REUMATOIDALNE
ZAPALENIE STAWÓW
(RZS)

Magdalena Skoczowska

Reumatoidalne  zapalenie stawów jest

przewlekłą, zapalną, immunologicznie
zależną, układową chorobą tkanki
łącznej.

Charakteryzuje się:
•

zapaleniem stawów

• występowaniem zmian pozastawowych
• powikłań układowych

Może prowadzić do niepełnosprawności,

kalectwa, przedwczesnej śmierci.

Występowanie i przyczyny

• 1-2 % populacji
• między druga i czwartą dekadą życia
• kobiety 3x częściej niż mężczyźni
• czynniki genetyczne – zwiększone

występowanie u krewnych I stopnia

i bliźniąt jednojajowych
• posiadanie antygenów HLA-DR4 (60%

chorych) i/lub HLA-DR1

• czynniki zakaźne – EBV, Borrelia,

Mycoplasma, parwowirusy

Patogeneza

Choroba autoimmunizacyjna

pobudzone limfocyty T (CD4)

cytokiny

1. makrofagi limfocyty B
2. enzymy
3. czynn. prozapalne autoprzeciwciała

IgM

zapalenie stawu zniszczenie stawu

Patogeneza

Objawy

• bóle, sztywność stawów
• powiększenie stawów i ograniczenie

ruchomości

• zniekształcenie
• objawy nieswoiste:
 osłabienie, męczliwość, uczucie rozbicia
 plamy barwnikowe na grzbiecie dłoni
 stany podgorączkowe
 nadmierna potliwość
 powiększenie węzłów chłonnych

1. Symetryczne zapalenie stawów

(głównie dłoni i stóp)

2. Przewlekłe zapalenie maziówki
• rozrost komórek
• nacieki z komórek zapalnych
• zwiększona liczba naczyń
• złogi włóknika
• aktywności osteoklastów w kości

Zmiany w obrębie stawu

3. Łuszczka – komórki maziówki, komórki nacieku

zapalnego, ziarnina, tk. łączna włóknista

zwłóknienie i zwapnienie
• zniszczenie chrząstki stawowej
• zniszczenie ścięgien, więzadeł, torebki

stawowej

 odchylenie promieniowe nadgarstka

 łokciowe odchylenie palców

 zgięcie z przeprostem palców

• usztywnienie stawu

Zmiany w obrębie stawu

Lokalizacja zmian stawowych

Obrzęki i bóle stawów palców
(śródręczno-palcowe,

międzypaliczkowe bliższe,
śródstopno-palcowe)

35-40%

Stawy kciuka

25-30%

Nadgarstek

12-18%

Stawy kolanowe

10-15%

Stawy skokowe

10-15%

Stawy barkowe

6-10%

Stawy palucha

6-10%

Odcinek szyjny kręgosłupa

3-4%

Łokieć

2-3%

Ręce w rzs

Zmiany w rtg: zwężenie przestrzeni stawowych,
zanik chrząstki

Rozpoznanie rzs

Rozpoznanie min. 4 kryteriów

1.Poranna sztywność stawów, trwająca

przynajmniej godzinę.

2. Zapalenie obejmujące trzy lub więcej grup

stawowych.

3. Zapalenie stawów dłoni albo palców.
4. Symetryczne zapalenie stawów.
5. Guzki reumatyczne.
6. Obecność czynnika reumatoidalnego (RF)
we krwi.
7. Typowe zmiany radiologiczne dłoni.

Rzs należy różnicować z:

•

toczniem rumieniowatym układowym

• innymi układowymi chorobami tkanki

łącznej

• zakażeniami bakteryjnymi i wirusowymi

(bakteryjne zapalenie wsierdzia, aktywne
zapalenie wątroby)

• nowotworami

Guzki reumatoidalne

• występują one u około 30% chorych –
- w ścięgnach i pod skórą, w miejscach

narażonych na drażnienie lub ucisk

• twarde, niebolesne, owalne lub okrągłe
• są to ziarniniaki zbudowane z centralnego

ogniska martwicy, otoczonego komórkami
jednojądrzastymi, a najbardziej
zewnętrznie znajdują się limfocyty i kom.
plazmatyczne

Powikłania

• zapalenie naczyń
• włóknienie płuc
• amyloidoza (5 – 10% pacjentów)
• wysiękowe zapalenie opłucnej
• zapalenie osierdzia i/lub wsierdzia
• zapalenie mięśnia sercowego
• zapalenie twardówki oraz suche zapalenie

spojówek i rogówki

• niedokrwistość z niedoboru żelaza
• rumień dłoniowy
• guzki w narządach wewnętrznych

Leczenie

• leczenie farmakologiczne - NLPZ oraz lekami

modyfikującymi proces zapalny

• zabiegi operacyjne o charakterze

profilaktyczno-leczniczym i korekcyjno-
rekonstrukcyjnym

• kinezyterapia
• światłolecznictwo
• krioterapia, elektrolecznictwo, masaże
• kąpiele solankowe, siarczkowo-

siarkowodorowe

w uzdrowiskach
• psychoterapia