Glikokortykosterydy –

struktura, biosynteza,

funkcje.

Joanna Białoń, gr.
7

Struktura

• Hormony steroidowe, mające rdzeń

pregnanu (21 – węglowe cząsteczki
złożone z 17 – węglowego
cyklopentanoperhydrofenantrenu,
złożonego z 4 pierścieni, dodatkowe atomy
C w pozycjach 10, 13 i 17)

kortyzol

kortykostero
n

Biosynteza

Biosynteza

• Zachodzi w warstwie pasmowatej kory

nadnercza,

• Regulacja:

Wydzielanie

• cykliczne,
• szczyt o godz. 8 rano, poprzedzony

szczytem wydzielanie ACTH,

• szczytowe obniżenie po ok. 12 h,

czyli godz. 20,

• w warunkach prawidłowych różnica

pomiędzy szczytem a obniżeniem
powinna wynosić 50%

Funkcje

• metaboliczne – podwyższenie

glukoneogenezy, działanie
hiperglikemizujące:

– synteza glukozy ze składników

niecukrowych,

– działanie lipolityczne (uwolniony glicerol

może być substratem do
glukoneogenezy), w niektórych tkankach
lipogenetyczne – twarz, kark, górna
połowa ciała,

Funkcje

• metaboliczne:

– katabolizm białek w tkankach

obwodowych (aminokwasy zużywane w
glukoneogenezie)

– gdy nadmiar glikokortykoidów – rozstępy

skórne, osteoporoza, zaniki mięśniowe,
wskutek nadmiernego rozpadu białek w
odpowiednich tkankach.

Funkcje

• pozametaboliczne:

– działanie

przeciwzapalne –
pobudza ekspresję
białek
przeciwzapalnych,
hamuje produkcję IL
– 1B, 4, 6, 8,
hamowanie
powstawania
prostaglandyn,

– nasila erytropoezę

oraz syntezę
hemoglobiny,

Funkcje

• pozametaboliczne:

– obniżenie liczby eozynofili,
– działanie limfolityczne,
– gospodarka wodno – elektrolitowa –

wzrost wchłaniania Na

+

i wydalania K

+

w

nerkach za pomocą receptora dla
aldosteronu,

– u płodu – dojrzewanie płuc, produkcja

surfaktantu.

Zaburzenia

• hiperkortycyzm – nadmiar

glikokortykosteroidów, choroba lub zespół
Cushinga, choroba – przysadka wydziela
nadmiernie ACTH, powiększenie nadnerczy,
zespół – guz kory nadnerczy, przysadki,
nadmierne przyjmowanie
glikokortykosteroidów

• hipokortycyzm – niedobór

glikokortykosteroidów – choroba Addisona,
odczyn autoimmunologiczny, przerzuty
nowotworowe do kory nadnercza

Zastosowanie

• syntetyczne glikokorytkosteroidy

stosowane są w leczeniu:

– chorób skóry, np. łuszczycy,
– chorób alergicznych, np. astmie,
– chorobie Addisona,
– zapalenia stawów,
– wstrząsie anafilaktycznym,
– chorobach nerek (przewlekłe

kłębuszkowe zapalenie nerek).