WITAMINY

ROZPUSZCZAL

NE W WODZIE

MGR KATARZYNA CHOJNACKA

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Pierwsze obserwacje dotyczące choroby
z braku witaminy B1 poczyniono w
krajach Dalekiego Wschodu. Choroba ta
nosi nazwę beri beri i cechuje się
zaburzeniami sercowo - naczyniowymi,
zwyrodnieniem nerwów i obrzękami.
Rozwój tej choroby występował
szczególnie w populacjach, w których
żywiono się głównie polerowanym
ryżem, u ludzi w więzieniach, u
marynarzy i bardzo często u
niedożywionych kobiet w ciąży i ich
niemowląt.

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Znaczenie dla organizmu

- Uczestniczy w procesach utleniania

komórkowego

- wpływa na przemiany węglowodanów i

tłuszczów

- warunkuje prawidłowy stan tkanki

nerwowej

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Skutki niedoboru

- zapalenie nerwów (choroba beri-beri –

osłabienie mięśnia sercowego,
powiększenie prawej strony serca,
zaburzenia układu nerwowego)

- zaburzenia działania układu

pokarmowego

- przykurcz mięśni
- nadwrażliwość skóry
- obrzęki

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Nadmiar witaminy:
- osłabienie, zmęczenie,
- zawroty głowy,
- obrzęki,
- drżenie mięśni,
- zaburzenia rytmu serca,
- reakcje alergiczne,
- poty,
- nudności,
- duszności

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Źródła

- mięso
- jaja
- owoce strączkowe
- drożdże
- łuski ryżu
- chleb razowy
- nerki
- ziemniaki

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Uwagi:

- ulega zniszczeniu przy gotowaniu

jarzyn w obecności sody

- niedobór pospolity u alkoholików
- zalecana dzienna dawka 1,5mg
- Witamina B1 została wyekstrachowana

z otrąb ryżu w 1927 przez Jansena i
Doutha. W latach 1936-37 Williams i
Cline oraz Audersay i Westphall
dokonali syntezy związku.

WITAMINA B 1 – TIAMINA
(ANEURYNA)



Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
 kompleks witamin B, witamina B2,
witamina B3, witamina C, witamina E,
mangan, magnez

Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
 alkohol, wysoka temperatura, środowisko
zasadowe, promieniowanie jonizujące,
nadczynność tarczycy, tanina, kofeina, soda
do pieczenia, barbiturany, środki
neutralizujące kwasy, estrogen, antybiotyki,
środki antykoncepcyjne

WITAMINA B1

WITAMINA B2 RYBOFLAWINA
(LAKTOFLAWINA



W roku 1932 Warburg i Christian
opisali "żółty enzym" znajdujący się w
drożdżach. Przypisywali mu doniosłą
rolę w procesach utleniania i redukcji.
W rok później wykazano, że witamina
B2 i żółto zielony fluoryzujący barwnik,
rozpowszechniony w tkankach
roślinnych i zwierzęcych są identyczne.
Należy dodać, że już w roku 1897 Blyth
otrzymał flawiny z serwatki mleka, a
Bleyer i Kallmann "lactochrom" z mleka
świeżego, ale nie zdawali sobie sprawy
z działania biologicznego uzyskanych
przez siebie związków.

WITAMINA B2 RYBOFLAWINA
(LAKTOFLAWINA



Znaczenie dla organizmu:

- składnik enzymów oddechowych
- bierze udział w przemianach

węglowodanów

- podnosi ogólną odporność organizmu
- pobudza wzrost

WITAMINA B2 RYBOFLAWINA
(LAKTOFLAWINA

WITAMINA B2 RYBOFLAWINA
(LAKTOFLAWINA)



Objawy niedoboru:

- zmiany w błonach śluzowych
- zmiany w spojówkach
- zmiany w rogówce
- zmiany w skórze
- obniżenie sprawności umysłowej
Nadmiar witaminy:

- nudności i wymioty

WITAMINA B2 RYBOFLAWINA
(LAKTOFLAWINA



Źródła

- drożdże
- mleko
- jaja
- jarzyny
- wątroba
- kiełkujące zboża

WITAMINA B2 RYBOFLAWINA
(LAKTOFLAWINA



Uwagi

- dość odporna na działanie wysokiej

temperatury, zwłaszcza w środowisku
kwaśnym

- ulega rozkładowi pod wpływem światła
- zalecana dzienna dawka 1,7mg

WITAMINA B6
PIRYDOKSYNA



Znaczenie dla organizmu:

- reguluje przemiany aminokwasów
- niezbędna do właściwego przyswajanie

tłuszczów

- bierze udział w procesach

krwiotwórczych

WITAMINA B6
PIRYDOKSYNA



 W 1930 Chick i Copping opisali nową
witaminę, którą nazwali czynnikiem I.
W cztery lata później dokonał tego
samego György. W 1935 Birch, György i
Harris wykazali, że niedobór tej
witaminy powoduje u szczurów ostre
zapalenie skóry, nie ustępujące pod
wpływem leczenia kwasem
nikotynowym, które dla odróżnienia od
pelagry nazwano akrodynią. W 1935 w
pięciu różnych laboratoriach
wyizolowano witaminę B6 z otrąb ryżu.
Potem Kuhm ustalił wzór pirydoksyny, a
w 1939 Harris i Falkers oraz Kuhm i
współpracownicy dokonali jej syntezy

 
PIRYDOKSYNA

WITAMINA B6
PIRYDOKSYNA



Objawy niedoboru

- zmiany w szpiku kostnym
- zapalenie śluzówki jamy ustnej
- stany zapalne skóry
- zaburzenia czynności przewodu

pokarmowego

- drgawki

Nadmiar witaminy:
- przy dłuższym stosowaniu pirydoksalu w
ilości 2 g dziennie mogą wystąpić
zaburzenia neurologiczne.

WITAMINA B6
PIRYDOKSYNA



Źródła

- drożdże
- mleko
- jarzyny
- mięso
- wątroba

WITAMINA B6
PIRYDOKSYNA



Uwagi:

- często zwana czynnikiem wzrostu

ponieważ umożliwia syntezę
aminokwasów endogennych

- zalecana dzienna dawka 2mg

WITAMINA B12
KOBALAMINA



Znaczenie dla organizmu

- reguluje procesy krwiotwórcze,

zwłaszcza wytwarzanie erytrocytów w
szpiku kostnym

- koenzym ważny w przemianach

kwasów nukleinowych

WITAMINA B12
KOBALAMINA



W 1926 Whipple i współpracownicy ogłosili , że
podawanie wątroby wykrwawionym psom
przyspiesza ich powrót do zdrowia. Minot i
Murphy podjęli dalsze badania kliniczne
dowodząc, że wątroba jest skutecznym
środkiem leczniczym w leczeniu niedokrwistości
złośliwej. W 1948 Rickes z współpracownikami
po 6 latach żmudnych badań (oraz Smith i
Parker), wyizolowali z wątroby czysty,
krystaliczny związek o czerwonym zabarwieniu,
który w dawkach kilku mikrogramów zapobiegał
wystąpieniu niedokrwistości. Związek zawierał
fosfor i kobalt - nazwano go początkowo
witaminą B12, a potem kobaminą, kobalaminą

WITAMINA B12
KOBALAMINA

WITAMINA B12
KOBALAMINA



Objawy awitaminozy

- niedokrwistość złośliwa (anemia)
Nadmiar witaminy:

- przy stosowaniu przez dłuższy czas
megadawek tej witaminy
zaobserwowano u niektórych ludzi
objawy uczuleniowe.

WITAMINA B12
KOBALAMINA



Źródła

- wątroba
- mięso
- jaja
- mleko

WITAMINA B12
KOBALAMINA



Uwagi:

- syntetyzowana przez florę jelita

grubego

- zawiera kobalt
- niezbędna w procesie wchłaniania
- zalecana dzienna dawka 6mg

WITAMINA PP NIACYNA
(KWAS NIKOTYNOWY)



Znaczenie dla organizmu:

- bierze udział w procesach utleniania

komórkowego

- wraz z B2 wpływa na przyswajanie

białek roślinnych oraz gospodarkę
barwnikową organizmu

- prekursor przenośnika wodorowego

NAD

WITAMINA PP NIACYNA
(KWAS NIKOTYNOWY)



Objawy awitaminozy:

- zaburzenia skórne
- zaczerwienienie i owrzodzenie

osłoniętych części skóry (pelagra)

- biegunka
- osłabienie mięśni
- zmięczenie
- zaburzenia pokarmowe
- zaburzenia nerwowe
- zaburzenia psychiczne

WITAMINA PP NIACYNA
(KWAS NIKOTYNOWY)



Źródła

- serce
- nerki
- wątroba
- ryby
- drożdże
- chude mięso
- drób

WITAMINA PP NIACYNA
(KWAS NIKOTYNOWY)



Uwagi

- odporna na wysoką temperaturę i

utlenianie

- jest syntetyzowana przez mikroflorę

przewodu pokarmowego

- zalecana dzienna dawka 20mg

WITAMINA H BIOTYNA



Znaczenie dla organizmu

- wpływa na właściwy stan skóry i

włosów

- chroni przed łojotokiem
- chroni przed zapaleniem skóry i

wypadaniem włosów

- koenzym niezbędny w procesie

wiązania dwutlenku węgla

WITAMINA H BIOTYNA



W 1927 Boas i współpracownicy wywołali zmiany
na skórze u szczurów, następnie podawali różne
produkty spożywcze określając skuteczność
leczenia choroby skóry. Nieznany jeszcze czynnik,
skuteczny w leczeniu zmian skórnych, György
nazwał witaminą H od niemieckiego słowa Haut -
skóra. W 1935 Kögl doniósł o wyizolowaniu z
żółtka jaja krystalicznego związku, który
pobudzał wzrost drożdży. Czynnik ten nazwano
Biotyną. Dwa lata wcześniej Alison i
współpracownicy opisali koenzym R pobudzający
wzrost niektórych drobnoustrojów, mający
identyczne działanie jak biotyna. W 1936 Harris
zsyntezował witaminę H.

WITAMINA H BIOTYNA

WITAMINA H BIOTYNA



Objawy niedoboru

- zmiany skórne
- wypadanie włosów
- zatrzymanie wzrostu
Nadmiar witaminy:

- bóle brzucha, nudności, wymioty, złe
samopoczucie, niekiedy biegunka

WITAMINA H BIOTYNA



Źródła

- ziemniaki
- marchew
- wątroba
- jaja ptaków
- drożdże
- mięso

WITAMINA H BIOTYNA



Uwagi

- syntetyzowana przez bakterie

przewodu pokarmowego

- zalecana dzienna dawka 0,3mg

KWAS PANTOTENOWY B5



Znaczenie:

- wpływa na przemiany węglowodanów

i tłuszczów

- składnik koenzymu A (ważnego w

metabolizmie komórkowym)

KWAS PANTOTENOWY B5



Pierwsze informacje na temat hipotetycznej substancji
pobudzającej wzrost drożdży, którą nazwano Bios II datują
się na rok 1901. W 1933 Wiliams wykazał, że czynnik ten
jest szeroko rozpowszechniony i nazwał go kwasem
pantotenowym (z greckiego "wszechobecny"). W tym
czasie Ringrose i współpracownicy prowadząc
doświadczenia na kurczętach wywołali u nich zapalenie
skóry podobne do pelagry (pelagra kurcząt) i stwierdzili
(w 1930), że zmiany te łatwo ustępują po podaniu drożdży
i wyciągu z wątroby. Substancje tak działające nazwali
czynnikiem przesączalnym II. Wreszcie Jukes i
współpracownicy w 1939 stwierdzili, że oba oznaczane
czynniki tj. kwas pantotenowy i czynnik przesączalny II są
identyczne. W tym czasie Wiliams wyodrębnił kwas
pantotenowy, a Major określił jego wzór i budowę. W 1940
w kilku laboratoriach Ameryki i Europy otrzymano kwas
pantotenowy na drodze syntetycznej.

KWAS PANTOTENOWY B5

KWAS PANTOTENOWY B5



Objawy niedoboru:

- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- uszkodzenie nadnerczy
- niedobór jest rzadkim zjawiskiem
Nadmiar witaminy:

- w przypadku podawania witaminy B5 w dawce
10 g /dzień rzadko występował nieznaczny
rozstrój układu pokarmowego i biegunka,
- u niektórych osób stwierdzono objawy
uczulenia,
- zaburzenia akcji serca,
- zaburzenia pracy mięśni szkieletowych,
- narastanie kamicy żółciowej lub moczowej

KWAS PANTOTENOWY B5



Źródła

- powszechnie w pokarmach roślinnych i

zwierzęcych

KWAS PANTOTENOWY B5



Uwagi:

- syntetyzowana przez mikroorganizmy

żwacza przeżuwaczy

- zalecana dzienna dawka 10mg

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C



Znaczenie:

- ważny czynnik oksydo-redukcyjny
- udział w utlenianiu komórkowym
- wzmaga odporność organizmu
- wpływa na syntezę hormonów

nadnerczy i prawidłowy stan tkanki
łącznej

- wpływa na prawidłowe wchłanianie

żelaza

- niezbędna w syntezie kolagenu i

innych substancji międzykomórkowych

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C



Przed poznaniem jej budowy chemicznej była nazywana
czynnikiem przeciwgnilcowym. Zapobiegała bowiem
gnilcowi (szkorbutowi), który znali już Wikingowie i
zwalczali za pomocą cebuli. W średniowieczu choroba
ta dziesiątkowała rycerzy krzyżowych, a na początku
czasów nowożytnych stała się plagą marynarzy. W
końcu XV wieku Vasco da Gama podczas swej podróży
dookoła przylądka Dobrej Nadziei stracił 2/3 załogi z
powodu gnilca. W miarę rozwoju żeglugi
dalekomorskiej masowe zachorowania na statkach
zdarzały się coraz częściej. Prowiant zabierany na statki
(przetwory zbożowe, konserwowane mięso, tłuszcz)
miał dużą wartość kaloryczną lecz nie zawierał
witaminy C. Gnilec nękał pierwszych kolonizatorów
Ameryki Północnej, występował wśród żołnierzy na
wszystkich frontach w czasie I wojny światowej.

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C



W 1928 Szent-György uzyskał z
wyciągów z nadnerczy, kapusty i
pomarańczy związek, który wykazywał
właściwości oksydoredukcyjne. Szent-
György nie zdawał sobie sprawy, że
związek ten to witamina C nazwana
przez niego kwasem heksuronowym. W
1932 Wang i King otrzymali witaminę C
z cytryny. W rok później Haworth, Hirst
i współpracownicy ustalili budowę
chemiczną witaminy C. W latach 1933-
34 Reichstein i współpracownicy
dokonali syntezy kwasu askorbinowego.

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C



Objawy niedoboru:

- szkorbut – krwawienie i owrzodzenie dziąseł
- wypadanie zębów
- obniżenie odporności organizmu
- kruchość pękanie drobnych naczyń krwionośnych
Nadmiar witaminy:

- stosowanie wysokich dawek powoduje zakwaszenie
moczu, upośledzając w ten sposób wydalanie stałych
kwasów i zasad. Kwaśny odczyn moczu może
powodować wytrącanie się moczanów i cystynianów
oraz tworzenie się kamieni w drogach moczowych, nie
należy więc podawać dużych dawek witaminy C
chorym ze skłonnością do dny, cystynurii lub
tworzenia się kamieni moczanowych.

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C



Źródła

- owoce głogu
- pomidory
- cytryny
- cebula
- czarna porzeczka
- kapusta kiszona
- papryka
- ziemniaki

KWAS ASKORBINOWY
WITAMINA C



Uwagi:

- łatwo rozkłada się pod wpływem tlenu,

powietrza, wysokiej temperatury

- Zalecana dawka dzienna 60 mg

KWAS FOLIOWY
WITAMINA B11



Działanie

- koenzym niezbędny w biosyntezie

kwasów nukleinowych oraz dojrzewaniu
krwinek czerwonych

KWAS FOLIOWY
WITAMINA B11



 W 1935 Wills i Stewart przeprowadzili następujący
eksperyment. Podawali małpom racje żywnościowe
ubogiej ludności Bombaju, wywołując u ich
niedokrwistość, która ustąpiła po podaniu
autolizowanych drożdży. W 3 lata później Wills i Evans
potwierdzili przydatność kliniczną preparatów drożdży
u pacjentów chorych na niedokrwistość makrocytową
(megaloblastyczną). W owym czasie Stockstad i
Mauming wykazali, że kurczęta potrzebują do wzrostu
nie znanego dotąd czynnika, który nazwali "factor U".
Znajdował się on w drożdżach, otrębach, lucernie. W
1941 Mitchell, Shunell i Wiliams otrzymali ze szpinaku
związek, który nazwali kwasem foliowym (łac. folium -
liść). W 1946 Augier wraz ze współpracownikami
zsyntetyzował kwas pteroiloglutaminowy.

KWAS FOLIOWY
WITAMINA B11

KWAS FOLIOWY
WITAMINA B11



Skutki niedoboru

- jeden z rodzajów niedokrwistości
- zaburzenia rozwojowe u płodu (wady cewy

nerwowej),

Nadmiar witaminy:

- u niektórych osób mogą tworzyć się
szkodliwe kryształy folacyny w moczu, mogą
również wystąpić alergiczne odczyny skórne.
Spożycie dziennie ponad 15 mg kwasu
foliowego może powodować zaburzenia układu
nerwowego i pokarmowego.

KWAS FOLIOWY
WITAMINA B11



Źródła

- wytwarzana przez bakterie jelitowe
- wątroba
- ziarna zbóż
- zielone warzywa liściowe
- występuje w pokarmach w postach

polimerów, które przed wchłonięciem
zostają rozszczepione przez enzym
koniugazę jelitową

Zalecana dzienna dawka 0,4mg