S Y LW I A S I E M I ĄT K O W S KA
M A G D A L E N A P I E L A C H
J U S T Y N A R A J K O W S KA
Diagnoza i wczesne
wspomaganie rozwoju
dziecka z dysfunkcją narządu
słuchu
S Y LW I A S I E M I ĄT K O W S KA
M A G D A L E N A P I E L A C H
J U S T Y N A R A J K O W S KA
Diagnoza i wczesne
wspomaganie rozwoju
dziecka z dysfunkcją narządu
słuchu
Definicja
Dziecko głuche - dziecko, które pozbawione jest słuchu, a więc treści
dźwiękowych, płynących ze świata i które w skutek tego znajduje się w
gorszych warunkach niż słyszący, jeżeli chodzi o poznanie
zewnętrznego świata i przygotowanie do życia społecznego.
Dziecko głuchonieme - dziecko, które w skutek głuchoty nie
opanowało mowy, nie posługuje się nią i nie rozumie jej na drodze
odczytywania z ust.
Dziecko głuchoniewidome - dziecko, które ma poważne uszkodzenie
wzroku i słuchu, powodujące poważne trudności w osiągnięciu
szkolnych, zawodowych, niezawodowych i społecznych celów.
Dziecko niedosłyszące - dziecko, u którego ubytki słuchu pozwalają
opanować mowę w sposób naturalny.
Dziecko ogłuchłe mówiące - dziecko, które opanowało mowę, ale
utraciło słuch w późniejszym okresie życia.
Dziecko niesłyszące - każda dziecko z uszkodzeniem słuchu w
stopniu znacznym i głębokim.
Przyczyny głuchoty
wrodzone,
związane z aktem porodu i okresem
okołoporodowym,
występujące w zakresie życia pozapłodowego.
Klasyfikacja głuchoty
klasyfikacja głuchoty według stopnia utraty słuchu:
głuchota całkowita,
głuchota częściowa.
klasyfikacja głuchoty ze względu na czas występowania przyczyny
powodującej wadę słuchu:
głuchota dziedziczna,
głuchota wrodzona,
głuchota nabyta.
klasyfikacja głuchoty według lokalizacji uszkodzenia:
uszkodzenie części przewodzącej narządu słuchu (ucho zewnętrzne i
środkowe),
uszkodzenie narządu przetwarzającego drgania dźwiękowe na impulsy
nerwowe (ślimak),
uszkodzenie centralnej drogi słuchowej (przedłużenia nerwu słuchowego
w obrębie mózgu, jądra nerwu słuchowego, włókna i dalszych dróg
słuchowych szlaków kojarzeniowych, a wreszcie kory ośrodka słuchowego
w płacie skroniowym).
Klasyfikacja wad słuchu
Problemy dzieci z wadą słuchu:
percepcji,
językowy,
porozumiewania się,
procesów poznawczych,
społeczny,
emocjonalny,
pedagogiczny,
intelektualny.
Rodzaje diagnozy:
diagnoza medyczna,
diagnoza psychologiczna,
diagnoza logopedyczna,
diagnoza pedagogiczna.
Funkcje diagnozy
pedagogicznej
stanowi punkt wyjścia w czynnościach
projektowania,
pozwala na systematyczną kontrolę przebiegu
terapii,
służy ocenie wyników działań, korekcie
danego cyklu postępowanie lub
konstruowania następnych etapów
działalności terapeutycznej.
Badane dziecko, na ile to możliwe, powinno
czynnie uczestniczyć w procesie
diagnostycznym. Należy jednak pamiętać,
że pełnoprawnymi uczestnikami procesu
diagnostycznego są również rodzice,
nauczyciele, terapeuci. Im więcej wiedzą o
dziecku, tym większą mają szansę na
dobranie stosownych oddziaływań.
Zadania wczesnej interwencji:
zmniejszanie pierwotnych uszkodzeń,
zapobieganie wcześniej wymienionym
skutkom,
upewnienie się, że potrzeby dziecka i jego
rodziny, mimo niepełnosprawności, są brane
pod uwagę.
Techniki wczesnej interwencji:
Dzięki pionierskim pracom uczonych wiadomo, że
pierwsze lata w życiu dziecka są najważniejsze w
kształtowaniu się jego późniejszej osobowości.
Badania doświadczalne oraz modelowe programy
prowadzone od 40 lat w USA wykazały skuteczność
wczesnej interwencji (do 36 miesiąca życia) u
dzieci niepełnosprawnych, jak też korzyści dla
rodzin tych dzieci.
Wczesna interwencja (medyczna, psychologiczna,
logopedyczna, techniczna, pedagogiczna) może
zapobiec późniejszym skutkom niepełnosprawności
lub je zredukować i polepszyć jakość życia tych
dzieci oraz zaoszczędzić koszty rodzinne i państwu.
Etapy działania w zakresie wczesnej,
wielospecjalistycznej pomocy:
Pierwsze objawy lub tylko uświadomienie
zagrożenia rozwoju.
Wstępna diagnoza (medyczna,
psychologiczna) we współpracy z rodzicami.
Pogłębiona diagnoza wielospecjalistyczna:
medyczna, rehabilitacyjno-terapeutyczna,
terapeutyczna, psychologiczna, logopedyczna i
pedagogiczna z uwzględnieniem aspektu
rodziny.
Kompleksowy program rehabilitacyjno –
terapeutyczno - wspomagający dla dziecka i
rodziny (opracowanie i wdrożenie).
Śledzenie przebiegu realizacji programu i
efektów – aktualizowanie diagnozy.
Modyfikowanie programu rehabilitacyjno –
terapeutyczno - wspomagającego dla dziecka i
rodziny.
Ponowne śledzenie przebiegu realizacji
modyfikowanego programu i efektów oraz
aktualizowanie diagnozy.
Rewalidacja dzieci z wadą słuchu
W procesie praktyki rewalidacyjnej
surdopedagogika uwzględnia następujące
metody i zasady :
profilaktyka,
kompensacja,
korektura,
usprawnianie,
dynamizowanie.
Cele działań rewalidacyjnych
przywracanie sprawności uszkodzonego
zmysłu słuchu przez umożliwienie korzystania
z posiadanych resztek słuchowych drogą
odpowiednich ćwiczeń bądź pobudzanie
nerwu słuchowego i centralnego układu
nerwowego poprzez zastosowanie wszczepu
ślimakowego i rewalidację,
przywracanie sprawności psychicznej przez
usprawnianie procesów poznawczych,
zaburzonych wskutek ograniczenia percepcji
bodźców słuchowych, w tym mowy
dźwiękowej.
Placówki, w których można szukać
pomocy
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie,
Rejonowe Przychodnie dla Dzieci,
Poradnie Zdrowia dla Dzieci,
Ośrodki Wczesnej Interwencji,
Specjalistyczne Poradnie Leczniczo –
Rehabilitacyjne dla Dzieci i Młodzieży z Wadą
Słuchu,
Specjalistyczne Ośrodki Diagnozy i Rehabilitacji
Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu Polskiego
Związku Głuchych.
Bibliografia
Cytowska B., Winczura B., Wczesna
interwencja i wspomaganie rozwoju małego
dziecka, Oficyna Wydawnicza "Impuls„,
Kraków 2008.
Gałkowski T., Kunicka - Kaiser I., Smoleńska
J., Psychologia dziecka głuchego, PWN,
Warszawa 1978.
Eckert U. (red.), Wybrane zagadnienia z
surdopedagogiki, WSPS, Warszawa 1998,.