AKADEMIA OBRONY

NARODOWEJ

WYDZIAŁ BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

Przedmiot: Psychologia zagrożeń

AKADEMIA OBRONY

NARODOWEJ

WYDZIAŁ BEZPIECZEŃSTWA

NARODOWEGO

Przedmiot: Psychologia zagrożeń

Temat prezentacji:

Zapobieganie następstwom stresu

traumatycznego -

„STRES TRAUMATYCZNY”

Opracował: Ryszard Szymonek

Grupa J

Temat prezentacji:

Zapobieganie następstwom stresu

traumatycznego -

„STRES TRAUMATYCZNY”

Opracował: Ryszard Szymonek

Grupa J

STRES - to psychologiczne i fizyczne

obciążenie lub napięcie wywołane

fizycznymi, emocjonalnymi,

społecznymi, ekonomicznymi czy

zawodowymi okolicznościami, z

którymi trudno sobie poradzić lub

które trudno wytrzymać.

TRAUMA – to fizyczny uraz lub rana, a

także masywny szok psychologiczny,

mający niszczący wpływ na psychikę.

STRES - to psychologiczne i fizyczne

obciążenie lub napięcie wywołane

fizycznymi, emocjonalnymi,

społecznymi, ekonomicznymi czy

zawodowymi okolicznościami, z

którymi trudno sobie poradzić lub

które trudno wytrzymać.

TRAUMA – to fizyczny uraz lub rana, a

także masywny szok psychologiczny,

mający niszczący wpływ na psychikę.

ZDARZENIE TRAUMATYCZNE – jest

nagle pojawiającą się sytuacją

wywołującą przerażenie i poczucie

paniki wśród osób uczestniczących w

tej sytuacji. Czasami już po

jednorazowym doświadczeniu takiego

zdarzenia występują u uczestników

głębokie zaburzenia psychiczne i

zakłócenia w codziennym w

codziennym zachowaniu.

ZDARZENIE TRAUMATYCZNE – jest

nagle pojawiającą się sytuacją

wywołującą przerażenie i poczucie

paniki wśród osób uczestniczących w

tej sytuacji. Czasami już po

jednorazowym doświadczeniu takiego

zdarzenia występują u uczestników

głębokie zaburzenia psychiczne i

zakłócenia w codziennym w

codziennym zachowaniu.

Do zdarzeń traumatycznych można

zaliczyć: kataklizmy, katastrofy

spowodowane przez siły natury lub

człowieka, klęski żywiołowe, poważne

wypadki komunikacyjne, różne

sytuacje związane z przemocą jaką

ludzie stosują wobec siebie, śmierć

bliskiej osoby, napady rabunkowe ze

śmiertelnymi ofiarami, samobójstwa,

czyny szaleńców, gwałt bądź próba

gwałtu, ciężkie pobicie, itp.

Do zdarzeń traumatycznych można

zaliczyć: kataklizmy, katastrofy

spowodowane przez siły natury lub

człowieka, klęski żywiołowe, poważne

wypadki komunikacyjne, różne

sytuacje związane z przemocą jaką

ludzie stosują wobec siebie, śmierć

bliskiej osoby, napady rabunkowe ze

śmiertelnymi ofiarami, samobójstwa,

czyny szaleńców, gwałt bądź próba

gwałtu, ciężkie pobicie, itp.

Jeżeli jakaś osoba przeżyła, była

świadkiem, lub została

skonfrontowana z chociaż jedną wyżej

opisanych sytuacji, a reakcja tej osoby

obejmowała intensywny strach,

poczucie bezradności lub grozy, to

uznaje się, że osoba ta miała do

czynienia z zdarzeniem

traumatycznym.

Jeżeli jakaś osoba przeżyła, była

świadkiem, lub została

skonfrontowana z chociaż jedną wyżej

opisanych sytuacji, a reakcja tej osoby

obejmowała intensywny strach,

poczucie bezradności lub grozy, to

uznaje się, że osoba ta miała do

czynienia z zdarzeniem

traumatycznym.

Bezpośrednią konsekwencją takiego

zdarzenia może być ostre zaburzenie
stresowe (ASD acute stress disorder),

które rozwija się w ciągu kilku dni po

zdarzeniu i trwa około miesiąca. ASD

niekiedy traktowane jest jako naturalna

reakcja na traumatyczne zdarzenie,

która w efekcie niemożności poradzenia

sobie jednostki z urazem, może przejść

po tym okresie w zaburzenie po

stresie traumatycznym (PTSD post-

traumatic stress disorder).

Bezpośrednią konsekwencją takiego

zdarzenia może być ostre zaburzenie
stresowe (ASD acute stress disorder),

które rozwija się w ciągu kilku dni po

zdarzeniu i trwa około miesiąca. ASD

niekiedy traktowane jest jako naturalna

reakcja na traumatyczne zdarzenie,

która w efekcie niemożności poradzenia

sobie jednostki z urazem, może przejść

po tym okresie w zaburzenie po

stresie traumatycznym (PTSD post-

traumatic stress disorder).

PTSD charakteryzuje się

występowaniem trzech grup objawów:

- ciągłym przeżywaniem

traumatycznego zdarzenia.

- unikaniem bodźców skojarzonych z

traumą.

- ogólnym odrętwieniem oraz

utrzymywaniem się stanu

zwiększonego pobudzenia.

PTSD charakteryzuje się

występowaniem trzech grup objawów:

- ciągłym przeżywaniem

traumatycznego zdarzenia.

- unikaniem bodźców skojarzonych z

traumą.

- ogólnym odrętwieniem oraz

utrzymywaniem się stanu

zwiększonego pobudzenia.

Konsekwencją PTSD jest znaczące

zakłócenie funkcjonowania człowieka

w sferze społecznej czy zawodowej.

Może ono prowadzić także do

pogorszenia stanu zdrowia, w tym

innych zaburzeń psychicznych, np.

depresji czy uzależnień, zwłaszcza od

alkoholu, zaburzenia lękowego

uogólnionego, zaburzeń osobowości,

oraz chorób somatycznych wraz z tzw.

syndromem przedwczesnego starzenia

się.

Konsekwencją PTSD jest znaczące

zakłócenie funkcjonowania człowieka

w sferze społecznej czy zawodowej.

Może ono prowadzić także do

pogorszenia stanu zdrowia, w tym

innych zaburzeń psychicznych, np.

depresji czy uzależnień, zwłaszcza od

alkoholu, zaburzenia lękowego

uogólnionego, zaburzeń osobowości,

oraz chorób somatycznych wraz z tzw.

syndromem przedwczesnego starzenia

się.

Współcześnie zwraca się także uwagę

na istnienie niejako paradoksalnych

pozytywnych skutków traumy w

postaci zmian struktury wartości,

prowadzących nie tyle do

patologizacji, ale wręcz do rozwoju

osobowości (post-traumatic growth).

Współcześnie zwraca się także uwagę

na istnienie niejako paradoksalnych

pozytywnych skutków traumy w

postaci zmian struktury wartości,

prowadzących nie tyle do

patologizacji, ale wręcz do rozwoju

osobowości (post-traumatic growth).

O tym czy dojdzie do powstania PTSD

decyduje splot czynników, które

wystąpiły w trzech okresach:

- okres przedtraumatyczny.

- okres traumy.

- okres potraumatyczny.

O tym czy dojdzie do powstania PTSD

decyduje splot czynników, które

wystąpiły w trzech okresach:

- okres przedtraumatyczny.

- okres traumy.

- okres potraumatyczny.

Okres przedtraumatyczny –

obejmuje dwie grupy czynników:

- cechy, które ukształtowały się u

jednostki zanim znalazła się ona w

traumatycznej sytuacji i które

predysponują ją do specyficznego

reagowania i oceniania zjawisk

zachodzących w jej otoczeniu.

- stan, w jakim jednostka znajdowała

się zanim zaczęła doświadczać traumy.

Okres przedtraumatyczny –

obejmuje dwie grupy czynników:

- cechy, które ukształtowały się u

jednostki zanim znalazła się ona w

traumatycznej sytuacji i które

predysponują ją do specyficznego

reagowania i oceniania zjawisk

zachodzących w jej otoczeniu.

- stan, w jakim jednostka znajdowała

się zanim zaczęła doświadczać traumy.

Okres traumy – czas, w którym trwa

zdarzenie traumatyczne i w sposób

ciągły oddziałuje na jednostkę; o sile i

rodzaju doznań jednostki w tym czasie

decyduje charakter zdarzenia

traumatycznego, jego fizyczne

parametry i psychologiczne znaczenie; w

zasadzie o funkcji zdarzenia w rozwoju

PTSD decyduje nie tylko jego obiektywna

charakterystyka, co jego subiektywny

odbiór, reprezentacje poznawcze

zdarzenia, jakie powstają w umyśle

jednostki.

Okres traumy – czas, w którym trwa

zdarzenie traumatyczne i w sposób

ciągły oddziałuje na jednostkę; o sile i

rodzaju doznań jednostki w tym czasie

decyduje charakter zdarzenia

traumatycznego, jego fizyczne

parametry i psychologiczne znaczenie; w

zasadzie o funkcji zdarzenia w rozwoju

PTSD decyduje nie tylko jego obiektywna

charakterystyka, co jego subiektywny

odbiór, reprezentacje poznawcze

zdarzenia, jakie powstają w umyśle

jednostki.

Okres potraumatyczny – zaczyna się

w momencie, kiedy zdarzenie

traumatyczne przestało realnie istnieć,

choć istnieje w umyśle, w świadomości

jednostki. Jest to okres, w którym

zachodzą naprzemienne natrętne

wspomnienia traumy i próby ich

unikania. Jednostka próbuje

przetworzyć informacje, których

źródłem jest zdarzenie traumatyczne

oraz zasymilować i zakomodowć je z

posiadanymi strukturami poznawczymi.

Okres potraumatyczny – zaczyna się

w momencie, kiedy zdarzenie

traumatyczne przestało realnie istnieć,

choć istnieje w umyśle, w świadomości

jednostki. Jest to okres, w którym

zachodzą naprzemienne natrętne

wspomnienia traumy i próby ich

unikania. Jednostka próbuje

przetworzyć informacje, których

źródłem jest zdarzenie traumatyczne

oraz zasymilować i zakomodowć je z

posiadanymi strukturami poznawczymi.

Wyodrębniamy pięć faz reakcji

potraumatycznych, będących

równocześnie fazami adaptacji traumy:

1. Faza krzyku.

2. Faza zaprzeczenia.

3. Faza intruzji (wtargnięcia).

4. Faza przepracowywania.

5. Faza zakończenia.

Wyodrębniamy pięć faz reakcji

potraumatycznych, będących

równocześnie fazami adaptacji traumy:

1. Faza krzyku.

2. Faza zaprzeczenia.

3. Faza intruzji (wtargnięcia).

4. Faza przepracowywania.

5. Faza zakończenia.

Faza krzyku – bezpośrednia reakcja na

zdarzenie (występują emocje strachu,

smutku i wściekłości).

Faza zaprzeczenia – jednostka ignoruje

zagrożenie lub straty, stara się na nie nie

zwracać uwagi, „zapomina” o problemach;

mogą wystąpić reakcje dysocjacyjne.

Faza krzyku i faza zaprzeczenia mogą

się powtarzać, dopóki nie wystąpi pełne

przyswojenie, zintegrowanie

traumatycznego materiału ze strukturami

poznawczymi.

Faza krzyku – bezpośrednia reakcja na

zdarzenie (występują emocje strachu,

smutku i wściekłości).

Faza zaprzeczenia – jednostka ignoruje

zagrożenie lub straty, stara się na nie nie

zwracać uwagi, „zapomina” o problemach;

mogą wystąpić reakcje dysocjacyjne.

Faza krzyku i faza zaprzeczenia mogą

się powtarzać, dopóki nie wystąpi pełne

przyswojenie, zintegrowanie

traumatycznego materiału ze strukturami

poznawczymi.

Faza przepracowania – kształtują się

nowe schematy lub następuje

zrewidowanie istniejących, dzięki czemu

dochodzi z czasem do przywrócenia

równowagi emocjonalnej.

Faza zakończenia – finalizuje się proces

przetwarzania zdarzenia

traumatycznego, utrwalają się nowe

schematy związane z traumą.

Osiągnięcie wewnętrznej spójności

pozwala jednostce na nowe aktywności i

związki.

Faza przepracowania – kształtują się

nowe schematy lub następuje

zrewidowanie istniejących, dzięki czemu

dochodzi z czasem do przywrócenia

równowagi emocjonalnej.

Faza zakończenia – finalizuje się proces

przetwarzania zdarzenia

traumatycznego, utrwalają się nowe

schematy związane z traumą.

Osiągnięcie wewnętrznej spójności

pozwala jednostce na nowe aktywności i

związki.

TERAPIA

Mimo, iż codziennie ktoś staje się ofiarą

zdarzeń traumatycznych, wciąż zbyt mało

wiemy o sposobach skutecznej terapii

rozwiniętego już stresu pourazowego.

Dotyczy to w takiej samej mierze dzieci i

dorosłych.

W ramach wczesnej interwencji zalecić

warto stosowanie terapii kompleksowej,

obejmującej psychoterapię indywidualną,

grupowa oraz rodzin. W przypadku dzieci,

dobre efekty może przynieść także terapia

zajęciowa, działania arteterapeutyczne ,

oraz choreoterapeutyczne.

TERAPIA

Mimo, iż codziennie ktoś staje się ofiarą

zdarzeń traumatycznych, wciąż zbyt mało

wiemy o sposobach skutecznej terapii

rozwiniętego już stresu pourazowego.

Dotyczy to w takiej samej mierze dzieci i

dorosłych.

W ramach wczesnej interwencji zalecić

warto stosowanie terapii kompleksowej,

obejmującej psychoterapię indywidualną,

grupowa oraz rodzin. W przypadku dzieci,

dobre efekty może przynieść także terapia

zajęciowa, działania arteterapeutyczne ,

oraz choreoterapeutyczne.

W przypadku psychoterapii, można

polecić terapię poznawczą, która dąży

do zmiany na pozytywny kierunek

myślenia, może również wpływać na

procesy pobudzeniowe (przede

wszystkim na uczucia i emocje).

Konsekwencją tego, objawy stresu

mogą znacząco złagodnieć lub

całkowicie ustąpić.

W przypadku psychoterapii, można

polecić terapię poznawczą, która dąży

do zmiany na pozytywny kierunek

myślenia, może również wpływać na

procesy pobudzeniowe (przede

wszystkim na uczucia i emocje).

Konsekwencją tego, objawy stresu

mogą znacząco złagodnieć lub

całkowicie ustąpić.

BIBLIOGRAFIA:
1. Andrew M. Colman Słownik psychologii.
Wydawnictwo naukowe PWN – Warszawa 2009.
2. Zofia Ratajczak, Irena Heszen – Niejodek
Człowiek w sytuacji stresu – problemy teoretyczne i
metodologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego – Katowice 1996.
3. Dorota Kubacka – Jasiecka Interwencja
kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych.
Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne –
Warszawa 2010.
4. Wiesław Sikorski Stres pourazowy – symptomy i
psychoterapia. Opieka, Wychowanie , Terapia Nr
4(52)/2002 Warszawa 2002.
5. Bohdan Dudek Stres traumatyczny związany z
pracą – skutki, czynniki ryzyka, zapobieganie.
Bezpieczeństwo pracy Nr 11/2002.

BIBLIOGRAFIA:
1. Andrew M. Colman Słownik psychologii.
Wydawnictwo naukowe PWN – Warszawa 2009.
2. Zofia Ratajczak, Irena Heszen – Niejodek
Człowiek w sytuacji stresu – problemy teoretyczne i
metodologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu
Śląskiego – Katowice 1996.
3. Dorota Kubacka – Jasiecka Interwencja
kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych.
Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne –
Warszawa 2010.
4. Wiesław Sikorski Stres pourazowy – symptomy i
psychoterapia. Opieka, Wychowanie , Terapia Nr
4(52)/2002 Warszawa 2002.
5. Bohdan Dudek Stres traumatyczny związany z
pracą – skutki, czynniki ryzyka, zapobieganie.
Bezpieczeństwo pracy Nr 11/2002.

Dziękuję za uwagę.

Dziękuję za uwagę.