4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

1

Jerzy Arendt

Jerzy Arendt

WYKŁADY

WYKŁADY

Patomorfologia i

Patomorfologia i

Patofizjologia

Patofizjologia

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

2

Rola i miejsce patomorfologii i

Rola i miejsce patomorfologii i

patofizjologii w rozumowaniu

patofizjologii w rozumowaniu

klinicznym. Uwagi wstępne

klinicznym. Uwagi wstępne



Czym zajmuje się patomorfologia i

Czym zajmuje się patomorfologia i

patofizjologia

patofizjologia



Zarys rozwoju tych nauk na przestrzeni

Zarys rozwoju tych nauk na przestrzeni

wieków

wieków



Patomorfologia współczesna i jej rola w

Patomorfologia współczesna i jej rola w

praktyce klinicznej

praktyce klinicznej

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

3

Rola i miejsce patomorfologii i

Rola i miejsce patomorfologii i

patofizjologii w rozumowaniu

patofizjologii w rozumowaniu

klinicznym. Uwagi wstępne

klinicznym. Uwagi wstępne



Patofizjologia w procesie diagnostyczno-

Patofizjologia w procesie diagnostyczno-

leczniczym

leczniczym



Patologia jako przykład zintegrowanej

Patologia jako przykład zintegrowanej

nauki niezbędnej w nowoczesnym

nauki niezbędnej w nowoczesnym

postępowaniu klinicznym

postępowaniu klinicznym



Podstawowa terminologia łacińsko-

Podstawowa terminologia łacińsko-

polska

polska

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

4

Patomorfologia jest pojęciem

Patomorfologia jest pojęciem

szerokim, obejmuje ona:

szerokim, obejmuje ona:



Anatomię patologiczną

Anatomię patologiczną



histopatologię

histopatologię



embriologię patologiczną

embriologię patologiczną



genetykę patologiczną

genetykę patologiczną



patologię ultrastrukturalną i

patologię ultrastrukturalną i

molekularną

molekularną

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

5

Patofizjologia zajmuje się teorią

Patofizjologia zajmuje się teorią

procesu chorobowego oraz

procesu chorobowego oraz

patogenezą

patogenezą

chorób.

chorób.

W tym zakresie jest dyscypliną

W tym zakresie jest dyscypliną

integrującą takie nauki podstawowe

integrującą takie nauki podstawowe

jak:

jak:



Fizjologia

Fizjologia



Biochemia

Biochemia



Biofizyka

Biofizyka

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

6

Patomorfologia

Patomorfologia

Ustalenie daty powstanie anatomii

Ustalenie daty powstanie anatomii

patologicznej jest trudne.

patologicznej jest trudne.

Niewątpliwie wyrosła u boku:

Niewątpliwie wyrosła u boku:



- medycyny sądowej

- medycyny sądowej



- anatomii prawidłowej

- anatomii prawidłowej

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

7

Patomorfologia- historia

Patomorfologia- historia

ŚWIAT ANTYCZNY

ŚWIAT ANTYCZNY

doświadczenia balsamatoriuszy

doświadczenia balsamatoriuszy

Starego Egiptu

Starego Egiptu

rozwój nauk w Aleksandrii( sekcja

rozwój nauk w Aleksandrii( sekcja

zwłok, wiwisekcja zbrodniarzy)

zwłok, wiwisekcja zbrodniarzy)

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

8

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

9

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

10

Patomorfologia- historia

Patomorfologia- historia

ŚREDNIOWIECZE

ŚREDNIOWIECZE

Wśród miniatur i inkunabułów w tym okresie

Wśród miniatur i inkunabułów w tym okresie

były motywy sekcji zwłok ludzkich.

były motywy sekcji zwłok ludzkich.

Na przełomie XII i XIII wieku zezwolenie papieży

Na przełomie XII i XIII wieku zezwolenie papieży

na wykonanie sekcji zwłok otrzymały szkoły

na wykonanie sekcji zwłok otrzymały szkoły

lekarskie w: Salerno, Padwie, Bolonii.

lekarskie w: Salerno, Padwie, Bolonii.

W XIII wieku pojawia się w Chinach pierwszy

W XIII wieku pojawia się w Chinach pierwszy

podręcznik badań sądowo- lekarskich,

podręcznik badań sądowo- lekarskich,

natomiast w Bolonii Guido da Vigevano

natomiast w Bolonii Guido da Vigevano

wydaje pierwszy podręcznik techniki sekcji

wydaje pierwszy podręcznik techniki sekcji

zwłok

zwłok

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

11

Patomorfologia- historia

Patomorfologia- historia

OKRES OŚWIECENIA

OKRES OŚWIECENIA



Właściwym twórcą podstaw anatomii

Właściwym twórcą podstaw anatomii

patologicznej jest Jan Baptista Morgagni

patologicznej jest Jan Baptista Morgagni



Wydał on pięciotomowe dzieło pt. „

Wydał on pięciotomowe dzieło pt. „

De

De

Sedibus et causis morborum per anatomen

Sedibus et causis morborum per anatomen

indagatis .

indagatis .

”

”



Milowym krokiem w rozwoju nauk

Milowym krokiem w rozwoju nauk

biologicznych było wynalezienie mikroskopu

biologicznych było wynalezienie mikroskopu

w XVIII wieku przez holenderskiego

w XVIII wieku przez holenderskiego

uczonego

uczonego

Antoniego Leeuwenhoeka.

Antoniego Leeuwenhoeka.

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

12

Patomorfologia- historia

Patomorfologia- historia

CZASY NOWOŻYTNIE

CZASY NOWOŻYTNIE

W XIX wieku w Europie ścierały się dwie teorie

W XIX wieku w Europie ścierały się dwie teorie

chorób

chorób



- Karola Rokitańskiego-kriopochodna, humoralna

- Karola Rokitańskiego-kriopochodna, humoralna



- Rudolfa Virchowa- komórkowa - jego credo

- Rudolfa Virchowa- komórkowa - jego credo

naukowe :”

naukowe :”

Omins cellula a cellula

Omins cellula a cellula

” było

” było

podstawą naukowej patomorfologii lat

podstawą naukowej patomorfologii lat

następnych.

następnych.

Przełom XIX i XX wiek to ośrodki we

Przełom XIX i XX wiek to ośrodki we

Francji, Anglii, Niemczech.

Francji, Anglii, Niemczech.

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

13

Patomorfologia w Polsce

Patomorfologia w Polsce



Najważniejsze dokumenty

Najważniejsze dokumenty

anatomopatologiczne to protokoły sekcji

anatomopatologiczne to protokoły sekcji

zwłok w XVI w. króla Stefana Batorego i

zwłok w XVI w. króla Stefana Batorego i

w XVII w. króla Jana II Sobieskiego.

w XVII w. króla Jana II Sobieskiego.



Przełom wieku XIX u XX to rozwój

Przełom wieku XIX u XX to rozwój

patomorfologii.

patomorfologii.



Ośrodki wiodące : Wilno, Kraków, Lwów,

Ośrodki wiodące : Wilno, Kraków, Lwów,

Warszawa

Warszawa

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

14

Patofizjologia.

Patofizjologia.

Na przełomie wieków istotę choroby

Na przełomie wieków istotę choroby

ujmowały liczne hipotezy

ujmowały liczne hipotezy

wychodzące z przeciwstawnych

wychodzące z przeciwstawnych

założeń

założeń

.

.



Idealistyczna realistyczna

Idealistyczna realistyczna



spirytualistyczna

spirytualistyczna

naturalistyczna

naturalistyczna



racjonalistyczna empiryczna

racjonalistyczna empiryczna



czynnościowa

czynnościowa

morfologiczna

morfologiczna

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

15

Patofizjologia- okres przed

Patofizjologia- okres przed

naszą erą

naszą erą

Pierwszą pełną teorią choroby tzw.

Pierwszą pełną teorią choroby tzw.

humoralną podał Hipokrates z wyspy Kos.

humoralną podał Hipokrates z wyspy Kos.

Chorobę miała wywoływać zaburzona

Chorobę miała wywoływać zaburzona

proporcja soków organizmu:

proporcja soków organizmu:



krwi

krwi



śluzu

śluzu



żółci

żółci



czarnej żółci

czarnej żółci

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

16

Patofizjologia- okres przed

Patofizjologia- okres przed

naszą erą

naszą erą



Przeciwną teorię chorób stworzył

Przeciwną teorię chorób stworzył

rzymski lekarz i filozof Asklepiades.

rzymski lekarz i filozof Asklepiades.



Za przyczynę choroby uznał

Za przyczynę choroby uznał

zmiany w stałych częściach

zmiany w stałych częściach

organizmu. Była to solidystyczna, a

organizmu. Była to solidystyczna, a

w rzeczywistości pierwsza teoria

w rzeczywistości pierwsza teoria

komórkowa.

komórkowa.

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

17

Patofizjologia- okres przed

Patofizjologia- okres przed

naszą erą

naszą erą

Celsus podał podstawowe objawy

Celsus podał podstawowe objawy

ostrego zapalenia

ostrego zapalenia



DOLOR- ból

DOLOR- ból



TUMOR- guz

TUMOR- guz



CALOR- podwyższona temperatura

CALOR- podwyższona temperatura



RUBOR- zaczerwienienie

RUBOR- zaczerwienienie

Galen dodał FUNCTIO LAESA-

Galen dodał FUNCTIO LAESA-

upośledzenie czynności

upośledzenie czynności

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

18

Patofizjologia- wiek XV

Patofizjologia- wiek XV

Paracelsus stworzył szkołę

Paracelsus stworzył szkołę

jatrochemii

jatrochemii

Uważał, że choroba jest wynikiem

Uważał, że choroba jest wynikiem

zmian substancji chemicznych w

zmian substancji chemicznych w

tkankach, wywołanych przez obce

tkankach, wywołanych przez obce

potęgi duchowe, które opanowują

potęgi duchowe, które opanowują

pierwiastek życiowy, czyli ducha

pierwiastek życiowy, czyli ducha

osobniczego nazwanego przezeń

osobniczego nazwanego przezeń

ARCHEUSZEM

ARCHEUSZEM

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

19

Patofizjologia- wiek XVI

Patofizjologia- wiek XVI

Santorio Santori- szkoła

Santorio Santori- szkoła

jatromechaniki

jatromechaniki

Opiera się ona na założeniach

Opiera się ona na założeniach

solidystycznych.

solidystycznych.

Określa chorobę jako stan

Określa chorobę jako stan

nieprawidłowej

nieprawidłowej



masy ciała

masy ciała



temperatury

temperatury



częstości tętna

częstości tętna



i innych zjawisk dających się zmierzyć

i innych zjawisk dających się zmierzyć

Patofizjologia

Patofizjologia

wiek XIX

wiek XIX

Dwie sprzeczne teorie

Dwie sprzeczne teorie

humoralna- Karola

humoralna- Karola

Rokitańskiego

Rokitańskiego

komórkowa - Rudolfa

komórkowa - Rudolfa

Virchowa

Virchowa

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

21

Patofizjologia w Polsce

Patofizjologia w Polsce

Pierwsza Katedra patofizjologii

Pierwsza Katedra patofizjologii

powstała w XIX w. w Krakowie

powstała w XIX w. w Krakowie

( Stefan Domański)

( Stefan Domański)

Inne ośrodki to:

Inne ośrodki to:



Wilno ( Kazimierz Pelczar)

Wilno ( Kazimierz Pelczar)



Warszawa ( Tytus

Warszawa ( Tytus

Chałubiński) [od 1946 r.

Chałubiński) [od 1946 r.

Julian Walawski]

Julian Walawski]

Po II wojnie światowej w Polsce

Po II wojnie światowej w Polsce

w rożnym czasie powstało przy

w rożnym czasie powstało przy

akademiach medycznych

akademiach medycznych

dziesięć Katedr i Zakładów

dziesięć Katedr i Zakładów

Patomorfologii i Patofizjologii

Patomorfologii i Patofizjologii

przyczyniając się do rozwoju

przyczyniając się do rozwoju

lecznictwa w całym kraju.

lecznictwa w całym kraju.

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

23

Patofizjologia współczesna dzieli się

Patofizjologia współczesna dzieli się

na

na

makropatologię ( sekcje zwłok )

makropatologię ( sekcje zwłok )

mikropatologię ( badania

mikropatologię ( badania

materiałów pobranych od chorego

materiałów pobranych od chorego

biopsja

biopsja

lub podczas sekcji zwłok

lub podczas sekcji zwłok

nekrobiopsja)

nekrobiopsja)

Dawniej nad drzwiami wielu

Dawniej nad drzwiami wielu

sal sekcyjnych znajdował się

sal sekcyjnych znajdował się

napis „

napis „

Hic est locus, ubi mors

Hic est locus, ubi mors

qaudet, seccurere vitae

qaudet, seccurere vitae

”

”

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

24

•

Sekcja zwłok pełni rolę:

Sekcja zwłok pełni rolę:

- dydaktyczną

- dydaktyczną

- weryfikującą rozpoznania

- weryfikującą rozpoznania

kliniczne

kliniczne

- naukowo- poznawczą

- naukowo- poznawczą

- sanitarno-epidemiologiczną

- sanitarno-epidemiologiczną

- sądową

- sądową

Diagnostyka

Diagnostyka

histologiczna i

histologiczna i

cytologiczna

cytologiczna

często mają

często mają

decydujący wpływ na rozpoznanie

decydujący wpływ na rozpoznanie

kliniczne

kliniczne

Zwiększone zapotrzebowanie na badania

Zwiększone zapotrzebowanie na badania

wycinków tkanek wiąże się z rozwojem takich

wycinków tkanek wiąże się z rozwojem takich

badań jak:

badań jak:



endoskopia przewodu pokarmowego

endoskopia przewodu pokarmowego



laparoskopia

laparoskopia



bronchoskopia

bronchoskopia



torakoskopia

torakoskopia

Coraz częściej jest stosowane badanie

Coraz częściej jest stosowane badanie

cytologiczne preparatów uzyskanych na drodze

cytologiczne preparatów uzyskanych na drodze



cytologii złuszczeniowej

cytologii złuszczeniowej



biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC)

biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC)

Współczesna rola patofizjologii

Współczesna rola patofizjologii

polega głównie na tym iż

polega głównie na tym iż

diagnostyka i określenie patogenezy

diagnostyka i określenie patogenezy

schorzeń oraz wprowadzenie nowych

schorzeń oraz wprowadzenie nowych

metod terapii opiera się coraz

metod terapii opiera się coraz

bardziej na faktach uzyskiwanych w

bardziej na faktach uzyskiwanych w

trakcie prac doświadczalnych,

trakcie prac doświadczalnych,

laboratoryjnych lub podczas

laboratoryjnych lub podczas

obserwacji chorych poddanych

obserwacji chorych poddanych

leczeniu kontrolowanemu

leczeniu kontrolowanemu

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

27

W wielu przodujących krajach

W wielu przodujących krajach

Europy i Stanach Zjednoczonych

Europy i Stanach Zjednoczonych

Ameryki. patomorfologia i

Ameryki. patomorfologia i

patofizjologia w praktyce klinicznej

patofizjologia w praktyce klinicznej

uległy połączeniu tworząc

uległy połączeniu tworząc

PATOLOGIĘ.

PATOLOGIĘ.

Ogromną rolę odgrywa patolog

Ogromną rolę odgrywa patolog

szpitala, który jest najważniejszym

szpitala, który jest najważniejszym

konsultantem wszystkich oddziałów.

konsultantem wszystkich oddziałów.

Musi on posiadać ogromną i

Musi on posiadać ogromną i

uniwersalną wiedzę, stale

uniwersalną wiedzę, stale

uzupełnianą.

uzupełnianą.

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

28

Podstawowa terminologia

Podstawowa terminologia

patomorfologiczna łacińsko-

patomorfologiczna łacińsko-

polska

polska



Excisio probatoria-

Excisio probatoria-

wycinek próbny

wycinek próbny



biopsia- pobranie tkanek

biopsia- pobranie tkanek



haemorrhagia - krwotok

haemorrhagia - krwotok



haematoma- krwiak

haematoma- krwiak



petechia - wybroczyna

petechia - wybroczyna

krwawa

krwawa



melaena- smolisty stolec

melaena- smolisty stolec



haematuria- krwiomocz

haematuria- krwiomocz



thrombus- zakrzep

thrombus- zakrzep



embolus- zator

embolus- zator



infarctus- zawał

infarctus- zawał



oedema- obrzęk

oedema- obrzęk



anaemia- niedokrwistość

anaemia- niedokrwistość



epistaxisis- krwawienie z

epistaxisis- krwawienie z

nosa

nosa



haemoptysis- krwioplucie

haemoptysis- krwioplucie

4.05.21

nysa wykłąd 1 Patfizjologia P
atmorfologia

29

Podstawowa terminologia

Podstawowa terminologia

patomorfologiczna łacińsko-

patomorfologiczna łacińsko-

polska

polska



congelatio- odmrożenie

congelatio- odmrożenie



fistula- przetoka

fistula- przetoka



abscessus-ropień

abscessus-ropień



inflammatio- zapalenie

inflammatio- zapalenie



neoplasma malignum-

neoplasma malignum-

nowotwór złośliwy

nowotwór złośliwy



carcinoma- rak

carcinoma- rak



sarcoma- mięsak

sarcoma- mięsak



icterus- żółtaczka

icterus- żółtaczka



atherosclerosis-

atherosclerosis-

miażdżyca

miażdżyca



necrosis- martwica

necrosis- martwica



vulnus- rana

vulnus- rana



cicatrix- blizna

cicatrix- blizna



combustio-oparzenie

combustio-oparzenie



leukemia- białaczka

leukemia- białaczka