ŚREDNI

WIEK

DOJRZAŁY

 

WIEK

ŚREDNI

ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ

1.

WSTĘP

2. ZMIANY W ORGANIZMIE
- FIZYCZNE I UMYSŁOWE -
3. KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO
4. ROZWÓD I SEPARACJA
5. SAMOTNE ŻYCIE
6. ZWIĄZKI PARTNERSKIE W

WIEKU

ŚREDNIM

7. STRES W OKRESIE

DOROSŁOŚCI

8. RELACJE RODZINNE
9. ZAKOŃCZENIE

1. WSTĘP

Średnia

dorosłość

to

okres

rozwojowy

nazywany przez wielu badaczy wiekiem średnim.
Okres ten, zdaniem psychologa społecznego O.G.
Brima

(1992),

jest

swego

rodzaju

„czarną

skrzynką” rozwoju człowieka. Gdy porówna się
bowiem

liczbę

podręczników

i

czasopism

poświęconych dzieciństwu, młodości oraz starości
z tymi, które traktują o wieku średnim- tych
ostatnich prawie nie ma.

Taki stan rzeczy sprawia, że funkcjonuje wiele

nie do końca sprawdzonych przekonań, a nawet
mitów dotyczących okresu średniej dorosłości,
związanych z kryzysem środka życia, depresją
okresu przekwitania, nieuniknionym procesem
obniżania się inteligencji itd.

Istnieje zatem potrzeba lepszego poznania tej

fazy życia.
Z tego co już wiadomo o procesie rozwoju średniej
dorosłości wynika, że o jego kierunku i naturze
decydują przede wszystkim czynniki indywidualne
oraz społeczne w niewielkim stopniu związane z
„biologicznym zegarem” rozwoju.

Sprawiają one, ze rozwój w tym okresie ma
charakter potencjalny oraz jest bardzo plastyczny.
Trudno jest również wyznaczyć ścisłe granice tego
okresu.

Przyjąć zaś za granicę tego okresu możemy
przedział wiekowy od 35- 40 do 50- 60 roku życia.

2. ZMIANY W ORGANIZMIE-

FIZYCZNE I UMYSŁOWE-

FIZYCZNE ZMIANY W ORGANIZMIE

   

Starzenie się w okresie średniej dorosłości ma

charakter zewnętrzny i wewnętrzny
 * zmiany w obrębie skóry i włosów są najbardziej
widocznymi

przejawami

zewnętrznego

procesu

starzenia się:

-    pojawienie się zmarszczek u kobiet
-    pojawienie się łysiny u mężczyzn 

•proces wewnętrznego starzenia przejawia się w:

-   zmniejszaniu się ilości krwi
przepompowywanej przez serce
i tendencji do wzrostu ciśnienia
krwi
-      zmiany w strukturze mózgu są
mało znaczące
-    układ oddechowy- rozpoczyna się
powolna utrata elastyczności płuc, a
ogólna zdolność oddychania zmniejsza
się o 25%
-      ograniczenie ostrości widzenia, utrata
zdolności słyszenia
jest powolniejsza

       

Utrata zdolności rozrodczych określana u

obu płci mianem klimakterium, u mężczyzn
przebiega stopniowo, natomiast u kobiet
gwałtownie (menopauza).
        Ogromna większość dorosłych w wieku

średnim pozostaje aktywna płciowo, lecz częstość
współżycia w tym okresie spada.
        Począwszy od ok. 30 rż, spada ilość substancji

kostnej. Proces ten u kobiet zostaje przyspieszony
przez menopauzę i spadek estrogenu.
        Problemy zdrowotne:

-         choroby serca
-         nowotwory
-         otyłość   
- choroba wieńcowa

UMYSŁOWE ZMANY W ORGANIZMIE

   

Stabilność intelektualna.

   Starszy człowiek lepiej wykorzystuje

swoje doświadczenia życiowe i uzyskuje
perspektywę, którą można by nazwać
MĄDROŚCIĄ.

        Pamięć sensoryczna i pamięć

krótkotrwała w małym stopniu
zmienia się z wiekiem.
   Pamięć długotrwała ujawnia pewien spadek co

uwarunkowane jest mniejsza sprawnością
procesów kodowania i przypominania.

3. KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO

Określenie „kryzys wieku średniego” zostało

pierwotnie użyte przez E. Jacquesa (1933) na
oznaczenie

momentu,

w

którym

ludzie

uświadamiają sobie realność własnej śmierci oraz
następują zmiany w subiektywnej perspektywie
czasu (czas przyszłości jest odczuwany jak krótszy w
zestawieniu z czasem przeszłości).

Przyjmuje się, że „kryzys wieku średniego przejawia
się w obawie o przyszłość, nieumiejętności cieszenia
się czasem wolnym, przekonaniu o pogarszającym
się

zdrowiu,

negatywnej

ocenie

pożycia

małżeńskiego oraz pracy, stresie związanym z
koniecznością opieki starzejącymi się rodzicami
(Shek, 1996).

Według D. Levinsona (1978) istotnym

problemem ludzi we wczesnej dorosłości jest
obarczone niepokojem i niepewnością wejście w
drugą połowę życia, jakie ma miejsce w wieku
średnim. Dla wielu owo przejście oznacza kryzys.
Autor ten zainicjował nurt badań, które miały
odpowiedzieć na pytania, czym jest ów kryzys,
kiedy występuje i co go wywołuje, czy ma on
charakter powszechny i w końcu, czy rzeczywiście
istnieje?

Zdaniem Levinsona przejście w wiek średni

może być względnie łagodne, lecz gdy cechuje się
istotnymi zaburzeniami autoprezentacji,
samooceny, poczucia sensu życia, czy nawet
zachowania – należy mówić o kryzysie wieku
średniego. Zdecydowana większość badanych
mężczyzn określiła ten okres we własnym życiu
jako kryzysowy.

W innych badaniach (Tamir, 1987) procent

badanych deklarujących kryzysowy charakter
wieku średniego był zdecydowanie mniejszy, tym
niemniej pomiaru stanu psychicznego badanych w
tym wieku (testy projekcyjne, symptomy
fizjologiczno- somatyczne, itd.) wskazywały często
na stany depresyjne, obniżoną samoocenę,
zaburzenia somatyczne itd.

D. Shek (1966) przebadał 1501 osób

dorosłych między 30. a 60. r.ż narodowości
chińskiej 15- punktową Skalą Kryzysu Wieku
Średniego. Badaie pokazało, że chociaż część
badanych nie była zadowolona ze swojego życia
zawodowego i osobistych osiągnięć, to
zdecydowana większość nie określiła swego stanu
jako kryzysowego. Badanie to jak i wiele
wcześniejszych, nie potwierdziło normatywnego
charakteru tego zjawiska.

 

Istnieją więc dwie przeciwstawne interpretacje

natury średniego wieku dojrzałego:

* Jedna mówi, że jest to czas konfliktu i kryzysu.
Badacze używają na jego oznaczenie określenia
„kryzys wieku dojrzałego = średniego” aby
podkreślić, że ludzie w okresie średniej dorosłości
stają się w coraz większym stopniu świadomi, a
często przybici dostrzeżeniem wielu zmian,
zachodzących w ich życiu, takich jak fizyczne i
psychiczne efekty starzenia się, wymuszające
konieczność dostosowania się do nich, zmiany w
pracy oraz opuszczenie domu przez dzieci.

* Druga interpretacja, bardziej
optymistyczna podkreśla, że wiek
średni dojrzały znamionuje większa
samoakceptacja oraz ochota do życia.

Wniosek:

Przyjęcie któregoś z tych punktów

widzenia przez ludzi w tym wieku zależy od
tego, jak postrzegają oni samych siebie oraz
swoje życie. Sposób widzenia siebie określa
również moment wejścia w średnią
dorosłość.

Niektórzy ludzie czują się młodzi albo

co najwyżej w wieku średnim, gdy dawno
przekroczyli 60- ąt lat, podczas gdy inni
traktują siebie jako reprezentantów średniej
dorosłości, gdy mają lat 35.

4. ROZWÓD I SEPARACJA

Rozwód jest jednym z kryzysów, który ma

wpływ również na inne sfery życia dorosłego
człowieka.
 
SKUTKI ROZWODU I SEPARACJI:
        Wpływ psychologiczny:
- Na

poziomie

psychologicznym

rozwód

jest

wyraźnie

jednym

z

głównych

czynników

stresujących. Kojarzy się go zarówno ze wzrostem
liczby schorzeń fizycznych, jak i umysłowych
-   Dorośli po separacji lub też po rozwodzie częściej
powodują wypadki samochodowe, mają silniejsze
tendencje samobójcze, częściej przebywają na
zwolnieniu z powodu choroby i częściej popadają w
depresję
-   Przyznają również że mają silne poczucie porażki,
utratę poczucia własnej wartości, a także czują się
bardziej samotni

•       

Ilustrację wpływu rozwodu na depresję mogą

stanowić badania panelowe przeprowadzone przez
Elizabeth Menaghan i Mortona Libermana (1986).
 

* Badania przeprowadzone zostały na grupie
dorosłych mieszkańców Chicago badanych po raz
pierwszy w roku 1972 i następnie jeszcze po
czterech latach.

* Wśród nich 758 miało przez cały czas tego
samego małżonka, gdy 32 żyjących w związku
podczas pierwszego wywiadu rozwiodło się.

* Na początku te dwie grupy wcale nie różniły
się pod względem depresji, ale rozwiedzenie
kiedy to nastąpiło popadli w głębszą depresję.
* Te negatywne skutki widać szczególnie
wyraźnie w pierwszych miesiącach po rozwodzie
lub separacji.
 

• Skutki długoterminowe są o wiele bardziej
zróżnicowane:

-         Niektórzy dorośli wykazują rozwój
psychologiczny wynikający z tego doświadczenia i
lepsze warunki funkcjonowania pięć do dziesięciu
lat później niż miało to miejsce przed rozwodem.
-         Inni radzą sobie gorzej nawet dziesięć lat po
fakcie.
 

Wniosek:
 
-         Ci, którzy ponownie zakładają związek
małżeński, są w lepszej sytuacji niż ci, którzy
pozostają w stanie wolnym
-         Małżeństwo (lub stały partner) jest
czynnikiem warunkującym lepsze zdrowie
fizyczne i psychiczne.
-         Dorośli reagują na rozwód w sposób
zróżnicowany.

      

  Efekt

ekonomiczny:

-         Kilka podłużnych badań
prowadzonych w Stanach Zjednoczonych i
krajach europejskich dowodzi, że status
ekonomiczny, mężczyzn po rozwodzie się
poprawia, natomiast dla kobiet skutek tego
wydarzenia jest wręcz przeciwny i oznacza spadek
dochodu od 40 do 50 % (i to właściwie kobietom
zwykle zostaje przyznane prawo do opieki nad
dziećmi).

RÓŻNICE WIEKOWE W ZNACZENIU
ROWODU:
 

- rozwód w wieku średnim lub podeszłym ma
bardziej negatywne skutki niż na początku
dorosłości. Niesie za sobą na pewno zwiększoną
dawkę stresu.
 

ŚCIEŻKI ŻYCIOWE

      

   Dla wielu dorosłych rozwód ma wpływ

również na kolejność i czas podejmowania ról
rodzinnych.
        Rozwód stwarza nowy zestaw ról:

-         dla rodzica, któremu przyznano opiekę,
oznacza on przejęcie postaw, pierwotnie
zarezerwowanych dla małżonka, który odszedł
     

  -

rozwiedziona kobieta często też w szerszym

zakresie podejmuje rolę pracownika
-     mężczyzna i kobieta rozwiedzeni muszą
radzić sobie z obowiązkami pierwotnie
wykonywanymi przez małżonka

        Rozwiedzeni żyjący w następnym związku

przyjmują rolę macochy i ojczyma:
-         mają mniejsze szanse na stworzenie
stabilnych struktur życia
-         doświadczają więcej okresów przejściowych
i kryzysów.

 
Wniosek:

Rozwód zmienia rytm dorosłego życia na
dobre i na złe.

5. SAMOTNE ŻYCIE

PRZYCZYNY SAMOTNOSCI
 
      czynniki społeczne:
      

  istotna role pełni miejsce

zamieszkania związane z tym możliwości 
kontaktów z wieloma osobami,
        wykształcenie,
        opinia w środowisku,
        uroda,
        do istnych czynników należy sytuacja

społeczno - zawodowa oraz materialna.
 

      czynniki psychologiczne:

       

kompleks niższości,

        nieumiejętność nawiązywania kontaktów,

        wygórowanego ideału miłości,

        introwertycy są bardziej skazani na

samotność niż ekstrawertycy

      czynniki kulturowe:

       

przyjęte wzory,

        wartości,

        normy współżycia mogą być przyczyną

samotności
 

RODZAJE SAMOTNOŚCI
 
      samotni z wyboru:

 
      

  ludzie którzy przeżyli zawód miłosny,

        lęk przed rozczarowaniem, klęska,
brak osób z odpowiednimi wymaganiami

      samotni z przyczyn losowych:

 
       

wdowa, wdowiec,

        rozwodnik ;

        ludzie ci nie chcą szukać dalej miłości.

 

 

      samotni którzy powrócili do życia wśród

innych:
 
       

wygaśnięcie uczuć,

        zniechęcenie, wrogość, urazy,

        samotność to wyzwolenie z koszmaru

Ważnym aspektem jest kryzys małżeństwa, lęk
przed nawiązaniem bliskich kontaktów z drugą
osobą.

 

PRZEŻYWANIE SAMOTNOŚCI
 

Wiele osób w średnim wieku przeżywa lęk

przed samotnością, tracą wiarę i sens życia,
samotności fizycznej towarzyszy moralna i
psychiczna. Osoby samotne przeżywają ogromny
strach jest to dla nich swego rodzaju koszmar
,odbiera im chęć do pracy, kontaktów z ludźmi,
wiele czasu poświęcają refleksjom, praca zawodowa
nie daje im poczucia spełnienia, samotność
prowadzi do wyeliminowania niektórych form
kultury tj. kina, teatru, filharmonii.

„Przed dwoma laty miałam takiego amanta. Był

żonaty i na wysokim stanowisku…Nie mogłam nigdzie z
nim pójść ani do teatru ani do koleżanek…Mogliśmy
spotykać się tylko u mnie. Miał klucze do mojego
mieszkania i przychodził regularnie w piątki na 2-3
godz. Przynosił dobry alkohol, ja stawiałam ciastka, 
kawę, zapalałam świece, włączałam muzykę…Musiałam
być zawsze pogodna i miła. Nie mogłam się mu wyżalić,
porozmawiać jak z bliskim człowiekiem, ale
przynajmniej byłam z nim. Kiedy wychodził, zostawałam
sama. To dobre było krótkie…Zaczęłam się zastanawiać
nad swoją upokarzającą sytuacją…Przerwałam ten
związek jestem zupełnie sama. Wracam z pracy i czuję
pustkę, nic mi się nie chce. Nie czytam, drażni mnie
telewizja. Inni są szczęśliwi kochają się a ja? patrzę w
sufit!!! W czarnych kolorach widzę przyszłość, ba w
ogóle jej nie widzę…szkoda, że nie mam dzieci, a
mogłam mieć ich troje… dziś jest za późno…”
                                                          
Bożena lat 43 wykształcenie wyższe

       

Wszystkie osoby samotne odczuwają ten

stan jako dotkliwy, na taką opinię mają wpływ:

-         brak kontaktu uczuciowego (brak męża,
żony, dzieci),
-         niezrealizowanie planów życiowych,
-         brak wiary w poprawę swojego życia,
-         brak wiary w sens życia.
 

•       Niektóre jednostki godzą się z losem
prowadzą życie dla życia jest to rezygnacja z
dążeń, celów, planów.
 

„

Z życia jestem zadowolony, zgadzam się z

tym losem, jaki człowiek ma przeznaczony. Nie
wierzę w to że gdybyśmy drugi raz żyli żylibyśmy
mądrzej. Mam wrażenie, że gdyby zaczęło się od
nowa, byłbym jeszcze słabszy, co ma być niech
będzie, wszystko jest przeznaczone człowiekowi”

       

Osoby  w średnim wieku, wyrażają zgodę na

swój los, nie eksponują zdrowia jako wartość
naczelna  jak czynią to osoby w wieku później
dorosłości, bywa że zajmują się bardziej pracą
zawodową. Są  jednakże i takie osoby które w
samotności  widzą same plusy: samotność to wg
nich pełna swoboda w dysponowaniu sobą, czasem,
dopiero później następuje trzeźwa ocena sytuacji.
 

„ samotność stwarza mi warunki, że można

ułożyć sobie program życia, nie tłumacząc się
nikomu, decydować o sobie, samotności
zawdzięczam to ,że mogę więcej czytać, oglądać
telewizję, w spokoju słuchać radia, w każdej chwili
mogę pójść na spacer ,kiedyś nie miałem na to
czasu”
                                                             
Rozwiedziony lat  40
 

STYLE LUDZI SAMOTNYCH
 

1) odznaczają się pedanterią i perfekcjonizmem w
organizowaniu dnia codziennego, wszystko
dokładnie zaplanowują, osoby takie najczęściej
bardzo dbają o siebie, chcą żyć jak najdłużej;
 
2) zaprzeczenie postępowaniu racjonalnemu,
hołdując totalnemu hedonizmowi żyją jak
najwygodniej, oddają się pokusom, uciechom
życia.
 

      

  Ludzie żyjący dłuższy

czas w

samotności są często

oceniani jako

inni, brak

miłości zastępują sobie
zwierzętami.
 

        Dotkliwiej samotność odczuwają ludzie bierni

w
stosunku do siebie, otocznia unikający kontaktów ,
mało aktywni w kształtowaniu własnej jednostki,
wykazują brak lub bardzo słabe zadowolenie z
życia.

6. ZWIĄZKI PARTNERSKIE W

WIEKU ŚREDNIM

 

    

Badania podejmowane z różnych perspektyw

potwierdzają, że przeciętnie satysfakcja z pożycia
małżeńskiego w wieku średnim wzrasta, osiągając
najwyższy poziom od początku istnienia związku.
- najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie zakłada, że
przeładowanie rolami znika, gdy dzieci zaczynają
opuszczać dom, dając tym samym żonom i mężom
więcej czasu dla siebie.
 

Zarówno liczba problemów, jak i wymiana czułości w
małżeństwie maleje wraz z upływem czasu, jak można
wnioskować z tych badań przekrojowych. Niektórzy
interpretują to zjawisko, twierdząc, że małżeństwa
stają się „pozbawieni sił witalnych” lub „próżne”, inni
postrzegają to jako oznaki wzrostu życzliwości w
związku w wieku średnim.

1. starsi dorośli rzadziej opisywali problemy
małżeńskie
2. procent osób wymieniających czułości spada
wraz z wiekiem.

1

2

 

Ten zestaw danych wskazuje na to, że większa
satysfakcja, o jakiej informują pary małżeńskie w
wieku średnim, pojawia się raczej dlatego, że spada
poziom problemów rodzinnych, a nie dlatego, że
wzrasta poziom czułości.

Wniosek
(moje własne spostrzeżenia):

Ludzie w wieku średnim cenią siebie

bardziej za możliwości i umiejętność
rozwiązywania własnych problemów niż za
uczucie - szaleńcze jakie ma miejsce w okresie
wczesnej młodości. Jest to związek bardziej
partnerski, dojrzały.

7. STRES W OKRESIE

DOROSŁOŚCI

      Obecnie wielu badaczy
zwraca szczególną uwagę na
problem stresu i jego konsekwencji
dla zdrowia i samopoczucia ludzi
w średnim wieku.

-         Badanie Theorella i Rahe (1974) wskazuje
na związek miedzy zawałem serca a ilością i
rodzajem stresogennych wydarzeń życiowych,
takich jak na przykład śmierć współmałżonka,
utrata pracy czy rozwód.

      POZBAWIENIE PRACY

 
       

Innym z najważniejszych

czynników wywołujących stres w
wieku średnim jest utrata pracy.

-         Sytuacja ta często staje się
źródłem różnych zaburzeń zachowania,
problemów zdrowotnych czy też dysfunkcji w
rodzinie bezrobotnego. Istotną rolę odgrywają
czynniki finansowe, ale jeszcze ważniejsze- jak się
wydaje- są psychologiczne konsekwencje utraty
pracy, takie jak zaniżona samoocena czy poczucie
własnej wartości bezrobotnego.

-         Sytuacja utraty pracy jest szczególnie
trudna dla mężczyzn, w przypadku których praca
jest istotną składową poczucia tożsamości oraz
koncepcji roli mężczyzny odpowiedzialnego za
własną rodzinę, zapewnienie środków do życia itd.

-Brak pracy jest wybitnie stresogennym
wydarzeniem w życiu dorastających i dorosłych
reprezentujących wszystkie przedziały wieku.
Jednak bezrobocie powodowane przez recesję
częściej dotyka ludzi w drugiej połowie życia.

Ludzie w wieku średnim i starsi, gdy zostają dłużej
pozbawieni pracy pozostają bezrobotni przeciętnie
o 70 % dużej niż młodzi (Entine, 1976). Psychiczne
konsekwencje braku pracy są poważne.
Najbardziej doskwiera człowiekowi w tym okresie
odpowiedzialność za rodzinę oraz konieczność
oszczędzania i stworzenia zabezpieczeń
finansowych na starość.

       

U wielu ludzi stresy i napięcia dorosłego

życia trwają w okresie średniej dorosłości i
późnej dorosłości.

-         W wieku średnim radzenie sobie z
odejściem dzieci w stadium pustego gniazda,
zajmowanie się starzejącymi rodzicami czy
przystosowanie się do procesów starzenia
stanowią zaledwie kilka przykładów licznych,
potencjalnie stresogennych sytuacji życiowych.

-         Wśród współczesnych dorosłych
szczególnie widoczny jest stres związany z
wykonywaniem zawodu.
 

      RADZENIE SOBIE ZE STRESEM W

DOROSŁYM

ŻYCIU

 
       

Optymizm

-         osoby, które widzą przyjemniejsze strony
życia i nie koncentrują się na cechach
negatywnych, są zdrowsze, łatwiej przechodzą
choroby i szybciej zdrowieją.
-         W porównaniu do pesymistów, jednostki
optymistyczne mają szanse na dłuższe życie.
 
        Niedopuszczanie do ciężkiego stanu

wyczerpania poprzez bezpośrednie działanie na
poziom stresu, a nie bierne poddawanie się mu.
Należy więc dostarczyć organizmowi:
-         dostateczną ilość snu
-         właściwe odżywianie
-         regularne ćwiczenia fizyczne.

       

Techniki autorelaksacyjne:

-         ćwiczenia głębokiego oddychania
-         progresywne techniki relaksacji i
medytacji
 
        Rozwijanie umiejętności gospodarowania

czasem:
-         stabilność w życiu
-         harmonia w życiu.
 
        System wsparcia społecznego:

-         zredukowanie stresu poprzez zwierzanie
się przyjacielowi czy członkowi rodziny.

8. RELACJE RODZINNE



      INTERAKCJE RODZICE- DORASTAJĄCY

 
        Tworzenie form efektywnej komunikacji pomiędzy

rodzicami i dorastającym
       

Kształtowanie

umiejętności

zadowalającego

rozwiązywania konfliktów
        Dorastający pragną by ich stosunki z rodzicami

miały charakter demokratyczny
- jest to stosunek do rodzinny kontrastujący do okresu
adolescencji. Kiedy to młodzi odznaczają się buntem
wobec nie tylko rodziców ale i całego świata. Rodzice są
ci źli, którzy tylko nakazują i rozkazują. Zaś w okresie
średniej dorosłości:
* preferują obowiązki domowe
* zwiększa się autonomia nastolatka
* większa liczba rozmów na temat wspólnych
zainteresowań., przeżyć emocjonalnych.
 

      PRZYGOTOWANIE DO OKRESU

POSTRODZICIELSKIEGO
 
„PUSTE GNIAZDO” -

„opuszczenie domu

przez
dzieci”
 

        Etap w życiu rodziny,

gdy dzieci dorastają i

opuszczają dom
    

•

Pary w średnim wieku zostają same i żyją w

domu wypełnionym:
1.      wspomnieniami o swoich dzieciach
-         dla wielu rodziców to stadium staje się
okresem refleksji, niepokoju a nawet
niezadowolenia
2.      innym z kolei stadium „pustego gniazda”
przynosi nowy poziom małżeńskiej satysfakcji i
spełnienia.

Okres 1- okres krytyczny :

-  

dotyczy szczególnie matek, które całe swoje

życie poświęciły na wychowanie dzieci
-    niektórzy rodzice popadają w depresję i czują się
osamotnieni
-    stawiają sobie pytanie – „co ja teraz będę
robić?”
 

Okres 2 – okres pozytywny :

-    

 małżonkowie są szczęśliwi,

dzielą się obowiązkami i efektywnie
komunikują się ze sobą
-      czują się wolni od kłopotów
finansowych, zwolnienie od
dodatkowej pracy w domu i
swobodni w planowaniu
dalekich podróży
-     przeżywają pewnego rodzaju smutek, ale
odczuwają zadowolenie z faktu, że
rodzicielstwo jest już przeszłością.

„PEŁNE GNIAZDO” = „GNIAZDO ZAGRACONE”
 
      

  Kiedy dorosłe dzieci nie wyprowadzają się z

domu
        Wtedy kiedy dzieci pozostają w domu

rodzinnym, nawet do 40 r.ż

        Przyczyny:

-        

trudności finansowe

-        

kłopoty z zapewnieniem sobie

niezależnego stylu życia

-        

niektórzy pozostają w domu,

aby nie narażać się na samotność

-        

są i tacy, którzy się kształcą i

opóźniają zawarcie małżeństwa

       

Dostarcza bardzo często szczęścia i

satysfakcji rodzinie

        Ale może także wywołać wiele napięć i

problemów:
-         naruszanie cudzego terytorium
-         hałaśliwe zachowanie
-         dzielenie obowiązków domowych
-         dezorganizacja codziennego życia
domowego
-         narażenie na konflikty związku
małżeńskiego

rodziców.

 

      DZIADKOWIE

 

       

Forma rozwoju rodziny

wśród wielu dorosłych w
średnim wieku

        Służenie wnuczętom jako

źródło wiedzy, mądrości i miłości

        Negatywne cechy bycia dziadkami:

-         świadectwo starzenia się- dla niektórych –
-         konflikt między dziadkami a rodzicami dotyczący
wychowania dziecka
-         protest dziadków przeciw stereotypowemu
myśleniu o poświęcaniu czasu i troski wnuczętom
-         niektórzy odczuwają zmęczenie spowodowane
opieką dzieckiem – wnuczkiem.

      OPIEKA NAD STARZEJACYMI SIĘ

RODZICAMI
 

W wieku średnim zmieniają się również stosunki z

własnymi starzejącymi się rodzicami. Stosunki te nie
mają charakteru stałego i często odzwierciedlają złożoną
historię wzajemnych związków. W tym wieku, niekiedy po
raz pierwszy, spostrzega się własnych rodziców w sposób
bardziej realistyczny, z większą tolerancją dla ich wad i
słabości, jako osoby, które oczekują wsparcia i pomocy.
Utrata zdrowia fizycznego lub samowystarczalności
finansowej rodziców często prowadzi do konieczności
wzięcia za nich całkowitej odpowiedzialności. Czasami
dochodzi wtedy do kolizji między interesami i potrzebami
wymagającymi opieki rodziców oraz współmałżonka i
będących na progu dorosłości dzieci.

Większość badań pokazuje, że mimo dużego

prawdopodobieństwa zaistnienia tego rodzaju trudnych
sytuacji i wyborów, obustronne więzi stają się coraz
silniejsze (Cicirelli, 1977; Cantor 1983).

Badania wskazują również, że opieka dzieci

nad starzejącymi się rodzicami częściej dyktowana
jest miłością i troską niż poczuciem obowiązku. W
tym drugim przypadku dzieci częściej żywią
negatywne uczucia do rodziców (Robinson,
Thurnher, 1981).
Warto zaznaczyć, że klimat emocjonalny,
jaki stwarzają dzieci, zależy w pewnej mierze
od stanu zdrowia rodziców- gdy jest on zły,
dzieci częściej żywią uczucia negatywne.

Istnieją różnice między mężczyznami

a kobietami w zakresie sprawowania opieki
nad starzejącymi się, wykazującymi dysfunkcje
fizyczne i psychiczne rodzicami.
Zdecydowanie częściej podejmują się tej roli córki
niż synowie (Coward, Dwyer, 1990).

Badania przeprowadzone przez C. L.

Himesa, A. K. Jordana, J. I. Farkasa (1966) rzuca
nieco światło na cechy i predyspozycje kobiet,
które podejmują się opieki nad chorymi rodzicami.
Okazało się, że najczęściej są to kobiety zamężne,
zdrowe i mające własne 5- 18 letnie dzieci.

Częściej również to kobiety, które mają tylko

jedno z rodziców, oraz te, które mieszkają bliżej.
Takie czynniki, jak posiadanie rodzeństwa czy
status zawodowy kobiet nie miały istotnego
znaczenia.

9. ZAKOŃCZENIE

        „Wiek to sprawa wyższości

umysłu nad materią,

jeśli o niej nie myślisz,

to nie ma ona

znaczenia”

(

słynny baseballista – Satchel Polige ,

który w wieku 62 lat był miotaczem w

pierwszej lidze).
 

Proces wchodzenia w okres średniej

dorosłości zależy od tego jak ludzie
postrzegają samego siebie.

Może on charakteryzować się

skrajnymi zachowaniami – od kryzysu i
depresji, do pełnej euforii i zadowolenia z
życia.

Należy więc brać pod uwagę

indywidualne podejście człowieka do życia.

 

Koniec

...... 

Dziękujemy za uwagę

......

Bibliografia:
 

1.      Bee. H., Psychologia rozwoju człowieka, Zysk
i S- ka, Poznań 2004.
2.      Turner J. S., Helms D. B., Rozwój człowieka,
WSIP, Warszawa 1999.
3.      Harwas- Napierała B., Trempała J.(red.),
Psychologia rozwoju człowieka t. 2-
Charakterystyka okresów życia człowieka,
Warszawa: PWN 2001.
4.      Birch A., Malim T., Psychologia rozwoju w
zarysie. Od niemowlęcia do dorosłości, PWN,
Warszawa 1998.