Slajd 1

Znak w semiotyce jest to obserwowalny (percypowalny) element
rzeczywistości, który nie jest istotny ze względu na swoje własne cechy, ale
na swoją relację do innego elementu rzeczywistości do którego się odnosi.

Znak to nośnik informacji, który funkcjonuje albo w oparciu o naturalną,
instynktowną wiedzę człowieka wynikającą z jego funkcjonowania w
środowisku dotyczącą istniejących mechanizmach przyczynowo-skutkowych
np. dym - znak ognia, gorączka - znak choroby itp. i wtedy nazywamy go
znakiem naturalnym. Cechą charakterystyczną znaku naturalnego jest brak
nadawcy - nawet ślad zwierzęcia na piasku nie ma nadawcy sensu stricto,
ponieważ zwierzę nie było świadomym autorem komunikatu który wynikałby
z pozostawionego śladu. Znaki naturalne dzielą się na równoczesne
(objawy) i nierównoczesne (Ślady – jak wspomniany ślad zwierzęcia,
informujący o jego obecności w danym miejscu w przeszłości. Zapowiedzi –
informujące o mającym nastąpić zjawisku np. ciemne chmury jako zapowiedź
deszczu).

Znak może też stanowić element lub całość świadomie sformułowanego
komunikatu - mówimy wtedy o sygnale, który jest intencjonalny, posiada
nadawcę i odbiorcę oraz funkcjonuje w oparciu o pewną przyjętą, umowną
konwencję - dlatego też mówimy o znakach konwencjonalnych. Znajomość
konwencji jest w tym wypadku czynnikiem warunkującym możliwość odbioru
komunikatu. Np. w europejskim kręgu kulturowym Sowa jest kojarzona z
mądrością i rozwagą, może być zatem znakiem tych dwóch pojęć. Dla
Egipcjanina zaś Sowa będzie znakiem śmierci i magii, której należy unikać -
dlatego bez stosownego objaśnienia może on mieć problemy ze
zrozumieniem czemu bohaterowie "Chatki Puchatka" słuchają jej rad i darzą
sympatią, co może rzutować na odbiór skądinąd niewinnego dzieła.

W dalszej perspektywie znaki konwencjonalne dzielą się na motywowane
(ikoniczne) i niemotywowane (arbitralne). Ikoniczne opierają się na
podobieństwie formy znaku oznaczającego i elementu oznaczanego np. znak
drogowy ostrzegający przed dziećmi mogącymi wtargnąć na jezdnię zawiera
schematyczne wyobrażenie dwójki dzieci. Z kolei już znak drogowy zakaz
wjazdu nie jest w żaden sposób powiązany formą z treścią komunikatu - przez
co uznaje się go za znak arbitralny.
Do znaków arbitralnych zaliczamy również symbole - znaki umownie
zastępujące określone wartości, pojęcia (np "x" i inne oznaczenia liczbowe w
matematyce, kolory państw na mapach politycznych). Kulturowo symbol
rozumiemy jako zjawisko (obraz, przedmiot), które odsyła nas do pewnej
bardziej złożonej części rzeczywistości, która jest trudna do ujęcia w sposób
bezpośredni. W tym wypadku pomimo całkowitej konwencjonalności
(umowności) nie można mówić o całkowitej arbitralności - gdyż istnieje
wyraźny, kulturowy sens danego symbolu, warunkujący powstawanie
skojarzeń między symbolem, a elementem symbolizowanym bez którego jego
zrozumienie i prawidłowy odbiór jest niemożliwy.
Np. dym może być znakiem w komunikacji Indian.

Znakiem w języku (znakiem językowym) nazywamy wszystko w języku, co
posiada swoje znaczenie – wszystkie jednostki języka mające nierozerwalny
związek pomiędzy swoją formą oznaczającą a treścią oznaczaną. Związek ten
jest związkiem umownym wynikającym z konwencji społecznej. Nie jest to
związek naturalny – jedynie w przypadku nielicznych wyrazów możemy
mówić o pewnej motywacji formy (zob. np. onomatopeja). Najmniejszym
znakiem językowym jest morfem, największym – cały tekst.

Znak językowy – wszystko w języku, co ma swoje znaczenie

ZNAKI

DROGOWE

Znaczenie

Kraj

Ustąp pierwszeństwa

przejazdu

Polska

Wielka Brytania

Zator drogowy

Polska

Włochy

Śliska jezdnia

Polska

Hiszpania

Znaczenie

Kraj

Ruch okrężny

Polska

Francja

Przejście dla pieszych

Polska

Wielka Brytania

Droga ekspresowa

Polska

Wielka Brytania

ZNAKI

DROGOWE

ALFABET

NARODOWY

Zestaw liter i innych, uzupełniających znaków pisma, używany
dla danego języka lub narodu, ułożony w tradycyjnym,
ustalonym porządku.

W tym rozumieniu alfabety są różne, choć stanowią warianty
narodowe tego samego pisma alfabetycznego, gdy posiadają
własne, odrębne znaki, np. alfabet polski różni się od alfabetu
niemieckiego, gdyż (zasadniczo) nie używa liter v i q, oraz
wcale nie używa liter ä, ö i ß, a za to używa liter ą, ł i ź, których
nie używa alfabet niemiecki. Natomiast alfabet angielski nie
różni się od poklasycznego alfabetu łacińskiego, gdyż
(zasadniczo) używa tylko tych samych 26 liter.

W tym znaczeniu mówi się, że alfabety to zamknięte systemy
pisma – liczba występujących w nich znaków zmienia się bardzo
rzadko, a zmiany (dodanie znaków, usunięcie znaków)
prowadzą do powstania nowego alfabetu.

Z licznymi alfabetami narodowymi mamy do czynienia przede
wszystkim w przypadku pisma łacińskiego i pisma cyrylickiego
(cyrylicy).

Zakaz otwartego ognia i palenia

Droga ewakuacyjna

Zakaz wstępu dla osób nieuprawnionych

NIEMCY A POLSKA

znaki informacyjne

oraz zakazu:

FRANCJA

ideogramy

park regionalny

park narodowy

rezerwat
przyrody

akweny
wodne pod
ochroną

zabytek
historyczny

Ideogram umowny znak graficzny lub pisemny
wyrażający określone pojęcie bez użycia liter.
Ideogramami posługuje się współcześnie pismo
chińskie, a w starożytności także hieroglify
egipskie i pismo klinowe.

WIELKA BRYTANIA

znaki informacji

turystycznej

drogowskaz w
kształcie strzały-
zabytek kolejowy

drogowskaz w kształcie
strzały- pole
campingowe z podaną
odległością

drogowskaz w kształcie
strzały- trasa turystyczna
w Anglii

WIELKA BRYTANIA

symbole stosowane na

znakach turystycznych

zamek

kręgielniamuzeu

m
lotnict
wa

boisko
piłkarski
e

trasa
rowerow
a

skansen boisko

do
krykiet
a

rezerw
at
ptaków

muzeum

plaża

pole
golfow
e

tor
wyścigó
w
motor.

tor
narciar
ski

zabytek
z
czasów
rzymski
ch

tor
jeździecki

centrum
sportow
e

dobro
kultury

park
przyrod
n.

zabyte
k
budow
n.

WIELKA BRYTANIA

symbole stosowane na

znakach turystycznych

c.d.

łowisko

„Anglia”

„Szkocja”

gospod.
hodowlan
e

zoo

park safari

rezerwat
przyrody

park
tematycz
ny

zabytek
kolejowy

Przykładowe emotikony:

:) uśmiech
;) uśmiech z przymrużeniem oka
:( smutek, zmartwienie
:C duży smutek
;( płacz
:P pokazanie języka
:D szeroki uśmiech
:* pocałunek
:O zdziwienie
:/ grymas niezdecydowania/zniesmaczenia,
sceptycyzm
:| niezdecydowanie, brak emocji

Emotikon lub emotikona, uśmieszek, buźka – złożony ze znaków
tekstowych wyraz nastroju, używany przez użytkowników Internetu.
Najczęściej przedstawia symboliczny ludzki grymas twarzy, obrócony
o 90° w kierunku przeciwnym do wskazówek zegara, w licznych
wariantach. Niektóre programy służące do komunikacji automatycznie
zmieniają emotikony na ich graficzny odpowiednik.

Document Outline