Grupowe metody wychowania

Co to jest wychowanie?

Świadome oddziaływanie przez wychowawcę na

wychowanka, mające na celu wytworzenie pewnej zmiany w

jego osobowości. Zmiany te powinny obejmować zarówno

stronę poznawczą jak i instrumentalną, a sam proces

zachodzący między nimi jest uwarunkowany wieloma

czynnikami.

1. Metoda organizowania

działalności zespołowej

Polega na tworzeniu w grupie wychowawczej
kilkuosobowych zespołów celem omówienia i

przedyskutowania interesujących problemów oraz

wykonania konkretnych zadań.

Zespoły w obrębie klasy lub grupy społecznej tworzy się

przeważnie na zasadzie niemal pełnej dobrowolności dzieci i

młodzieży.

Utworzona w ten sposób grupa daje szansę na przejawianiu

własnej aktywności i samodzielności (Robert Cosinet).

Tworzenie zespołów wg

Aleksandra Kamińskiego

Dziecko na ogół lepiej wyczuwa, jakie środowisko koleżeńskie mu
odpowiada.

Zaproponował sposoby łączenia się uczniów w zespoły.

1.

Stworzenie „mniej więcej równych” zespołów przez dzieci; ten
sposób jest właściwy, gdy uczniowie się jeszcze nie znają.

2.

Uczniowie najpierw wybierają tzw. grupowych, a następnie
deklarują swoją przynależność do nich; najlepszy sposób, gdy
uczniowie się już znają, ale nauczyciele nie znają ich.

3.

Mianowanie przez nauczyciela grupowych spośród
wyróżniających się uczniów i dobrowolne przyłączenie do nich
członków klasy; sposób godny zalecenia, gdy nauczyciel zna
swoich uczniów.

4.

Dobieranie się w grupy tak, aby każdemu „dobrze się
pracowało”; sposób poleany w starszych klasach.

Dobieranie się w pary koleżeńskie

Polega na umożliwieniu uczniom dobrania się dobrowolnie w

pary, a następnie połączenia jej przez nauczyciela z inną

parą.

Chodzi o to, by grupy były zbliżone do siebie pod względem

osiągnięć szkolnych i dojrzałości społecznej.

Koniecznym warunkiem do stworzenia grup jest klimat –

uczniowie muszą być przekonani o potrzebie łączenia się w

grupy.

Fazy w tworzeniu zespołów

1.

Uwrażliwienie dzieci i młodzieży na wspólne
zaspokajanie określonych potrzeb.

2.

Ustalanie składu osobowego zespołu przy uwzględnieniu
zdania nauczyciela lub wychowawcy.

3.

Wyłanianie się grupowych.

4.

Zaktywizowanie w wykonywaniu różnego rodzaju zadań.

wg Okonia

Liczebność poszczególnych zespołów waha się w granicach
od 2. do 6. osób.

Niebezpieczeństwa działalności

zespołowej

Występują one, gdy dorośli nie przejawiają zainteresowania

działalnością, a członkowie danego zespołu odczuwają

powierzone im zadania jako narzucone.

Niekiedy może pojawić się zbyt silna rywalizacja między

zespołami.

Korzyści z działalności zespołowej



Metoda ta uatrakcyjnia prowadzone zajęcia z udziałem
dzieci i młodzieży.



Dodaje im odwagi w przejawianiu swej aktywności i
samodzielności.



Uczy współpracy z innymi.



Pozwala przezwyciężyć nieśmiałość, egoistyczną
rywalizację i chęć dominacji nad innymi.



Umożliwia lepsze poznanie uczniów/wychowanków.

Warunki skuteczności i problemy



Odpowiednia liczebność zespołu.



Różnorodność (duże grupy po około 50 osób).



Grupy dobrane według temperamentu.



Precyzyjne określenie zadań.



Koordynacja działań.



Konflikty między członkami zespołu.



Pogłębianie podziałów.



Rozwój postaw konformistycznych.



Uleganie grupie.



Brak zaangażowania.

2. Metoda organizowania
działalności samorządnej

Polega na umożliwianiu uczniom wzmożonego współudziału
w decydowaniu o wspólnych sprawach i wykonywaniu przez
nich konkretnych działań zgodnie z powziętą wcześniej
decyzją. Odbywa się to na ogół w obrębie funkcjonowania
samorządu na terenie szkoły lub klasy szkolnej (samorząd
wyłoniony w sposób demokratyczny, który zazwyczaj
powstaje z inicjatywy samych wychowanków).

Przejawy działalności

samorządnej

Aleksander Kamiński



Organizowanie przez wychowanków różnych form
zaspakajania potrzeb związanych z czasem wolnym.



Udzielenie samopomocy koleżeńskiej w postaci
materialnego lub moralnego „podania pomocnej dłoni”.



Ponoszenie współodpowiedzialności za ład i porządek w
życiu szkolnym.



Wspólne rozwiązywanie zatargów koleżeńskich.

Niebezpieczeństwa działalności

samorządnej

Aleksander Kamiński



Nadużywanie współzawodnictwa.



Nadmiar aktywności i odpowiedzialności (nieliczenie się
ze swoimi realnymi możliwościami).



Przeistoczenie się grupy działaczy w kliki.



Osiągnięcie rzeczowych wyników kosztem strat
wychowawczych (niespełnione obietnice).

Korzyści związane z działalnością

samorządową:

Julian Radziewicz



uczenie się demokratycznych form współżycia społecznego
i organizowania się na zasadzie stowarzyszenia ludzi
równych wobec prawa,



kształtowanie się postaw prospołecznych,
bezinteresowności,



głębsze pojmowanie odpowiedzialności moralnej, znaczenia
prawdziwego autorytetu, prawa do odrębności i przekonań,
tolerancji dla innych, zdolności do empatii i uczuć,



zapewnieniu wychowankom poczucia bezpieczeństwa,
godności i wolności osobistej,



przeciwstawienie się tendencjom do manipulowania
uczniami.

Warunki skuteczności i problemy



realność zadań i problemów



zwiększenie udziału wychowanków



usprawnianie rozwiązań organizacyjnych



tworzenie równych szans udziału w budowaniu
rzeczywistości



powstanie klik i grup interesów



brak spójności działań



nadmierna ingerencja wychowanków

3. Metoda współudziału uczniów

w realizowaniu lekcji

Polega na organizowaniu zajęć przy aktywnym udziale
uczniów w sferze planowania, przygotowania, prowadzenia
lub ich oceniania.

Skuteczność współudziału

uczniów w przygotowaniu lekcji

C. R. Rogers

Uczniowie:



chętnie uczą się i angażują w rozwiązywanie problemów,



z łatwością nawiązują dobry kontakt z nauczycielem,



okazują przychylny stosunek do szkoły, nauki i
nauczycieli,



zachowują się spontanicznie i są zdyscyplinowani,



mają wysoką samoocenę i poczucie niezależności,



wykazują wzrost myślenia twórczego i pomysłowości,



mają rozbudzoną ciekawość,



przejawiają gotowość do kierowania własnym rozwojem.

Współudział uczniów w

planowaniu lekcji



Uświadomienie znaczenia udziału w planowaniu lekcji,
zasugerowanie określonych zadań.



Przedstawienie uczniom przygotowanego przez
nauczyciela planu lub układanie go w klasie.



Ustosunkowanie się uczniów do planu.



Sformułowanie ostatecznej formy planu, zgoda klasy na
niego.



Wypowiedzi uczniów dotyczące czynnego włączenia się
w realizację planu.



Podsumowanie przez nauczyciela wypowiedzi uczniów.

Współudział uczniów w

przygotowaniu lekcji



Powołanie 2-3 osobowego zespołu.



Wykonanie przez zespół zadań takich, jak:
przeprowadzenie wywiadów, przygotowanie inscenizacji
itp.



Sformułowanie problemów do rozważenia na lekcji oraz
zgłoszenie propozycji prac domowych.

Współudział uczniów w

prowadzeniu lekcji

Za przebieg i wyniki lekcji odpowiedzialność ponoszą
zarówno uczniowie, jak i nauczyciel.
Istotne przejawy współudziału uczniów są: stworzenie
sytuacji problemowej, ustalenie i formułowanie problemów,
rozwiązywanie ich w formie dyskusji, podsumowanie lekcji,
zaproponowanie zadań domowych.
Lekcje mogą być całkowicie lub częściowo inspirowane lub
dyskretnie reżyserowane przez nauczyciela.

Współudział uczniów w ocenianiu

lekcji

W przypadku oceniania uczniowie mogą szukać odpowiedzi
na pytania takie, jak:



Co podobało nam się w lekcji i dlaczego?



Jakie były urozmaicenia lekcji?



Jakie trudności napotkaliśmy przy prowadzeniu lekcji?



Co chcielibyśmy zmienić/ulepszyć?

Na szczególną uwagę zasługuje ocenianie lekcji pod
względem poprawności jej przebiegu, łącznie z
zachowaniem uczniów, ich aktywnością i samodzielnością.

Techniki oddziaływań

wychowawczych

1. Technika „burzy mózgów”

A.F. Osborn

Umożliwia uczniom zgłoszenie własnych pomysłów
dotyczących danej sprawy. Odbywa się to w sposób
swobodny, nieskrępowany. Celowo unika się komentowania
zgłaszanych pomysłów, dzięki czemu można zapobiec
przedwczesnej rezygnacji z idei.
Technika ta przebiega w 3. etapach:



Ustalenie i sformułowanie problemu, zapoznanie z nim
osób biorących udział w burzy mózgów.



Zgłaszanie pomysłów w odpowiedzi na postawione
pytanie ogólne i szczegółowe. (jedna osoba – jeden
pomysł)



Krytyczna ocena zgłaszanych pomysłów.

2. Technika decyzji grupowej

Jest pomocna w przyswajaniu klasie określonych norm
współżycia i współdziałania. Pomaga w przezwyciężaniu
sprzeczności, jaka zaistnieć może między przepisami szkoły
a normami społecznymi. W ten sposób pragnie się
wyeliminować przejawy nieprzystosowania społecznego u
dzieci (przeciwstawienie się konfliktom, przeszkadzaniu w
prowadzeniu zajęć, niedostatecznej trosce o porządek).

Technika decyzji grupowej z

inicjatywy uczniów/nauczycieli



Ustalenie nurtującego problemu.



Omawianie różnych aspektów problemu.



Uświadomienie sobie strat związanych z nierozwiązaniem problemu.



Zgłaszanie propozycji rozwiązania problemu.



Uświadomienie korzyści z rozwiązania problemu.



Powzięcie wspólnej decyzji w sprawie konkretnych zachowań.



Poznanie przez nauczyciela sytuacji pod względem zachowania uczniów.



Określenie niezbędnych zmian i ulepszeń.



Poinformowanie uczniów o konieczności zmian (wyszczególnienie strat i
korzyści).



Zaaranżowanie rozmów na temat zmian (szczere wypowiedzi uczniów).



Powzięcie wspólnej decyzji w sprawie konkretnych zachowań.