RÓŻNICE

INDYWIDUALNE:

Temperament i

regulacja stymulacji

Typologia temperamentu

wg Hipokratesa i Galena

• Sangwinik

• Choleryk

• Melancholik

• Flegmatyk

Typologie

konstytucjonalne

• dominowały w I poł. XX
wieku.
Wiązały typ budowy ciała z
określonymi cechami
psychicznymi.
Np. pyknik, atletyk,
leptosomatyk;

• dziś są one już nieaktualne,
mają
jedynie znaczenie
historyczne.

Typologia I. Pawłowa

Zachowanie człowieka i zwierząt
wyższych zależy od czynności
ośrodkowego układu
nerwowego. Różnice między
jednostkami sprowadzają się do
kombinacji właściwości tego
układu. Właściwościami tymi są:

• Siła procesu pobudzenia,

• Siła procesu hamowania,

• Ich równowaga,

• Ich ruchliwość.

Typy układu nerwowego wg

I. Pawłowa

Silny

Słaby

Niezrównoważo

ny

Zrównoważony

Ruchliw
y

Powolny

Silny

Słaby

(Melancholik)

Zrównoważo

ny

Niezrównoważ

ony

(Choleryk)

Ruchliwy

(Sangwin

ik)

Powolny

(Flegmat

yk)

Typologia Pawłowa a

typologia Hipokratesa i

Galena

Regulacyjna Teoria

Temperamentu (RTT)

J. Strelau i współpracownicy

Temperament – zespół
względnie stałych
właściwości organizmu,
które przejawiają się w
cechach formalnych, jak
poziom energetyczny i
charakterystyka czasowa
zachowania.

O poziomie
energetycznym
zachowania decydują:

• Reaktywność;

• Aktywność.

O charakterystyce
czasowej zachowania
decydują m.in.:

• Szybkość reagowania;

• Ruchliwość.

Typ

wysokoreaktywny

:

(słaby wg Pawłowa)

•

duża wrażliwość

na bodźce
sensoryczne i
emocjonalne;
• mała wydolność
(odporność);
• małe
zapotrzebowanie
na stymulację.

Typ

niskoreaktywny:

(silny wg Pawłowa)

•

mała wrażliwość

na bodźce
sensoryczne i
emocjonalne;
• duża wydolność
(odporność);
• duże
zapotrzebowanie
na stymulację.

In

te

n

sy

w

n

o

ść

b

o

d

źc

ó

w

Wrażliwość
zmysłowa i
emocjonalna

Wydolność

(odporność)

_
_
_
_
_
_
_
_

Reaktywność

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10

Intensywność bodźców

a

a

b

b

Wielkość

reakcji

Intensywność reakcji u osób

wysoko- i niskoreaktywnych

wysokoreaktywni
niskoreaktywni
próg wrażliwości

zmysłowej
próg wydolności
const.

a -

b

-

a/b

=

Optymalny poziom aktywacji i
stymulacji rozumiany jest jako taki
zakres pobudzenia ośrodków
korowych, bądź taki zakres
stymulacji, który sprzyja aktywności
człowieka i zapewnia dobre
samopoczucie fizyczne i
psychiczne.
Jest więc jedną z podstawowych
potrzeb i warunkiem prawidłowego
rozwoju i funkcjonowania człowieka.

In

te

n

sy

w

n

o

ść

b

o

d

źc

ó

w

_
_
_
_
_
_
_
_

Optymalne pasmo

aktywacji i stymulacji

przestymulowani
e

optymalne
pobudzenie

niedostymulowan
ie

• zmęczenie

• złe samopoczucie

• błędy podczas
pracy

• dobrostan
psychofizyczny

• duża efektywność
pracy

• złe
samopoczucie

• rozproszona
uwaga

• brak chęci do
pracy

Styl działania a

temperament

Osoby poszukujące stymulacji

(niskoreaktywne):

Osoby unikające stymulacji

(wysokoreaktywne):

Zadanie czynności zasadnicze

osiągnięcie celu

Zadanie czynności zasadnicze

osiągnięcie celu

Sprawdzanie

korekcja

Powtarzanie

przygotowanie

Mechanizm funkcjonalny

regulacji stymulacji:

• Umiejętność właściwego
zdiagnozowania
aktualnego stanu aktywacji
organizmu
(przestymulowania /
niedostymulowania)

• Przyswojenie właściwych operacji
redukujących stan
przestymulowania
bądź niedostymulowania.

Temperamentalny

czynnik ryzyka

pewne cechy temperamentu lub ich
konfiguracje w interakcji z innymi
czynnikami, mającymi intensywny,
stały lub cykliczny charakter (np.
środowisko fizyczne, społeczne,
wpływy wychowawcze lub cechy
jednostki) mogą przyczyniać się do
zwiększenia ryzyka rozwoju patologii,
zaburzeń zachowania i sprzyjać
kształtowaniu się osobowości
nieprzystosowanej

(za: Strelau, 1996).

średni
a

+1 sd

+2 sd

-1
sd

-2
sd

-3
sd

-4
sd

+3
sd

+4 sd

L

ic

zb

a

p

rz

yp

a

d

k

ó

w

Nasilenie cechy (wynik pomiaru)

Krzywa rozkładu

normalnego

wg Gaussa

68,26
%

13,59
%

13,59
%

2,14
%

2,14
%

0,13
%

0,13
%

Dziękuję za

uwagę.