Niesteroidowe leki p/zapalne

♣Są to leki nalężące do różnych grup chemicznych i terapeutycznych, mają liczne cechy wspólne:

• Podobny mechanizm działania

• Podobny efekt działania (p/bólowo, p/gorączkowo, p/zapalnie)

• Podobne niepożądane działania uboczne

♣ nie powodują przyzwyczajenia

♣ nie wywołują działania narkotycznego

♣ mechanizm działania:

• Hamowanie cyklooskygenazy (COX-1, COX-2).

• Przekształcają kwas arachidonowy w prostanoidy (Prostaglandyny, Prostacykliny, Tromboksany)

KASKADA KWASU ARCHIDONOWEGO

Fosfolipidy błon komórkowych

Kortykosteroidy - H - A - M - O - W - A - N - I - E - - -> fosfolipaza A₂

Kwas arachidonowy

NLPZ – H – A – M – O – W – A – N – I – E -> cyklooksygenaza

Cykliczne nadtlenki

Prostacykliny prostaglandyny trombooksany

Działanie prostaglandyny	Działanie inhibitorów syntezy prostaglandyny	Efekt kliniczny inhibitorów
Uwrażliwienie nocyceptorów	Zmniejszenie nadwrażliwości nocyceptorów	Działanie p/bólowe
Zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego, cytoprotekcja	Nasilenie wytwarzania soku żołądkowego	Uszkodzenie śluzówki, ewentualne wrzody
Osłabienie czynności motorycznej jelit	Nasilenie motoryki jelit	Biegunki
Nasilenie wydalania sodu z moczem	Zmniejszenie wydalania sodu, zatrzymania wody	Obrzęki
Nasilenie agregacji płytek krwi przez trombooksany A2	Hamowanie agregacji płytek	Zapobieganie udarom, zwiększone niebezpieczeństwo krwawień
Zwiększenie napięcia mięśni macicy	Zmniejszenie nasilonego napięcia mięśnia macicy	Znoszenie bólu towarzyszącego miesiączkowaniu

Mechanizm działania NLPZ

• COX1 jest konstytutywną izoformą cyklooksygenazy i jej hamowanie może być niekorzystne

• COX2 znajduje się głownie w komórkach uczestniczących w procesie zapalnym. Jego hamowanie jest wskazane w terapii chorób przebiegających z procesem zapalnym.

• NLPZ hamuje obie formy COX, co jest przyczyną wielu niepożądanych efektów działania ze strony żołądka i nerek

• Nowe specyficzne inhibitory COX2 są skuteczne w chorobach zapalnych, a nie powodują tak rozległych niepożądanych działań, są to leki bardzo drogie

• NLPZ nie działają narkotycznie, nie wywołują nałogów.

PRZYNALEŻNOŚĆ CHEMICZNA WAŻNIEJSZYCH GRUP NLPZ:

I. ASA I SALICYLANY

a. Acidum acetylosalicylicum

b. Dibuzalol

c. Salicylamid

d. Salol

e. Sachol

II. POCHODNE PIRAZOLONU

a. fenazon

b. aminofenazon

c. propyfenazon

d. noramidopiryna

III. POCHODNE PIRAZOLIDYNODIONU

a. Fenylobutazon

b. Kebuzon

c. Pipebuzon

d. Trimetazon

e. Oksyfenbutazon

f. Mefebutazon

IV. POCHODNE ANILINY

a. Paracetamol

b. Fenacetyna

c. Lektofenina

V. POCHODNE KWASÓW AROMATYCZNYCH I ALIFATYCZNO-AROMATYCZNYCH

a. Pochodne kwasu antranilowego

i. Mefacit

ii. Kwas flufenamowy

iii. Niflurit

iv. Diclofenac

b. Pochodne kwasu aryloalifatycznego

i. Ibuprofen

ii. Naproksen

iii. Indometacyna

PODZIAŁ NLPZ UWZGLĘDNIAJĄCY MIEJSCE ICH DZIAŁANIA:

1.Preferencyjne inhibitory COX-2, zwrotne hamowanie COX-2, ale też w mniejszym stopniu COX-1 np.

; Meloksykam,

; Etodolak

; Nabumeton

; Diklofenak

; Flubiprofen

2.Wybiórcze inhibitory COX-2, zwrotnie hamujące wybiórczo COX-2 np.

; Rofekoksyb, Celokoksyb

; Nimesulid

3.Leki relatywnie selektywne dla COX-1 np.

; Aspiryna

; Indometacyna

; Sulindak

; Piroksykam

; Tolmetyna

4.Leki mniej selektywne dla COX-1 np.

; Ibuprofen

; Paracetamol

KWAS ACETYLOSALICYLOWY

DZIAŁANIE:

• lek p/bólowy, p/zapalny. p/gorączkowy

• często stosowany w przeziębieniu – rozszerza naczynia skórne, działanie napotne, hamuje powstawanie PG

• drażni błonę śluzową żołądka i może uczynniać chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy

• ponadto ASA wykazuje szereg innych działań

• działanie p/krzepliwe (niskie dawki ASA są skuteczne w leczeniu schorzeń układu krążenia 30-100mg)

• zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera i opóźnia jej występowanie

• zmniejsza ryzyko wystąpienia raka okrężnicy i prawdopodobnie raka odbytu

DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE ASA I SALICYLANÓW:

• krwawienie z żołądka – dawki terapeutyczne o miernym natężeniu ale częste

• zgaga,

• dawki duże: zespół salicylowy

• dzwonienie w uszach

• zawroty głowy

• zaburzenia słyszenia

• głuchota

• nudności

• wymioty

• zasadowica metaboliczna

• silne krwawienia z p.pok

• owrzodzenia

  • dawki toksyczne: niewyrównana kwasica oddechowa, kwasica metaboliczna

  • inne sytuacje

• u osób z predyspozycjami można wywołać astmę aspirynozależną (skurcz oskrzeli)

• podawanie ASA łącznie z lekami p/krzepliwymi zwiększa ryzyko wystąpienia krwotoków

• alergie rzadko wynikają z zanieczyszczeń – bezwodnikiem kw. acetylosalicylowego

• u dzieci zwłaszcza w trakcie i po infekcjach wirusowych wywołać może zespół Rey’a

  • encefalopatie

  • stłuszczenie wątroby

  • inne powikłania prowadzące do zgonu (śmiertelność>50%)

Pochodne pirazolonu

- aminofenazon, - azapropazon, -fenazon, -oksyfenbutazon, -metamizol, -propyfenazon

• najbardziej toksyczne mogą uszkadzać szpik prowadząc do agranulocytozy

• częste przypadki uczuleń

MECHANIZM DZIALANIA:

• p/zapalnego i p/gośćcowego jest „aspirynopodobny” i polega na hamowaniu syntezy prostaglandyn

• postuluje się usuniecie wszystkich pochodnych pirazolonu z lecznictwa, zwłaszcza Metamizolu

DZIAŁANIE:

• silne działanie p/gorączkowe, uspokajające, p/zapalne, p/gośćcowe, p/wysiękowe, spazmolityczne

• szczególnie silne działanie p/bólowe - METAMIZOL

• p/gorączkowe – AMINOFENAZON, PROPYFENAZON

• p/zapalne i p/gośćcowe – FENYLBUTZON + urykozurycznie (także azapropazon)

• wszystkie pochodne pirazolony są toksyczne i należy zachować dużą ostrożność w ich stosowaniu;

AMINOFENAZON I PROPYFENAZON

DZIAŁANIE;

• p/bólowe

• p/gorączkowe

• nieznacznie uspokajająco

• p/zapalnie

• p/wysiękowo

• spazmolitycznie

• rozszerzają n. krwionośne obwodowe, kurczą nieznacznie mózgowe

TOKSYCZNOŚĆ:

• uszkadzają szpik, wywołują niekiedy agranulocytozę

• częste objawy uczulenia

• częściej stosuje się PROPYFENAZON jako lek nie działający p/gorączkowo, lecz mniej toksyczny

PREPARATY:AMINOFENAZON – Pyramidonum, Pabialgin

PROPYFENAZON - Cefalgin, Gasdan, Saridon

PARACETAMOL

• częsty składnik preparatów złożonych o działaniu p/bólowym i p/gorączkowym

• metabolity fenacetyny o silniejszym od niej działaniu mniej toksyczny

• łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego

DZIAŁANIE:

• p/bólowo

• p/gorączkowo

• nie działa p/zapalnie

• do stosowania u dzieci

P/WSKAZANIA:

• ciężkie upośledzenia funkcji wątroby i nerek

• nadciśnienie tętnicze

• niedokrwistość

• nadwrażliwość na pochodne paraaminofenolu

• szczególna ostrożność zachować przy uszkodzeniu nerek i wątroby

PREPARATY: czopki, kapsułki, krople, syrop, tabletki musujące, tabletki, zawiesina

• Acenol forte

• APAP

• Codipar

• Dafalgan

• Panadol

• Efferalgan

• Paracetamol

Doustnie – dzieci 0,01 – 0,015 g/kg do 50mg/kg/dobę; dorośli – 0,5 – 1g doraźnie 0,5-1g 3x dziennieDoodbytniczo – dorośli 0,5g 3x dzienniemax 3g dziennie (K-4g)

Jednoczesne stosowanie z:

• Barbituranami

• Lekami p/padaczkowymi

• Etanolem

Może zaostrzyć objawy niewydolności wątroby poprzez zahamowanie metabolizmu paracetamolu.

DIKLOFENAK

• Hamuje COX-2, słabiej COX-1, b. silnie p/bólowo, p/zapalny

ZASTOSOWANIE:

• RZS

• zwyrodnieniowy zmiany stawów

• bolesne miesiączkowanie

• inne stany bólowe i zapalne

• uważany za jeden z najsilniej działających leków z grupy NLPZ

DZIAŁANIE:

• zwiększa wydzielanie kwasu moczowego z moczem (nie można w dnie moczanowej)

• działa nieznacznie antyagregacyjnie i wrzodotwórczo, (K) często uszkadza wątrobę

• osłabia działanie doustnych leków p/cukrzycowych i insuliny

• hamuje dział. leków hipotensyjnych

PREPARATY:

• Majamil

• Naklofen

• Olfen

• Voltaren

• Feloran

• Revodina

IBUPROFEN

• p/zapalny, p/bólowy, p/gorączkowo słabszy od ASA, Fenylobutazon, Indometacyna, najmniej toksyczny

DAWKOWANIE:

• doustnie w dawce dobowej podzielonej 600mg-1,2g

• Ibuprofen jest najmniej toksyczny wśród NLPZ (stosowanie preferowane przez UE, antyreumatycznie)

WSKAZANIA

• RZS

• zespół bolesnego barku

• rwa kulszowa

• inne choroby kostno-stawowe pochodzenia zwyrodnieniowego

PREPARATY

• Ibuprom

• Ibum

• Brufen

KETOPROFEN

• Wykazuje silnie działanie p/zapalne, przeciwgorączkowe, przeciwbólowe.

• Jest stosowany w leczeniu objawowym zmian zapalnych i zwyrodnieniowych w schorzeniach reumatycznych.

• Czasem stosowany w łagodzeniu niektórych zespołów bólowych

• Najczęściej objawy ze strony pokarmowego, może wystąpić niestrawność, nudności, ból brzucha, wzdęcia.

Preparaty:

• Bi – profenid

• Fastum

• Febrofen

• Ketanol

• Ketospray

• Profenid

• Ketopram

• Refastin

NAPROKSEN

WSKAZANIA:

• Choroby reumatoidalne

• Dna moczanowa

• Znacznie dłuższy T1/2 niż ibuprofen,

• DAWKOWANIE:

• Doustnie i doodbytniczo

PREPARATY

• Naproxen

• Aleve

INDOMETACYNA

• Silnie blokuje COX-1 i COX-2, b. toksyczny

• Zmniejsza zdolność obsługi maszyn mechanicznych, Doustnie, doodbytniczo, domięśniowo, aerozol

• Dział. toksyczne – uszkadza narządy miąższowe, OUN, p. Pokarmowy

ZASTOSOWANIE:

• gośćce

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

• zapalenie korzeni nerwowych

• dna moczanowa

• przetrwały przewód tętniczy u wcześniaków

PREPARATY:

• Metindol,

• Indometacin

MELOKSYKAM

Hamuje COX-2 10x silniej niż COX-1, słabo wrzodotwórczo i antyagregacyjnie T1/2-20h, dawki 7,5-15mg/dobę w leczeniu p/reumatycznym, bezwzględnie p/w u uczulonych na sulfonamidy

ZASTOSOWANIE:

• Choroba reumatyczna stawów

• RZS

• Ch. zwyrodnieniowa stawów

PREPARATY:

• Movalis

• Aglan

• Lormed

• Aspicam

• Meloxilek

ROFEKOKSYB i CELEKOKSYB

• p/zapalnie, p/gorączkowo, p/bólowo

• nie działają praktycznie wrzodotwórczo i proagergacyjnie

• wadą tych leków jest bardzo wysoka cena

• klinicyści uważają te leki za równie skuteczne w stanach zapalnych i reumatycznych, jak wcześniej stosowane NLPZ, lecz bardziej bezpieczne i lepiej tolerowane

• mogą powodować wylewy do siatkówki

PREPARATY

• ROFEKOKSYB – Vioxx (w 2004r. wycofano z lecznictwa ponieważ zwiększają częstość zawałów) (M) ostre stany bólowe, bolesne miesiączkowanie, choroba zwyrodnieniowa stawów, (K) zwiększenie częstości epizodów zakrzepowo-zatorowych, p/w-uczulenie na sulfonamidy

• CELEKOKSYB – Celebrex(K) dobrze się wchłania, silnie wiązany z białkami, T1/2=11h, dz.niep. uszkodzenia p.pok., uszkodzenie nerek?, p/w astma oskrzelowa, nadwrażliwość na sulfonamidy

NLPZ JAKO LEKI P/BÓLOWE

• Łączne stosowanie 2 lub więcej leków z grupy NLPZ nie powoduje działania hiperaddycyjnego, przyczynia się do zwiększenia wystąpienia objawów niepożądanych.

• Do NLPZ niektórzy autorzy zaliczają TRAMADOL – o silnym działaniu p/bólowym, jest agonistą i częściowym antagonistą receptorów opioidowych.

GORĄCZKA

• Patologiczny wzrost temp. ciała powyżej normy fizjologicznej, wywoływana przez pirogeny, zazwyczaj towarzyszy zakażeniom, hamuje rozwój drobnoustrojów przez obniżenie stężenia żelaza w osoczu

• wykazano, że nieznaczny wzrost temp. ciała nasila fagocytozę, aktywuje limfocyty T

• prawidłowa temperatura ciała człowieka wynosi 36,6°C

LEKI P/REUMATYCZNE

Zadaniem tych leków jest:

• Hamowanie powstających prostaglandyn jako ważnych czynników patogenetycznych chorób gośćcowych

• Wobec nieznajomości etiologii chorób reumatycznych postępowanie terapeutyczne opiera się na wkraczaniu w łańcuch patogenetyczny oraz na działaniu objawowym – p/zapalnym

Leki p/reumatyczne można podzielić na:

LEKI I RZUTU

• NLPZ

LEKI II RZUTU

• Sulfasalazyna

• Sole złote

• Pochodne amodochinoliny

• Lewamizol

• Metotreksat

LEKI III RZUTU

• GKK

• Leki immunosupresyjne

• Leki immunomodulujące

Przeciwskazania:

• Czynna choroba wrzodowa

• Niewydolność nerek lub wątroby

• Nabyte i wrodzone

• Upośledzenie krzepliwości krwi

• Nadwrażliwość na ASA

• Dychawica oskrzelowa

• Ostrożnie w ciąży i okresie karmienia

• Ciąża – niestosować ( niebezpieczeństwo przedwczesnego zamknięcia przewodu tętniczego (Botalla)

• Dzieci – zawsze sprawdzić na ulotce od którego roku życia można stosować dany preparat.

• Leki te powinny być stosowane po posiłku i popijanego duża ilością wody

• Nie można przyjmować kilku preparatów należących do tej samej grupy, natomiast można łączyć z paracetamolem

• W przypadku uczulenia na ASA najprawdopodobniej wystąpi reakcja uczuleniowa na inne preparaty z tej grupy

NLPZ plus +

• Doustne leki przeciwcukrzycowe – nasilenie hipoglikemicznego działania oraz skrócenie czasu ich działania

• Doustne leki przeciwzapalne – nasilenie przeciwkrzepliwego działania pochodnych kumaryny

• Digoksyna – zmniejszenie eliminacji (czegoś nie doczytam się :P), nasilenie działania

• Kwas acetylosalicylowy i inne NLPZ plus ACE – osłabienie działania hipotensyjnego inhibitorów ACE

• BETA – blokery – zmniejszenie hipotensyjnego działania

• Glikokortykosteroidy – zwiększenie powikłań jelito-żołądkowych

• IBUPROFEN plus ASA – ibuprofen może osłabiać działanie kardioprotekcyjne ASA. Pacjenci zażywający ASA profilaktycznie w małej dawce powinni przy odpowiednim wskazaniu otrzymać ibuprofen najwyżej w jednej dawce dziennej i zażywać go co najmniej 2 godziny po zażyciu ASA

Interakcje alkoholu etylowego z lekiem

• Kwas acetylosalicylowy – alkohol; nasila niszczące działanie ASA na błonę śluzową żołądka

• Aminofenazon, Fenylobutazon – reakcja nadwrażliwości na etanol

• Paracetamol – nasilenie toksycznego działania metabolitów paracetamolu na wątrobę

DRABINA ANALGETYCZNA