Treści kształcenia

Treści kształcenia

Echa behawioryzmu i transmisji kulturowej

(ujęcie materiałowe)

Całokształt

podstawowych wiadomości i

umiejętności z danej dziedziny nauki, techniki,

kultury, sztuki oraz praktyki społecznej,

przewidziany do opanowania przez uczniów

podczas ich pobytu w szkole

[Cz. Kupisiewicz]

Zbiór usystematyzowanych wiadomości, zestaw

określonych umiejętności

i nawyków oraz

wartości o charakterze wychowawczym

[J.Zakrzewski]

Rozumienie treści kształcenia wg

B.Niemierko:

Treści kształcenia to system, ciąg nauczanych

czynności, które można określić ze

względu na:

cel kształcenia

– sklasyfikowany według

określonej taksonomii

materiał kształcenia

–uporządkowane

informacje rzeczowe, określone w

poszczególnych działach programowych,

zawarte w hasłach podstawy

programowej,

wymagania programowe

– to wykaz

niezbędnych osiągnięć ucznia, te

określone są w standardach edukacyjnych

Echa konstruktywizmu i ideologii progresywnej

(ujęcia czynnościowe)

Treści kształcenia to zbiór

znaczeń

wiadomości

odebranych

przez ucznia i

wytworzonych

przez

niego w trakcie uczenia się

Zbiór planowanych

czynności ucznia

wyznaczonych przez

materiał nauczania

i

zaplanowaną zmianę

psychiczną

[K.Kruszewski]

Odpowiednio uporządkowany zasób informacji i
czynności, których opanowanie ma umożliwić lub
ułatwić

człowiekowi

ukształtowanie

jego

stosunków ze światem otaczającym

[W.Okoń]

Echa humanizmu (ideologii

romantycznej)

Zajmowanie się doświadczeniami

ucznia

Podkreślanie wagi indywidualnego i

społecznego rozwoju dziecka, poczucie

tożsamości, wartości

[A.Ornstein, F.Hunkins,

Program szkolny.Założenia, zasady,

problematyki]

Kryteria i zasady doboru

treści kształcenia:

1.

Kryterium naukowe

2.

Kryterium społeczne

3.

Kryterium psychologiczne

4.

Kryterium interesu

5.

Kryterium merytoryczne

6.

Kryterium skuteczności dydaktycznej

Kryterium naukowe

Należy dobierać taki materiał nauczania, jaki

reprezentuje ustalenia i wymagania nauki

całokształt dorobku ludzkości

Pytania:

-

co w dorobku ludzkości jest ważniejsze -
technika, sztuka, gospodarka, idea?

-

Jaki krąg kulturowy - chrześcijaństwo czy może
…?

Kryterium merytoryczne

Co powinno znaleźć się w programie nauczania,

żeby był

zgodny z wiedzą nagromadzoną przez

naukę

w poszczególnych jej dyscyplinach?

Eksperci, naukowcy, specjaliści

z danej dziedziny

Kryterium społeczne

(społeczno-polityczne)

Należy dobierać taki materiał, jakiego opanowanie

posłuży wytworzeniu w uczniach

cech społecznie

pożądanych

Pytania:

-

jakie role społeczne są pożądane, jakie

postawy obywatelskie?

-

Kto o tym decyduje i dlaczego?

Kryterium interesu

(kryterium polityczne)

Czyje

interesy

program powinien uwzględniać

i czym to powinno się przejawiać?

Wspólnota

narodowa/geograficzna/historyczna

Kościół, wojsko, partie, organizacje, związki

zawodowe, rodzice

Plany gospodarcze, struktura gospodarki,

struktura ludności

Kryterium psychologiczne

Rozwój psychofizyczny uczniów

Należy dobierać taki materiał nauczania,

jaki pozwoli

rozwinąć zdolności poznawcze

uczniów - zdolności adaptacyjne,

rekonstrukcyjne i dekonstrukcyjne

Kryterium skuteczności

dydaktycznej

Jaki materiał i jak uporządkowany stanie się

podstawą

skutecznego kształcenia

?

-

właściwe uporządkowanie materiału ze

względu na wiek, prawidłowości procesu

uczenia się oraz zasady kształcenia

-

postulat systematyczności i korelacji

(struktura materiału oraz układ treści)

Układy treści kształcenia

1. Liniowy

2. Koncentryczny

3. Spiralny

Układ liniowy

Poszczególne partie materiału nauczania

tworzą

nieprzerwany ciąg ściśle ze sobą

powiązanych i warunkujących się

wzajemnie

ogniw „przerabianych”

tylko jeden raz

Układ koncentryczny

Te same treści powtarza się co

pewien czas,

rozszerzając ich zakres

,

wzbogacając o nowe składniki, pogłębiając

związki i zależności

Co z tym sporem o reformę podstawy

programowej historii

w szkołach

ponadgimnazjalnych?

1 września 2012 nowa podstawa programowa

Założenia:

-

Rezygnacja z koncentrycznego układu treści
kształcenia

-

Tematy

przekrojowe,

problemowe

eksponujące związki przyczynowo-skutkowe

-

Obowiązkowy wątek Ojczysty Panteon i
ojczyste spory. Inne tematy – np.Europa i
świat, język-komunikacja-media, Kobieta i
mężczyzna, Nauka, Swojskość i obcość,
Wojna i wojskowość

Układ spiralny

Uczniowie nie tracąc z pola widzenia

problemu wyjściowego

, stopniowo

wzbogacają zakres

dotyczących go

informacji oraz

pogłębiają ich treść

.

Uczeń wraca do tych samych treści, ale w

nowy sposób, na coraz wyższym szczeblu.

Pedagogiczne teorie

doboru treści kształcenia

Spójne

,

niesprzeczne wewnętrznie

układy

twierdzeń opisujące i wyjaśniające

zasady i kryteria doboru oraz

układu

treści kształcenia

*

Materializm encyklopedyczny -

J.Komeński

*

Formalizm, funkcjonalizm dydaktyczny

- H.Pestalozzi, J.Herbart

*

Utylitaryzm dydaktyczny - J.Dewey

*

Teoria problemowo-kompleksowa -

B.Suchodolski

*

Strukturalizm - K.Sośnicki

*

Egzemplaryzm - H.Scheuerl

*

Materializm funkcjonalny - W.Okoń

*

Teoria programowania dydaktycznego

Materializm dydaktyczny -

encyklopedyzm



Wiedza - podstawową kategorią



Myślenie uczących się jest funkcją zapamiętanych przez

nich układów wiadomości



przekazanie

jak największego zasobu wiadomości z

danej dziedziny



Mnożenie liczby przedmiotów i zwiększanie zakresu

treści

Utylitaryzm dydaktyczny -

J.Dewey



Sprawności użyteczne

w życiu dziecka i dorosłego to

podstawowe kategorie



W programie powinny znaleźć się tylko takie treści,

które służą opanowaniu

umiejętności praktycznych

,

użytecznych



Przyznanie dzieciom dużego obszaru wolności w

doborze treści (zajęcia fakultatywne, zgodne z

indywidualnymi zainteresowaniami)

Egzemplaryzm



Uczeń poznaje główne, typowe tematy, by na ich
podstawie umiał opowiedzieć o tematach podobnych



Układ

wzorcowy, ogniskowy, egzemplaryczny,

wyspowy



Egzemplarze tematyczne reprezentatywne dla danego
tematu