Nienarkotyczne leki
przeciwbólowe,
niesteroidowe leki
przeciwzapalne

Niesteroidowe leki
przeciwzapalne (NLPZ)

NLPZ można podzielić na pochodne kwasu salicylowego (np.

aspiryna) oraz niesalicylowe (np. ibuprofen).

Aspiryna i większość NLPZ wywierają działanie

przeciwzapalne i przeciwbólowe przez hamowanie
biosyntezy prostaglandyn i leukotrienów .

PROSTAGLANDYNY

mediatory

rozkurczu naczyń,

bólu i obrzęku,

związanych z

procesem

zapalnym

LEUKOTRIENY

Hamowanie ich syntezy

przedłuża czas krzepnięcia

krwi zapobiega

powstawaniu zakrzepów

lipooksygenaza

cyklooksygenaza

NLPZ

Aspiryna (kwas
acetylosalicylowy) i

inne

salicylany



Chemia. Po

raz pierwszy aspiryna została

wyizolowana

(w

roku

1829

przez Leroux)

z

kory

wierzbowej, zawierającej gorzki glikozyd
fenolowy, nazwany salicyną.

Kwas

acetylosalicylowy jest

białą,

krystaliczną

substancją,

trwałą

w

warunkach

suchych.

W

warunkach wilgotnych ulega hydrolizie do

kwasu

salicylowego i

kwasu octowego.



Farmakokinetyka



Wchłanianie

salicylanów z przewodu pokarmowego

jest

względnie szybkie.

Stężenia

we

krwi osiągają poziom

mierzalny po 30

minutach, a poziom

maksymalny

po

upływie około

2 godzin

od podania.



Podczas doustnego

stosowania

salicylanów

mniejsza część

dawki wchłania się szybko

z żołądka

,

a

większa część

wchłania się z

górnego odcinka jelita cienkiego

.



Wchłanianie

i dystrybucja salicylanów zachodzą

na zasadzie

biernej dyfuzji zależnej od pH.



Większość

salicylanów

wiąże się bardzo silnie z białkami

osocza

. Wyjątek

stanowi aspiryna,

która wiąże się

z

nimi w

mniejszym stopniu.

Farmakokinetyka



Biotransformacja

salicylanów

odbywa się

w

mikrosomach

,

a

produkty przemiany pojawiają

się

w

moczu

jako: kwas salicylurowy (75%),

glukuronian

fenolu

(10%),

glukuronian acylowy

(5%)

oraz wolny

kwas salicylowy (10%).



Alkalizacja moczu (pH 8)

w

istotnym stopniu

zwiększa wydalanie salicylanów z moczem

.

Następstwem alkalizacji jest wzrost jonizacji kwasu

salicylowego i zmniejszenie jego

reabsorpcji

w

kanalikach

nerkowych.



Właściwości farmakologiczne



Działanie przeciwgorączkowe



Aspiryna działa szybko i skutecznie u pacjentów

gorączkujących, nie działa natomiast u osób z normalną

ciepłotą ciała

.

Dowodzi to, że prostaglandyny mają

niewielki

wpływ na prawidłowo funkcjonujące

homeostatyczne mechanizmy

termoregulacji.



Działanie przeciwgorączkowe

aspiryny wiąże się głównie

z

jej wpływem na OUN.

Uważa się, że

wpływ ten polega

na

hamowaniu syntezy PGE, w podwzgórzu

.



W zatruciu salicylanami może

się

pojawić wysoka

gorączka. Jest ona częściowo rezultatem nasilenia się

procesów metabolicznych i zwiększonej konsumpcji tlenu.

Działanie
przeciwzapalne



Głównym zastosowaniem klinicznym NLPZ

jest

leczenie chorób

układu kostno-mięśniowego

,

takich jak: reumatoidalne zapalenie stawów,

osteoartroza, zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa.



Środki te mogą powodować zmniejszenie bólu

lub sztywności stawów, utajone zaś uszkodzenie

stawów może jeszcze wymagać dodatkowego

uzupełnienia lekami przeciwreumatycznymi.



Działanie przeciwbólowe

Zmniejszenie bólu następuje przez mechanizmy

obwodowy i ośrodkowy.



Mechanizm ośrodkowy

. Główny punkt uchwytu

działania przeciwbólowego salicylanów znajduje się

w

pobliżu ośrodka termoregulacji w podwzgórzu

.

Ośrodkowe zniesienie bólu salicylanami nie upośledza

sprawności umysłowej, nie powoduje senności ani nie

znosi percepcji innych odczuć, z wyjątkiem bólu.



Mechanizm obwodowy

polega na hamowaniu syntezy

prostaglandyn

w tkankach objętych procesem

zapalnym

; zmniejsza to wrażliwość receptorów

bólowych na bodźce mechaniczne i chemiczne



Działanie na układ oddechowy



Salicylany pobudzają oddychanie w sposób bezpośredni i
pośredni. Powodują one wzrost zużycia tlenu i wytwarzania
dwutlenku węgla, szczególnie w mięśniach szkieletowych.
Efekt ten jest prawdopodobnie spowodowany
„

rozkojarzeniem" fosforylacji oksydacyjnej indukowanym

salicylanami.



Dawki toksyczne salicylanów lub ich

długotrwałe

stosowanie

mogą

wpływać

depresyjne na rdzeń

przedłużony. Skutkiem ich działania toksycznego

jest

niewyrównana kwasica oddechowa ( nagromadzenie
we krwi kwasów organicznych)

.



Działanie

na

układ

sercowo-

naczyniowy

Terapeutyczne dawki salicylanów nie wywierają

większego wpływu

na układ

krążenia.

Duże dawki mogą powodować rozszerzenie naczyń

obwodowych

przez bez

pośrednie działanie na mięśnie

gładkie.

Dawki toksyczne działają depresyjne na układ krążenia

w

sposób bez

pośredni oraz pośrednio

przez

porażenie

ośrodków naczynioruchowych.



Profilaktyczne zastosowanie aspiryny celem

ograniczenia powstawania zatorów w krążeniu

wieńcowymi mózgowym

jest coraz powszechniejsze.

Badania kliniczne wykazały, że

jej

stosowanie zwiększa

przeżywalność chorych po

zawale serca i zmniejsza

ryzyko

wystąpienia

następnego

zawału.

Działanie na układ
pokarmowy



Salicylany

mogą być

przyczyną

dolegliwości

w okolicy

nadbrzusza, nudności oraz wymiotów przez

podrażnienie błony

śluzowej żołądka i pobudzenie chemoreceptorów



Salicylany

i inne

NLPZ

mogą

powodować zależne od dawki

owrzodzenia żołądka, krwawienia, zaostrzenie objawów choroby

wrzodowej żołądka oraz zapalenie żołądka.



prostacyklina, działa ochronnie

na

komórki, zwłaszcza na komórki

błony śluzowej żołądka. Wykazano hamujące działanie PG1, na

wydzielanie kwasu solnego. Salicylany znoszą to ochronne

działanie.



Spowodowane salicylanami

krwawienie żołądkowe

jest

bezbolesne

i

może prowadzić do

anemii z niedoboru żelaza

.



Wpływ

na czynność wątroby



Podstawowym wskaźnikiem uszkodzenia wątroby jest

zwykle

bezobja

wowe

podwyższenie aktywności

transaminaz. Uszkodzenie wątroby wywołane przez

salicylany

przebiega

łagodnie,

bez

objawów

żółtaczki, i cofa się zwykle po przerwaniu kuracji.



ciężki

przebieg;

towarzysz encefalopatia

(zespół

Reye'a).



To rzadkie i często śmiertelne zaburzenie może

wystąpić w razie infekcji wirusem

ospy

wietrznej lub

wirusem

grypy.



Stosowanie

salicylanów u dzieci chorych

na

ospę

wietrzną

lub

grypę jest przeciwwskazane.



Efekty hematologiczne



Aspiryna

w

dawkach terapeutycznych nie ma wpływu na liczbę

leukocytów, poziom hemoglobiny czy hematokryt, jednakże

powoduje

wydłużenie czasu krwawienia już w małej dawce 300 mg



Aspiryna w dawkach większych niż 6 g/24 godziny może obniżać

poziom protrombiny osoczowej.



Biorąc pod uwagę opisane wcześniej skutki działania aspiryny na

procesy krzepnięcia krwi, należy unikać jej stosowania u pacjentów z

ciężkimi schorzeniami wątroby, z hipoprotrombinemią, z

niedoborem witaminy K lub z hemofilią.



Działanie na układ moczowy



W razie stosowania dużych dawek salicylany mogą

powodować retencję soli oraz wody i zwiększać

objętość osocza krwi mniej więcej o 20%.



Przeciwskazanie do stosowania u chorych z przewlekłą

zastoinową niewydolnością serca, z zaburzeniami

czynności nerek lub z hipowolemią stosowanie

salicylanów może dodatkowo zaostrzyć nieprawidłową

czynność nerek.



Efekty metaboliczne



Salicylany „rozkojarzają" fosforylację oksydacyjną.



Duże dawki salicylanów mogą powodować
hiperglikemię, glikozurię oraz zmniejszenie
zawartości glikogenu w wątrobie i w mięśniach.



Aspiryna, podobnie jak i inne salicylany, może
hamować lipogenezę przez blokowanie
wbudowywania octanów do kwasów tłuszczowych



Dawki toksyczne mogą powodować znaczną utratę
azotu, co manifestuje się aminoacydurią.



Działanie na układ dokrewny



W bardzo dużych dawkach salicylany mogą

pobudzać

wydzielanie steroidów przez korę nadnerczy

. Jest to

skutek ich działania na podwzgórze.



Długotrwałe stosowanie salicylanów może

zmniejszać

wychwyt jodu przez gruczoł tarczowy

i jego klirens;

może także zwiększać metabolizm tlenowy oraz

szybkość obniżania poziomu trójjodotyroniny (T

3

) i

tyroksyny (T,) we krwi.



Stosowanie salicylanów w czasie ciąży może

przedłużyć

okres

noszenia

płodu.

Opóźnienie

rozpoczęcia

porodu

ma

być

następstwem

zahamowania

syntezy

prostaglandyn,

którym

przypisuje się znaczenie w wyzwalaniu skurczów

macicy.



Zastosowanie lecznicze



Salicylany są w określonych przypadkach

stosowane

w

celu

łagodzenia

objawów

gorączki.



Nie działają na przyczynę gorączki. Ponieważ

hipertermia może być w chorobie naturalnym

fizjologicznym mechanizmem obronnym, nie powinny

być stosowane rutynowo, szablonowo.



Z powodu coraz częstszego występowania zespołu

Reye'a u dzieci, którym poprzednio podawano

aspirynę w celu obniżenia gorączki

pochodzeniawirusowego,

obecnie u dzieci

z gorączką

jakiegokolwiek pochodzenia zaleca się zastąpienie

aspiryny acetaminofenem.



Salicylany mają zastosowanie

jako

analgetyki w

pewnych rodzajach bólu (np. w bólu głowy,

zapaleniu stawów, bolesnym miesiączkowaniu).

Zastosowanie
lecznicze



Salicylany przez swoje działanie przeciwzapalne łagodzą

objawy ostrej gorączki reumatycznej.



Salicylany pozostają standardowymi lekami pierwszego rzutu

w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.

Oba rodzaje działania: przeciwbólowe i przeciwzapalne, dają

złagodzenie objawów w tym schorzeniu.

Stosowanie względnie dużych dawek jest wskazane,

jednakże w pewnych przypadkach mogą one być źle

tolerowane. Wymaga to konieczności stosowania innych

leków, ewentualnie w kombinacji z salicylanami.



Niektórzy klinicyści zalecają stosowanie aspiryny w

małych dawkach dziennych w profilaktyce zatorów

zakrzepowych, udaru oraz zawału serca

.



Preparaty i dawkowanie



Aspiryna jest dostępna w postaci tabletek, kapsułek i
czopków w dawkach rozmaitej wielkości. Stosowanie
doodbytnicze może być zalecane u dzieci lub jeśli
stosowanie doustne jest niemożliwe.



Salicylany nieacetylowane, np. salicylan sodu,
salsalat i salicylan magnezowy choliny, mają, wydaje
się, słabsze właściwości drażniące błonę śluzową
żołądka

oraz

wywierają

słabszy

wpływ

przeciwagregacyjny. Nie są one tak skuteczne jak
salicylany acetylowane.



Preparaty aspiryny zbuforowane lub powlekane
mogą być lepiej tolerowane.

Preparaty i dawkowanie



Diflunisal jest salicylanem, który może być
stosowany dwa razy dziennie. Ma on działanie
czterokrotnie silniejsze niż aspiryna w leczeniu
osteoartrozy lub bólu mięśni szkieletowych.



Mesalamina

(kwas

5-aminosalicylowy)

[Salofalk] ma zastosowanie w stanach
zapalnych jelit. Absorpcja tego leku po
podaniu doustnym jest słaba i dlatego jest
stosowany głównie doodbytnicze w celu
działania miejscowego.



Zatrucie salicylanami



Łagodne zatrucie aspiryną lub innymi salicylanami

określa się jako salicylum.

bóle głowy, oszołomienie, uczucie znużenia i senność, szum w

uszach i upośledzenie słuchu,

hipertermia, poty, uczucie pragnienia, hiperwentylacja,

wymioty, biegunka.



Średnio

ciężkie

zatrucie

salicylanami

może

manifestować się cięższymi zaburzeniami ze strony OUN,

obejmującymi: halucynacje, zawroty głowy, drgawki.



Śmiertelne zatrucie u dzieci może być spowodowane

zażyciem już tak małych dawek jak 10 g aspiryny lub 5

g

salicylanu metylu

Postępowanie w zatruciu
salicylanami



wywołanie wymiotów za pomocą syropu

z

wymiotnicy

lub płukanie żołądka



odpowiednie wlewy kroplowe w celu wyrównania
zaburzonej równowagi elektrolitowej i odwodnienia





alkalizacja moczu



w razie konieczności dializa.

Acetaminofen (paracetamol)
[Acenol]



Budowa chemiczna



Acetaminofen

jest

pochodną paraaminofenolu.



Farmakokinetyka



wchłaniany

z

przewodu pokarmowego natychmiast i

całkowicie, maksymalne stężenie

w

osoczu po 30-60

minutach.



około 3% wydala się z moczem w postaci nie

zmienionej, a 80-90% łączy się

z

kwasem

glukuronowym lub siarkowym w wątrobie i wydala z

moczem.



Podczas stosowania dużych dawek jeden

z

tych

metabolitów ulega spontanicznej dehydratacji do N-

acetylo-p-benzochinonu (działanie hepatotoksyczne)



Działanie farmakologiczne



Acetaminofen jest skutecznym lekiem przeciwbólowym i

przeciwgorączkowym.

Nie

ma

jednak

działania

przeciwzapalnego,

a przyczyny tego nie zostały do końca

poznane.



Uważa się, że jest

inhibitorem syntezy prostaglandyn w

mózgowiu

, co wyjaśniałoby działanie przeciwbólowe i

przeciwgorączkowe tego leku.



Acetaminofen

nie

wywiera

właściwie

działania

farmakologicznego ani na układ sercowo-naczyniowy,

oddechowy, pokarmowy, ani na równowagę kwasowo-

zasadową i płytki krwi.

Zastosowanie lecznicze



Acetaminofen jest uważany

za

skuteczny lek

zastępczy,

gdy

przeciwwskazane

jest

stosowanie aspiryny (np. u pacjentów z wrzodem
żołądka czy hemofilią) oraz gdy działanie
przeciwzapalne aspiryny nie jest konieczne.



Działania niepożądane



W dawkach

terapeutycznych

acetaminofen

jest

tolerowany dobrze; jednakże efekty niepożądane

obejmują:



wypryski skórne

i gorączkę

polekową (przyczyną

wysokiej gorączki jest reakcja alergiczna na lek),



rzadko skazę krwotoczną



martwicę kanalików nerkowych i niewydolność nerek,



śpiączkę hipoglikemiczną.



Przedawkowanie acetaminofenu (około

15 g

u

dorosłych, około 4

g

u dzieci) może prowadzić do

ciężkiego uszkodzenia wątroby, kończącego się

martwicą środkowych płacików wątrobowych. Dawki

przewyższające

20

g mogą

powodo

wać

śmierć.

Leczenie polega na:



opróżnieniu żołądka oraz zastosowaniu

węgla

aktywnego



hemodializie, rozpoczętej

w ciągu pierwszych 12

godzin od

zażycia,



zastosowaniu

związków

sulfhydrylowych (np.

acetylocysteiny), które prawdopodobnie powodują

uzupełnienie wątrobowych zapasów glutationu.

Indometacyna [Metindol]



1.

Budowa

chemiczna. Indometacyna jest

metylową

pochodną indolu.



2.

Farmakokinetyka



Wchłanianie z przewodu pokarmowego jest szybkie i

całkowite. Szczyt po upływie około

2

godzin.



Indometacyna łączy się w

90%

z

białkami osocza

i

wykazuje dużą zdolność wią

zania się z

tkankami.



Stężenie indometacyny w mazi stawowej równe

poziomowi w osoczu występuje w ciągu 5 godzin od

podania

.



Indometacyna

jest

inaktywowana

w dużym

stopniu przez

O-demetylacjç (około 50%) oraz

sprzężenie z kwasem

glukuronowym (około

10%). 10-20%

indome

tacyny

w

postaci nie

zmienionej

wydala

się z moczem. Metabolity

sprzężone są wydalane z kałem, żółcią oraz z moczem.

Działanie

farmakologiczne



Indometacyna ma

silne właściwości przeciwzapalne,

przeciwgorączkowe oraz

przeciwbólowe.



Jakkolwiek indometacyna jest

znacznie silniejszym

lekiem

przeciwzapalnym

niż

aspiryna,

dawki

indometacyny

dobrze tolerowane przez pacjentów z

reumatoidalnym

zapaleniem stawów

nie

wykazują

działania silniejszego niż salicylany.



Wykazano działanie ośrodkowe i

obwodowe

indometacyny.

Zastosowanie lecznicze



Indometacyna jest stosowana

głównie w

leczeniu

reumatoidalnego

zapalenia stawów,

zesztywniającego zapalenia

kręgosłupa,

osteoartrozy oraz ostrej

dny.



Ma także zastosowanie w leczeniu przetrwałego

przewodu

tętniczego u noworodków



Z powodu toksyczności

oraz

działań ubocznych

indometacyna

nie

jest szeroko stosowana jako lek

przeciwbólowy

czy przeciwgorączkowy.



Działania niepożądane



Około 35-50% wszystkich

pacjentów stosujących

indometacynę

zgłasza

jakiś

objaw niepożądany. U

około

20%

spośród nich

terapia

musi

być

przerwana.



Objawy

ze

strony przewodu pokarmowego to:



brak

łaknienia, nudności

oraz

bóle brzucha



owrzodzenia, niekiedy

z perforacją i krwotokiem



biegunka,

powiązana

czasem

z

owrzodzeniami

dolnej

części

przewodu pokarmowego



Najczęściej stwierdzane objawy

z

OUN to:



silne

bóle głowy w okolicy

czołowej

(25-50%),



uczucie

oszołomienia

i

zawroty głowy



splątanie umysłowe



ciężka depresja, psychozy, halucynacje i

skłonność do samobójstwa



Indometacyna jest przeciwwskazana:

w ciąży i u kobiet karmiących

w

zaburzeniach psychicznych,

w

epilepsji,

w

chorobie Parkinsona,

w

chorobach nerek,

w

owrzodzeniach przewodu pokarmowego,

u osób obsługujących pojazdy

i

urządzenia

mechaniczne.

Sulindak

[Klinoril]



1.

Budowa

chemiczna. Strukturalnie sulindak jest

pochodną indenową;

jest

blisko spokrewniony z

indometacyną.



2.

Farmakokinetyka



Około

90%

leku

zostaje

wchłoniętych

po

zastosowaniu doustnym , a maksymalny poziom po

dwóch godzinach.



Okres

biologicznego

półtrwania około

7

h, metabolit

18 h



Sulindak oraz wszystkie

jego

główne metabolity

wiążą

się z

białkami osocza.



Około

30%

dawki wydala

się z

moczem, a do

25%

może

być

wydalonych z kałem.

Działania
farmakologiczne



Sulindak jest lekiem o działaniu przeciwzapalnym,
przeciwbólowym

i

przeciw

gorączkowym.

Wykazuje

połowę

siły

działania indometacyny.



Sulindak jest ,przedlekiem" - siarczkowy produkt
przemiany działa przeszło

500 razy

silniej od

sulindaku jako inhibitor cyklooksygenazy.



stosowany głównie w leczeniu zapalenia kości

i

stawów,

reumatoidalnego zapalenia stawów,

zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa i
ostrej dny.



Sulindak podaje się doustnie

.



Działania niepożądane



Sulindak jest mniej toksyczny niż indometacyna



Łagodne na ogół objawy ze strony przewodu

pokarmowego



Reakcje ze strony OUN występują u około 10% pacjentów;

najczęstszymi dolegliwościami są senność, zawroty i bóle

głowy, uczucie lęku.



Sulindak może zaburzyć funkcje trombocytów i przedłużyć

czas krwawienia.



Niekiedy obserwuje się przejściowe podwyższenie

aktywności enzymów wątrobowych w osoczu.

Fenamaty: kwas mefenamowy i
meklofenamat



1. Budowa chemiczna



Kwas mefenamowy oraz meklofenamat są N-

podstawionymi pochodnymi kwasu fenyloantranilowego.



Do chemicznych reprezentantów tej rodziny należą

także kwasy: flufenamowy, tolfenamowy oraz

etofenamowy.



Farmakokinetyka.

Najwyższe

stężenie

w

osoczu

meklofenamat uzyskuje po 2

godzi

nach, a kwas

mefenamowy po 2-4 godzinach. Okres biologicznego

półtrwania

obu

leków wynosi 2-4 godziny. Oba leki są

wydalane z moczem w ilości

przekraczającej

50%.



Działanie

działają przeciwzapalnie, i

przeciwgorączkowo. Ich mechanizm działania jest inny niż

pozostałych NLPZ Mają one hamować pewne działania

prostaglandyn

.



Zastosowanie lecznicze



Kwas mefenamowy jest stosowany głównie
jako środek przeciwbólowy w

reuma

toidalnym

zapaleniu stawów, w schorzeniach tkanek
miękkich oraz w bolesnym miesiączkowaniu.



Toksyczność ogranicza stosowanie fenamatów
i powoduje, że nie mają one przewagi nad
innymi lekami przeciwbólowymi.



Działania niepożądane



Większość efektów niepożądanych dotyczy

przewodu pokarmowego i ogólne złe

samopoczucie.



Częste jest także występowanie biegunki, która

może mieć ciężki przebieg i wiązać się z utratą

tłuszczów lub z zapaleniem jelit.



Niedokrwistość hemolityczna jest poważnym

objawem ubocznym i może mieć charakter

autoimmunologiczny.



Istnieją doniesienia o występowaniu krzyżowej

reakcji uczuleniowej u pacjentów uczulonych na

aspirynę.

Tolmetyna



Farmakokinetyka. Tolmetyna wchłania się z

przewodu pokarmowego szybko i całkowicie.

Szczytowe stężenie w osoczu występuje w ciągu

20-60 minut po podaniu, a okres biologicznego

półtrwania w osoczu wynosi około 5 godzin.

Tolmetyna w dużym odsetku wiąże się z

białkami osocza; wydala się prawie całkowicie z

moczem.



Działanie farmakologiczne



Jest uważana za wybiórczy inhibitor

cyklooksygenazy w OUN.



Tolmetyna ma również działanie

przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.



Zastosowanie lecznicze.



Głównym wskazaniem terapeutycznym do
stosowania tolmetyny jest reumatoidalne
zapalenie stawów w postaci młodzieńczej oraz
reumatoidalne zapalenie stawów dorosłych, a
także osteoartroza.



Efekty niepożądane są takie jak w większości NLPZ i
obejmują:



zaburzenia żołądkowe-jelitowe,



objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego,



reakcję krzyżową u pacjentów uczulonych na
aspirynę,



reakcje anafilaktyczne u niektórych pacjentów nie
uczulonych na aspirynę.

Tolmetyna

Pochodne kwasu
propionowego



Uwagi ogólne



Grupa tych związków obejmuje:

ibuprofen,
naproksen,
fenoprofen,
ketoprofen,
flurbiprofen.



Ze względu na lepszą tolerancję w dawkach

przeciwzapalnych leki te wykazują znaczną

przewagę nad aspiryną oraz indometacyną.



Każdy

z

tych związków może wywołać objawy

uboczne

ze

strony przewodu pokarmowego lub

zaburzać funkcję trombocytów; niektóre mogą

zaburzać funkcję leukocytów oraz ich ruchliwość.



Interakcje z lekami



Potencjalnie niepożądane interakcje pochodnych kwasu
propionowego mogą wynikać z ich wiązania w dużym
odsetku przez albuminy osocza. Uniemożliwia to łączenie

się

z

albuminami

doustnych

leków

przeciwzakrzepowych, co zwiększa ich działanie.



Pochodne kwasu propionowego nie wywierają wpływu na
działanie doustnych leków przeciwcukrzycowych.



Pochodne kwasu propionowego mogą hamować
moczopędne działanie furosemidu, a także jego wpływ na
wydalanie sodu

z

moczem, działanie przeciwnadciśnieniowe

tiazydów, leków blokujących a-receptory adrenergiczne
oraz działa

nie

inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE).



Ibuprofen



Farmakokinetyka



Po podaniu doustnym absorpcja

występuje natychmiast, a maksymalny

poziom po upływie 1-2 godzin. Biologiczny

okres półtrwania

wy

nosi około

2

godzin.

Ponad 90% wydala się z moczem.

.



Działanie farmakologiczne. Ibuprofen ma

siłę

działania

przeciwzapalnego

równą

aspirynie, ale jako lek przeciwbólowy jest

bardziej

skuteczny

niż

aspiryna

lub

acetaminofen.



Zastosowanie lecznicze. Jako NLPZ

ibuprofen jest stosowany w leczeniu

zapalenia stawów i w osteoartrozie.

Ibuprofen



Działania niepożądane



Ibuprofen jet silnym inhibitorem
cyklooksygenazy i

przedłuża czas

krwawienia

.



Ibuprofen powinien być stosowany ostrożnie
u pacjentów z rozpoznanym wrzodem
żołądka lub z nietolerancją żołądka na inne
leki aspirynopodobne



Ibuprofen nie powinien być stosowany w
czasie ciąży i karmienia



Naproksen [Naproxen, Anapran]



Farmakokinetyka. Maksymalne stężenie po

podaniu doustnym występuje w cią

gu 2-4

godzin.

Okres biologicznego półtrwania naproksenu

wynosi około 14

go

dzin, co stanowi jego zaletę,

gdyż pozwala stosować go dwukrotnie

w

ciągu

doby. Naproksen wiąże się w wysokim stopniu z

białkami osocza. Jest wydalany przede wszystkim

z moczem



Zastosowanie lecznicze. Jako NLPZ naproksen

jest stosowany w leczeniu reumatoidalnego

zapalenia stawów oraz osteoartrozy.

Naproksen



Działania niepożądane

Jakkolwiek zakres objawów ubocznych ze strony

przewodu pokarmowego i OUN podobny jest do
działań niepożądanych indometacyny, naproksen
jest lepiej tolerowany.

Stosunkowo rzadko stwierdza

się

świąd

czy

inne

zmiany dermatologiczne.

Naproksen przenika przez łożysko oraz pojawia się

w mleku kobiety karmiącej, w stężeniu około

1%

w porównaniu

z

poziomem w osoczu.



Fenoprofen



Farmakokinetyka. Stosowany doustnie wchłania
się szybko, ale w mniejszym stopniu (85%) niż
ibuprofen. Maksymalne stężenie w osoczu
występuje w ciągu około 2 godzin; okres
biologicznego półtrwania wynosi około 3 godzin.
Lek łą

czy

się w wysokim stopniu z białkami osocza

i prawie całkowicie wydala się

z

moczem



Działania niepożądane



Według większości doniesień zaburzenia żołądkowe-
jelitowe występują po tym leku u 15% chorych, ale
są łagodniejsze niż po podobnych dawkach aspiryny.



Odnotowane objawy

ze

strony OUN to dzwonienie w

uszach, zawroty głowy, uczucie znużenia,
oszołomienie oraz brak łaknienia.



Ketoprofen



Farmakokinetyka. Ketoprofen wykazuje działanie

podobne do działania ibuprofenu, jednak u

starszych pacjentów obserwuje się nieznaczne

wydłużenie okresu półtrwania.



Działania niepożądane



Objawy uboczne ze strony układu żołądkowe-

jelitowego (30%) są znacznie słabiej wyrażone niż

podczas stosowania aspiryny



U pacjentów w wieku powyżej 60 lat lub z dysfunkcją

nerek czynność nerek powinna być kontrolowana,

ponieważ ketoprofen może spowodować retencję

płynów



U pacjentów leczonych jednocześnie ketoprofenem i

metotreksatem może rozwinąć się zagrażające życiu

uszkodzenie wątroby, spowodowane

hepatotoksycznym działaniem metotreksatu.



Flurbiprofen [Flugalin]



Farmakokinetyka.

Flurbiprofen ma działanie

podobne do działania ibuprofenu. Okres półtrwania
flurbiprofenu w osoczu wynosi około 6 godzin.



Zastosowanie lecznicze

Flurbiprofen w postaci tabletek jest stosowany

leczniczo w reumatoidalnym zapaleniu stawów i w
osteoartrozie.

Ponadto flurbiprofen stosuje się w postaci leku

okulistycznego do leczenia pooperacyjnego zwężenia
źrenic. Jest to jedyny NLPZ mający zastosowanie
okulistyczne. Uraz gałki ocznej spowodowany
zabiegiem chirurgicznym uwalnia prostaglandyny, te
zaś wywołują postępujące zwężenie źrenicy.

Flurbiprofen



Działania niepożądane



Ogólnie zaburzenia żołądkowe-jelitowe oraz
ośrodkowe są podobne do tych, które występują po
innych pochodnych kwasu propionowego



Flurbiprofen może zaostrzyć zapalenie rogówki
wywołane przez wirusa opryszczki (herpes simplex)
oraz opóźniać gojenie się ran. Najbardziej
charakterystycznym objawem ubocznym jest uczucie
„obecności ciała obcego".

Piroksykam [Piroxicam]



Budowa chemiczna

.

Piroksykam jest

jedną

z

pochodnych

oksykamów grupy kwa

sów

enolowych.



Farmakokinetyka



Z przewodu pokarmowego wchłania

się

całkowicie, a

maksymalne stężenie

w

osoczu

występuje

po

upływie

3-5 godzin.

Okres półtrwania

wynosi

około

50

godzin,

co pozwala stosować

go

raz dziennie.



Działanie farmakologiczne



Działanie

przeciwzapalne

piroksykamu jest

równoważne

z

działaniem aspiryny, indometacyny

i

naproksenu.



Piroksykam może także hamować aktywność

leukocytów obojętnochłonnych aktywność leukocytów

obojętnochłonnych, co wskazuje na dodatkowy

mechanizm działania przeciwzapalnego.



Podobnie jak inne inhibitory cyklooksygenazy

piroksykam

jest

także lekiem przeciwbólowym

i

przeciwgorączkowym.



Zastosowanie lecznicze.



reumatoidalnego zapalenia stawów



osteoartrozy



zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa



w

chorobach mięśni szkieletowych



w bolesnym miesiączkowaniu,



w bólach pooperacyjnych.



Działania niepożądane



Działania niepożądane dotyczą głównie
przewodu pokarmowego. Wrzód żołądka pojawia
się u niespełna

1%

pacjentów.



Chorzy uczuleni na aspirynę mogą reagować

na

piroksykam objawami

alergii,

i

odwrotnie

(reakcja krzyżowa).

Etodolak i nabumeton



Etodolak



znacznie słabiej

drażni przewód

pokarmowy.



szybko i

dobrze wchłaniany, okres pół

trwania

(

ok.

7

godz.).



zastosowanie

w

znoszeniu bólów pooperacyjnych



Nabumeton



podobny

do naproksenu



wywiera

słabsze niż inne

NLPZ

działanie drażniące

na

błonę śluzową

żołądka

Fenylobutazon [Butapirazol]



Budowa chemiczna.

Fenylobutazon jest lekiem

z

grupy pochodnych pirazolonu



Farmakokinetyka.



szybko

i

całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego



Maksymalne stężenie

w ciągu 2

godzin.



Okres półtrwania

jest

bardzo długi

i

wynosi

50-65

godzin.



Działanie farmakologiczne



Fenylobutazon jest skutecznym lekiem

przeciwzapalnym, jednak

ze względu

na dużą

toksyczność nie powinien być stosowany

długotrwale.



Działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo, jakościowo

podobnie jak

aspiryna.

W bólach pochodzenia

niereumatycznego działa słabiej niż aspiryna.



Interakcje



Fenylobutazon może wypierać inne leki z połączeń

z

białkami:

np. przeciwzakrzepowe

.



indukuje enzymy wątrobowe

i

zakłóca czynność oksydaz,

co

może

zaburzać metabolizm różnych związków

chemicznych (leków).



może potęgować działanie insuliny.



Zastosowanie lecznicze



krótkotrwałe leczenie ostrej

dny



nagłe zaostrzeniach reumatoidalnego zapalenia stawów,

ale tylko jeżeli inne leki zawiodły.



krótkotrwałe leczenie

zapalenia kości i stawów oraz

w

zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa pod

warunkiem uwzględnienia przeciwwskazań



Działania niepożądane



Znaczna retencja soli oraz wody, występująca wskutek

bezpośredniego działania

na

kanaliki nerkowe, może

spowodować dekompensację mięśnia

sercowego

i ostry

obrzęk płuc.



fenylobutazon może powodować agranulocytozę lub

niedokrwistość aplastyczną.



mogą występować nudności, wymioty lub wykwity

skórne.



bezpośrednio upośledza funkcję trombocytów.

Diklofenak [Majamil, Diclofenac]



Budowa chemiczna. Diklofenak był

pierwszym

lekiem

z

serii

pochodnych kwasu

fenylooctowego o działaniu przeciwzapalnym



Farmakokinetyka



Absorpcja w przewodzie pokarmowym szybka

i

całkowita



Maksymalny poziom w

ciągu 2 godzin



Diklofenak silnie

wiąże się

z

białkami osocza, a

jego

okres półtrwania wynosi

1-2

godzin.



ulega kumulacji w mazi stawowej (długotrwałe działanie

lecznicze)



Działanie

farmakologiczne



silnym

lek

przeciwzapalny,

przeciwgorączkowy

i

prze

ciwbólowy



znacznie

silniejszy

inhibitor

cyklooksygenazy

niż

indometacyna

czy

naproksen.



zaburza uwalnianie i wychwyt kwasów tłuszczowych,

co

obniża śródkomórkowy poziom kwasu arachidonowego w

leukocytach.



Zastosowanie lecznicze.



reu

matoidalne

zapalenie

stawów



zapalenia kości

i

stawów



zesztywniające

za

palenie stawów kręgosłupa



krótkotrwałe leczenie ostrych uszkodzeń układu mięśniowe-

szkieletowego



zapalenia ścięgien



zapa

lenia

torebek stawowych



bóle pooperacyjne

Działania niepożądane



objawy

ze

strony układu pokarmowego

(

krwawienia,

owrzodzenia

oraz

perforacje).



podwyższe

nie

poziomu transaminaz wątrobowych



nie

jest zalecany u dzieci, matek karmiących i kobiet

ciężarnych.

Selektywne inhibitory COX-2-
koksiby



Celekoksib



sulfonamid wchłaniany z przewodu pokarmowego,

wiąże się z białkami surowicy, metabolizowany w

wątrobie, wydalany z kałem i moczem



Przy długotrwałej terapii ciężkie uszkodzenia przewodu

pokarmowego, w niektórych przypadkach uszkodzenie

nerek, nie stosować u ciężarnych



Nie przewyższa skuteczności klasycznych NLPZ w

leczeniu objawowym reumatoidalnego zapalenia stawów

oraz w chorobie zwyrodnieniowej stawów

Selektywne inhibitory COX-2-
koksiby



Rofekoksib



sulfonamid wchłaniany całkowicie z przewodu pokarmowego,

maksymalne stęż. po 2 h wiąże się z białkami surowicy,

metabolizowany w wątrobie, wydalany z głównie z moczem



Przy długotrwałej terapii uszkodzenia przewodu pokarmowego,

upośledzenie czynności nerek i wątroby, wzrost częstości

epizodów zatorowo-zakrzepowych, reakcje anafilaktyczne



Stosowany w przypadkach przeciwwskazań dla klasycznych

NLPZ w leczeniu objawowym reumatoidalnego zapalenia

stawów oraz w chorobie zwyrodnieniowej stawów

LEKI

PRZECIWREUMATYCZ
NE ŁAGODZĄCE

OBJAWY

Uwagi ogólne



szereg

związków łagodzących odpowiedź immunologiczną,

stosowane w skojarzeniu

z

NLPZ



NLPZ przynoszą poprawę objawową w bólach stawowych

czy w porannej sztywności stawów



utajone uszkodzenia wymagają stosowania leków

przeciwreumatycznych



ocena radiologiczna komplikacji stawowych czy uszkodzeń

stanowi potwierdzenie klinicznej skuteczności kuracji



Obecnie leki przeciwreumatyczne wprowadza się do

wczesnego leczenia postępujących schorzeń

reumatycznych.

Metotreksat



antymetabolit kw. foliowego, hamuje powstawanie

tymidyny i puryn, a w konsekwencji syntezę DNA.

Cytostatyczne działanie prowadzi to do

ograniczenia reakcja nadwrażliwości

obserwowanej w reumatoidalnym zapaleniu

stawów.



Dawkowanie 5-20 mg doustnie raz w tygodniu

dobrze tolerowane, wydalany głównie z moczem



Przy długotrwałej terapii – mielosupresja,

zaburzenia czynności wątroby, śrómiąższowe

zapalenie płuc, upośledzenie odporności

Leflunomid



Pochodna izoksazolu hamuje
biosyntezę pirymidyn, zahamowanie
syntezy DNA i RNA. 100 mg przez 3 dni,
później 20mg/24h



Często działania niepożądane:
zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
uszkodzenia wątroby, szpiku,
nawracające zakażenia

Azatiopuryna



Antymetabolit puryn, działanie
immunosupresyjne i cytostatyczne



Duża toksyczność zaburzenia
żołądkowo-jelitowe, uszkodzenia
szpiku, nawracające zakażenia, lek
stosowany w ostateczności

Cyklosporyna



klasyczny lek immunosupresyjny

działanie przeciwzapalne poprzez

hamowanie wytwarzania przez limfocyty

T interferonu gamma, TNF-alfa oraz IL-1



Działania niepożądane: niewydolność

nerek, uszkodzenia szpiku, upośledzenie

odporności , nawracające zakażenia,

zwiększenie stężenia kw. moczowego

Entanercept



Przeciwciało wiążące TNF-alfa oraz blokuje możliwość

wiązania wolnych TNF- alfa do ich receptorów



Łagodne objawy grypopodobne



Brak poprawy po 3 miesiącach stosowania jest wskazaniem

do odstawienia leku

Imfliksimab



Przeciwciało wiążące TNF-alfa



objawy grypopodobne, gorączka, dreszcze, bóle głowy



Brak poprawy po 5 miesiącach stosowania jest wskazaniem
do odstawienia leku

Preparaty złota (sole złota)



Chemia. Większość preparatów złota stosuje się w postaci soli,

w których złoto jest połączone z siarką.



Farmakokinetyka



W przewlekłej terapii solami złota (w chryzoterapii) jest

ono gromadzone w organizmie. Złoto może być wykrywane

w moczu nawet przez rok od chwili przerwania leczenia.



Aurotioglukoza [Solganal B oleosum] i aurotiojabłczan

sodowy (gołd sodium thiomalate) są podawane w iniekcjach

domięśniowych.



Maksymalne stężenia po 2-6 godzinach. Z białkami

osocza łączą się prawie całkowicie (95%).



Okres półtrwania w osoczu około 7 dni.

Auranofina



podawana doustnie



około 25% dawki ulega wchłonięciu



Stały poziom po upływie 8-12 tygodni leczenia



po sześciomiesięcznym stosowaniu auranofiny w

dawce 6 mg/dobę stężenie złota w organizmie jest

prawie pięciokrotnie mniejsze niż w przypadku

podawania związków złota domięśniowo.



okres półtrwania złota w organizmie po podaniu

auranofiny wynosi około 80 dni.



Działanie farmakologiczne



Preparaty złota wykazują bardzo słabe działanie
przeciwzapalne.



Podstawowym mechanizmem ich działania jest
hamowanie dojrzewania oraz czynności fagocytów
jednojądrzastych



Złoto jest kompleksowo wiązane przez fagocyty
jednojądrzaste występujące w mazi stawowej
objętej procesem zapalnym



Aurotiojabłczan sodowy osłabia migrację i
aktywność fagocytarną makrofagów oraz aktywność
enzymów lizosomalnych w wysiękach zapalnych



Złoto może zmniejszać odporność komórkową.



Zastosowanie lecznicze



Związki złota są najbardziej skuteczne we wczesnym stadium postępującego

reumatoidalnego zapalenia stawów, które nie poddaje się leczeniu innymi

środkami farmakologicznymi



Terapia złotem jest mało skuteczna w zaawansowanym zapaleniu stawów

oraz w schorzeniu o łagodnym przebiegu.



Stwierdzono, że leczenie preparatami złota może dawać następujące

rezultaty:



dłuższa remisja u 15% pacjentów



poprawa objawowa u 60-70% pacjentów



nie daje rezultatów u 10-15% leczonych.



Leczenie preparatami złota powoduje niekiedy dobry skutek w

młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniu stawów, w reumatyzmie

nawracającym, w łuszczycowym zapaleniu stawów oraz w innych

schorzeniach tkanki łącznej.



Działania niepożądane pojawiają się u 25-50% pacjentów poddanych

leczeniu preparatami złota.



Zmiany skórne (rozszerzenie naczyń, reakcje skórne typowe dla azotanów,

złuszczające zapalenie skóry) oraz uszkodzenia błon śluzowych występują

często po stosowaniu aurotiojabłczanu, a rzadko po aurotioglukozie.



Białko w moczu pojawia się często, jednakże nerczyca wywołana solami

złota jest odwracalna.



Zaburzenia hematologiczne obejmują: trombocytopenię, niekiedy o ciężkim

przebiegu, leukopenię, agranulocytozę oraz niedokrwistość aplastyczną.



Auranofina powoduje biegunkę prawie u 50% chorych, ale jest słabiej

nefrotoksyczna i daje mniej toksycznych odczynów skórno-śluzówkowych

niż preparaty wstrzykiwane (aurotiojabłczan i aurotioglukoza).



Inne niepożądane efekty leczenia złotem obejmują zapalenie mózgu,

zapalenie wątroby oraz zapalenie nerwów obwodowych.

NARKOTYCZNE
LEKI
PRZECIWBÓLO
WE

Uwagi ogólne



Analgezja to usuwanie bólu bez powodowania utraty
przytomności, w przeciwieństwie do anestezji. Główne
działanie opiatów i ich pochodnych to zmniejszanie
normalnego poziomu czuwania i reakcji na uszkodzenie
tkanki.



Opiaty są otrzymywane z maku. Wydzielina (sok) z
makówki

zawiera

morfinę,

kodeinę,

tebainę

i

papawerynę. Nazwa ,opioidy" obejmuje zarówno
naturalnie występujące opiaty, jak i syntetyczne leki o
podobnym działaniu.



Mechanizm działania



Występownie receptorów opiatowych:



w układzie limbicznym, z jądrem migdałowatymi
podwzgórzem włącznie,



w części wzgórza stanowiącej chemoreceptorową „okolicę
spustową", odpowiedzialną za nudności i wymioty,



w ośrodku kaszlu,



w istocie gąbczastej, i w innych obszarach rdzenia
kręgowego.



Enkefaliny- Endogenne ligandy, są pentapeptydami,
umiejscowionymi w niektórych zakończeniach nerwowych. Ich
dystrybucja jest bardzo zbliżona do

dystrybucji receptorów

opiatowych. Uważa się, że enkefaliny mogą brać udział w
modulowaniu reakcji bólowej.



Endorfiny – dłuższe peptydy mają silne działanie
analgetyczne, występują w przedniej części przysadki i w
podwzgórzu.

Mechanizm działania



Analgetyczne

działanie

receptorów

opiatowych

wymaga związania się z nimi cząsteczki zakończonej
czwartorzędowym azotem, zdolnym do wiązania się
w fizjologicznym pH.



Hamowanie przewodzenia bólu prawdopodobnie
odbywa się przez wpływ na kanał jonowy wapnia,
poprzez receptory endorfinowe, enkefalinowe lub
obydwa te typy receptorów.

Morfia i jej pochdne



Morfina należy do grupy fenantrenowych alkaloidów

opiatowych



.



Farmakokinetyka



Morfina

dobrze

wchłania

się

z

przewodu

pokarmowego. Działanie przeciwbólowe jest jednak

silniejsze raczej po podaniu domięśniowym lub

dożylnym niż doustnym.



Morfina jest metabolizowana w wątrobie i

sprzęgana z kw. glukuronowym, wydala się z

moczem i ze stolcem



Działanie farmakologiczne



Wpływ na OUN



analgezja i wzrost tolerancji bólu



świadomość pozostaje niezaburzona



u niektórych pacjentów obserwuje się euforię.



Morfina pobudza chemoreceptory, powodując

nudności i wymioty.



Morfina powoduje zwężenie źrenic,



Morfina jest środkiem silnie hamującym

czynność oddechową, gdyż zmniejsza reakcję

ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym

na stężenie dwutlenku węgla we krwi.



Morfina jest silnym środkiem

przeciwkaszlowym.



Małe dawki morfiny powodują spadek ciepłoty

ciała, wysokie - jej wzrost.



Wpływ na układ krążenia. Obserwuje się
niedociśnienie, spowodowane działaniem
depresyjnym na ośrodek naczynioruchowy w
rdzeniu przedłużonym oraz uwalnianiem
histaminy.



Wpływ na przewód pokarmowy



Zaparcie jest skutkiem hamowania perystaltyki
jelit i motoryki żołądka.



Zmniejsza

się

wydzielanie

żółci

i

soku

trzustkowego.

Zastosowanie
terapeutyczne



działanie

przeciwbólowe

w

takich

stanach, jak: zawał mięśnia sercowego,
stadium

terminalne

nieuleczalnych

chorób, zabiegi chirurgiczne i położnicze



w doraźnym leczeniu duszności w
obrzęku płuc, przez zmniejsza opór
obwodowy i zwiększa pojemność naczyń
obwodowych i trzewnych.



Objawy niepożądane



depresyjny wpływ na oddychanie.



dysforia i nudności



długotrwałe stosowanie może doprowadzić do zależności

fizycznej.



źrenice wielkości główki od szpilki są stałym objawem

nadużywania morfiny



przeciwwskaznie u pacjentów z astmą, gdyż powoduje skurcz

oskrzeli



Kodeina



Kodeina jest 3-metylowym eterem morfiny.



mniejsza

siła działania przeciwbólowego niż morfiny

stosowana jest raczej w bólach o mniejszym nasileniu.



Kodeina

jest

bardzo

skutecznym

lekiem

przeciwkaszlowy



Kodeina

wywołuje

mniejszą

supresję

ośrodka

oddechowego niż morfina, a także słabsze objawy ze

strony przewodu pokarmowego



Mniejsze niebezpieczeństwo uzależnienia



Hydrokodon i oksykodon
[Eucodalum]



pochodne kodeiny, siła działania
przeciwbólowego jest zbliżona do morfiny



Działanie hamujące ośrodek oddechowy jest
silniejsze niż kodeiny



mają silne właściwości uzależniające



Heroina



Heroina jest diacetylową pochodną morfin



Działa szybciej i krócej niż morfina



Siła działania przeciwbólowego heroiny jest większa
niż morfiny



Heroina nie ma zastosowania klinicznego.



Heroina nie jest w Polsce dopuszczona do obrotu



Hydromorfon



lek przeciwbólowy 10-krotnie silniejszy
niż morfina i odpowiednio silniej hamuje
ośrodek oddechowy



szybko prowadzi do zależności fizycznej



może być stosowany doustnie,
doodbytnicze lub pozajelitowo

Petydyna i jej pochodne



Petydyna [Dolargan], pochodna

fenylopiperydynowa, jest całkowicie syntetycznym

lekiem przeciwbólowym.



około 8 razy słabsza niż morfina



dobrze wchłania się z wszystkich dróg podania, wydalana głównie

w moczu.



hamuje ośrodek oddechowy i ma właściwości uzależniające



powoduje uwalnianie histaminy i skurcz mięśni gładkich, w tym

także mięśni oskrzeli



Difenoksylat, pochodna petydyny.



lek zapierający w biegunkach



w dawkach terapeutycznych powoduje niewiele
objawów morfinopodobnych i ma niewielkie
właściwości uzależniające

Metadon i jego pochodne



Metadon

jest zmodyfikowanym difenyloheptanem



właściwości podobne do morfiny, ale jest skuteczniejszy od
morfiny po podaniu doustnym.



dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, intensywna
biotransformacja w wątrobie, wydalany w moczu oraz w żółci.



stosuje się go głównie jako lek przeciwbólowy, w zespołach
abstynencyjnych u osób uzależnionych od opiatów i w
leczeniu osób uzależnionych od heroiny



objawy niepożądane są podobne do obserwowanych po
morfinie



stosowanie metadonu może prowadzić zarówno do rozwoju
tolerancji, jak i do uzależnienia fizycznego



Propoksyfen

jest strukturalnym analogiem metadonu, o

podobnym do kodeiny zakresie działania

farmakologicznego.



siła działania przeciwbólowego jak kodeina



metabolity powoli są wydalane z moczem.



propoksyfen hamuje ośrodek oddechowy trzykrotnie

słabiej niż kodeina.



mogą rozwinąć się tolerancja i zależność fizyczna, ale

zwykle występują one tylko po długotrwałym

stosowaniu dużych dawek leku.

Antagoniści i częściowi
antagoniści receptora opiatowego



Nalorfina



ma działanie przeciwbólowe i hamuje
czynności ośrodka oddechowego w
mniejszym stopniu niż morfina



Nalorfina może spowodować objawy
abstynencyjne, jeżeli zostanie podana
osobie uzależnionej od środków
narkotycznych.



Pentazocyna [Fortral]



pochodna benzomorfanu o umiarkowanym działaniu agonistycznym i słabym

antagonistycznym na receptor opiatowy.



pentazocyna ma właściwości farmakologiczne podobne do morfiny, jej działanie

przeciwbólowe jest pięciokrotnie słabsze



Pentazocyna wchłania się dobrze po podaniu zarówno doustnym, jak i podskórnym

oraz domięśniowym, podlega biotransformacji w wątrobie i jest wydalana przez nerki.

–

Objawy niepożądane

–

lęki omamy

–

rzadziej powoduje wymioty

–

w dawkach przeciwbólowych zwiększa ciśnienie w tętnicy płucnej i pracę serca

–

może rozwinąć się tolerancja w stosunku do działania przeciwbólowego lek

–

może prowadzić do zależności psychicznej i fizycznej.



Butorfanol ma działanie podobne do

pentazocyny.



po

dawkach

przeciwbólowych

wzrasta

ciśnienie w tętnicy płucnej i praca mięśnia

sercowego.



w przeciwieństwie do pentazocyny butorfanol

nie powoduje objawów abstynencyjnych u

osób uzależnionych od opiatów.



Nalbufina [Nubain-20] ma działanie

przeciwbólowe równoważne z działaniem

morfiny.



uważana

za

częściowego

antagonistę

receptora opiatowego.



działa depresyjnie na ośrodek oddechowy



W przeciwieństwie do pentazocyny i

butorfanolu nalbufina nie powoduje objawów

ubocznych ze strony serca.



może prowadzić do uzależnienia

psychicznego; opisywano także uzależnienie

fizyczne.