DIAGNOSTYKA

NOWOTWORÓW I

BÓL NOWOTWOROWY

Paulina Chitruszko 1087/S

Agnieszka Brzozowska 1059/S

Maciej Winkler 1139/S

Gr.1

PRZY PODEJRZENIU WYSTĘPOWANIA ZMIANY
NOWOTWOROWEJ KLUCZOWE JEST JEJ ZLOKALIZOWANIE
ORAZ WŁAŚCIWE POBRANIE PRÓBKI MATERIAŁU DO
DALSZYCH BADAŃ. NAJBARDZIEJ PODSTAWOWA I NIEZBĘDNA
JEST, PRZEPROWADZANA PRZEZ PATOMORFOLOGA, OCENA
MAKRO- I MIKROSKOPOWA ZMIANY. POZWALA TO
STWIERDZIĆ, CZY JEST TO ZMIANA O CHARAKTERZE
NOWOTWOROWYM, CZY TEŻ JEST TO ZMIANA
NOWOTWOROPODOBNA. BADANIE MIKROSKOPOWE OKREŚLA
WŁAŚCIWOŚCI BIOLOGICZNE NOWOTWORU (CZY JEST ON
ZŁOŚLIWY CZY NIEZŁOŚLIWY) ORAZ JEGO HISTOGENEZĘ
(Z JAKIEJ TKANKI POWSTAŁ). KLUCZOWE JEST RÓWNIEŻ
USTALENIE STOPNIA ZAAWANSOWANIA NOWOTWORU.
DO TEGO CELU SŁUŻĄ BADANIA CYTOLOGICZNE
I HISTOLOGICZNE. BARDZO POMOCNE SĄ RÓWNIEŻ
TECHNIKI PRECYZYJNIEJ OKREŚLAJĄCE WŁAŚCIWOŚCI
BIOLOGICZNE I HISTOGENETYCZNE NOWOTWORU, JAK
HISTOCHEMIA, MIKROSKOPIA ELEKTRONOWA CZY TEŻ
IMMUNOPATOLOGIA.

RODZAJE DIAGNOSTYKI:



Badanie krwi
-OB
-morfologia



Badanie szpiku



Diagnostyka
cytopatologiczna



Diagnostyka
histopatologiczna



Badanie
obrazowe



Badanie RTG



Tomografia
komputerowa



Rezonans magnetyczny



Ultrasonografia



Badanie
scyntygraficzne



Badania endoskopowe
(wziernikowanie)



Pozytonowa tomografia
emisyjna (PET)

BADANIA KRWI

Bardzo istotna jest wiedza na temat zmian
wskaźników laboratoryjnych w przebiegu
nowotworów. Niektóre nowotwory złośliwe
powodują występowanie charakterystycznych
dla nich nieprawidłowości laboratoryjnych,
więc monitorowanie tego typu zależności jest
pomocne w diagnostyce nowotworowej.
W interpretacji tego typu wyników kluczowe
znaczenie ma ustalenie granic wartości
prawidłowych oraz czułość stosowanych
metod.

BADANIE KRWI

OB

MORFOLOGIA



Prostym, szybkim i tanim
badaniem laboratoryjnym,
mogącym zasygnalizować, że
w organizmie dzieje się coś
niedobrego, jest OB. Jego wynik
wskazuje na tempo opadania
erytrocytów w odstawionej
próbce krwi. Prawidłowy wynik
to:



dla kobiet < 12 mm/godz.; dla
mężczyzn < 60. r. ż. < 8 
mm/godz.; > 60. r. ż. <15 
mm/godz.



Podwyższone OB występuje
w stanach fizjologicznych (ciąży,
połogu, miesiączki). Może także
sugerować występowanie stanów
zapalnych, chorób tarczycy lub
nowotworów

Najczęstszymi nieprawidłowościami
hematologicznymi w przypadku
występowania choroby nowotworowej
są: niedokrwistość niedobarwliwa
w przypadku białaczek;
- niedokrwistość hemolityczna
 nowotworach układu pokarmowego;
- erytrocytoza w przypadku raka
nerki, wątroby oraz mięsaków;
- leukopenia w naciekaniu szpiku
kostnego;
- granulocytoza przy nadmiernym
namnażaniu się komórek, naciekaniu
szpiku kostnego, zakażeniach lub
chłoniakach;
- limfocytoza w białaczkach
i chłoniakach;
- trombocytoza przy zespołach
paranowotworowych i zespołach
mieloproliferacyjnych.

BADANIE SZPIKU

Badanie szpiku (biopsję szpiku kostnego)
przeprowadza się w ramach diagnostyki
onkologicznej w celu ustalenia
nowotworowego naciekania szpiku kostnego
w przebiegu wielu nowotworów litych. Także
- w przypadku nowotworów układu
krwiotwórczego w celu rozpoznania
(białaczki, szpiczaki) lub wykluczenia
zaawansowania w stopniu IV (chłoniaki).
Wykonanie tego badania jest również
wskazane w razie trudności z wyjaśnieniem
przyczyny leukopenii lub małopłytkowości
oraz niedokrwistości, które nie znajdują
uzasadnienia w typowych przyczynach
(chemioterapia, radioterapia, poważne
zakażenia).

BADANIE SZPIKU

Biopsję szpiku wykonuje się igłą Jamshidiego
z obu grzebieni talerzy biodrowych
(pobieranie obustronne zwiększa czułość
badania). Wykonuje się je w znieczuleniu
miejscowym (trepanobiopsja). Pobierana jest
kostka materiału, której największy wymiar
nie powinien być mniejszy niż 2 cm.
Niepolecane jest obecnie pobieranie materiału
z nakłucia mostka ze względu na duże
prawdopodobieństwo nieuzyskania materiału
do badania, a także na ryzyko związane
z częstym występowaniem osteopenii (utraty
masy kostnej) u chorych na nowotwory.

DIAGNOSTYKA
PATOLOGICZNA



Opiera się ona na mikroskopowej ocenie
komórek pobranych od pacjenta z miejsca
występowania podejrzanej zmiany. Pozwala
wykryć nowotwór lub też określić
ewentualne zagrożenie nowotworzenia.



Badanie cytologiczne polega na pobraniu
materiału dwoma możliwymi sposobami.



Metoda złuszczeniowa opiera się
o rozmazy komórek ulegających
samoistnemu złuszczaniu się (plwocina,
płyny z jam ciała) bądź też wymazy (błony
śluzowe przewodu pokarmowego lub
oskrzeli, szyjka macicy).

DIAGNOSTYKA PATOLOGICZNA



Metoda aspiracyjna polega na nakłuciu
zmienionego obszaru cienką igłą (0,5-0,6 mm)
i dalszym badaniu rozprowadzonego na szkiełku
mikroskopowym materiału ze światła igły. Jest to
biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC, punkcja).
Stanowi ona szybką metodę, w której po nakłuciu
narządu przez skórę pod ciśnieniem do igły dostają
się komórki i płyny z badanej tkanki. Dzięki małej
średnicy igły metoda ta zazwyczaj nie daje
powikłań. W połączeniu z technikami obrazowania,
takimi jak USG czy tomografia komputerowa,
możliwe jest bezpieczne pobranie próbki guza
znajdującego się w dowolnym miejscu ciała, nawet
wtedy, gdy jest on niewyczuwalny.



Badanie cytologiczne jest szczególnie pomocne
w diagnostyce zmian chorobowych szyjki macicy,
układu oddechowego, jamy otrzewnowej, jamy
opłucnowej. Najczęściej stosowane jest do
rozpoznań wczesnego raka szyjki macicy.

DIAGNOSTYKA HISTOPATOLOGICZNA

Jest to ocena tkanek (przy użyciu mikroskopu świetlnego)
pobranych wcześniej w trakcie badania endoskopowego
lub zabiegu chirurgicznego. Pozwala na precyzyjne
postawienie diagnozy: czy istnieją skupiska komórek
nowotworowych, czy nie. Jest ona niezwykle ważna, jeśli
chodzi o rozpoznanie typu histologicznego nowotworu,
jego stopnia złośliwości, jak również zaważa na wyborze
metody leczenia i rozległości wycinanej zmiany przy
zabiegu operacyjnym. Materiał do tego badania może
pochodzić, np. z biopsji chirurgicznej (czyli wycięcia
fragmentu lub też całej zmiany), biopsji aspiracyjnej
cienkoigłowej bądź gruboigłowej (oligobiopsja).
W ostatnim przypadku stosuje się igły o przekroju
większym niż 1,2 mm. Dzięki temu możemy określić
strukturę badanej tkanki potrzebną do rozpoznania
charakteru zmiany. Niestety, jest to metoda bolesna,
stosowana zazwyczaj dopiero wtedy, gdy biopsja
cienkoigłowa nie da wystarczającej ilości informacji na
temat badanej zmiany.

DIAGNOSTYKA HISTOPATOLOGICZNA



Kolejną możliwością jest biopsja wiertarkowa,
gdy zamiast igły używany jest trepan
wprawiany w ruch obrotowy. Umożliwia to
pobranie większego fragmentu tkanki niż
w przypadku biopsji gruboigłowej. Jej struktura
jest niezmieniona, co znacznie ułatwia
diagnozę.



Tego typu badanie przeprowadzane może być
także w trakcie operacji (biopsja
śródoperacyjna). Jego celem jest wówczas
ustalenie charakteru zmiany, podjęcie przez
chirurga decyzji o rozległości resekcji
i ustalenie granicy zdrowej tkanki przy
wycinaniu nowotworów złośliwych.

DIAGNOSTYKA HISTOPATOLOGICZNA

Tego typu badanie przeprowadzane
może być także w trakcie operacji
(biopsja śródoperacyjna). Jego celem
jest wówczas ustalenie charakteru
zmiany, podjęcie przez chirurga decyzji
o rozległości resekcji i ustalenie granicy
zdrowej tkanki przy wycinaniu
nowotworów złośliwych.

DIAGNOSTYKA HISTOPATOLOGICZNA

Inną patomorfologiczną techniką
pozwalającą na scharakteryzowanie
zmiany nowotworowej jest histochemia.
Stosując metody chemiczne, wykrywa
się obecność charakterystycznych dla
różnych tkanek związków, w tym dla
nowotworów.

BADANIA OBRAZOWE

Diagnostyka obrazowa jest jedną
z szybciej rozwijających się dziedzin
medycyny. Pozwala nie tylko na
wykrycie zmiany nowotworowej, ale
również na ocenę stopnia
zaawansowania i kontrolowanie
odpowiedzi na leczenie

BADANIA OBRAZOWE



Diagnostyka obrazowa jest jedną z szybciej
rozwijających się dziedzin medycyny. Pozwala
nie tylko na wykrycie zmiany nowotworowej,
ale również na ocenę stopnia zaawansowania
i kontrolowanie odpowiedzi na leczenie.



Ostatnio rozpoczęto stosowanie bardzo czułych
technik obrazowania czynnościowego, które
umożliwiają śledzenie procesów fizjologicznych
i metabolicznych poprzedzających
powstawanie zmian nowotworowych. Dzięki
temu są bardzo przydatne we wczesnym
wykrywaniu nowotworów, jak również
sprawdzaniu ich odpowiedzi na leczenie.

BADANIE RTG



Płuca

Do badań obrazowych zalicza się badania
rentgenowskie. Jest to główna metoda wykrywania
pierwotnych i wtórnych nowotworów płuc, nowotworów
śródpiersia i chłoniaków. Jest to tylko wstępne badanie.
W przypadku wykrycia podejrzanej zmiany
przeprowadza się bardziej precyzyjne badania, np.
tomografię komputerową.
Radiogram klatki piersiowej wykonywany jest
z podaniem do przełyku środka cieniującego. Zmiany
nowotworowe w takim badaniu mogą się objawiać
widocznymi okrągłymi cieniami na powierzchni płuc,
zaburzeniami napowietrzania płuc (rozedma bądź
niedodma), zmianami w zarysie wnęki bądź śródpiersia,
lub też widocznymi zaciekami w miąższu płucnym.

BADANIE RTG



Kości

Gdy objawy u pacjenta wskazują na zmiany
nowotworowe w kościach, konieczne jest zrobienie ich
radiogramu. W tym przypadku należy jednak pamiętać,
że bardzo często objawy kliniczne wyprzedzają
znacznie fakt pojawienia się rozpoznawalnych zmian
radiologicznych.
W kościach stosunkowo rzadko pojawiają się zmiany
nowotworowe pierwotne, znacznie częściej
obserwowane są przerzuty. Mogą one mieć charakter
osteolityczny (ubytek tkanki kostnej), osteoblastyczny
(narośle) bądź też mieszany. Rozpoznanie typu zmian
często jest utrudnione przez efekty osteoporozy.
Dobrze rozpoznawane tą metodą są zmiany kostne
w przypadku szpiczaka, raka gruczołu krokowego oraz
w niektórych nowotworach pierwotnych kości.

BADANIE RTG



Przewód pokarmowy

Badania radiologiczne są nadal głównym
elementem diagnostyki nowotworów przewodu
pokarmowego. Do badań przełyku, żołądka
i jelita grubego stosuje się metodę podwójnego
kontrastu (baryt i powietrze). Metoda ta nie
wykrywa jednak mniej zaawansowanych zmian.
Dlatego też pełne wyniki uzyskuje się, stosując
połączenie radiogramu z badaniami
endoskopowymi (ezofagoskopia, gastroskopia,
rektoskopia, kolonoskopia). Nie tylko wykrywają
one drobniejsze zmiany, ale podczas takiego
badania można również precyzyjnie pobrać
materiał do badania histologicznego.

BADANIE RTG



Piersi

Mammografia jest podstawową metodą
diagnostyki zmian w obrębie gruczołu sutkowego.
Stanowi główne badanie przesiewowe. Jej czułość
wynosi ponad 90%. Ważne jest, by zabieg ten
wykonywać w specjalistycznych gabinetach
wyposażonych w sprawny sprzęt oraz
z wykwalifikowanym personelem
współpracującym - patologiem i chirurgiem-
onkologiem.
Badanie to przeprowadzane co 12 miesięcy
u kobiet powyżej 50. roku życia pozwala na
zmniejszenie ryzyka zgonu z powodu raka sutka
o ok. 30%

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA (TK)



Największą rolę w diagnostyce
nowotworowej odgrywa tomografia
komputerowa (TK). Dzięki swojej
czułości i swoistości umożliwia ona
rozpoznanie zmian zlokalizowanych
w dowolnym rejonie ciała. Jedynie
w niektórych przypadkach (na przykład
w nowotworach układu chłonnego
śródpiersia) jej specyficzność jest
mniejsza i należy potwierdzić diagnozę
metodami endoskopowymi

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA (TK)



Tomografia komputerowa pozwala na dokładne
wytyczenie granicy pomiędzy tkanką zdrową,
naczyniami, tkanką kostną a zmianą
nowotworową. Daje to możliwość precyzyjnego
zaplanowania operacji lub też radioterapii.
Badanie to jest często niezbędne przy
monitorowaniu odpowiedzi organizmu na
radioterapię czy też chemioterapię (szczególnie
w przypadkach nowotworów wątroby, klatki
piersiowej, przestrzeni zaotrzewnowej, głowy
oraz szyi).



Tomografia komputerowa polega na emisji
promieniowania rentgenowskiego pochodzącego
z lampy krążącej wokół pacjenta. Obraz powstaje
dzięki różnicy w gęstości poszczególnych tkanek
i organów w ludzkim ciele.

REZONANS MAGNETYCZNY (MR)



Jest główną metodą diagnostyki pierwotnych
i wtórnych nowotworów ośrodkowego układu
nerwowego, nowotworów głowy i szyi, jak również
do wykrywania i określania stopnia zaawansowania
nowotworów złośliwych w miednicy małej. Do
badania stosowany jest zazwyczaj środek cieniujący
- gadolin. Pozwala on na uwidocznienie naruszeń
ciągłości bariery krew-mózg, charakterystycznej dla
naciekania nowotworowego. Technika rezonansu
magnetycznego pozwala na szczegółowe określenie
strefy obrzęku wokół zmiany nowotworowej, jak
i samego guza, dzięki czemu pozwala określić
stopień ucisku na rdzeń kręgowy. Uzyskiwanie
obrazów o większej rozdzielczości niż przy
tomografii komputerowej umożliwia precyzyjne
określenie granic guza, zwłaszcza podczas
planowania operacji.

ULTRASONOGRAFIA (USG)



Badanie to jest bardzo istotne ze
względu na jego nieinwazyjność,
szeroką dostępność i niskie koszty. USG
jest szczególnie przydatne w ocenie
nowotworów jamy brzusznej i miednicy
(zwłaszcza w diagnostyce nowotworów
narządów moczowo-płciowych).
Powinno być to badanie wstępne,
uzupełniane w miarę wskazań
tomografią komputerową lub badaniem
endoskopowym, gdyż ma ograniczoną
swoistość. Jest nią np. bardzo trudno
zróżnicować zmiany w wątrobie.

ULTRASONOGRAFIA (USG)



Ze względu na swą nieinwazyjność
i bezpieczeństwo jest to metoda
polecana w onkologii dziecięcej. Można
ją również stosować do badania chorób
sutka, jednak nie powinna to być
główna metoda diagnostyki ze względu
na ograniczoną czułość i swoistość.

BADANIE SCYNTYGRAFICZNE



Jest to technika wykorzystująca izotopy
promieniotwórcze (głównie technet - 99Tc)
do wstępnego rozpoznawania przerzutów
w kościach. Jest ono bardziej czułe niż
badanie radiologiczne. Jednak
rentgenodiagnostyka kości daje lepsze
wyniki przy badaniu odpowiedzi na
chemioterapię i radioterapię.



Badanie scyntygraficzne daje bardzo dobre
wyniki przy rozpoznawaniu nowotworów
tarczycy (tu używany jest izotop jodu 131J
lub 132J). W takim przypadku zawsze
powinno być poprzedzone badaniem USG.

BADANIA ENDOSKOPOWE

(WZIERNIKOWANIE)

Umożliwia oglądanie jam, przewodów i narządów
ciała za pomocą przyrządów optycznych
(endoskopu). Może być połączone z niewielkimi
zabiegami operacyjnymi. Stanowi ono jedną
z głównych metod wstępnego diagnozowania
nowotworów złośliwych. Pozwala na dokładne
określenie rozmiaru i zakresu zmian,
umiejscowienia i rozległości nacieku. Umożliwia
również pobieranie materiału do badania
histologicznego. Najczęściej wykonywane
w onkologii badania endoskopowe to:
laryngoskopia, bronchoskopia, ezofagoskopia,
gastroskopia, kolonoskopia, rektoskopia,
cystoskopia, histeroskopia, laparoskopia,
torakoskopia i mediastinoskopia.

BRONCHOSKOPIA

Przeprowadzana jest po wykryciu podejrzanej
zmiany badaniem RTG. Badanie to pozwala na
rozpoznanie zmian w płucach, krtani, tchawicy
i oskrzelach, umożliwia dokładną ocenę
i umiejscowienie guza oraz wstępną ocenę
zaawansowania choroby. Dodatkowo w trakcie tego
badania można z łatwością pobrać wycinki tkanek
z oskrzeli i płuc, jak również wydzieliny oskrzelowej
do badania histopatologicznego (tkankę płucną
pobiera się za pomocą instrumentu biopsyjnego
wsuwanego przez kanał bronchoskopu). Do tego
celu używa się bronchoskopu, czyli sztywnej rury
zakończonej układem optycznym, wprowadzanej
przez jamę ustną do krtani, lub giętkiego
fiberoskopu wprowadzanego przez nos.

BRONCHOSKOPIA



Przed takim zabiegiem krtań lub przewód
nosowy są znieczulane poprzez inhalację.
Dodatkowo podaje się zazwyczaj środek
uspokajający oraz atropinę zmniejszającą
ryzyko skurczu krtani. Mimo znieczulenia, jest
to badanie nieprzyjemne i bolesne



Przed bronchoskopią (przynajmniej przez 4
godziny) nie wolno jeść ani pić. Po zabiegu
pacjent pozostaje przez kilka godzin pod
obserwacją. Jeżeli pobierana była tkanka płucna
poprzez biopsję, wówczas konieczne jest
wykonanie prześwietlenia klatki piersiowej, by
wykluczyć ewentualne powikłania.

MEDIASTINOSKOPIA

To badanie pozwala na oglądanie
śródpiersia - przestrzeni klatki piersiowej
pomiędzy płucami - oraz pobranie materiału
do badań. Do tego celu używa się
mediastinoskopu (giętka rurka zakończona
układem optycznym). Badanie to stosowane
jest w przypadku niewyjaśnionego
powiększenia węzłów chłonnych oraz przed
operacją, w celu zbadania procesu
rozprzestrzeniania się nowotworu.
Przeprowadzane jest w sali operacyjnej
w znieczuleniu ogólnym. Wykonywane jest
nacięcie nad mostkiem, przez które
wprowadza się sondę do śródpiersia.

GASTROSKOPIA

Kolejnym badaniem endoskopowym jest
gastroskopia. Używane w niej endoskopy
mają średnicę od 6 do 12 mm, zaś długość
od 30 do 150 cm. Tego typu endoskopy są
wyposażone w szczypczyki do pobierania
tkanek (służących dalej do badań
histopatologicznych). Badanie przełyku tą
metodą to esofagoskopia, żołądka -
gastroskopia zaś dwunastnicy -
duodenoskopia. Do tego typu zabiegu
znieczula się zazwyczaj jamę ustną oraz
gardło. Przed badaniem przez kilka godzin
koniecznie trzeba powstrzymać się od
jedzenia. Samo badanie trwa ok. 10 minut.

KOLONOSKOPIA



Pozwala na badanie w poszukiwaniu zmian jelita grubego
od najniższej części odbytnicy aż do granicy z jelitem
cienkim. Służy ono m.in. do wykrywania nowotworów jelita
grubego i odbytnicy we wczesnym stadium. Tak samo jak
w pozostałych przypadkach badań endoskopowych
możliwe jest pobranie wycinka ściany jelita do dalszych
badań.



Do badania koniecznie jest, aby jelito było kompletnie
puste. Już trzy dni przed badaniem zaleca się przejście na
dietę płynną. Czasami niezbędne jest podanie środków
przeczyszczających bądź też zastosowanie lewatywy tuż
przed badaniem. Rzadko zdarzają się powikłania, takie jak
krwawienie jelita. Wówczas podczas zabiegu można
wstrzyknąć leki hamujące krwawienie lub też użyć lasera,
ciepła albo prądu do jego zatamowania. Zabieg trwa ok.
30-60 minut. Przed badaniem podawane są zazwyczaj leki
uspokajające znoszące częściowo dyskomfort odczuwany
w trakcie zabiegu. Pacjent pozostaje pod obserwacją do
czasu ustąpienia ich działania

.

CYTOSKOPIA

Metoda stosowana jest przy rozroście prostaty, przed
planowaną operacją lub gdy istnieje podejrzenie
zmian nowotworowych (jak np. rak pęcherza
moczowego). Polega na wprowadzeniu przez cewkę
moczową do pęcherza sztywnego bądź giętkiego
cytoskopu. Wykorzystanie cytoskopu giętkiego
umożliwia jedynie postawienie diagnozy, natomiast
zastosowanie cytoskopu sztywnego pozwala na
jednoczesne dokonanie innych zabiegów, np. pobrania
fragmentu tkanki do badania. Tą metodą można
zbadać cały dolny odcinek układu moczowego. Zabieg
nie wymaga specjalnych przygotowań. Wykonuje się
go w znieczuleniu. Bardzo rzadko po badaniu mogą
występować powikłania, takie jak krwawienie, alergia
kontaktowa, zatrzymanie moczu czy też zakażenia.

POZYTONOWA TOMOGRAFIA

EMISYJNA (PET)

Jest to jedna z najnowszych i najbardziej
obiecujących metod diagnostyki nowotworowej.
Dzięki niej możliwe jest zobrazowanie aktywności
metabolicznej w badanej tkance. Technika ta
polega na rejestracji wychwytu znakowanego
izotopu o krótkim okresie półtrwania, związanego
z cząsteczkami glukozy. Tkanki o większej
aktywności metabolicznej szybciej wychwytują
glukozę, przez co po pewnym czasie gromadzi się
w nich znacznik izotopowy. Komórki nowotworowe
znacznie szybciej się dzielą, przez co mają wyższy
metabolizm od zdrowych komórek. Dzięki temu
można uzyskać obraz zmian nowotworowych na
tle tkanek prawidłowych.

POZYTONOWA TOMOGRAFIA

EMISYJNA(PET)



Jest to metoda charakteryzująca się  dużą czułością
(ponad 90%). Wykrywa podejrzane zmiany, których nie
zauważa się w TK. Badanie to charakteryzuje się
większą swoistością niż TK, zwłaszcza w przypadku
zmian umiejscowionych w węzłach chłonnych.



Jest wybitnie przydatne w ocenie charakteru zmian,
których nie dało się rozpoznać innymi metodami
obrazowania. Doskonale się sprawdza w badaniu
stopnia zaawansowania i złośliwości nowotworów, jak
również w śledzeniu odpowiedzi na leczenie
i przewidywaniu możliwości nawrotów po zastosowaniu
leczenia.



Nie można, niestety, przy jej użyciu określić
anatomicznego zasięgu nacieku nowotworowego.
Istnieje również inna poważna wada tej metody - jej
wysoki koszt.

MARKERY
NOWOTWOROWE



We wczesnym wykryciu chorób
nowotworowych i w dalszym ich
monitorowaniu szczególną rolę
odgrywają markery nowotworowe, czyli
antygeny (substancje „znacznikowe")
towarzyszące niektórym nowotworom.
Antygeny te są charakterystyczne dla
danego narządu. W zdrowych
komórkach ich ekspresja jest
zahamowana, natomiast mogą ujawniać
się w komórkach nowotworu złośliwego.
U osób zdrowych substancje te nie
występują lub są wykrywane
w minimalnych ilościach.

MARKERY
NOWOTWOROWE



Aby wyniki badań mogły być pomocne
w diagnostyce i leczeniu, poziomy
markerów powinny być sprawdzane
kilkakrotnie w czasie leczenia.
Pamiętajmy, że sam wynik poziomu
markera nie jest równoznaczny
z diagnozą - prawidłowe stężenie nie
wyklucza obecności nowotworu,
a umiarkowane podwyższenie
markerów występuje w chorobach
nienowotworowych. Jest to jedynie
badanie pomocnicze i musi być
zweryfikowane przez lekarza.

BÓLE NOWOTWOROWE



Ból nowotworowy jest to ból związany
z występowaniem

choroby

nowotworowej, najczęściej w stopniu
zaawansownanym, spowodowany w
wyniku drażnienia

nocyceptorów

lub

bezpośredniego ucisku lub niszczenia
struktur nerwowych.

KLASYFIKACJA



Etiologiczna



ból spowodowany nowotworem



ból powstały w wyniku leczenia
przeciwnowotworowego (np. po

mastektomii

)



ból związany z wyniszczeniem chorobą
nowotworową (np. bóle mięśniowe, bóle
spowodowane

odleżynami

)



ból koincydentny, czyli występujący u
chorych na nowotwór, ale nie związany
z nim bezpośrednio (np. bóle

migrenowe

głowy



Neurofizjologiczna



ból receptorowy (nocyceptywny) powstający w wyniku
drażnienia receptorów nerwów czuciowych np. przez
mediatory zapalne wokół guza.



somatyczny - zlokalizowany, stały, samoistny lub uciskowy,
łatwy do opisania



kostny - samoistny lub uciskowy, nasila się podczas
poruszania, może występować jako bóle nocne



trzewny - rozlany, głęboki, przeszywający lub uciskający, mogą
mu towarzyszyć nudności, pocenie się



ból niereceptorowy (neuropatyczny) powstający w
wyniku ucisku lub zniszczenia struktur układu
nerwowego np. przez guz, działanie leków. Jest
dokuczliwy, stały i tępy. Typowym objawem jest

allodynia

, tzn. występowanie bólu po zadziałaniu bodźca, który go
normalnie nie wywołuje np. dmuchnięcie.

SZCZEGÓLNE RODZAJE



ból przebijający – ma charakter napadowy, szybko
narastający i szybko przemijający, nasilenie jest
zwykle znaczne, także u leczonych
przeciwbólowo. Może mieć cechy bólu
neuropatycznego lub receptorowego. Występuje
zazwyczaj u chorych, którzy nie odczuwają bólu
stale i przyjmują opioidy tylko doraźnie.



ból końca dawki– pojawia się wraz z
ustępowaniem działania p/bólowego leku. Jeśli
pojawia się regularnie, oznacza, że podawana
dawka leku jest zbyt mała i należy ją zwiększyć.



ból incydentalny – pojawiający się przy
wykonywaniu określonej czynności, np. podczas
kaszlu. Należy wtedy podawać analgetyki
zapobiegawczo, przed wystąpieniem ataku

LECZENIE BÓLU
NOWOTWOROWEGO



Obecnie standardem leczenia bólu
nowotworowego jest podawanie leków
przeciwbólowych wg tzw. trójstopniowej

drabiny

analgetycznej opracowanej

przez

WHO

. Ponadto w każdym stadium

choroby nowotworowej znajdują
zastosowanie tzw. leki wspomagające.
Odpowiednio dobrane leczenie pozwala
na opanowanie bólu u około 90%
chorych, pod warunkiem spełnienia
następujących kryteriów:



stosowanie leków silniejszych, gdy słabsze przestają
działać



zapewnienie utrzymania stężenia terapeutycznego leku
we krwi przez jego regularne podawanie



stosowanie dodatkowych dawek, jeśli zachodzi taka
potrzeba (np. przy pojawieniu się bólów
przeszywających)



kojarzenie leków przeciwbólowych z lekami
uzupełniającymi, zapewniające kompleksową terapię



zapobieganie i leczenie objawów niepożądanych
występujących po zastosowaniu analgetyków



zastosowanie optymalnej drogi podania leku, w
zależności od stanu chorego



objęcie opieką psychologiczną zarówno chorego, jak i
jego rodziny