8.1 Totalitarne doktryny polityczne: bolszewizm kontra nazizm.

Lenin i leninizm; stosunek leninizmu do marksizmu

Arleta Ostapowicz

Bezpieczeństwo narodowe

Grupa E

• Włodzimierz Lenin - właściwe nazwisko Uljanow - urodził

się w, 1870 roku, a zmarł w 1924 roku. Założył partię
bolszewicką. Lenin był synem inspektora szkolnego
Ukończył gimnazjum, a następnie studiował prawo na
uniwersytecie w Kazaniu. Brał udział w wystąpieniach
antycarskich za co został aresztowany i usunięty z uczelni,
a studia ukończył jako ekstern wydziału prawa na
uniwersytecie w Petersburgu. Przez cały ten okres
prowadził

nielegalną

działalność

polityczną

i

publicystyczną

w

kółkach

marksistowskich

wśród

studentów i robotników. W 1895 roku nawiązał kontakty z
działaczami zachodnioeuropejskiego ruchu robotniczego.
W 1895 roku doprowadził do połączenia kółek
marksistowskich w Rosji w Związek Walki o Wyzwolenie
Klasy Robotniczej, a w grudniu tego roku został
aresztowany i zesłany na Syberię.

Po powrocie z zesłania założył gazetę

marksistowską „ Iskra ” , wydawaną za granicą i
przemycaną do Rosji. W 1903 roku na II Zjeździe
Socjaldemokratycznej

Partii

Robotniczej

Rosji

doprowadził do powstania nurtu bolszewickiego z
Leninem jako jego przywódcą. W czasie rewolucji
1905-1907

kierował

działalnością

polityczną

bolszewików w Rosji . Był prześladowany przez
władze carskie i dlatego w latach 1907-1917
przebywał na emigracji , a nawet w Polsce - w
Krakowie i Białym Dunajcu pod Poroninem , gdzie
redagował „ Prawdę ” . Podczas pobytu na emigracji
był

działaczem

i

przywódcą

lewicy

w

II

Międzynarodówce . 

• Po wybuchu pierwszej wojny światowej , po krótkim pobycie

w austriackim areszcie wyjechał do Szwajcarii . Dążył do
zjednoczenia lewicy socjaldemokratycznej oraz wysunął
hasło przekształcenia „ wojny imperialistycznej w wojnę
domową

”

.

Po rewolucji lutowej w Rosji Niemcy umożliwiły Leninowi
przejazd do Szwecji , skąd wrócił w kwietniu 1917 roku do
Piotrogrodu i ogłosił tezy kwietniowe w których sformułował
nową linię polityczną partii bolszewików wysuwając hasło : „
cała władza w ręce rad ‘’ . Uznał , iż jedyną drogą do
zdobycia władzy przez bolszewików jest powstanie zbrojne .
Głosił przejęcie władzy przez rady delegatów robotniczych ,
chłopskich i żołnierskich. W październiku 1917 roku kierował
powstaniem zbrojnym, które zapoczątkowało rewolucję
październikową. 

• W październiku 1917 roku na II Ogólno rosyjskim Zjeździe

Rad został wybrany na przewodniczącego Rady
Komisarzy Ludowych , którą to funkcję pełnił do końca
życia. 

W końcu sierpnia 1918 roku został ciężko ranny w wyniku
zamachu . Akceptował stosowanie terroru wobec
przeciwników politycznych , w czym pomagał mu
niechlubnie nasz rodak Feliks Dzierżyński. W 1919 roku z
inicjatywy

Lenina

powstała

Międzynarodówka

Komunistyczna tzw. Komintern. Lenin był inicjatorem
utworzenia

w

grudniu

1922

roku

Związku

Socjalistycznych Republik Radzieckich - ZSRR.

• Lenin zmarł w 1924 roku.

• Leninizm, czasem określany jako marksizm-leninizm lub

bolszewizm, to doktryna polityczna i ekonomiczna, powstała
na

bazie

wcześniej

istniejącego

marksizmu

którego

filozoficznym źródłem był materializm dialektyczny opracowany
przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa. Wielu marksistów,
wśród nich m.in. główny teoretyk II Międzynarodówki,  Karl
Kautsky, uważało leninizm za odstępstwo od marksizmu,
wskazując,

że

próba

budowy socjalizmu

w

kraju

niedorozwiniętym ekonomicznie musi zakończyć się fiaskiem.
Wielu teoretyków marksistowskich, m.in. Róża Luksemburg,
krytykowało leninizm za jego antydemokratyczną, dyktatorską
koncepcję partii i sprawowania władzy.

• Leninizm stanowił oficjalną ideologię państwową w ZSRR od

dnia jego powstania, aż po jego rozwiązanie. Był on też
oficjalną ideologią we

wszystkich

krajach Układu

Warszawskiego.

• Pierwotna wersja leninizmu została rozwinięta i

wprowadzona

w

życie

przez bolszewickiego

przywódcę Włodzimierza Lenina, skąd pochodzi jej
nazwa. Jednak, już za życia Lenina doktryna ta
ewoluowała na skutek zderzenia teoretycznych
założeń z praktyką rewolucyjną. Po jego śmierci była
ona nadal modyfikowana, m.in. przez Józefa Stalina
(tzw. "marksizm-leninizm-stalinizm"), a następnie
przez

jego

następców

na

stanowisku

I

sekretarza KPZR, z których niemal każdy głosił
program "powrotu do wartości leninowskich".

• Lenin twierdził, że proletariat może osiągnąć

rewolucyjną samoświadomość tylko za sprawą
działania partii komunistycznych, w skład, których
wchodzić muszą profesjonalni, etatowi rewolucjoniści.

• Leninizm

twierdził,

iż kapitalizm może

zostać

obalony tylko w drodze rewolucyjnej; każdy inny
sposób zmiany jest skazany na niepowodzenie.
Głównym celem partii leninowskiej powinno być
więc zatem obalenie istniejącego rządu i
zastąpienie go własnym, sprawowanym w imieniu
proletariatu,

następnie

zaś

wprowadzenie

tzw. dyktatury proletariatu. Partia musi także
wykorzystać własną władzę w celu edukowania
proletariatu,

w

celu

usunięcia

fałszywej

świadomości, stworzonej przez burżuazję w celu
łatwiejszego panowania nad masami pracującymi i
dalszego ich ekonomicznego wyzysku. Formami
takiej

świadomości

fałszywej

były

m.in. religia czy nacjonalizm.

• Marksizm, system poglądów filozoficznych, ekonomicznych i

polityczno-społecznych,

stworzony

przez K.

Marksa i F.

Engelsa w połowie XIX w. Stał się ideologiczną i polityczną
podstawą ruchów robotniczych końca XIX i początku XX w. w
Europie, w tym także rewolucji socjalistycznej w Rosji (1917).
W byłym Związku Radzieckim, a także państwach bloku
socjalistycznego,

był

jedyną

obowiązującą

doktryną

ekonomiczną

i

polityczno-społeczną.

Klasycy marksizmu przyjęli założenie, że świat jest
materialny i rządzi się prawami dialektyki. Punktem wyjścia
była dla nich idealistyczna dialektyka F. Hegla. Celem
marksizmu jest zbudowanie  "społeczeństwa bezklasowego".
Warunkiem tego jest obalenie politycznej władzy kapitalistów
przez proletariat ("dyktatura proletariatu"). Drogą zaś
osiągnięcia go jest rewolucja, która powinna objąć cały świat.

Bibliografia:

1. Roman Tokarczyk ,,Współczesne

doktryny polityczne”, Warszawa
2010

2. Józef Maria Bocheński ,,Marksizm-

Leninizm nauka czy wiara?”,
Warszawa 2006

3. www.wikipedia.pl