony bliżej bodziec wychodzący ze skóry

spowoduje wykształcenie nowej macierzy włosa. Powoduje to

pobudzenie wtórnego zawiązka włosa i odrost nowego włosa.

•

Trójfazowość cyklu włosowego jest stała dla wszystkich

mieszków włosowych i powtarza się wielokrotnie w ciągu życia.

W zależności jednak od okolicy ciała czas trwania

poszczególnych faz jest różny. W obrębie owłosionej

skóry głowy ok. 85% włosów znajduje się w fazie

anagenu, a trwa on w tej okolicy ok. 2-4 lata. Natomiast

na skórze ud i podudzi (meszek włosowy) jedynie 20-

40% włosów to włosy anagenowe.

•

Nadmierny porost włosów skóry twarzy, tułowia i kończyn

związany jest zwykle z nadmierną produkcją androgenów lub

zwiększoną wrażliwością mieszków włosowych na hormony

męskie

.

Paznokcie

• Paznokcie są strukturą złożoną, w skład

której wchodzą: macierz paznokcia (matrix),
zrogowaciała płytka paznokciowa, pod którą
znajduje się łożysko łącznotkankowe oraz
hyponychium. Macierz jest miejscem
wzrostu płytki paznokciowej. Części tylne i
boczne płytek paznokciowych tkwią w
fałdzie naskórkowym zwanym wałem, przy
czym dosiebna część łożyska, leżąca pod
wałem, nosi nazwę macierzy (matrix).

Paznokcie

• Obrąbek naskórkowy, czyli „skórka"

(cuticula, eponychium), pokrywa płytkę
od strony wału i chroni ją przed
urazami. W części proksymalnej płytki
znajduje się tzw. lunula, zbielenie w
kształcie półksiężyca, przylegające do
eponychium. Część dystalna (wolna)
płytki połączona jest z łożyskiem przez
hyponychium.

Paznokcie

• Wzrost płytek paznokciowych wynosi

ok. 2 mm miesięcznie; jest kilkakrotnie
wolniejszy w obrębie palców nóg niż
rąk. Grubość i kształt płytek wykazują
znaczne różnice indywidualne.

• Zmiany w obrębie płytek

paznokciowych występują w
rozmaitych chorobach skóry oraz w
schorzeniach ogólnoustrojowych.

BUDOWA PAZNOKCIA-

POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI

• Paznokcie podobnie jak włosy, gruczoły łojowe i

potowe, są przydatkami skóry.

• Składają się (jak warstwa rogowa i włosy) ze

zrogowaciałych keratynocytów.

• Różna struktura włosów, warstwy rogowej i paznokci

uwarunkowana jest różnym stopniem zrogowacenia i

zawartości siarki.

• Paznokieć jest swego rodzaju podporą i przy dotyku

lub ucisku umożliwia dokładniejsze wyczuwanie.

• Ponadto paznokieć stanowi ochronę dla mocno

ukrwionych i unerwionych zakończeń palców rąk i

nóg.

BUDOWA PAZOKCIA

BUDOWA PAZNOKCIA

1. Płytka paznokciowa
2. Obłączek
3. Wały paznokcia
4. Obrąbek naskórkowy

paznokcia

5. Obrąbek naskórkowy

paznokcia

6. Brzeg wolny
7. Obrąbek naskórkowy

podpaznokciowy

8. Macierz paznokcia
9. Łoże paznokcia

• Macierz paznokcia (łac.matrix)- miejsce wzrostu płytki

paznokciowej, leży pod wałem paznokciowym

• Wały paznokcia: boczny i tylny.

• Obrąbek naskórkowy nadpaznokciowy, skórka (łac.cuticula,

eponychium) - pokrywa płytkę od strony wału, chroni przed

urazami

• Obrąbek naskórkowy okołopaznokciowy (łac.perionychium)

• Obrąbek naskórkowy podpaznokciowy (łac.hyponuchium)

• Obłączek

• Łoże paznokcia

• Płytkę paznokciową

• Wolny brzeg

Przekrój poprzeczny paznokcia:

Gruczoły skóry 

• Na powierzchnię skóry wpływają dwa rodzaje wydzielin,

jedna wodnista - pot (sudor), który bierze udział w

procesach regulowania ciepła, druga tłuszczowa - łój

(sebum).

• Biorąc pod uwagę sposób w jaki dochodzi do powstania

wydzieliny gruczołowej wyróżniamy:

1. gruczoły holokrynowe - łojowe (produkcja wydzieliny

poprzez całkowity rozpad komórek gruczołowych)

2. gruczoły merokrynowe (produkcja wydzieliny

poprzez uwalnianie substancji do przewodów

wyprowadzających lub przez częściowy rozpad komórek

gruczołowych)

   - ekrynowe - gruczoł potowe    - apokrynowe - gruczoły

kłębkowate    - mlekowe

Gruczoły łojowe

• Większość gruczołów łojowych wykazuje ścisły

związek z mieszkami włosowymi, do których
uchodzą tuż poniżej lejka. Tylko niewielka ich
część ma ujście bezpośrednio na powierzchni
skóry, np. na brzegu czerwieni warg.

• Należą do gruczołów holokrynowych, w

których proces wytwarzania łoju łączy się z
niszczeniem komórek wydzielniczych. Komórki
te zostają następnie odtworzone przez
warstwę rozrodczą.

Gruczoły łojowe

• Wydzielanie łoju jest wspomagane przez

skurcz mięśni przywłośnych. Skurcz taki

występuje pod wpływem zimna lub

bodźców psychicznych i jest popularnie

określany jako „gęsia skórka".

• Rola łoju polega prawdopodobnie na

osłonie skóry przed działaniem

czynników mechanicznych,

chemicznych i bakt

Gruczoły łojowe

• Wydzielanie łoju podlega wahaniom w różnych

okresach życia. Jest ono duże u noworodków, ulega

znacznemu zmniejszeniu w wieku ok. 5 lat,

narastając ponownie w okresie pokwitania. Powyżej

40 rż. wydzielanie łoju zmniejsza się, zwłaszcza u

kobiet ok. 60 rż.

• Czynność gruczołów łojowych podlega wpływom

hormonalnym. Testosteron i progesteron

powodują przerost gruczołów łojowych i ich

wzmożone wydzielanie, estrogeny i antyandrogeny

(np. octan cyproteronu) zmniejszają wydzielanie łoju

zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, gruczoły kory

nadnerczy natomiast pobudzają wydzielanie

łoju, być może w wyniku czynności

androgennej.

• Stwierdzono, że odnowa łoju jest szybsza, jeśli jest on

często usuwany z powierzchni skóry, co może mieć

znaczenie w nasileniu łojotoku.

Sebum skład

Gruczoły potowe

• Gruczoły potowe dzielą się na 2 typy:
• 1) gruczoły ekrynowe, występujące w

całej skórze,

• 2) gruczoły apokrynowe, związane z

mieszkami włosowymi i występujące
głównie w okolicach pachowych,
płciowych, odbytu, brodawek
sutkowych oraz powiek.

Gruczoły potowe

• Gruczoły potowe składają się z części

wydzielniczej, przewodu
wyprowadzającego i ujścia, które w
gruczołach ekrynowych znajduje
się w naskórku, a w
apokrynowych - w kanale
włosowym lub naskórku.

Gruczoły potowe

Gruczoł ekrynowy

Gruczoły ekrynowe

• Gruczoły ekrynowe odgrywają rolę w regulacji

cieplnej. Wzmożone wydzielanie potu zachodzi w

przypadku wzrostu temperatury otoczenia

(powyżej 31°C) lub nadmiernego wytwarzania

ciepła w ustroju.

• Skład chemiczny potu zależy od wielu czynników -

pokarmów, warunków klimatycznych, wpływów

hormonalnych i in. Pot jest w istocie bardzo

rozcieńczonym roztworem soli,

zawierającym ponadto związki mineralne

(potas, wapń, magnez, żelazo), a także

mocznik, kwas mlekowy, węglowodany,

lipidy i in.

Gruczoły potowe ekrynowe

• Z potem ekrynowym mogą być także wydalane

inne związki, np. leki i ich metabolity.

• Kwaśny odczyn potu ekrynowego ma istotne

znaczenie dla utrzymywania niskiej wartości pH

warstwy rogowej.

• Gruczoły ekrynowe są rozmieszczone na całym ciele

człowieka, najwięcej ich jest na podeszwach stóp,

najmniejna udach.

• Człowiek przeciętnie wydziela z potem ekrynowym

około 1,5 litra wody na dobę.

• W warunkach ekstremalnych (wysoka temperatura,

wysiłek fizyczny) ilość ta może wzrosnąć nawet do

10 litrów.

• Pot ekrynowy nie stanowi pożywki dla

mikroflory skórnej.

Gruczoły ekrynowe

• Wydzielanie potu zależne jest od układu nerwowego.

Przykładem tego jest pocenie się pod wpływem

bodźców emocjonalnych. Środki cholinergiczne

(acetylocholina, pilokarpina) pobudzają je, a środki

przeciwcholinergiczne (np. atropina) wpływają

hamująco. Sympatektomia powoduje prawie

całkowite zniesienie czynności wydzielniczej

gruczołów potowych w okolicy unerwionej przez

wycięty zwój.

• Ośrodkowy układ nerwowy wywiera również bardzo

wyraźny wpływ na czynność gruczołów potowych

(pocenie emocjonalne, zwłaszcza dłoni, stóp, twarzy).

Wydzielany na powierzchnię skóry pot tworzy z łojem

zawiesinę olej/woda lub woda/olej.

Gruczoły apokrynowe

• Czynność gruczołów apokrynowych u ludzi nie

jest całkowicie jasna, nie biorą one udziału w

termoregulacji. Rozpoczynają funkcjonowanie po

okresie pokwitania, oddziałują głównie na bodźce

hormonalne i emocjonalne. Są regulowane przez

włókna adrenergiczne, a nie - jak gruczoły

ekrynowe - przez włókna cholinergiczne.

• Zapach potu apokrynowego, uważany dawniej za

charakterystyczną cechę rasową lub osobniczą,

okazał się związany z rozkładem potu pod

wpływem bakterii i może być całkowicie usunięty

przez odpowiednie postępowanie

przeciwbakteryjne.

• http://lajk.tv/H0rr0rtv-Czlowiek-wilk-

krowa-z-krzyzem-na-czole-10-
MOHKqbXuyrd