TETRACYKLINY,MAK
ROLIDY,
CHLORAMFENIKOL,
LINKOZAMIDY,STRE
PTOGRAMINY I
OKSAZOLIDYNONY



Mgr farm. Ewa Pomorska

TETRACYKLINY

Tetracykliny są to antybiotyki pochodne naftacenu,

wyizolowane z różnych gatunków promieniowców
(chlorotetracyklina, oksytetracycklina, tetracyklina.
Obecnie stosuje się głównie pochodne syntetyczne
(metacyklina, doksycyklina,minocyklina).

Tetracykliny działają bakteriostatycznie. Mają obecnie

marginalne znaczenie lecznicze, gdyż większość
szczepów bakteryjnych wykształciła mechanizmy
oporności wobec nich. Jednak sa lekami z wyboru w
leczeniu niektórych zakażeń wywołanych przez
drobnoustroje wewnątrzkomórkowe, np. Chlamydia
(nieswoiste zapalenie cewki moczowe, jaglica, papuzica),
Riketsje (gorączkaQ).

Tetracykliny wnikają do wrażliwych drobnoustrojów

częściowo wskutek dyfuzji prostej, a częściowo
transportu

aktywnemu.

TETRACYKLINY-
MECHANIZM DZIAŁANIA

Mechanizm działania polega na hamowaniu rybosomalnej

syntezy białka, hamując przedłużanie się łańcuchów
peptydowych. Niska toksyczność wynika istotnie z
większego powinowactwa tetracyklin do rybosomów
bakterii niż do komórek ssaków.

Do działania przeciwbakteryjnego niezbędne jest

odpowiednie nagromadzenie się tetracyklin w
bakteriach. Proces ten jest hamowany w bakteriach
opornych przez aktywny transport z komórek
bakteryjnych na zewnątrz. Oporność na teracykliny
może również polegać na zmianach strukturalnych
miejsc wiązania na rybosomach. Geny opornosci
przeciwko tetracyklinom są przenoszone przez plazmidy
i są ściśle związane z genami oporności przeciw innym
lekom, na które drobnoustroje będą również oporne (np.
na sulfonamidy, aminoglikozydy, chloramfenikol

).

TETRACYKLINY-
FARMAKOKINETYKA

Tetracykliny są zwykle podawane doustnie,

ale mogą też być podawane we
wstrzyknięciach. Wchłaniają się z jelit w
75%. Rozmieszczają się w całym
organizmie za wyjątkiem tkanki
tłuszczowej, jednak przenikanie do płynu
mózgowo-rdzeniowego jest nieznaczne.

Tetracykliny ulegają w organizmie

częściowej biotransformacji i są
wydalane zarówno z żółcią , jak i przez
nerki.

TETRACYKLINY-
WSKAZANIA

1.

Zakażenia dróg oddechowych o
etiologii Mycoplasma i Chlamydia,

2.

Trądzik młodzieńczy,

3.

Nieswoiste zapalenie cewki moczowej
Chlamydia trachomatis,

4.

Bruceloza,

5.

Ornitoza, riketsjoza,

6.

Ambulatoryjne leczenie zakażeń dróg
oddechowych.

TETRACYKLINY-
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

1.

Działanie drażniące na przewód pokarmowy.
Wywołując dysbakteriozy przewodu
pokarmowego, mogą spowodować ciężkie
powikłania w postaci rzekomobłoniastego
zapalenia jelit(colitis
pseudomembranosa),powstającego na skutek
nadkażenia beztlenowcem Clostridium difficile,
nudności, wymioty, bóle brzucha, zaburzenia
wchłaniania. W celu uniknięcia dysbakterioz
należy podawać preparaty zawierające zawiesinę
pałeczek kwasu mlekowego.

2.

Są przeciwskazane u kobiet ciężarnych, u
których wywołują ciężkie uszkodzenie wątroby,
oraz u chorych z niewydolnością nerek.

TETRACYKLINY-
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

3. Powodują nieodwracalne zmiany

zębów-brązowawe ich zabarwienia i
hipoplazję szkliwa. Z tego powodu nie
powinno ich się stosować w czasie ciąży
oraz dzieciom do 8-go roku życia.

4. Podawanie dożylne doksycykliny może

powodować miejscowe podraznienie żył

5. Zespół Fanconiego – szczególne

działanie toksyczne wynikające z
zatrucia lekami przedatowanymi.

TETRACYKLINY-
INTERAKCJE

1)

Wiele jonów metali (np. jony wapnia,
magnezu i żelaza), zmniejszają wchłanianie
tetracyklin, wskutek powstawania
chelatów.

2)

Wzmagają działanie pochodnych kumaryny
oraz sulfonylomocznika,

3)

Wskutek zahamowania wzrostu bakterii w
przewodzie pokarmowym, przyczyniają się
istotnie do upośledzenia krążenia jelitowo-
wątrobowego żeńskich hormonów
płciowych- należy liczyć się z niepewnym
działaniem doustnych środków
antykoncepcyjnych.

TETRACYKLINY-
PREPARATY



Oksytetracyclina 3% maść



Tetracyclinum drażetki 0,25g



Doxycyclinum kaps. 0,1g, ampułki
0,1g/5ml

MAKROLIDY

Nazwa tej grupy antybiotyków pochodzi od

budowy biologicznie czynnej cząsteczki,
którą stanowi 15-16- członowy pierścień
β-laktamowy. Pierwszym antybiotykiem z
tej grupy była wprowadzona do leczenia w
1952 r. erytromycyna. Do 1985 r. była tez
ona jedynym przedstawicielem tej grupy.

Wszystkie makrolidy działają

bakteriostatycznie, nie należy zatem
podawać ich równocześnie z
antybiotykami bakteriobójczymi, gdyż
znoszą one działanie tych antybiotyków.

MAKROLIDY

Makrolidy:



Erytromycyna



Klarytromycyna



Roksytromycyna



Spiramycyna



Azytromycyna

MAKROLIDY-
MECHANIZM DZIAŁANIA

Są to antybiotyki otrzymane z grzybów typu Streptomyces

albo ich półsyntetyczne analogi. Zwykle są stosowane
doustnie, ale erytromycyna i klarytromycyna w razie
potrzeby mogą być podawane dożylnie. Mają podobny
zakres działania przeciwbakteryjnego do
benzylopenicyliny(wąski zakres działania, głównie aktywne
wobec bakterii Gram-dodatnich) i mogą być stosowane jako
leki alternatywne u chorych uczulonych na penicylinę,
szczególnie w zakażeniach wywołanych przez paciorkowce,
gronkowce, pneumokoki i laseczki beztlenowe. Jednak nie
są skuteczne w zapaleniu opon mózgowych, ponieważ nie
przenikają w wystarczającym stopniu do ośrodkowego
układu nerwowego.

Makrolidy działają na na niektóre bakterie Gram-ujemne

(Legionella,Bordatella,Haemophillus), oraz na bakterie
nieposiadające ściany komórkowej (listerie, mikoplazmy,
chlamydie)

MAKROLIDY-
MECHANIZM DZIAŁANIA

Klarytromycyna, roksytromycyna i

azytromycyna działają silniej
przeciwbakteryjnie niż erytromycyna.

Antybiotyki makrolidowe hamuje syntezę

białek w fazie elongacji (wydłużania)
przez wpływ na translokację.

Może rozwinąć się warunkowana przez

plazmidy oporność drobnoustrojów na
makrolidy z powodu zmiany ich
receptorów na podjednostce 50S
rybosomów bakteryjnych(zmniejszenie
wiązania).

MAKROLIDY-
FARMAKOKINETYKA

Erytromycyna jest inaktywowana w

kwaśnym środowisku soku
żołądkowego. W celu poprawienia
wchłaniania przy podawaniu doustnym
stosuje się makrolidy w formie
estrów.Zaletą wszystkich makrolidów
jest ich dobre przenikanie do
tkanek(duża lipofilność), słabe jest
jedynie do płynu mózgowo-
rdzeniowego. Czas półtrwania
erytromycyny wynosi 1,5-3 godz.

MAKROLIDY-
FARMAKOKINETYKA

Ktarytromycyna, roksytromycyna

odróżniaja się od erytromycyny większa
kwasowością, następstwem czego jest
ich lepsza wchłanialność. Ulegają one
wolniejszej eliminacji, co umożliwia
zmniejszenie podawanej jednorazowo
dawki dobowej. Ze względu na lepsze
wchłanianie i wolniejszą eliminację przy
stosowaniu nowych makrolidów
uzyskuje się większe stężenia substancji
czynnej w tkankach niż w wypadku
erytromycyny.

MAKROLIDY-
ZASTOSOWANIE



Zakażenia drobnoustrojami Gram-dodatnimi przede
wszystkim przy penicylinooporności i uczuleniach na
penicylinę,



Szczególnie wskazane do leczenia płuc wywołanych
przez mikoplazmy i legionelle



Leczenie chorób przenoszonych drogą płciową



W wypadku azytromycyny stało się możliwe
wyleczenie zapalenie cewki moczowejwywołanej
przez chlamydie za pomocą jednej dawki(długi okres
półtrwania 40-60h)



Klarytromycyna jest stosowana do eradykacji H.pylori



Często stosuje się makrolidy w skojarzeniu z
tetracyklinami-wywierają wówczas działanie
synergistyczne.

MAKROLIDY-PREPARATY



Erytromycyna :draż 0,1, 0,2 i 0,25g,
fiolki 0,3g



Spiamycyna : tabl. 1,5mln j.m.



Cykliczny węglan erytromycyny tabl.
0,125 i 0,25g



Roksytromycyna : tabl. 0,05, 0,1 i 0,15



Azytromycyna: tabl 0,125 i 0,5g, syrop
0,1g/5ml



Klarytromycyna : fiolki 1,0g, tabl. 0,25 i
0,5, zawiesina 0,125/5ml

MAKROLIDY-DZIAŁANIA
NIEPOŻĄDANE



Są ogólnie nieznaczne



Zaburzenia żołądkowo-
jelitowe(erytromycyna)



Zwiększenie transaminaz we krwi



Przedłużenie czasu QT w EKG



Reakcje alergiczne (wysypki skórne)

MAKROLIDY-
INTERAKCJE

Makrolidy hamują enzymu cytochromu P-450. W

związku z tym hamują biotransformację
teofiliny, pochodnych kumaryny,benzodiazepin i
opioidowych analgetyków. Jednoczesne podanie
terfenadyny, difenhydraminy i cizaprydu może
powodować niemiarowości komorowe.

Eliminacja digoksyny również jest zwolniona w

wyniku interferencji z enzymami w jelitach.

Makrolidy zwiększaja dostępność biologiczną

cyklosporyny i opóźniają jej eliminację, w
następstwie czego zwiększają jej
hepatotoksyczność, nefrotoksyczność i
neurotoksyczność

CHLORAMFENIKOL

Chloramfenikol podaje się doustnie lub

dożylnie. Jest to antybiotyk wytwarzany
przez grzyb Streptomyces venezuelae.
Działa na wiele
drobnoustrojów(antybiotyk o szerokim
zakresie działania). Jego zastosowanie
ograniczają poważne działania
niepożądane, takie jak aplazja szpiku,
odwracalne(zależne od dawki)
hamowanie wytwarzania czerwonych i
białych krwinek i zapalenie nerwu
wzrokowego.

CHLORAMFENIKOL

Mechanizm działania przeciwbakteryjnego polega na

hamowaniu biosyntezy białek. Działa on
bakteriostatycznie. Najsilniej za wszystkich antybiotyków
działa na pałeczki duru i paradurów.

Chloramfenikol należy do bardzo toksycznych antybiotyków:



Uszkodzenie układu krwiotwórczego (kontrola krwi
obwodowej)



Zaburzenia ze strony układu pokarmowego (zahamowanie
rozwoju flory jelitowej, wytwarzającej m.in. wiele
witamin). W czasie kuracji chloramfenikolem należy
podawać preparaty pałeczki kwasu mlekowego , oraz
zespół witamin B i witaminę K.



Noworodki nie mogą szybko metabolizować leku, co
prowadzi do jego nagromadzenia w organizmie i
wywołania zespołu „szarego dziecka”, tzn. bladości,
wzdęcia brzucha, wymiotów i zapaści.

CHLORAMFENIKOL

Chloramfenikol-preparaty



Draż. 0,125 i 0,5, ampułki 1,0g



Miejscowo 1% maść do oczu i 2% maść
na skórę

LINKOZAMIDY

LINKOZAMIDY

Antybiotyki wywołujące działanie

bakteriostatyczne.

Są to antybiotyki, które chemicznie różnią się od

makrolidów, jednak charakteryzują się zbliżonym
spektrum przeciwbakteryjnym oraz
właściwościami farmakokinetycznymi.

Mechanizm działania przeciwbakteryjnego polega

na blokowaniu biosyntezy białka przez
zahamowanie procesu elongacji łańcucha
peptydowego. Antybiotyki te wiążą się z
podjednostką 50S rybosomu. Oporność na
makrolidy polegająca na metylacji miejsca
wiązania antybiotyku na rybosomie prowadzi do
krzyżowej oporności linkozamidów z makrolidami.

LINKOZAMIDY-
SPEKTRUM DZIAŁANIA

Spektrum przeciwbakteryjne:

•

Streptococcuc, z wyjątkiem Enterococcus

•

Staphylococcus, w tym szczepy penicylinazo(+)

•

Bakterie beztlenowe: ziarenkowce(szczególnie
wysoka aktywność), pałeczki Gram-ujemne
(Bacteroides fragilis)- główny czynnik
etiologiczny w zakażeniach chirurgicznych i
ginekologicznych wywodzących się z jamy
brzusznej(największy walor linkozamidów, a
zwłaszcza klindamycyny); laseczki Clostridium
(wyjątek stanowi Clostridium difficile)

•

Pierwotniaki

LINKOZAMIDY-
FARMAKOKINETYKA



Dobrze wchłaniają się po podaniu doustnym



Dobrze penetrują do narządów i tkanek, w
tym do kości (2,6mg/kg), nieco gorzej do
wydzieliny drzewa oskrzelowego, źle
penetruje do płynu mózgowo-rdzeniowego;
klindamycyna penetruje do wnętrza komórek
fagocytarnych, potęgując
wewnątrzkomórkowe zabijanie
drobnoustrojów.



Około 60-80% leku jest metabolizowane w
ustroju



Wydalanie następuje przez nerki oraz z
kałem.

LINKOZAMIDY-
ZASTOSOWANIE

Klindamycynę zalicza się do antybiotyków rezerwowych,

stosuje się ja w zakażeniach wywołanych przez
beztlenowce oraz przez gronkowce, jeżeli nie można
podawać penicylin i makrolidów.

•

Poważne zakażenia z udziałem beztlenowców(są to
zwykle zakażenia mieszane, zatem lek należy
stosować z innym antybiotykiem)

•

Zakażenia dolnych i górnych dróg oddechowych,
zwłaszcza przewlekłe i nawracające(zapalenie
gardła, zatok, ucha, migdałków, ropień płuc)

•

Zakażenia w obrębie jamy brzusznej

•

Zakażenia kości i stawów

•

Zakażenia głowy i szyi oraz zakażenia w stomatologii

LINKOZAMIDY-DZIAŁANIA
NIEPOŻĄDANE

a)

Zaburzenia ze strony układu
pokarmowego: bóle brzucha,
nudności, wymioty, biegunka,
możliwość wystąpienia
rzekomobłoniastego zapalenia jelita
grubego.

b)

Zapalenie przełyku

c)

Reakcje
nadwrażliwości(pokrzywka,wysypka)

d)

Hepatotoksyczność (żółtaczka)

e)

Leukopenia,
trombocytopenia,agranulocytoza

LINKOZAMIDY-
PREPARATY

1.

Linkomycyna-kaps. 0,5g, ampułki
0,6g/2ml

2.

Klindamycyna-kaps. 0,075 i 0,15g,
ampułki 0,3g/2ml, 0,6g/4ml, 0,9g/6ml

STREPTOGRAMINY



Jest to nowa klasa antybiotyków
składających się z dwóch chemicznie
różnych składników o działaniu
synergistycznym. Do lecznictwa
wprowadzono Synercid- mieszaninę 2
antybiotyków: kwinuprystyny i
daltoprystyny. Oba te antybiotyki
działają do 16 razy silniej
przeciwbakteryjnie niż każdy z nich
oddzielnie. Mechanizm ich działania
polega na hamowaniu syntezy białka.
Każdy ze składników oddzielnie działa
bakteriostatycznie, podane razem
działają bakteriobójczo

STREPTOGRAMINY

Streptograminy odznaczają się szerokim

spektrum działania
przeciwbakteryjnego. Szczególnie
cenną ich właściwością jest fakt, że
działają one na drobnoustroje oporne
na wankomycynę, makrolidy, chinolony.

Antybiotyki rezerwowe w zakażeniach

opornych.

Podawane pozajelitowo.

OKSAZOLIDYNONY

Oksazolidynony sa nową grupą

chemioterapeutyków z punktem uchwytu
działania w syntezie białek. Unikalny
mechanizm działania przeciwbakteryjnego,
który polega na zahamowaniu syntezy białka
komórkowego, związany jest ze zdolnością tych
leków do blokowania pierwszego etapu(proses
translokacji tRNA) przez co tworzący się
łańcuch peptydowy ulega znacznemu
skróceniu. Zarówno miejsce wiązania z
rybosomem, jak i mechanizm działania
oksazolidynonów są odmienne od innych
antybiotyków łączących się z rybosomami

OKSAZOLIDYNONY

Wykazują działanie

bakteriostatyczne.Pierwszym
przedstawicielem tej grupy jest
linezolid.

Działają wyłącznie na bakterie Gram-

dodatnie (paciorkowce-wyłącznie
pneumokoki i gronkowce). Nie
występuje oporność krzyżowa w
stosunku do innych leków
przeciwzakażeniowych. Linezolid
hamuje również drobnoustroje
metycylinooporne.

OKSAZOLIDYNONY

Linezolid wykazuje aktywność wobec

wieloopornych szczepów Streptococcus
pneumoniae, Enterococcus opornych na
wankomycynę (VRE) oraz
Staphylococcus aureus opornych na
metycylinę(MRSA).

Bardzo wolno narastająca oporność in

vitro pozwala oczekiwać podobnie
wolno wytwarzanej oporności in vivo.

OKSAZOLIDYNONY

Linezolid jest stosowany w leczeniu

ciężkich zapaleń płuc oraz zakażeń
skóry i tkanek miękkich wywołanych
przez bakterie Gram-dodatnie.

Linezolid wchłania się całkowicie z

przewodu pokarmowego.

Dawkowanie wynosi 375 lub 625mg

doustnie lub dożylnie