Człowiek w środowisku

przyrodniczym

Warsztaty dla uczniów Gimnazjum nr 2 im. A. Prądzyńskiego we

Wrześni

Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Lądzie, 29.09.2009 r.

Zespół Parków Krajobrazowych

Województwa Wielkopolskiego

Piotr Basiński

Wpływ człowieka na przyrodę

• Prehistoria
• Wieki średnie

Wpływ człowieka na przyrodę

• Rewolucja przemysłowa

Wpływ człowieka na przyrodę

• Eksplozja demograficzna

Wpływ człowieka na przyrodę

• Epoka postindustrialna
• Co dalej?

Wpływ człowieka na przyrodę

przyroda

człowiek

człowiek

przyroda

przyroda

człowiek

Wpływ człowieka na przyrodę

Elementy

ekonomiczne

Zrównoważony rozwój (ang. sustainable

development)

Elementy

społeczne

Elementy

przyrodnicze

Wpływ człowieka na przyrodę

Skala makro

…i skala mikro

Wpływ człowieka na przyrodę

Wpływ człowieka na przyrodę

Przykładowe pytania:

• Jak dużo z zakupionego pożywienia jest przez Ciebie

wyrzucane?

• Jaka część pożywienia, które spożywasz, jest

uprawiana lokalnie, sezonowo i nie jest

przetworzona?

• Jaki dystans rocznie przejeżdżasz samochodem?

• Przeciętnie jak często podróżujesz samochodem w

towarzystwie kogoś innego?

• Czy używasz wydajnych elektrycznych urządzeń i

żarówek?

• Czy elektryczność w Twoim domu pochodzi z tzw.

zielonej elektryczności (słońce, wiatr)?

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko

przyrodnicze:

• Emisja zanieczyszczeń powietrza
• Zrzut ścieków
• Wykorzystanie nieodnawialnych zasobów

środowiska

• Produkcja dużej ilości odpadów, w tym odpadów

toksycznych

• Degradacja gleby

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko

przyrodnicze:

• Zawłaszczanie przestrzeni
• Degradacja krajobrazu
• Zmiana stosunków wodnych
• Wprowadzenie liniowych elementów

antropogenicznych

• Fragmentacja siedlisk przyrodniczych

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin”

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko

przyrodnicze:

• Znaczny pobór energii elektrycznej
• Niekorzystny wpływ hałasu i drgań
• Oddziaływanie pola magnetycznego
• Stworzenie zagrożenia w przypadku awarii,

kataklizmu lub ataku terrorystycznego

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Elektrownia i zbiornik retencyjny Jeziorsko

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Kopalnie fosforytów (Nauru)

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Gazociąg północny (Bałtyk)

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Szyby naftowe (Kuwejt)

Wielkoprzemysłowe

zagrożenia środowiska

Przykłady wpływu przemysłu na środowisko:
• Składowisko odpadów radioaktywnych (De l’Aube –

Francja)

Bioindykacja

• Bioindykacja - metoda oceny stanu środowiska

na podstawie badania reakcji organizmów
żywych na zmiany.

• Skala porostowa (I – VII)
• Polski indeks biotyczny

Bioindykacja

Przykłady organizmów wskaźnikowych:
• Larwy chruścików
• Rak rzeczny
• Porosty
• Szczeżuja

Ochrona przyrody w Polsce

Historia ochrony przyrody w Polsce:
• System regaliów
• Ochrona ze względów estetycznych
• Początki nowoczesnej ochrony przyrody

Ochrona przyrody w Polsce

Ochrona przyrody w Polsce

Formy ochrony przyrody w Polsce:
• Park narodowy
• Rezerwat przyrody
• Park krajobrazowy
• Obszar chronionego krajobrazu
• Obszar NATURA 2000

Ochrona przyrody w Polsce

Formy ochrony przyrody w Polsce – c.d.:
• Użytek ekologiczny
• Zespół przyrodniczo-krajobrazowy
• Stanowisko dokumentacyjne
• Pomnik przyrody
• Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

Ochrona przyrody w Polsce

Pozaustawowe formy ochrony przyrody w Polsce:
• Obiekty RAMSAR
• Obiekty HELCOM BSPA
• Światowe Rezerwaty Biosfery (MaB)
• Lista Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego

i Kulturowego UNESCO

• Obiekty IBA
• Dyplom Rady Europy
• Sieć PAN-Parks

Ochrona przyrody w Polsce

Przykłady przedsięwzięć związanych z ochroną

przyrody w Polsce:

• Reintrodukcja popielicy, fok, susła moręgowanego
• Ocalenie żubra
• Akcja „smaczna babka”
• Biebrzańskie sianokosy
• Kulturowy wypas owiec –

Owczary

• Kompensacja przyrodnicza –

Nadwarciański Park Krajobrazowy

Niekonwencjonalne (alternatywne)

źródła energii

„Mój ojciec jeździł na wielbłądzie. Ja jeżdżę samochodem.

Mój syn lata odrzutowcem. Jego syn będzie jeździł na

wielbłądzie.”

Niekonwencjonalne (alternatywne)

źródła energii

Teoria tzw. Peak Oil (szczytu

„olejowego”)

Wskaźnik EROEI=
energia potrzebna do
uzyskania danej ilości
surowca/energię zawartą
w tym surowcu

Obecnie ropa naftowa
ma
EROEI=5

Przy EROEI=1 produkcja
ropy naftowej przestanie
mieć sens ekonomiczny

Szczyt produkcji ropy naftowej => kryzys w sektorze
paliw płynnych dla transportu, a nie „kryzys
energetyczny”!!!

Niekonwencjonalne (alternatywne)

źródła energii

• Energia słoneczna

• Energia wiatru

• Energia pływów morskich

• Energia fal morskich

• Energia cieplna oceanów

(maretermiczna)

• Energia geotermalna

• Energia jądrowa

• Biogaz

• Energia z biomasy

• Biopaliwa

• Energia powstająca podczas hamowania pojazdu

(autobusy hybrydowe)

Niekonwencjonalne (alternatywne)

źródła energii

Wybrane zalety i wady

• Czyste źródła energii
• W większości

odnawialne

• Niezawodność (ogniwa

słoneczne)

• Małe problemy przy

utrzymywaniu i
eksploatacji (wodne)

• Lokalizacja uzależniona od

warunków środowiska

(elektrownie wiatrowe,

wodne, geotermalne,

pływowe)

• Wysokie koszty budowy i

utrzymania (wiatrowe,

geotermalne)

• Zajmują duże obszary

(pływowe, wiatrowe, wodne)

• Negatywne oddziaływanie na

krajobraz (wiatrowe, wodne)

• Zakłócenia w przelotach

ptaków (wiatrowe)

Człowiek w środowisku przyrodniczym

„Myśl globalnie działaj
lokalnie”

Dziękuję za uwagę!