Psychoterapia

zaburzeń

odżywiania jako

przykład terapii

uzależnień

behawioralnych

Zaburzenia odżywiania

Anorexia nervosa – kryteria diagnostyczne wg DSM

IV

- Odmowa utrzymania ciężaru ciała na lub powyżej granicy

wagi minimalnej dla wieku i wzrostu

- Intensywny lęk prze przybraniem na wadze lub otyłością

mimo utrzymującej się rzeczywistej niedowagi

- Zaburzenie sposobu doświadczania własnej wagi i kształtu

ciała

- U kobiet które zaczęły wcześniej miesiączkować

nieobecność trzech kolejnych cykli menstruacyjnych

Wyodrębnione typy:
• Typ „ograniczający”: nie dochodzi do regularnych

epizodów niekontrolowanego objadania się lub zachowań

wydalających

• Typ „żarłoczno – wydalający”: dochodzi do

regularnych epizodów niekontrolowanego objadania się

lub zachowań wydalających

Zaburzenia odżywiania

Bulimia nervosa – kryteria diagnostyczne wg DSM

IV

1. Powtarzające się epizody objadania się, które cechują

się następująco:

- jedzenie w krótkim czasie (np. 2 godz.) ilości jedzenia,

która dla większości osób jest zdecydowanie za duża,

aby można ją było zjeść w tym czasie i podobnych

okolicznościach

- poczucie braku kontroli nad jedzeniem w trakcie

epizodu (np. poczucie, że nie można przestać jeść lub

zapanować nad ilością i sposobem jedzenia)

2. Stosowanie nawracających nieprawidłowych

zachowań kompensacyjnych służących zapobieganiu

przyrostowi masy ciała, takich jak:

- prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków

przeczyszczających, diuretyków, lewatyw ipt

- poszczenie
- intensywne ćwiczenia fizyczne

Zaburzenia odżywiania

3. Zarówno epizody objadania się jak i nieprawidłowe

zachowania kompensacyjne występują przeciętnie co

najmniej dwa razy na tydzień przez trzy miesiące

4. Samoocena jest wyznaczana głównie przez kształt i wagę

ciała

5. Zaburzenie to nie występuje w przebiegu anorexia

nervosa

Wyodrębnione typy:

• Typ „przeczyszczający”: w przebiegu epizodu dochodzi

do regularnego prowokowania wymiotów lub używania

środków przeczyszczających, odwadniających, lewatyw

• Typ „nieprzeczyszczający”: w przebiegu epizodów

dochodzi do stosowania takich nieprawidłowych

zachowań kompensacyjnych jak poszczenie, uprawianie

intensywnych ćwiczeń fizycznych bez regularnego

stosowania wymiotów lub nadużywania środków

przeczyszczających czy odwadniających

 

Symptomy i objawy anoreksji i

bulimii

Anoreksja
Fizyczne objawy i symptomy
• Wysypka skórna
• Sinienie kończyn
• Słaba cyrkulacja krwi
• Omdlenia
• Anemia
• Chroniczna bardzo niska masa ciała
• Powiększenie tarczycy
• Zanik menstruacji
• Obrzęki
• Problemy związane z opóźnieniem opróżniania się

żołądka

Symptomy i objawy

anoreksji i bulimii

• Objawy psychologiczne i towarzyszące problemy
• Perfekcjonizm
• Unikanie więzi międzyludzkich
• Utrzymywanie wagi jako centralnego tematu

życiowego

• Poczucie omnipotencji
• Przekonanie o własnej otyłości / zaburzenia

percepcji własnego ciała

• Nadmierna uległość
• Bardzo wysoka motywacja osiągnięć
• Zachowania rytualne
• W wywiadzie stwierdzane wykorzystanie

seksualne lub gwałt

Symptomy i objawy

anoreksji i bulimii

Bulimia
Fizyczne objawy i symptomy

• Obrzęki błon śluzowych

• Skłonność do infekcji

• Arytmia

• Trądzik

• Zatwardzenia i (lub) biegunki

• Choroby zębów

• Zatrucie korzeniem wymiotnicy (zioła

wywołujące wymioty)

• Zachłystowe zapalenie płuc
 

Symptomy i objawy

anoreksji i bulimii

Objawy psychologiczne i towarzyszące

problemy

• Zachowania impulsywne

• Nadmierne przywiązanie

• Nadmierne skupienie na wadze

• Depresja

• Myśli samobójcze

• Niska samoocena

• Ekstremalne poczucie winy

• Wahania nastroju

• Mordercze ćwiczenia fizyczne

• Stwierdzana w wywiadzie choroba

alkoholowa rodzica (rodziców)

Błędne koło bulimii

 ZDARZENIE, BODZIEC

MYŚLI

UCZUCIA

 
 
PROWOKOWANIE

OBJADANIE SIĘ

WYMIOTÓW

MYŚLI

MYŚLI

UCZUCIA

UCZUCIA

 

Cele terapii bulimii

• Cele terapeutyczne wyznaczane w pracy z

zaburzeniami odżywiania

• Ustabilizowanie stanu fizycznego
• Ocena konieczności skierowania na

szczegółowe badania medyczne

• Poprawa umiejętności radzenia sobie
• Poszerzenie autonomii
• Poprawa wizerunku własnego ciała
• Poprawa racjonalności myślenia

Cele terapii bulimii

• Poprawa jakości relacji z innymi ludźmi
• Poprawa komunikacji
• Poprawa samooceny
• Nabycie umiejętności identyfikacji stanów

emocjonalnych

• Nabycie umiejętności rozróżniania

pomiędzy wrażeniami trzewnymi a
stanami emocjonalnymi

• Samoobserwacja i prewencja nawrotów

INTEGRACYJNA TERAPIA

POZNAWCZA BULIMII

FAZA I: Psychoedukacja i wzmacnianie motywacji

do leczenia (sesje 1-3)

CELE:

• Nawiązanie i utrzymanie przymierza terapeutycznego, w

którym pacjent jest aktywnym uczestnikiem procesu leczenia
(oraz identyfikacji przejawów zaburzenia)

• Budowanie u pacjentki zrozumienia niezgodności między

idealnym obrazem ciała a jego percepcją (identyfikacja źródeł
nieadekwatnych wzorców piękna)

• Wrażliwość na uczucia pacjenta
• Rozpoznanie w jaki sposób nierealistyczne wzorce piękna

wpływają na powstawanie nierealistycznych dążeń. Edukacja w
zakresie prozdrowotnych zachowań, realistycznych celów
związanych z utrzymaniem masy ciała

• Zainicjowanie automonitoringu dotyczącego odżywiania

Arkusz monitoringu

godzin

a

miejsc

e

opis

jedzeni

a

objada

nie

wymiot

y

myśli

uczuci

a

INTEGRACYJNA TERAPIA

POZNAWCZA BULIMII

FAZA II: Normalizacja przyjmowania

pokarmów i rozwój związanych z nią
umiejętności radzenia sobie z
emocjami (sesje 4-8)

CELE:

• Kontynuacja automonitoringu przyjmowanych pokarmów
• Kontynuacja identyfikacji różnic pomiędzy idealnym a

obecnym obrazem ciała

• Wprowadzenie formalnego planu dietetycznego z trzema

posiłkami dziennie i przekąskami pomiędzy nimi

• Identyfikacja i eksploracja uczuć pacjenta związanych ze

zmianą obyczajów żywieniowych, trening umiejętności
radzenia sobie z negatywnymi emocjami towarzyszącymi
wprowadzeniu w życie optymalnego planu dietetycznego

INTEGRACYJNA TERAPIA

POZNAWCZA BULIMII

FAZA III: Wzorce i schematy

interpersonalne (sesje 9-18)

CELE:

• Zdolność do identyfikacji powtarzającego się stylu

poznawczego (myśli i przekonania na własny temat)

• Zdolność do identyfikacji wzorców

interpersonalnych pacjenta

• Umiejętność dostrzeżenia związku między

poczuciem nieadekwatności a wzorcami zachowań
interpersonalnych oraz stylem poznawczym

• Identyfikacja indywidualnych schematów pacjenta

uwidaczniających się w relacjach z innymi ludźmi

INTEGRACYJNA TERAPIA

POZNAWCZA BULIMII

FAZA IV: Prewencja nawrotów i

zmiana stylu życia (sesja 19-20)

CELE:

• Edukacja na temat natury nawrotów i

rozwinięcia strategii zaradczych

• Identyfikacja obszarów ryzyka i metod

zapobiegania

• Przegląd osiągniętych w terapii celów
• Stworzenie strategii utrzymania zmiany stylu

życia na prozdrowotny

• Praca nad uczuciami pacjenta związanymi z

kończeniem procesu terapii

Proporcje pracy

terapeutycznej

Lektura uzupełniająca

Remedium, Nr 9, wrzesień 2010; Nr 10,

październik 2010; Nr 11, listopad
2010; Nr 1 styczeń 2011, H.
Skrętowska: „Psychoterapia bulimii”
(część I-IV).