Prawo administracyjne normujące

sytuację prawne obywatela.

• Na sytuację prawną składa się

określony

zespół

uprawnień

i

obowiązków. Wyznaczone są one
przez

normatywną

lub

zindywidualizowaną

wypowiedź

prawną organu administracyjnego.

• Teoretycznie istnieją one we wspólnej korelacji,

jednak po głębszej analizie okazuje się, że jest
tak w istocie rzadko. Dlaczego? Ponieważ inny
jest przedmiot i inna jest treść obydwu
zachowań. Organ administracyjny nie jest
odbiorcą zachowania się obywatela, lecz
podmiotem wyznaczającym, weryfikującym lub
wymuszającym to właśnie zachowanie.

• Ponadto obywatel zazwyczaj nie realizuje

obowiązku na rzecz organu administracyjnego,
ale tylko pod jego kontrolą.

• Czy w administracji może obowiązywać relacja

układu

cywilnoprawnego,

zwłaszcza

zobowiązaniowego,

tzn.

obowiązek

jest

odpowiednikiem uprawnienia? Raczej nie,
gdyż

sytuacje

wyznaczone

prawem

administracyjnym są wyraźnie odmienne.
Obowiązek

obywatela

nie

jest

realizowany

na

rzecz

organu

administracyjnego, czy też że działalność
organu administracyjnego zaspokajać ma
określone prawnie roszczenie obywatela.
Ponadto nie można porównywać organu
administracyjnego do sytuacji obywatela,
ponieważ nie chroni własnych interesów.

• Uprawnienie

i

obowiązek

w

stosunku

administracyjnoprawnym nie są odpowiednikami
uprawnienia

i

obowiązku

stosunku

cywilnoprawnego.

Brak

jest

synchronizacji

w

przedmiocie i treści zachowań obywatela i organu
administracyjnego. Brak jest ekwiwalentności,
istnieje jedynie obowiązek organu do zrealizowania w
granicach

prawa

uprawnienia

przysługującego

obywatelowi. Gdy na obywatelu ciąży obowiązek, to
organ

administracyjny

ma

obowiązek

(a

nie

uprawnienie) wyznaczenia granic i treści obowiązku
obywatela i ewentualnie obowiązek wymuszenia jego
wykonania.

Rodzaje materialno prawnych sytuacji obywatela

wyznaczonych przez prawo administracyjne:

1. Obywatel

jako

podmiot

praw

i

obowiązków

osobowych- w zakresie stanu cywilnego, w zakresie
obowiązku meldunkowego, w zakresie posiadania
dokumentu tożsamości, prawo do otrzymania
paszportu, imię i nazwisko obywatela.

2. Obywatel

jako

podmiot

praw

i

obowiązków

politycznych- obywatel jako podmiot żądający
informacji,

udział

obywatela

w

referendum,

konstytucyjne

prawo

zrzeszania

się,

wolność

wyrażania poglądów i rozpowszechniania informacji,
prawo do uczestniczenia i organizowania zgromadzeń,
powszechny obowiązek obrony ojczyzny określony
przez Konstytucję

3. Obywatel jako podmiot praw i obowiązków
społecznych- obowiązek odbycia rocznego
przygotowania

przedszkolnego,

obowiązek

szkolny oraz obowiązek nauki, prawo do
uzyskania

pomocy

społecznej

i

pomocy

socjalnej, obywatel a prawo o zbiórkach
publicznych, obywatel a odznaczenia
4.Obywatel

jako

właściciel-

właściciel

nieruchomości

(gruntowej),

obywatel

jako

właściciel ruchomości
5. Obywatel jako przedsiębiorca- obywatel jako
podmiot prowadzący działalności gospodarczą

6. Obywatel w sytuacjach innych, tj. nie
mieszczących

się

w

dotychczasowej

systematyzacji (obywatel jako mieszkaniec),
obywatel jako podmiot świadczeń osobistych,
jako

użytkownik

drogi

publicznej,

jako

poszkodowany

skutkami

zanieczyszczenia

środowiska
7.

Obywatel

w

sytuacjach

reżimów

specjalnych-

w

sytuacji

ustanowionego

obszaru specjalnego, w sytuacji stanu klęski
żywiołowej, w stanie poważnej awarii, stanu
zagrożenia powodziowego, w sytuacji stanu
wojny, w sytuacji stanu wojennego, w sytuacji
stanu wyjątkowego,

Sytuacja prawna w obywatela w zakresie stanu cywilnego:

•

Ustawą regulujące dane zagadnienie jest Prawo
o aktach stanu cywilnego z dnia 29 września
1986 r. (t.j. Dz. U. 2011.212.12664). Ustawa
reguluje sprawy związane z rejestracją urodzeń,
małżeństw oraz zgonów, a także sprawy
dotyczące innych zdarzeń, które mają wpływ na
stan cywilny osób. Te inne wpisy dokonywane są
tylko w sytuacjach prawem przewidzianych.
Rejestra tychże zdarzeń dokonywana jest przez
kierownika lub jego zastępcę urzędu stanu
cywilnego w księgach stanu cywilnego.

• Czy kserokopia aktu posiada wartość

dowodową?

• „Stan cywilny osoby stwierdza się na

podstawie

aktów

sporządzonych

w

księgach

stanu

cywilnego,

a

ich

niezgodność z prawdą może być ustalona
jedynie przez sąd na podstawie wyników
postępowania dowodowego. Kserokopie
niepotwierdzone

"za

zgodność

z

oryginałem" nie mają mocy dowodowej.”
SN z dnia 27 lutego 1997 r. III CKU 7/97

• Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt

lub burmistrz (prezydent). Wójt (burmistrz,
prezydent miasta) zatrudnia inną osobę na
stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego w
gminach powyżej 50 000 mieszkańców. Wójt
(burmistrz, prezydent miasta) może zatrudnić
inną osobę na stanowisku kierownika urzędu
stanu cywilnego w gminach poniżej 50 000
mieszkańców. Wójt (burmistrz, prezydent miasta)
zatrudnia inną osobę na stanowisku zastępcy
(zastępców) kierownika urzędu stanu cywilnego.
Zgodnie

z

ustawą

o

pracownikach

samorządowych,

zastępcy

kierownika

USC

powoływani są w drodze konkursu.

• Czy

powołanie

na

stanowisko

zastępcy

kierownika

USC

jest

tożsame

z

upoważnieniem

do

podejmowania czynności z zakresu
stanu

cywilnego?

Nie.

Takie

upoważnienie może wynikać z
upoważnienia indywidualnego lub
upoważnienia

określonego

w

regulaminie organizacyjnym.

•

Czy powołanie na kierownika USC jest
stosunkiem pracy na podstawie powołania, czy
też umowy o pracę lub mianowania? Należy
również sięgnąć do ustawy o pracownikach
samorządowych. Wydaje się, że raczej chodzi o
umowę o pracę lub mianowania (jeśli określono
tak w statucie gminy), ze względu na czynności
podejmowane z zakresu prawa rodzinnego, które
wynikają niezależności. Kierownik USC jest
również stanowiskiem otwartym i konkursowym.

•

Kierownik urzędu stanu cywilnego współpracuje
z Szefem Krajowego Centrum Informacji
Kryminalnych w zakresie niezbędnym do
realizacji jego ustawowych zadań.

• Czynności z zakresu rejestracji stanu

cywilnego dokonuje się w formie:

1) aktu stanu cywilnego,
2) decyzji,
3) postanowień w sprawach
określonych w art. 24, 25 i 89 - chyba
że z przepisów ustawy wynika inna
forma załatwienia sprawy.

• Jeżeli kierownik USC odmawia z jakiś przyczyn

dokonania

czynności

USC,

to

ma

obowiązek

powiadomienia na piśmie osobę zainteresowaną o
przyczynach odmowy. Osoba zainteresowana w
terminie 14 dni od dnia doręczenia jej pisma
kierownika urzędu stanu cywilnego może wystąpić z
wnioskiem do sądu rejonowego właściwego ze względu
na siedzibę urzędu stanu cywilnego o rozstrzygnięcie,
czy okoliczności przedstawione przez kierownika
urzędu

stanu

cywilnego

uzasadniają

odmowę

dokonania czynności. Prawomocne postanowienie sądu
wiąże kierownika urzędu stanu cywilnego.

• Urodzenie oraz zgon osoby rejestruje się w urzędzie

stanu cywilnego miejsca takiego zdarzenia. Jeżeli
dziecko urodziło się na polskim statku morskim lub
powietrznym, takie zdarzenie rejestruje się w
urzędzie stanu cywilnego właściwym dla dzielnicy
Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

• W razie stwierdzenia zgonu lub uznania za zmarłego

w postępowaniu sądowym albo w razie zgonu osoby
na polskim statku morskim lub powietrznym, zgonu
żołnierza w czynnej służbie wojskowej i innej osoby
przydzielonej do jednostki wojskowej, poległych lub
zmarłych w związku z działaniami wojennymi - zgon
rejestruje się w urzędzie stanu cywilnego właściwym
dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego
Warszawy.

• Zawarcie małżeństwa następuje w urzędzie

stanu cywilnego wybranym przez osoby
zamierzające wstąpić w związek małżeński.

•

Zaświadczenie

stwierdzające

brak

okoliczności

wyłączających

zawarcie

małżeństwa wydaje kierownik urzędu
stanu cywilnego miejsca zamieszkania
jednej z osób zamierzających zawrzeć
małżeństwo w sposób określony w art. 1 §
2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

• Zgłoszenia urodzenia i zgonu dokonuje się

ustnie.

• Zgłoszenia urodzenia lub zgonu na piśmie

dokonują odpowiednio organy państwowe,
zakłady opieki zdrowotnej i inne zakłady oraz
lekarze i położne. Jeżeli po sporządzeniu aktu
stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które
mają wpływ na jego treść lub ważność,
zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu
w formie wzmianki dodatkowej.