Ikonografia i
ikonologia

Ikonografia

Jako dziedzina historii sztuki zajmuje się
treścią lub znaczeniem dzieła sztuki, pojętym
jako przeciwstawienie formy

Rodzaje znaczeń
(1)

Znaczenia pierwotne:



Znaczenia przedmiotowe (utożsamiamy

widzialne formy z obiektami)



Znaczenia wyrazowe (psychologiczne

zabarwienie tego, co widzimy, „wczuwamy
się”)



Przykład – zdjęcie kapelusza: widzimy,

identyfikujemy i zapamiętujemy
„psychologiczną aurę”

Rodzaje znaczeń
(2)

Znaczenia wtórne lub umowne



Interpretujemy „zdjęcie kapelusza” jako

pozdrowienie

[taka forma pozdrowienia jest właściwa dla
zachodniego świata i jest dziedzictwem po
średniowiecznym rycerstwie: zbrojni mężowie
uchylali przyłbicy, aby okazać pokojowe
zamiary i swoją ufność w pokojowe intencje
innych]



Aby dokonać interpretacji muszę znać kod

kulturowy

Rodzaje znaczeń
(3)

Znaczenie wewnętrzne/treść



Odczytuję „osobowość”, to znaczy

umiejscawiam wydarzenie w czasie
historycznym (kraj, narodowość, warunki
społeczno-polityczne, inne ważne właściwości
itp.)

Analiza dzieła sztuki
– rodzaje znaczeń (1)

Znaczenie pierwotne lub

naturalne 1.1

Znaczenie wtórne lub

umowne 1.2

Znaczenie wewnętrzne

lub treść 1.3

Analiza dzieła sztuki
– rodzaje znaczeń (2)

1.1 znaczenie pierwotne lub naturalne



Identyfikacja czystych form – kompozycja, barwa,
kształt brył, układ perspektywiczny [Panofsky nazywa
tego opis preikonograficznym]



1.2 Znaczenie wtórne lub umowne – łączymy motywy z
tematami lub pojęciami (np. postać męska z nożem
przedstawia św. Bartłomieja, „widzimy” pole pszenicy z
krukami, ale ono nas niepokoi itp.) [IKONOGRAFIA]



1.3 Znaczenie wewnętrzne lub treść – ustalamy
podstawowe zasady, które odsłaniają sens dzieła, jego
symbolikę [IKONOLOGIA]

IKONOGRAFIA

Ikonografia jest opisem i klasyfikacją obrazów,
informuje nas, kiedy i na jakim obszarze
geograficznym określone tematy
przedstawiane były za pomocą określonych
motywów

Dzięki ikonografii ustala się daty, pochodzenie,
autentyczność dzieł

IKONOLOGIA

Ikonologia to metoda interpretacji, synteza