ŚRODOWISKO LOKALNE-

STRUKTURA, FUNKCJE, PRZEMIANY.

GRUPA RÓWIEŚNICZA JAKO

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE.

FUNKCJE ORGANIZACJI I

STOWARZYSZEŃ SPOŁECZNYCH W

ŚRODOWISKU LOKALNYM.

Opracowali:

Rusin Bartosz

Skwirut Mateusz

ŚRODOWISKO LOKALNE-STRUKTURA,

FUNKCJE, PRZEMIANY.

Środowisko lokalne należy do głównych
kategorii pojęciowych pedagogiki
społecznej. Jego znaczenie i siła wynika
m.in. stąd, iż jest ono nieodłącznym i
nieuchronnym elementem otoczenia
życia jednostki. Społeczność lokalna,
jest najbardziej uniwersalnym i trwałym
elementem naszego otoczenia, od
urodzin po kres życia.

KLASYFIKACJI ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNEJ DOKONAŁ FERDYNAND
TÓNNIES. W JEDNYM ZE SWYCH DZIEŁ CHARAKTERYZUJE WSPÓLNOTĘ I
STOWARZYSZENIE:



Wspólnota (zbiorowość pierwotna) - jest takim
typem zbiorowości społecznej, który powstaje w
sposób „naturalny", spontaniczny i w którym
dominują więzi osobowe, stosunki pokrewieństwa,
związki rodowe, więź sąsiedzka.



Stowarzyszenie (zbiorowość wtórna) - jest
odmienną zbiorowością, grupą celową, powołaną
świadomie dla zrealizowania określonych zadań.

RÓŻNICE MIĘDZY STOWARZYSZENIEM A WSPÓLNOTĄ:

STOWARZYSZENIE

WSPÓLNOTA

1. Przynależność jest
dobrowolna.
2. Jest grupą zorganizowaną
wedle reguł formalnych.
3. Posiada określone cele.
4. Posiada strukturę,
organizację wewnętrzną i
członków.
5. Kieruje się ustalonymi
wzorami zachowań-
6. Posługuje się ustalonymi
sankcjami wobec członków.

1. Przynależność jest zdeterminowana
urodzeniem.
2. Organizacja jest wynikiem aprobaty
społecznej i jest nieformalna.
3. Cele są nieartykułowane i nie mają
postaci pisanej.
4.Struktura, organizacja i członkowie
są określani zasadami tradycji i
poczuciem przynależności.
5.Rządzą w niej uznane za właściwe
wzory zachowań, obowiązuje grupowy
konformizm.
6.Istnieje system kontroli społecznej.

CO TO JEST ŚRODOWISKO LOKALNE?



„Środowisko lokalne - to gromada ludzi zamieszkujących
ograniczone i względnie izolowane terytorium, posiadających i
ceniących wspólną tradycję wartości i symbole, instytucje
usługowe i kulturowe, świadomych jedności, odrębności i
gotowość do wspólnotowego działania, żyjących w poczuciu
przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa”

Do właściwości, kreujących siły wychowawcze środowiska i
tworzących System socjalizacji członków społeczności lokalnej,
należą:

•

tożsamość etniczna, religijna i kulturowa,

•

zasada odrębności, izolacji, kontroli grupy nad jednostką i
powszechnej identyfikacji członków,

•

jednolitość (względna) ekonomiczna i zawodowa.

WIĘZI W ŚRODOWISKU
LOKALNYM:



Więź osobowa-zbiorowości zwane wspólnotą miały
charakter osobowy, emocjonalny, wiązały ludzi osobistą,
aprobującą znajomością i istniały niezależnie od istnienia
doraźnego, fizycznego kontaktu członków grupy.



Więź rzeczowa-zbiorowości zwane stowarzyszeniem,
tworzone celowo, budowały swoje cele i mechanizmy istnienia
na poczuciu wspólnoty interesów. Wzajemne świadczenia
rzeczowe, wymiana usług, czy wspólne osiąganie celów było
spoiwem związków osobniczych w takich zbiorowościach.



Więź społeczna (wg Jana Szczepańskiego) - „jest to
zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli
społecznej; -skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy
składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju"

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA MIAST I WSI.

Wieś

Miasto i wieś to najbardziej typowe środowiska wychowawcze w Polsce, na
których kształtują się jakże odmienne kultury, obyczajowość, system
stosunków społecznych i stylów wychowania. Wbrew tryumfalnym
zapowiedziom ustroju socjalistycznego nie znikły różnice między miastem a
wsią. Tak zwane procesy urbanizacji spowodowały przeniesienie na wieś
tych elementów życia miejskiego, które są raczej marginesem kultury, np.
młodzieżowych subkultur, niektórych wzorów konsumpcji. Owszem,
dokonał się niewątpliwy postęp cywilizacyjny wsi, ale w tym samym czasie,
w porównywalnych wskaźnikach, miasto dokonało jeszcze większego skoku.
Tak więc analizy porównawcze życia miasta i wsi są dla wsi jednoznacznie
negatywne. Jeszcze bardziej pesymistycznie wyglądają warunki życia na
wsi, jeśli mierzyć je poziomem życia kulturalnego i oświatowego. Od lat 70.
obserwuje się stałą degradację kulturową i oświatową wsi. Znika system
oświaty dorosłych, biblioteki, placówki rekreacyjne i kulturalne, ostatnio
także placówki wychowania przedszkolnego.

Miasto

Miasto, choć jest wtórną formą przestrzennego bytowania człowieka,
współcześnie skupia jednak w większości krajów Europy większą część
mieszkańców. Stanowi specyficzne środowisko społeczne i wychowawcze.
Co roku w Polsce kilkanaście miejscowości uzyskuje nominację miejską, a
kilkanaście innych jest degradowanych do roli wsi. Zmieniają się ich
atrybuty administracyjno-prawne, nie zmienia się natomiast społeczne
środowisko, struktura demograficzna, sieć międzyludzkich powiązań i
poziom kultury. Granica między miastem a wsią jest kategorią umowną i
dla pedagogiki społecznej wyznaczana jest funkcją, jakie spełnia wobec
jednostki i właściwościami środowiskowymi.

GRUPA RÓWIEŚNICZA JAKO
ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE.

Definicja:



Grupa rówieśnicza – to organizm społeczny wyróżniony spośród innych nie ze
względu na cechę demograficzną - wieku, lecz ze względu na typ więzi, bliskie,
nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo.

Pierwotność i wtórność grup rówieśniczych:



Grupa rówieśnicza jest przede wszystkim grupą pierwotną. Jednakże
pedagogika społeczna nie może ograniczyć swojej uwagi ; do grup
rówieśniczych pierwotnych, jako że w procesie socjalizacji stowarzyszenia i
organizacje młodzieżowe, spełniając formalny warunek rówieśnictwa
wiekowego, odgrywają rolę wybitną. Bardzo często te dwie struktury, czyli:
naturalna grupa rówieśnicza i „intencjonalny zespół rówieśniczy" organizacji
młodzieżowej krzyżują się. Bardzo często na terenie celowych grup
młodzieżowych wyodrębnia się kilka grup rówieśniczych w jednej organizacji,
tworząc rodzaj jakby pogłębionego towarzyskiego wtajemniczania.



Zjawisko wtórnego kształtowania się więzi rówieśniczych często obserwuje się
w stowarzyszeniach, które powstają na płaszczyźnie związków ideowych lub
religijnych, czyli w takich sytuacjach, gdzie motywacje przynależności są
głębokie i wypływają z potrzeb emocjonalnych.

WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW RÓWIEŚNICZYCH O
CHARAKTERZE:

GRUPY PIERWOTNEJ

GRUPY CELOWEJ

1. członkostwo jest spontaniczne,
nacechowane poczuciem aprobującego
uczestnictwa
2. dominują więzi osobowe i powszechna
identyfikacja wzajemna (znajomość) osobista
3. powyższe określa niewielkie rozmiary grupy
pierwotnej
4. członkowie mają poczucie przynależności
oraz odrębności wobec otoczenia
5. grupa ustala świat wartości i wzorców o
różnorodnych implikacjach dla członków i
organizacji grupy
6. istnieje umowny system kontroli i doraźnie
określone sankcje
7. grupę cechuje zmienność i okazjonalność
celów, labilność struktury i wewnętrznej
hierarchii
8. przywództwo wynika z cech osobowych i
aprobaty grupy

1. członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
2. dominacja więzi rzeczowych i stosunków
organizacyjnych
3. możliwe wielkie rozmiary grupy o
rozgałęzionej strukturze organizacyjnej i
terenowej
4. struktura wewnętrzna sformalizowana z
układem hierarchicznym
5. istnienie własnych celów i interesów
dominujących nad interesami indywidualnymi
6. posiadanie formalnych wzorów zachowań
egzekwowanych formalnymi sankcjami
7. tendencje do centralizacji decyzji,
koordynacji działalności i unifor-mizmu
organizacyjnego
8. wyspecjalizowane kierownictwo i
wyalienowani przywódcy

W socjologii małych grup spotyka się opinię, iż żadna postać

grupy czy to

pierwotnej czy wtórnej nie występuje w czystej postaci

.

MECHANIZMY ODDZIAŁYWANIA GRUPY RÓWIEŚNICZEJ

.

W opinii Floriana Znanieckiego dziecięca grupa rówieśnicza - powstała bez udziału
dorosłych jest amorficzna w swym kształcie organizacyjnym. Cechuje ją „prostota
ustroju" wewnętrznego. Nie posiadając tradycji, wzorców działania, ani
zracjonalizowanych celów dąży głównie do zabawy, do spontanicznego i
żywiołowego wyładowania energii witalnej bez racjonalnych form i sztywnych
rytuałów. W zachowaniach spontanicznych i zmiennych grupy dziecięcej przebija
ustawiczny jakby konflikt nastawień i wzorów wyniesionych z domu rodzinnego.
Wg Floriana Znanieckiego „...Istnieje stała dysharmonia między społeczeństwem
starszych a grupą dzieci lub młodzieży... Rodzice oburzają się, że dziecko bawiąc
się z rówieśnikami, zaniedbuje swe obowiązki domowe... Starsi z otoczenia
sąsiedzkiego gniewają się, gdy grupy dzieci, bawiąc się, zamącają im spoczynek
lub zakłócają ustalony porządek…”

Organizacja, struktura i funkcje grupy rówieśniczej

W oparciu o właściwości rozwojowe dzieci i młodzieży wyróżnia się trzy typy grup
rówieśniczych:



1. dziecięce grupy zabawowe, bandy,



2. młodzieżowe paczki, kliki,



3. młodzieżowe grupy dewiacyjne (gangi, bandy przestępcze).

Struktura grupy zawiera co najmniej trzy elementy tworzące istotę stosunków
społecznych grupy:



układ hierarchii wewnętrznej grupy,



układ decyzji i system kanałów komunikacyjnych,



układ i rodzaj więzi między członkami grupy.

MOŻNA WYRÓŻNIĆ TROJAKI SENS SPRAWOWANIA W GRUPIE
RÓWIEŚNICZEJ FUNKCJI KIEROWNICZYCH:



Przodownictwo

-

osoba, która z racji cech osobowych, obdarzona jest

przez grupę niewymuszonym zaufaniem, pozytywnym nastawieniem.



Przywództwo -

Może wynikać z kwalifikacji ogólnoosobowych lub

specjalnych właściwości np. zamożność, osiągnięcia sportowe, itp.



Panowanie (władza) -

władza zdobywana jest, głównie siłą.

Pozbawiona jest więzi emocjonalnych, zaufania i poczucia bliskości. Ma
sens wyłącznie organizacyjny i zadaniowy.

Grupa rówieśnicza zaspokaja niezwykle ważną u dziecka potrzebę
przynależności i akceptacji. Jeśli dziecko nie doznaje poczucia akceptacji i
przynależności we własnej rodzinie gwałtownie szuka go na zewnątrz,
płacąc za nie konformizmem i uległością. Dochodzi wówczas do szczególnie
silnej identyfikacji członka z jego grupą, która stanowi bardzo doniosły
układ odniesienia dla jego uczestnika, niekiedy wręcz główny i jedyny.
Sytuacja staje się groźniejsza jeśli młody człowiek trafia na grupę o
nastawieniach aspołecznych. Wówczas uległość wobec niej może
owocować zachowaniami destrukcyjnymi, aspołecznymi czy agresywnymi.

FUNKCJE ORGANIZACJI I STOWARZYSZEŃ

SPOŁECZNYCH W ŚRODOWISKU LOKALNYM.